BUXAR İra bakın buxarı üzünə vura-vura qaynayan paltarı ağacla qarışdırdı və ərinə dedi: – Mişa, bu da səndən çıxdı? (H.Abbaszadə); BUĞ (dan.) Buğ və sabun iyi verən anasının boynuna sərildi və elə o dəqiqə düşündü ki, yəqin nənəm paltar yuyur... (M.İbrahimov).
Buxar
Buxar və ya buğ — fizika, kimya və mühəndislikdə buxarlaşmış suyu ifadə edir. 100 dərəcə ətrafındakı istilikdə və standart atmosferik təzyiqdə buxar, safdır, şəffaf qaz halındadır və maye haldakı sudan 1600 qat daha həcimlidir. Buxar suyun qaynama nöqtəsindən daha istidir. Daha yüksək temperaturlardakı buxara qızdırlmış buxar deyilir.
Maye haldakı su, çox isti maye bir maddə ilə təmas etdiyində (məsələn lava və ya ərimiş metal), çox tez olaraq buxar halına gələ bilər. Buna buxar partlaması deylir. Bu partlayış xüsusilə bağlı sahələrdə ani təzyiq dəyişikliyi səbəbiylə, son dərəcə böyük ziyanlara səbəb ola bilər.
Buxar maşınında buxar vasitəsi ilə turbin və ya porşenin hərəkətini təmin etmək mümkün olur. Digər sənaye proseslərində buxar borular vasitəsi ilə yığdığı enerjini istilik transferi ilə köçürür. Buxardakı yığılmış təzyiqin səbəbi suyun yüksək buxarlanma istiliyidir.
Buxar avtomobili
Buxar avtomobili — müasir daxiliyanma mühərrikləri yerinə buxar mühərrikləri istifadə edilən avtomobillər. Belə avtomobillər bir neçə əsr mövcud olub, ancaq buxar mühərrikinin aşağı səmərəliliyinə görə XX əsr əvvəllərində daxiliyanma mühərrikli avtomobillər tərəfindən sıxışdırıldı. XIX əsr sonlarında isə buxar mühərrikləri təkmilləşdirilsə də belə avtomobillər geniş tətbiq edilə bilinmədi.
Buxar gəmisi
Paroxod — buxar maşını və ya buxar turbini ilə hərəkətə gətirilən gəmidir.
Buxar gəmiləri pərli çarxlarla və ya pərli vintlərlə təchiz olunurlar. Vint buxar maşını ilə bir oxda oturdulur. Çarxla işləyən gəmilərdə isə ötürmədə əlavə olaraq sürətlər qutusu yerləşdirilir.
1774-cü ildə öz vəsaiti hesabına Jaffrua d’Abban (1751–1832) kiçik buxar gəmisi quraşdırdı ancaq sınaqlar uğurlu olmadı. 1783-cü ildə Markiz özünün ikinci buxar modelini sınaqdan keçirdi. Lakin tezliklə ölkədə inqilab başladı və fransızlara paroxod maraqlı deyildi.
1774-cü ildə görkəmli ingilis ixtiraçısı Ceyms Vatt (1736–1819) ilk universal istilik mühərrikini (buxar maşınını) yaratdı. Bu ixtira parovozların, paroxodların və ilk (buxar) avtomobillərinin yaradılmasına imkan yaratdı.
Tarixdə ilk paroxod 1787-ci ildə amerikalı Con Fitc (1743–1798) tərəfindən qurulmuşdur.
Buxar lokomotivi
Parovoz və ya buxar lokomotivi ― çəkmə gücünü buxar mühərriki vasitəsilə istehsal edən dəmir yolu lokomotiv növü. Bu lokomotivlər qazanda buxar çıxarmaq üçün adətən kömür, odun və ya neft kimi yanacaq materiallarından istifadə edirlər. Buxar lokomotivin əsas təkərlərinə mexaniki olaraq qoşulan porşenləri hərəkətə gətirir. Həm yanacaq həm də su lokomotivlə birlikdə ya lokomotivin özündə, ya da arxasında çəkilən vaqonlarda (tenderlərdə) nəql olunur.
Buxar lokomotivləri ilk dəfə Birləşmiş Krallığda 19-cu əsrin əvvəllərində hazırlanmış və 20-ci əsrin ortalarına qədər dəmir yolu nəqliyyatında istifadə edilmişdir. İlk buxar lokomotivini Riçard Trevitik hazırlamışdır. Con Blenkinsopun müəllif olduğu ticari baxımından uğurlu olan ilk buxar lokomotivin adı Salamanka idi; Corc Stivenson və onun oğlu Robertin şirkəti "Robert Stephenson and Company"-nin istehsal etdiyi Locomotion № 1 1825-ci ildə Stokton — Darlinqton ictimai dəmir yolunda sərnişin daşıyan ilk buxar lokomotivi oldu. 1830-cu ildə Corc Stivenson Liverpul və Mançesteri birləşdirən ilk şəhərlərarası dəmir yolunu açdı. Buxarın dəmir yolları üçün istifadə olunmasının ilk onilliyində "Robert Stephenson and Company" Birləşmiş Krallıq, Amerika Birləşmiş Ştatları və Avropanın əksər hissəsində tanınmış buxar lokomotivi istehsalçısı idi.
