BƏYAZİD

Bəyazid və ya Tamerlan 1735-ci ildə Antonio Vivaldi tərəfindən bəstələnmiş italyan operasıdır. Operanın librettosu Aqostino Pioven tərəfindən yazılmışdır. Əsərin premyerası Veronada, karnaval mövsümündə həyata keçirilmişdir. Opera (kataloq nömrəsi RV 703) üç hissəli simfoniya olan giriş və üç pərdədən ibarətdir. Operanın mövzusu Osmanlı sultanı I Bəyazidin Əmir Teymur tərəfindən əsir götürülməsindən sonrakı həyatına həsr edilmişdir. Məşhur "Sposa son disprezzata" ariyası bu operadandır. == Rollar == == Simfoniya == Allegro Andante Molto Allegro == Pərdələr == == Ariyaların mənşəyi == Bəyazid operası pastiççiodur. Bu Vivaldinin başqa bəstəkarın əsərindən bir parçanı alaraq öz əsərinə uyğunlaşdırmaqda ilk təcrübəsi idi. Bəstəkar özü müsbət personajlar (Bəyazid, Asteriya və İdaspe) üçün ariyaları yazmış, mənfi personajların (Tamerlan, İrene və Androniko) ariyalarını isə başqa bəstəkarların əsərlərindən götürmüşdür. Ariyaların bəziləri isə Vivaldinin əvvəlki operalarında da işlədilmişdir.

Bəyazid və ya Tamerlan 1735-ci ildə Antonio Vivaldi tərəfindən bəstələnmiş italyan operasıdır. Operanın librettosu Aqostino Pioven tərəfindən yazılmışdır. Əsərin premyerası Veronada, karnaval mövsümündə həyata keçirilmişdir. Opera (kataloq nömrəsi RV 703) üç hissəli simfoniya olan giriş və üç pərdədən ibarətdir. Operanın mövzusu Osmanlı sultanı I Bəyazidin Əmir Teymur tərəfindən əsir götürülməsindən sonrakı həyatına həsr edilmişdir. Məşhur "Sposa son disprezzata" ariyası bu operadandır. == Rollar == == Simfoniya == Allegro Andante Molto Allegro == Pərdələr == == Ariyaların mənşəyi == Bəyazid operası pastiççiodur. Bu Vivaldinin başqa bəstəkarın əsərindən bir parçanı alaraq öz əsərinə uyğunlaşdırmaqda ilk təcrübəsi idi. Bəstəkar özü müsbət personajlar (Bəyazid, Asteriya və İdaspe) üçün ariyaları yazmış, mənfi personajların (Tamerlan, İrene və Androniko) ariyalarını isə başqa bəstəkarların əsərlərindən götürmüşdür. Ariyaların bəziləri isə Vivaldinin əvvəlki operalarında da işlədilmişdir.

Bəyazid Bəstami ərəb. أبو يزيد البسطامي‎ Əbu Yəzid əl-Bəstami), (fars. بایزید بسطامی‎) — IX əsrdə yaşamış sufi. == Həyatı == İranın Simnan ostanında olan Bəstam şəhərinde 804-cü ildə doğulmuşdur. Künyəsi, Əbu Yeziddir. Adı Tayfur, atasının adı Isadır. Qəbri yenə Bəstamdadır. Babası İslamiyəti sonradan qəbul etmiş olan bir Zərdüşt idi. Babasının Adam, Tayfur ve Ali isminde üç oğlu vardı. Hamısı da zöhd (zahid) həyatı yaşamağı seçmiş adamlar olaraq tanınıyorlardı.

Bəyazid Bəstami ərəb. أبو يزيد البسطامي‎ Əbu Yəzid əl-Bəstami), (fars. بایزید بسطامی‎) — IX əsrdə yaşamış sufi. == Həyatı == İranın Simnan ostanında olan Bəstam şəhərinde 804-cü ildə doğulmuşdur. Künyəsi, Əbu Yeziddir. Adı Tayfur, atasının adı Isadır. Qəbri yenə Bəstamdadır. Babası İslamiyəti sonradan qəbul etmiş olan bir Zərdüşt idi. Babasının Adam, Tayfur ve Ali isminde üç oğlu vardı. Hamısı da zöhd (zahid) həyatı yaşamağı seçmiş adamlar olaraq tanınıyorlardı.

