Yakut dilində ide sözü var və “adət” anlamında işlədilir. Söz bununla bağlıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
yun. idios – öz + yun. morphe – forma
Yunan mənşəlidir, “anadangəlmə ciddi zehni çatışmazlıq” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəb sözüdür, dərk, müdrik kimi sözlərlə kökdaşdır. “Anlama, başa düşmək, şüur” mənalarında işlədilir
Üpçün variantı da var. Mənası “yerli-yerində”, “tam təminatlı” deməkdir. Çin “yığmaq”dır, “yığcamlıq (səliqəlik)” anlamını əks etdirir, türkmən dilind
Ərəbcə “xeyirxah”, “namuslu” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəbcə təfərrüat sözü ilə qohumdur, “çoxluq”, “artıqlıq” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəbcədir, fəxr, fəxarət sözləri ilə kökdaşdır. “Hörmət”, “şöhrət” və s. mənalarda işlədilib. (Bəşir Əhmədov
1. Öyüd (öküd) sözü ilə qohumdur, “tərbiyə almış” deməkdir (tərbiyə yerinə “ikidkü” demişik). 2. Sözün yigit variantı da olub
Ərəb sözüdür, məxrəc, xərc, məxaric, xaric sözləri ilə kökdaşdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəbcə müxtəsər sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəbcə mütəxəssis sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Yunan sözüdür, şəxs adı olub. Krit adasında əsir saxlanılırmış, atası Dedal ona lələklərən qanad düzəldib, birlikdə göyə uçublar
Mənbələrdə erkən kimi verilib. İdi “erdi”, imiş “ermiş”, isə “ersə” kimi qeydə alınıb. Deməli, er bütün hallarda özünü göstərir
Zənn etmək olar ki, bu söz əkə, yekə kəlmələri ilə eyni kökə malik olub. İki sayı birdən çox (yekə, böyük olduğu üçün bu cür adlanıb)
Əklə birləşdir, əklənti şəkilçi mənalarında bəzi türk dillərində indi də işlədilir.
Ərəbcə kərəm, əkrəm, kərim sözləri ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
İqamət ərəbcə “yaşayış”, gah farsca “yer” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəbcə qərar sözü ilə kökdaşdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Dilimizdə ilmək, ilgək tipli sözlər var və kökü il feilidir. Bu söz əlaqə, bağlılıq anlamlarını əks etdirir: il –aylar çoxluğu (birliyi), əl-barmaqla
Ərəbcədir (əl+axer-ehə) “axıra qədər” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Qıvrılmaq feilindən əmələ gəlib. İlanın qıvrılması (yığılıb-açılması) onun mühüm əlamətlərindən biridir
Formaca ilana oxşadığı üçün belə adlanıb. Farslar buna mar (ilan) mahi (balıq) deyirlər. (Bəşir Əhmədov
Sözün əsli ilanlayu olub, “ilana bənzəyən, ilan sayağı” deməkdir. İlanyalı formaca ilanı xatırladan uzunsov ot tayasıdır
Sinonimi kimi yaşın kəlməsi də mənbələrdə öz əksini tapıb. İldırım-alov, ulduz kimi sözlərdəki al, ul kəlmələri ilə bağlıdır
Cığataylarda ilə sözü rus dilindəki “связанный” kəlməsinə uyğun mənada işlədilib. Yəqin ki, bu söz ilmək (ilişdirmək, bağlamaq) sözünün kökündəki il
İl-iş sözü göstərir ki, etimon il feildir. İlgə törəmə kökdür və ilkək bu sözdən əmələ gəlib. (Bəşir Əhmədov
İlıq sözü ilə qohumdur, “isti” deməkdir (Anadolu türkləri yalğın işlədirlər). Müxtəlif formalarda qeydə alınb: yayğın, yalğın, yaltın və s
Qədim kök il sözü olub, ondan ilı feili, sonra ilı-q, ilı-t sözləri yaranıb. İsti, ildırım, alov sözləri ilə qohumdur
Toxumalardan ibarət olur, ilişmək sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Dilimizdə ilim-ilim itmək ifadəsi var. İlim,( ilam) mənbələrdə “uzaq” mənasında işlədilib. Deməli, ilim-ilim itmək “uzaqlara getmək”, “sürətlə uzaql
İlgək tipli sözlərlə qohumdur, “sonra gələnləri özünə ilişdirən” deməkdir. Əsli ilik kimi olub. (Bəşir Əhmədov
İqrar sözünün təhrifidir. İqrar və qərar sözləri isə kökdaşdır. Ərəbcədən keçib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəbcə “xəstəlik” (kompleks) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəbcədir, “hovlama, şişmə, soyuqlama” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Ərəbcədir, “göynəmə” deməkdir. Qızdırma, kiçik şiş və qızartı ilə müşayiət olunan xəstəlik növüdür (“sətəlcəm” də deyirlər)
Ərəbcə “dinin imamı” (qabaqda gedəni) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Türk dillərində ömələmək, ömgələmək (hər ikisi “iməkləmək” deməkdir) kimi feillər olub və bunlar əmək kəlməsi ilə qohumluq təşkil edirlər
lat. immigraro – köçüb gəlmək
lat. impuctus < impingo – qarşıda sədd, qəsd + lat. factor – edən, yaradan
Latınca “əmr edən” deməkdir. Feilin əmr şəklini bildirən imperativ sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov
Rus imperatorunun şərəfinə 1755-ci ildə tədavülə buraxılmış və 1917-ci ilə qədər istifadə edilən qızıl pul mövcud olub
Əvvəllər latın dilində istənilən hərbi birləşmənin komandiri “imperator” adlanırdı. Tədricən bu söz baş komandan mənasında işlənməyə başladı
ing. in – daxilə + lat. plaudere – əl çalmaq
lat. importare – gətirmək
lat. im – içərisinə + lat. pulvis – toz
İsa peyğəmbərin babası (Məryəmin atası) olub, mənası “mərhəmət” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
İm sözü iy sözü ilə paralel və eyni mənada işlədilib, -si şəkilçisi meyil, arzu mənalı sözlər düzəldib
İnad (ərəbcədir) –“tərs”, inadkar isə “tərslik edən” deməkdir. Kar hissəsi farscadır. (Bəşir Əhmədov
Ərəbcə “xeyirxah” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)