20-ci əsrdə "London and North Eastern Railway" şirkətinin baş mühəndis mexaniki Naycel Qrezli bir neçə tanınmış lokomotivin layihəsini hazırladı, onlar içərisində sərnişin xidmətində rəsmi olaraq 100 mil / saat sürəti qət edən "Flying Scotsman" və hələ də dünyanın ən sürətli buxar lokomotivi (saatda 126 mil) olan "A LNER Class A4"-ə aid olan "4468 Mallard".
Buxar maşını
Buxar maşını — istilik maşını olub, istilik enerjisini qismən mexaniki enerjiyə çevirir. Tarixdə ilk buxar maşının ixtirası I əsrdə yaşamış, antik dövr mühəndisi İsgəndəriyyəli Herona məxsusudur. Onun düzəltdiyi Aeolipile adlı qurğu oyuncaq kimi tətbiq olunmuşdur. Ondan sonra Denis Papin və Tomas Savery XVII əsrin sonunda bir sıra sınaqlar aparmışlar.
== Tarixi ==
Ancaq ilk dəfə praktikada tətbiq oluna biləsək buxar maşını XVIII əsrin əvvəlində ingilis mühəndisi Tomas Nyukomen (ingl. Thomas Newcomen) tərəfindən hazırlanmışdır. Nyukomenin buxar maşınının işləmə prinsipi istilik enerjisinin mexaniki enerjiyə çevrilməsinə əsaslanır. Maşının işçi kamerası içərisində kolba yerləşdirilmiş silindrdən ibarətdir (şəkil 1). Silindrin alt tərəfində, içərisində su qaynayan çən yerləşdirilir. Çənlə silindr ventil vasitəsilə əlaqələndirilir.
Buxar motoru
Buxar maşını — istilik maşını olub, istilik enerjisini qismən mexaniki enerjiyə çevirir. Tarixdə ilk buxar maşının ixtirası I əsrdə yaşamış, antik dövr mühəndisi İsgəndəriyyəli Herona məxsusudur. Onun düzəltdiyi Aeolipile adlı qurğu oyuncaq kimi tətbiq olunmuşdur. Ondan sonra Denis Papin və Tomas Savery XVII əsrin sonunda bir sıra sınaqlar aparmışlar.
== Tarixi ==
Ancaq ilk dəfə praktikada tətbiq oluna biləsək buxar maşını XVIII əsrin əvvəlində ingilis mühəndisi Tomas Nyukomen (ingl. Thomas Newcomen) tərəfindən hazırlanmışdır. Nyukomenin buxar maşınının işləmə prinsipi istilik enerjisinin mexaniki enerjiyə çevrilməsinə əsaslanır. Maşının işçi kamerası içərisində kolba yerləşdirilmiş silindrdən ibarətdir (şəkil 1). Silindrin alt tərəfində, içərisində su qaynayan çən yerləşdirilir. Çənlə silindr ventil vasitəsilə əlaqələndirilir.
Buxar qazanı
Buxar qazanı ― istilik enerjisini suya tətbiq edərək buxar yaratmaq üçün istifadə olunan cihaz.
Buxar qazanı buxar mənbəyi lazım olan istənilən yerdə istifadə olunur. Onun forma və ölçüsü tətbiqetmə sahəsindən asılıdır: paravoz, lokomobil və buxarla işləyən yol nəqliyyat vasitələri kimi mobil buxar mühərriklərində daha kiçik qazan istifadə olunur; stasionar buxar mühərrikləri, sənaye müəssisələri və elektrik stansiyaları adətən boru kəmərləri ilə istifadə nöqtəsinə birləşdirilmiş daha böyük və ayrı buxar generatoru dəstinə malikdir. Diqqətəlayiq istisna kimi odsuz buxar lokomotivini göstərmək olar, orada buxar lokomotivin qəbuledicisinə (çəninə) ötürülür.
== İlkin mühərrikin komponenti ==
Buxar qazanı əsas hərəkətverici mühərrik kimi baxıldıqda buxar maşınının ayrılmaz hissəsidir. Bununla birlikdə, o, ayrı-ayrılıqda nəzərdən keçirilməlidir, çünki müəyyən dərəcədə müxtəlif növ generatorlar fərqli mühərrik aqreqatlar ilə birləşdirilə bilər. Buxar qazanında yanacaq yandıran və istilik yaradan odluq və ya kürə olur. Yaranan istilik qaynama prosesi zamanı buxar yaratmaq üçün suya ötürülür. Beləcə, qaynar suyun üstündəki təzyiqdən asılı olaraq dəyişən sürətə malik dolğun buxar peydə olur. Qazanın istiliyi nə qədər yüksək olarsa, buxar daha sürətlə çıxar.