Bəyazid məscidi (türk. Bayezid Camii) — Osmanlı klassik dövr memarlığının erkən dövr əsərləri arasında bir tikili.İstanbulun Bəyazid Sultan II səmtində II Bəyazid tərəfindən tikilmişdir. Memarının kim olduğu dəqiq olaraq bilinmir; Memar Hayreddin, Memar Kəmaləddin ya Yakubşah bin Sultanşah tərəfindan tikildiyinə dair məlumatlar vard. İstanbulda orijinallığını qoruyan ən qədim səlatin məscid olaraq qəbul edilir. II Bəyazidin məzarı məscidin ərazisində yerləşir.

Bəyazid qülləsi (türk. Beyazıt Kulesi) və ya Serəskər qülləsi — Osmanlı Hərbi Nazirliyi tərəfindən tikilmiş, hazırda İstanbul Universitetinin əsas kampusunun (əvvəlki Osmanlı Hərbi Nazirliyi) həyətində yerləşən 85 metr hündürlüyündə (279 ft) yanğınsöndürmə qülləsidir. Türkiyənin İstanbul şəhərində, Beyazid meydanı (Roma dövründə Forum Tauri olaraq bilinir), I Konstantinin inşa etdirdyi "yeddi təpədən" birinin üstündədir. Bəyazid qülləsinin tikilməsi Osmanlı sultanı II Mahmud (1808–1839) tərəfindən sifriş edilmişdir. 1828-ci ildə yanğında dağılmış və əvvəllər memarın qardaşı Krikor Balyan tərəfindən inşa edilən orijinal taxta Bəyazid qülləsi yerində onu daşdan tikən Sənəkərim Balyan tərəfindən dizayn edilmişdir. Hazırda hava şəraitini fərqli rənglərdə göstərmək üçün işıqlandırma sistemi ilə təchiz edilmişdir. Qırmızı rəng havanın qarlı, mavi rəng- gözəl və aydın , yaşıl rəng - yağışlı və sarı rəng isə - dumanlı olacağını bildirir. == Tarixi == Beyaziddəki ilk yanğınsöndürmə qülləsi 1749-cu ildə ağacdan tikilmiş, lakin 1756-cı ildə Cibalidə böyük yanğın əsnasında yandırılmışdır. Eyni yerdə başqa bir taxtadan qüllə tikildi ki, sultan II Mahmudun 1826-cı ildə Yeniçəri Korpusunu ləğv etmək qərarı ilə bağlı baş üsyanlardan sonra dağıdıldı. Elə həmin il saray memarı Krikor Balyan tərəfindən dizayn edilmiş və tikilən və yeniçərilərin tərəfdarları tərəfindən yenidən yandırılan ərazidə başqa bir taxta qüllə tikildi.

Pir Rövşən (Bəyazid bin Abdillah bin Məhəmməd əl-Ənsari) — əfqan (puştu) ədəbiyyatının əsasını qoymuş şəxs. == Həyatı == Pir Rövşən adı ilə tanınmış Bəyazid Ənsari 1525-ci ildə Pəncabda, Burki tayfasına mənsub nüfuzlu ailələrdən birində dünyaya gəlmişdir. Kiçik yaşlarında ikən ailəsilə birlikdə Pakistanın Cənubi Vəziristan əyalətinə köçmüşdü. Atası burada əyalət qazısı vəzifəsində çalışmışdır. Gənc yaşlarından poeziyaya böyük maraq göstərmiş, puştu, ərəb və fars dillərində şeirlər yazmışdır. Dini təhsilə də yiyələndikdən sonra, həmin dövrdə geniş yayılmış sufi cəmiyyətlərilə maraqlanmış, sufi ədəbiyyatını dərindən öyrənmişdir. Bəyazid mövcud hakim dini düşüncə ilə qane olmayaraq, yeni fikirlər irəli sürmək qərarına gəlmişdir. Vəhdəti-vücud fəlsəfəsini öyrəndikdən sonra onun davamçısına çevrilmişdir. Bəyazid ailəsinin nüfuzu ilə qazandığı bəzi imtiyazların, əsasən də dini və elmi imtiyazların əleyhinə çıxmışdır. İnadkar xarakterli olduğundan qardaşı ilə arasında ciddi mübahisə yaranmış, atasının məsələyə qarışdıqdan sonra isə ya evdən getmək, ya da fikirlərindən əl çəkmək seçimi qarşısında qalmışdır.