Nyukomenin buxar maşını
Nyukomenin buxar maşını — mədənlərdə su vurmaq üçün istifadə edilən və XVIII əsrdə geniş yayılan buxar-atmosfer maşını.
== Tarixi ==
Turbin tipli buxar maşını (eolipile) eramızın əvvəl I əsrində İsgəndəriyyə Heron tərəfindən icad edilmişdir, lakin unudulmuş bir oyuncaq olaraq qaldı və yalnız XVII əsrin sonunda buxar mühərrikləri yenidən həvəskarların diqqətini çəkdi. Denis Papin təhlükəsizlik klapanı olan yüksək təzyiqli buxar qazanını icad etdi və silindrdə daşınan pistondan istifadə ideyasına öncülük etdi. Lakin Papen praktiki həyata keçirə bilmədi.
1705-ci ildə ixtisasca bir dəmirçi olan Tomas Nyukomen tinker C. Kouli ilə birlikdə su nasosu (su qaldırıcı) üçün buxar mühərriki düzəltdi, təkmilləşdirmə təcrübələri düzgün işləməyə başlayana qədər təxminən on il davam etdi (1712). ). 8 at gücünə malik maşın 80 metr dərinlikdən suyu qaldırdı:184. Göründüyü kimi, Newcomen Papendən əvvəllər əldə etdiyi eksperimental məlumatlardan istifadə etdi, o, silindrdəki pistonda su buxarının təzyiqini öyrəndi və pistonu ilkin vəziyyətinə qaytarmaq üçün əvvəlcə buxarı əl ilə qızdırıb soyudu.
Bununla belə, Nyukomen öz ixtirası üçün patent ala bilmədi, çünki buxar su qaldırıcısı 1698-ci ildə Nyukomenin sonradan əməkdaşlıq etdiyi T. Severi tərəfindən patentləşdirilib, çünki Severinin patenti Parlament Aktı ilə 1733-cü ilə qədər qüvvədə idi. Nyukomenin cihazı su qaldıran nasosu olan bir porşenli buxar mühərriki idi və açıq-aydın o qədər də səmərəli deyildi, çünki konteynerin soyudulması zamanı hər dəfə buxarın istiliyi itirilirdi və işləmək olduqca təhlükəlidir: yüksək buxar təzyiqinə görə , mühərriklər bəzən partlayırdı.
Biləcəri Yuyucu Buxarlayıcı Stansiyası
Biləcəri Yuyucu Buxarlayıcı stansiyası (YBS) — əsas iş fəaliyyəti neft məhsulları boşaldılmış dəmir yol çənlərini yuyub, yenidən yük altına və təmirə hazırlamaqdır.
== Ümumi məlumat ==
Biləcəri Yuyucu Buxarlayıcı stansiyası Keşlə istiqamətindən Biləcəri Dəmiryol Stansiyasının cüt boğazında yerləşir. Biləcəri Dəmiryol Stansiyasının 11-ci postu istiqamətindən yuyucu Buxarlayıcı stansiyaya çən vaqonlarının qəbulu və göndərilməsi yerinə yetirilir.
Buxara
Buxara (özb. Buxoro) — Özbəkistanın qədim şəhəri. Tarixi yerlərlə zəngin olan Buxara şəhərində təqribən 140 memarlıq abidəsi var. 31 avqust 2016-cı il tarixinə olan məlumata əsasən şəhər əhalisi 247,644 nəfər təşkil edir ki, bu da onu əhalisinin sayına görə Özbəkistanın beşinci ən böyük şəhəri edir. Əhalinin əksəriyyətinin ana dili Özbək dilidir. Böyük ipək yolu üzərində yerləşən bu şəhər uzun müddət ticarət, elm, mədəniyyət və din mərkəzi kimi fəaliyyət göstərmişdir. UNESCO təşkilatı Buxaranın tarixi mərkəzini (bir çox məscid və mədrəsələrdən ibarətdir) Ümumdünya irsi siyahısına daxil etmişdir.
== Adları ==
Buxara şəhəri 19-cu və 20-ci əsr ingilis nəşrlərində Boxara, Xan çincəsində isə Buhe və ya Puhe şəklində adlandırılmışdır.
İranika Ensiklopediyasında yazılana əsasən "Buxara" adı soqd dilində "bərəkətli torpaq" mənası verən βuxārak sözündən törəmişdir.
X əsr Orta Asiya tarixçisi Əbu Bəkr Narşahi özünün "Buxara tarixi" əsərində belə yazmışdır: "Buxaranın bir çox adı var.
Buxara Atalığı
Buxara atalığı və atalıq, həmçinin Böyük atalıq özb. Buxoro otalig'i, Otaliq) — Buxara xanlığında 1601-1753-cü illərdə Həştərxanilər sülaləsinin hakimiyyəti ilə başlayan vəzir və ali hörmətli rütbəyə bərabər tutulan dövlət vəzifəsi. 1601-1753-cü illərdə mövcud olmuşdur.
Atalıq - xanın əmisi və ya tərbiyəçisi kimi tərcümə olunur, özbək dilindən tərcümədə "atanın yerini tutmaq" deməkdir. Ənənəvi olaraq bu hüquq xüsusilə hörmətli və alicənab insanlara verilirdi. Bənzər bir ad (titul) - Atabəy Azərbaycanda da mövcud idi.
== Tarixi ==
Qızıl Ordada (1224-1483) taxtın varisinin yanında ən yüksək məmur olaraq atalıq adı xüsusilə şərəfli və hörmətli olanlara verildi. Daha sonra "atalıq" varis olan gənc sultanların hamisi və tərbiyəçisi idi.
== Buxara xanlığında titul ==
Atalıq adı Özbək xanlığında istifadə edilmişdir (1428-1468). Əbülxeyr xanın nəvəsi - Şeybani xan tərəfindən Mavərənnəhrin fəthindən sonra Şeybani dövlətində bu titul tətbiq edildi.
Buxara Kommunist Partiyası
Buxara Kommunist Partiyası (fars. حزب کمونیست بخارا; rus. Бухарская коммунистическая партия; özb. Buxoro Kommunistik Partiyasi) – 1918–24-cü illərdə Buxara Xalq Sovet Respublikasında mövcud olmuş siyasi partiya.
== Tarixi ==
Partiya 1918-ci ildə cədidizm hərakatının bir qolu kimi qurulmuşdur. Partiyanın başçıları N. Husaynovim, A. Aliyev, N. Kurbanovim, A. Turayevim və başqaları olmuşdur. Partiya 1920-ci ilin yayında ikinci Kommunist İnternasional konqresinə nümayəndə göndərmişdir
16–18 avqust 1920-ci ildə baş tutmuş dördüncü partiya konqresi zamanı Buxara işçilərinə silahlı inqilab üçün hazırlaşmaq barədə müraciət edilmişdir. Türkistan Kommunist Partiyasının mərkəzi komitəsi Buxaradakı inqilaba kömək etməsi üçün silahlı döyüşçülər göndərməyə qərar vermişdir. İnqilab 23 avqust tarixində Sakar-Bazarda başlamışdır. İlk bir ay ərzində Buxara ərazisi inqilabçı qüvvələr tərəfindən ələ keçirilmişdir.
Buxara Sovet Sosialist Respublikası
Buxara Sovet Sosialist Respublikası (qısaldılmış Buxara SSR və ya BSSR ) cəmi 40 gün ərzində mövcud olmuş bu dövlət Buxara Xalq Sovet Respublikasının (BXSR) varisidir. Buxara respublikanın adının özündən qaynaqlandığı dövlətin paytaxtı və ən böyük şəhəri idi. Respublikanın qalan ən böyük şəhərləri Qarşı, Termez, Cərco, Kulob, Düşənbə və Şahrisabzdır.
== Ədəbiyyat ==
Бухарская Народная Советская Республика // = Большая советская энциклопедия. — Москва: Советская энциклопедия, 1926—1990.
Бухоро Халқ Совет Республикаси // = Национальная энциклопедия Узбекистана. — Ташкент, 2000—2005.
Ишанов А. И. Бухарская Народная Советская Республика. Ташкент, 1969 (библ. с.
Buxarest
Buxarest (rum. București) — Rumıniyanın paytaxtı.
== Tarixi ==
Çox qədim tarixi olan şəhərin adına ilk dəfə 1459-cu ildən qalma yazılı mənbələrdə rast gəlinmişdir. 1659-cu ildə paytaxt seçildi. 19-cu əsrin ikici yarısında o zamankı krallığın mərkəzi halına gəldi. Bu dövrdə şəhərin əhalisi çoxalmış və tramvay yolları çəkilmişdir. Şəhərin taleyi bilavasitə Osmanlı İmperiyası ilə bağlı olmuşdur. Fateh Sultan Mehmet III Vlad Tepeșə qarşı çıxmışdır. Məqsəd o zamankı Eflak dövlətini imperiyaya tabe etdirmək idi. III Vlad Tepeș də o zaman Buxarest qalasından türklərə qarşı istifadə etmişdi.
Buxarest Parlament Sarayı
Buxarest Parlament sarayı (rum.Palatul Parlamentului və ya Casa Poporului) - Rumıniyanın paytaxtı Buxarestdə Rumıniyanın iki məclisinə ev sahibliyi edən saray. Ginnesin Rekordlar Kitabına görə dünyanın ən ağır, ən böyük idarə, ən bahalı idarə binasıdır. Saray Seauşescu rejimi zamanı tikilmişdir. Seauşescu binanı "Respublika evi" (Casa Republicii) qoymuş, ancaq rumınlar hələ də sarayı (Casa Poporului) olaraq adlandırırlar.
Sarayın 1100 otağı və 2 yeraltı avtoparkı ilə birlikdə 12 mərtəbəyə sahipdir. Həmçinin 2-i yeraltı olmaq üzrə 4 mərtəbəsinin inşaası davam etməkdədir.