II. Bəyazid və ya Sultan Bəyazid-i Vəli (Osmanlı türkcəsi: بايزيد ثاني Bəyazid-i Sani; 3 dekabr 1447, Amasya – 26 may 1512, Konstantinopol) ― Osmanlı İmperiyasının 8. padşahı. Atası Fateh Sultan Mehmed, anası Sitti-Mükrimə Xatundur. Taxta keçəndə 511.000 km²'i Asiyada, 1.703.000 km²'i Avropada olmaq üzrə cəmi 2.214.000 km² olan imperiya torpaqları, ölümündə təxminən 2.375.000 km² idi. == Şahzadəlik dönəmi == II. Bəyazidin doğum yeri bu gün Yunanıstan sərhədləri daxilində qalan, Osmanlılar zamanında isə Ədirnəyə bağlı bir qəza mərkəzi olan Dimetoka'dakı Dimetoka Sarayıdır. Atası Fateh Sultan Mehmed elmə qarşı böyük bir sevgi bəslədiyi üçün, oğlu Bəyazidə hər şeydən öncə güclü bir təhsil verdirmişdir. İstanbulun fəthindən sonra, 7 yaşında Xədim Əli Paşa rəhbərliyində Amasya hakimi olan Bəyazid, burada o dövrün ən məşhur alimlərindən dərslər aldı və padşah olacaq şəkildə yetişdirildi. O günlərdə Amasya şəhəri bir təhsil və mədəniyyət mərkəzi idi. Dövrün məşhur alimlərindən dərslər aldı, İslami elmlərin bir çoxunu öyrəndi. İslam elmi sahəsində dərs aldığı müəllimlərindən biri də Hünkar Şeyxi olaraq bilinən Bayrami təriqət şeyxi Muhyiddîn Mehmed-i İskilibî olmuşdur.

I Bəyazid və ya Sultan İldırım Bayazid (Şablon:Dil-otm; təq. 8 mart 1354, Ədirnə, Osmanlı imperiyası – 8 mart 1403, Akşehir, Osmanlı imperiyası) — Osmanlı imperiyasının 4. padşahı. Atası I Murad, anası isə Gülçiçək Xatundur. Sultan Bəyazid Anadolu və Rumelindəki vassal bəylikləri aradan qaldırmaq və İslam dövləti anlayışı çərçivəsində mərkəzləşdirilmiş bir dövlət qurmaq niyyətində idi. Bu arzusunu qismən də olsa yerinə yetirmiş, ilk mərkəzi idarəni quraraq qul sistemini təkmilləşdirmiş, yeni qanunnamələr hazırlamışdır. Həyatı başdan-başa döyüş meydanında keçən Sultan Bəyazid bununla yanaşı imperiyanın bir çox yerlərində yenidənqurma işləri də aparmışdır. Konstantinopolun mühasirəsində önəmli rol oynayan Anadolu hasarını inşa etdirmiş (1396–1397), Anadolunun və Rumelinin bir çox yerlərində məscidlər, mədrəsələr, imarətlər, karvansaraylar inşa etdirmişdir. == Şahzadəlik illəri == 1354-cü ildə dünyaya gəlmişdir. Osmanlı sultanı I Muradın böyük oğlu olub, anası Gülçiçək Xatundur.

Amasyalı Bəyazid Paşa (XIV əsr, Amasya – iyul 1421) — Osmanlı sultanlığının Fetrət dövründə (hökümdarsızlıq dövrü), 1413-cü ildə Sultan I Mehmed səltənətində sədrəzəm olmuşdur. Dövləti toplama prosesi içində yanında olmuş və sonra da II Murad dövründə Mustafa Çələbiyə Sazlıdərdə məğlub olaraq təslim olub və onun əmrilə öldürüldüyü iyul 1421-ci ilə qədər baş vəzirlik etmiş bir Osmanlı dövlət xadimidir. == Həyatı == Amasiya Yahşi Beyin oğludur. Amasiyada anadan olduğu üçün ləqəbi Amasiyalı olmuşdur. Sarayda yetişib və I Bəyazidin dövründə bəzi hərbi vəzifələrə qoymuşdur. Çələbi Mehmetin Amasiyada sancaq bəyliyi dövrdə onun baş müşavirlərindən biri olmuşdur. İldırım Bəyazidin Teymura əsir düşdüyü 1402-ci il Ankara müharibəsində, 15 yasında olan gənc Şahzadə Mehmeti Teymurun mühasirəyə almasından xilas edərək Amasyaya gətirməyi bacarmışdır. Bəyazid Paşa, Mehmet Çələbinin Amasiyada Osmanlı birliyini yenidən qurmağa çalışdığı, özləri də sultan kimi müxtəlif mərkəzlərdə öhdələrinə götürmüş qardaşlarına qarşı mübarizə apardığı dövrdə onun xidmətində olmuşdur. Mehmet Çələbinin 1412-ci ildə Bursaya girərək I Mehmed adı ilə Osmanlı hökmdarı olmasından sonra da baş vəzir olmuş və Karamanoğulları bəyliyinə edilən yürüşdə əhəmiyyətli xidmətlərinə qarşılıq olaraq habelə Rumeli bəylərbəyi təyin olunmuş, ölümünə qədər bu iki vəzifəni çalışmışdır. Bəyazid Paşa səyləri ilə Şeyx Bedrettin üsyanını basmış olan dövlət xadimidir.