== Memarlıq ==
Saray neoklassik üslubda tikilmişdir. Sarayın tikilməsində ancaq rumın materiallardan istifadə olunmuşdur. Transilvaniyadan 1 milyon m3 mərmər, güzgü, 1409 çılçıraq və 408 şamdan üçün 3500 ton kristal, böyük qapılar, sütunlar, şamdanlar üçün için 700.000 ton polad və bürünc, parket üçün qoz, palıd, albalı, qaraağac, çinardan ibarət %95-i yerli olan 900.000 m³ taxta, müxtəlif boylarda 200,000 m² yun xalça istifadə olunmuşdur.
== Tikilməsi ==
Bu parlament sarayı Spirii təpəsi, Uran Təpəsi və ya Arsenal təpəsi kimi adlandırılan, Unirii bulvarının qərbindəki ərazidə tikilmişdir.
Buxarest Universiteti
Buxarest Universiteti (rum. Universitatea din Bucureşti) Rumıniyanın paytaxtı Buxarestdə yerləşir. Universitetdə 34 min tələbə təhsil alır. Universitetin tarixi 1864-cü ilə Saint Sava Akademiyasına qədər gedir.
Universitetdə 1989-ci ildə bir çox dəfə təhlükəsizlik işçiləri ilə şagirdlər arasında qarşıdurmalar yaşanmışdır. 1990-cı ilin aprel-iyun aylarında Universitet anti-kommunist nümayişlərin mərkəzinə çevrilmişdi.
Bükreş Universiteti Rumıniyada və ingilis dilində təhsil proqramları təklif edir və Təhsil Nazirliyi tərəfindən qabaqcıl bir tədqiqat və təhsil universiteti olaraq təsnif edilir . QS Dünya Universitetinin 2012-ci ilin reytinqində dünyanın ən yaxşı 700 universiteti, Rumıniyanın digər üç ali məktəbi də daxil edilmişdir.
Buxarest konvensiyası
Buxarest konvensiyası (Qara dənizin çirklənmədən qorunması haqqında Konvensiya) — 1992-ci ildə Buxarestdə (Rumıniya) Bolqarıstan, Gürcüstan, Rusiya nümayəndələri tərəfindən imzalanmış konvensiya (Rusiya Federasiyası Ali Şurasının 1993-cü il 12 avqust tarixli 5614–1 nömrəli "Konvensiyanın ratifikasiyası haqqında" Qərarı ilə ratifikasiya edilmişdir. Qara dənizin çirklənmədən qorunması", 2 dekabr 1993-cü il Rusiya Federasiyası Hökuməti "Qara dənizin çirklənmədən qorunması haqqında Konvensiyanın həyata keçirilməsinin təşkili tədbirləri haqqında" № 1254 qərarını verdi), Türkiyə, Rumıniya və Ukrayna. Buxarest Konvensiyası 1994-cü il yanvarın 15-də qüvvəyə minmişdir. Müqavilə bu dövlətlərin Qara dənizin çirklənməsinin azaldılması və ona nəzarət edilməsi, habelə dəniz mühitinin mühafizəsi üçün monitorinqi və qiymətləndirilməsi baxımından öhdəliklərini müəyyən edir. Konvensiyanın tərkib hissəsi olan üç protokolda konkret tədbirlər öz əksini tapmışdır: Qara dənizin dəniz ətraf mühitinin sahilyanı mənbələrdən çirklənmədən qorunmasına dair Protokol; Fövqəladə Hallar zamanı Qara dəniz dəniz ətraf mühitinin neft və digər zərərli maddələrlə çirklənməsinə qarşı mübarizədə əməkdaşlıq haqqında Protokol; Qara dənizin dəniz mühitinin atqılar nəticəsində çirklənmədən qorunmasına dair Protokol. 2002-ci ildə Konvensiyanın tərəfləri Qara dənizin biomüxtəlifliyinin və landşaftlarının qorunmasına dair Protokolu, o cümlədən "Qara dəniz üçün vacib olan növlərin siyahısı"nı imzaladılar.
== Konvensiyanın əsas müddəaları ==
Konvensiyanın Tərəfləri Qara dənizin dəniz mühitinin çirklənməsinin qarşısının alınması, azaldılması və onunla mübarizə üçün bütün zəruri tədbirləri görməyə razılaşdılar. Konvensiya çirklənməni əhatə edir:
gəmilərdən;
basdırılma nəticəsində (gəmilərdən və ya təyyarələrdən, yaxud gəmilərdən və hava gəmilərindən tullantıların və ya
digər materialların qəsdən çıxarılması);
yerüstü mənbələrdən;
kontinental şelfdə təbii ehtiyatların kəşfiyyatı və işlənməsi də daxil olmaqla, kontinental şelfdəki fəaliyyətlər nəticəsində və ya onlarla əlaqəli;
fövqəladə hallarda neft və digər təhlükəli maddələr;
atmosferdən və ya atmosferdən;
təhlükəli tullantıların transsərhəd daşınması nəticəsində;
Konvensiyanın Əlavəsində (VI–XIV Maddələr) göstərilən təhlükəli maddələr və materiallarla əlaqəli istənilən mənbələrdən
Eyni zamanda, dənizdə həyata və canlı ehtiyatlara, xüsusən də onların yaşayış mühitini dəyişdirərək, balıq ovu və Qara dənizin digər qanuni istifadəsinə maneçilik törədərək zərər çəkməməyə xüsusi diqqət yetirilir (Maddə XIII).
Konvensiya su sütununda və çöküntülərdə çirklənmənin təbiətinin və dərəcəsinin və onun ekoloji sistemə təsirinin qiymətləndirilməsi yollarının və vasitələrinin işlənib hazırlanmasına, çirklənmiş sahələrin müəyyən edilməsinə, təhlükələrin öyrənilməsi və qiymətləndirilməsinə və onların aradan qaldırılması üçün tədbirlərin işlənib hazırlanmasına yönəlmiş elmi tədqiqatlarda əməkdaşlığı nəzərdə tutur ; xüsusilə, təhlükəli maddələrin müalicəsinin, utilizasiyasının, aradan qaldırılmasının və ya istifadəsinin alternativ üsulları. İştirakçılar həmçinin bütün çirklənmə mənbələrini əhatə edən monitorinq proqramlarının hazırlanması, eləcə də Qara dəniz üçün çirklənmənin monitorinqi sisteminin yaradılması (Mad.
Buxarest sülh müqaviləsi
Buxarest sülh müqaviləsi — Rusiya imperiyası ilə Osmanlı imperiyası arasında bağlanmış müqavilədir. Müqavilə nəticəsində 1806-1812-ci illəri əhatə edən Rusiya-Osmanlı müharibəsinə son qoyulmuşdur. Sülh danışıqları hələ 1811-ci ilin oktyabrında Jurjevdə, türklərin əsas qüvvələrinin Ruşşuk yaxınlığında (indiki Ruse, Bolqarıstan) məğlubiyyətindən və onların əksər hissəsinin Slobodzeya yaxınlığında mühasirəyə alınmasından sonra başlanmışdır. Sultanın nümayəndəsi Qalib-əfəndi, eləcə də ingilis və fransız diplomatları hər yolla danışıqları ləngitməyə çalışmış, lakin Kutuzov Napoleonun Rusiyaya hücumu başlamazdan bir ay əvvəl danışıqları başa çatdırmışdır. Osmanlı dövləti də öz növbəsində müharibədən mümkün qədər az ziyanla çıxmaq istəyirdi.
Uzun danışıqlardan sonra 28 may 1812-ci ildə Buxarestdə sülh müqaviləsi imzalandı.
Buxarest sülh müqaviləsi 16 açıq və 2 gizli maddədən ibarət idi.
Müqaviləni Rusiya tərəfdən Mixail Kutuzov, Osmanlı tərəfdən Əhməd paşa imzalamışdır. Müqaviləyə əsasən Prut çayı sərhəd qəbul edildi. Osmanlı dövləti Cənubi Qafqazdakı rus işğallarını tanımalı oldu.
Buxarest sülh müqaviləsi (1812)
Buxarest sülh müqaviləsi — Rusiya imperiyası ilə Osmanlı imperiyası arasında bağlanmış müqavilədir. Müqavilə nəticəsində 1806-1812-ci illəri əhatə edən Rusiya-Osmanlı müharibəsinə son qoyulmuşdur. Sülh danışıqları hələ 1811-ci ilin oktyabrında Jurjevdə, türklərin əsas qüvvələrinin Ruşşuk yaxınlığında (indiki Ruse, Bolqarıstan) məğlubiyyətindən və onların əksər hissəsinin Slobodzeya yaxınlığında mühasirəyə alınmasından sonra başlanmışdır. Sultanın nümayəndəsi Qalib-əfəndi, eləcə də ingilis və fransız diplomatları hər yolla danışıqları ləngitməyə çalışmış, lakin Kutuzov Napoleonun Rusiyaya hücumu başlamazdan bir ay əvvəl danışıqları başa çatdırmışdır. Osmanlı dövləti də öz növbəsində müharibədən mümkün qədər az ziyanla çıxmaq istəyirdi.
Uzun danışıqlardan sonra 28 may 1812-ci ildə Buxarestdə sülh müqaviləsi imzalandı.
Buxarest sülh müqaviləsi 16 açıq və 2 gizli maddədən ibarət idi.
Müqaviləni Rusiya tərəfdən Mixail Kutuzov, Osmanlı tərəfdən Əhməd paşa imzalamışdır. Müqaviləyə əsasən Prut çayı sərhəd qəbul edildi. Osmanlı dövləti Cənubi Qafqazdakı rus işğallarını tanımalı oldu.
Buxarest şəhəri
Buxarest (rum. București) — Rumıniyanın paytaxtı.