Bəyazid Dövlət Kitabxanası — (keçmiş adı:kütüphane Ümumi Osmani) Bəyazid məscidi və tarixi Çarşılar bazarı arasında, Bəyazid meydanına tərəf iki tarixi binada 1884-cü ildən tədqiqatçılar üçün xidmətə verilən kitabxanadır. Türkiyədə dövlət tərəfindən yaradılan və əmələ gəlmə şəraiti bütün detallarıyla məlum olan ilk kutabxanadır. Kitabxanada təxminən yarısı kitab olmaq üzrə cəmi bir milyona yaxın vəsait saxlanılır. Kitabların 11.120 nüsxəsi əl yazma əsərlərdən ibarətdir. 2003-cü ildə Haqqı Tarıq Us Kolleksiyasının kitabxanaya təhvil verilməsindən sonra qəzet-jurnal bölümü Türkiyənin ən əhəmiyyətli arxivi halına gəlmişdir. Qurum, Avropadakı milli kitabxanalara bənzər bir kitabxananı İstanbulda yaratmaq ideyasının nəticəsi olaraq ortaya çıxdı. Bu ideyanın reallaşmasına dövrün Maarif Naziri Mustafa Nuru Paşa, sədrəzəm Mehmed Səid Paşa və sultan II Əbdülhəmid rəhbərlik edib. Kitabxana binası kimi istifadə edilmək üçün Bəyazid məscidi kompleksi imarətinin bir hissəsinin təmir edilib istifadə edilməsinə qərar verildi. İmarətinin altı günbəzli hissəsinin (indi oxu zalı olan hissə) təmir edilib düzəldilməsi işi Məktəbi Mülkiyə binasını da inşa edən Ohannes Kalfaya həvalə edilib. II Bəyazid dövründə 1501–1506-cı illər arasında inşa edilmiş bina, 27 sentyabr 1882-ci ildə başlayan bərpa işləri nəticəsində yenilənmiş və 27 iyun 1884-cü ildə "Kütüphane-i Umum-i Osmanî" adı ilə Maarif nəzarətinə bağlı bir kitabxana olaraq xidmətə başlamışdır.

Candaroğlu Bəyazid bəy (v. 1385, Sinop) — 6. Candaroğulları bəyi. == Həyatı == Atası Candaroğlu Adil bəydir. Osmanlı mənbələrində “Kötürüm” (“Şikəst”) ləqəbiylə anılmışdır. Atasının 1362-ci ildə vəfatının ardından Qiyasəddin ünvanıyla səltənəti ələ aldı. Onun səltənəti dönəmində Qara dəniz ticarəti uğrunda Genuya və Venesiya ilə mübarizə aparılmış, Osmanlı dövlətiylə dost münasibətlər saxlanmışdır. Osmanlı sultanı I Muradın Balkanlardakı hərbi uğurları, eləcə də Gərmiyanoğullarına aid bəzi torpaqları ələ keçirməsi Bəyazid bəyi narahat etməkdə idi. Ancaq sülh tərəfdarı olan Sultan Muradın təbəəliyini qəbul etməkdən çəkinməmişdir. Bundan başqa, kürəkəni olan Amasya əmiri Əhmədlə birlikdə Osmanlılara qarşı bəzi vaxtlarda ittifaq qurmuş, Sivas hakimi Qazı Burhanəddinə qarşı kürəkəninə hərbi dəstək vermişdir.