== Tarixi ==
Çox qədim tarixi olan şəhərin adına ilk dəfə 1459-cu ildən qalma yazılı mənbələrdə rast gəlinmişdir. 1659-cu ildə paytaxt seçildi. 19-cu əsrin ikici yarısında o zamankı krallığın mərkəzi halına gəldi. Bu dövrdə şəhərin əhalisi çoxalmış və tramvay yolları çəkilmişdir. Şəhərin taleyi bilavasitə Osmanlı İmperiyası ilə bağlı olmuşdur. Fateh Sultan Mehmet III Vlad Tepeșə qarşı çıxmışdır. Məqsəd o zamankı Eflak dövlətini imperiyaya tabe etdirmək idi. III Vlad Tepeș də o zaman Buxarest qalasından türklərə qarşı istifadə etmişdi.
Buxari
Buxari və ya tam adı ilə Əbu Abdullah Məhəmməd ibn Əbülhəsən İsmayıl ibn İbrahim əl-Muğirə ibn Əhnəf Bərdizbəh əl-Cufi əl-Buxari (810-869) — tanınmış hədis alimi.
== Həyatı ==
Buxari əslən Səmərqənd Buxara şəhərində anadan olub. Buxari ərəb olub. Uşaq yaşlarından atasını itirən Buxari anasının tərbiyəsi ilə böyüyüb və kiçik yaşında artıq Qurani Kərimi əzbərlədi və ərəb dilini öyrəndi. Atasından qalan sərvət onun heç kimə möhtac olmadan elm öyrənməsinə yararlı oldu. On bir yaşında hədis öyrənməyə başlayan Buxari 16 yaşında anası və qardaşı Əhmədlə həcc ziyarəti edir. Anası və qardaşı Buxaraya qayıdanda o, elm öyrənmək istəyi ilə Məkkədə qalır.
On səkkiz yaşında "Kitabi Kadyas-Səhabə vət Tabiin" ilə "ət-Tarixül-Kəbir" adlı əsərlərini yazan Buxari elmini artırmaq üçün Şam, Misir, Bəsrə və Bağdada səfər edir. Bu səbəblə altı il Hicazda qalan Buxari hədis öyrənmək və nəql etməklə yanaşı şeirlə də maraqlanırdı. Döyüş idmanlarına maraq göstərir, at minir, ox atırdı.
Buxarlanma
Buxarlanma — maddənin maye haldan qaz halına keçməsi prosesi, bitkinin transpirasiyası, heyvanat aləminin tərləməsi, onların tənəffüsü, həmçinin torpaq səthindən buxarlanma nəticəsində rütubətin atmosferə keçməsi. Buxarlanma sürətdən, temperaturdan, mayenin növündən və mayenin açıq səthinin sahəsindən asılıdır. Sublimasiya-maddənin bərk halından birbaşa qaz halına keçməsidir. Desyblimasiya-maddənin qaz halından birbaşa bərk halına keçməsidir
Adətən buxarlanma dedikdə suyun buxara çevrilməsi başa düşülür. Su ilə kifayət qədər təmin olunmuş ərazilərdə temperatur yüksəldikcə buxarlanma da artır. Torpaq səthindən suyun buxarlanması meteoroloji şəraitdən, torpağın nəmliyindən, mexaniki tərkibindən, bitki örtüyünün sıxlığından asılıdır.
Buxarlanmadan aqrotexniki üsulların hazırlanmasında, suvarma vaxtı və normasının təyin edilməsində, kənd təsərrüfatı bitkiləri çeşidlərinin quraqlığa davamlığına görə rayonlaşdırılmasında istifadə olunur. Torpaq və su səthindən buxarlanmaya meteoroloji şərtlər təsir edir. Bitkilərin rütubətliyə olan tələbi müəyyən üsullar ilə təyin edilir. Bunun üçün ayrı-ayrı kənd təsərrüfatı bitkilərinin buxarlandırma qabiliyyəti, torpağın rütubətliyi, yağıntıların miqdarı, buxarlanma qabiliyyəti kimi əsas şərtlər nəzərə alınır.
Buxarlı avtomobil
Buxarlı maşın (ing. Steam car)
Quru yolunda idarə etmək üçün yaradılmış, istilik enerjisini mexaniki enerjiyə çevirən xaricdən işə düşən motor olan buxar maşınının verdiği enerji ile hərəkət edən təkərli quru nəqiyillayı, buxar enerjili avtomobil.
tərəfindən edilən Fardierdir. Nicholas Joseph Cugnot kiçik ölçüdə etdiyi iki qazanlı Newcomen maşınını üç təkərli bir maşına yükləyərək 1769 ildə sınaq edib.Amma buxarlaşma yolu ilə azalan qazan suyunu yeniləyəcək bir sistem olmadığından maşın 15 dəqiqədən bir dayanmaq və suyun qaynamasını gözləmək lazım gəlirdi. 2,5 tonluq əsgəri topları daşıması düşünülən maşından bu problemə görə imtina edilməsinə səsəb oldu
Hələ də Birmingham Müzeyində bir maşın, buxarlı maşınlar üzərində 1790’cı illədə William Murdock’un da çalışmış olduğunu göstərir. William Murdock’ın hazırladığı maşın yüksək təzyiqli qazan və bir cüt-təsirli Watt maşını ilə hərəkət edirdi.
Buharlı avtomobillərin inkişaf etməyinə təsir edən ən böyük probleməerdən biri də , maşını hərəkət etdirəcək yüksək təzyiq əldə etmək və bunun davamlı olmasını təmin etmək idi. Oliver Evanstərəfindən hazırlanmış bir sistemlə bu problem bir az olsun təmin edilmişdir. Oliver Evens yaratdığı sistemi bir avtomobilə tətbiq etməklə Philadelphia küçələri vasitəsi ilə dolanmışdır. ama bu uğuru ticarət anlamında dəyərləndirməmişdir.
Buxarlı soyutma
Buxarlı soyutma
Bildiyimiz kimi, suyun mayedən qaz halına çevrilməsi istilik enerjinin udulması ilə müşayiət olunur. Bunun üçün suyu aktiv qaynama temperaturuna çatdırmaq mütləq deyil. Su maye halında qalana qədər effekt istənilən temperaturda özünü büruzə verir və bu temperatur diapazonu insanın rahatlığını təmin edən temperatur sahəsindən xeyli çoxdur. Beləliklə, buxarlanma prosesini sürətləndirdikcə su havadakı istini udacaq. Buxarlı soyutma prinsipi bu prosesin üzərində qurulubdur.
İş prinsipi
Əgər isti quru hava suyla hopdurulmuşbir neçə millimetr qalınlığı olan penoplast və ya lifli filtrdən keçirsə, suyun yarısı buxarlanır. Bunun nəticəsində filtrdən keçən hava bir neçə dərəcə soyuyur. Filtr üçün nəzərdə tutulmuş su mütəmadi olaraqdaima təmiz maye suyla (idealda – distilya olunmuş) doldurulan çəndən təmin olunur.
Sadələşdirilmiş buxarlı soyutma sistemi adətən yastı damda quraşdırılır. Konstruktiv olaraq sistemtərəflərinin ölçüsü təxminən 1 metr olmaqla kub şəklində verilir.
Buxarı
Buxarı — evlərin daxilində, evi qızdırmaq və xörək hazırlamaq məqsədilə qurulmuş ocaq yeri.
== Xüsusiyyətləri ==
Buxarı evdə diqqəti cəlb edən əsas elemntlərdən biridir. Yaşayış evlərinin əksəriyyətində buxarı kəllə divarın ortasında yerləşdirilirdi. Bəzən otağın künclərinin birində ocaq oyuğundan və divariçi tüstü borusundan ibarət buxarılara da rast gəlmək olurdu. Atmosfer çöküntülərindən mühafizə edilməsi və tüstünü yaxşı çəkməsi üçün buxarının başı hörülərək dam örtüyündən 80 - 90 sm hündürə qaldırılır, günbəzli, qövüsvari və ya üçbucaq formalı başlıqla tamamlanırdı. Azərbaycanın Şirvan bölgəsində bağdadı tipli evlərdə bu funksiyanı "səbətbaca" yerinə yetirirdi. Lənkəran - Astara bölgəsi kəndlərində bişmiş və çiy (kal) kərpicdən hörülmüş buxarıların içərisinə xüsusi çuqun tava yerləşdirilirdi. İki qulpu olan bu tava istiliyi tənzimləyir, evə tüstünün dolmasının qarşısını alırdı. Belə ki, ocaq yeni yandırılanda qulp vasitəsilə tava fırladılır, tüstü ancaq bacadan çıxardı. Köz düşdükdə isə tava əksinə fırladılır, bu zaman tavanın qövsü bacanın yolunu bağlayır, istiliyi otağa ötürürdü
== Formaları ==
Azərbaycanda buxarının bir neçə formalarından istifadə olunmuş.
CS Dinamo Buxarest QVK
"Dinamo Buxarest" (rum. Dinamo București) — Rumıniyada fəaliyyət göstərən idman klubudur. Bu ölkənin ən nüfuzlu və böyük şəhəri,həmçinin paytaxtı olan Buxarest şəhərini təmsil edir. İdman klubu ən böyük xərci Dinamo Buxarest Futbol Klubuna edir. CS Dinamo Buxarest QVK isə bu klubun qadın voleybol şöbəsidir. Adının əvvəlindəki "CS" da Clubul Sportiv yəni,idman klubu mənasına gələn söz birləşməsinin qısaldılışıdır.
== Tarixi ==
1948-ci ildə qurulan Dinamo Buxarest Qadın Voleybol Komandasının Rumıniya çempionatındakı ilk nailliyyəti 1957-ci ildə qazandığı çempionluq olur. Daha sonra ölkə çempionatında Rapid Buxarest hakimiyyəti başlayır. Bu hegomonluq 1968-ci ilə qədər davam edir.1974-cü ildə isə ölkə çempionatında Dinamo qasırğası baş verir. Ardıcıl 10 dəfə ölkə çempionluğunu CS Dinamo Buxarest QVK qazanır.