Osman Bəyazid Osmanoğlu (23 iyul 1924, Paris – 6 yanvar 2017, Nyu-York, Nyu-York ştatı) — Osmanlı sülaləsinin doqquzuncu rəisi, Osmanlı şahzadəsi. == Həyatı == Osman Bəyazid Əfəndi 1924-cü ildə Parisdə dünyaya gəlmişdir. Atası Sultan Əbdülməcidin oğlu Mehmed Burhanəddin Əfəndinin oğlu İbrahim Tofiq Əfəndidir. Anası isə Xədicə Şadiyə xanım idi. Osmanlı sülaləsinin sürgündə dünyaya gələn ilk üzvüdür. 1930-cu ildə atası ilə anası ayrılmış, Bəyazid Əfəndi anasıyla birlikdə Nyu-York şəhərinə köçmüşdür. Burada ABŞ Silahlı Qüvvələrində xidmət etmiş, Nyu-Yorkda müxtəlif dillərdə fəaliyyət göstərən kitabxanada çalışmışdır. 23 sentyabr 2009-cu ildə Ərtoğrul Osman Əfəndinin vəfatının ardından Osmanlı sülaləsinin rəisi elan olundu. Osman Bəyazid Əfəndi evlənmədi və övladı olmadı. 6 yanvar 2017-ci ildə Nyu-Yorkda vəfat etdi.

Sultan Bəyazid hamamı — Üzərində kitabə həkk olunmuş daşın 1926-cı ildə P.Spasski Dərbənd hasarının “Qala qapısı” yanındakı xarabələrdən tapılıb. Sonralar kitabə prof. Paxomovun səyi nəticəsində Dərbəndin ölkəşunaslıq muzeyinə gətirilmiş və indiyə kimi orada saxlanılmaqdadır. Kitabə aydın və gözəl nəsx xətti ilə 2 sətrdə əbər-fars dilində yazılmışdır. Daşın boş qalan hissəsi bitki yarpaqları ilə örtülmüşdür ki, bu da ktabəyə xüsusi gözəllik verir. Kitabə sadə həndəsi naxışlarla haşiyələnmiş və çiçək yarpaqları ilə bəzədilmişdir.

Sultan Bəyazid türbəsi — İstanbulun Fateh rayonunda yerləşən XVI əsrdə inşa olunmuş Sultan Bəyazid külliyəsinə aid türbə. == Haqqında == Türbə, Sultan Bəyazid külliyəsinin arxa həyətində dəfn olunmuş Sultan Bəyazidin məzarı üzərində oğlu Yavuz Sultan Səlimin sifarişi ilə 1514-cü ildə inşa edilmişdir. Türbə klassik Osmanlı memarlığına uyğun olaraq səkkizbucaqlı formasında olub, memarı isə memar Xeyrəddin Əfəndidir. Daxili interyerini bəzəyən xəttat əlyazmaları isə barokko üslubunda olub, XIX əsrdə türbəyə əlavə olunmuşdur. Sultan Bəyazidin sədəf bəzəmələrlə örtülü olan məzar sandığı türbənin mərkəzində yerləşir. Türbədə yalnız mərhum sultan dəfn olunmuşdur.

I Bəyazid və ya Sultan İldırım Bayazid (Şablon:Dil-otm; təq. 8 mart 1354, Ədirnə, Osmanlı imperiyası – 8 mart 1403, Akşehir, Osmanlı imperiyası) — Osmanlı imperiyasının 4. padşahı. Atası I Murad, anası isə Gülçiçək Xatundur. Sultan Bəyazid Anadolu və Rumelindəki vassal bəylikləri aradan qaldırmaq və İslam dövləti anlayışı çərçivəsində mərkəzləşdirilmiş bir dövlət qurmaq niyyətində idi. Bu arzusunu qismən də olsa yerinə yetirmiş, ilk mərkəzi idarəni quraraq qul sistemini təkmilləşdirmiş, yeni qanunnamələr hazırlamışdır. Həyatı başdan-başa döyüş meydanında keçən Sultan Bəyazid bununla yanaşı imperiyanın bir çox yerlərində yenidənqurma işləri də aparmışdır. Konstantinopolun mühasirəsində önəmli rol oynayan Anadolu hasarını inşa etdirmiş (1396–1397), Anadolunun və Rumelinin bir çox yerlərində məscidlər, mədrəsələr, imarətlər, karvansaraylar inşa etdirmişdir. == Şahzadəlik illəri == 1354-cü ildə dünyaya gəlmişdir. Osmanlı sultanı I Muradın böyük oğlu olub, anası Gülçiçək Xatundur.

Bəyazid (Vivaldi) Bəyazid məscidi — Osmanlı klassik dövr memarlığının erkən dövr əsərləri arasında bir tikili.

Kəvər və ya Gavar (erm. Գավառ) — Qərbi Azərbaycan Göyçə gölü sahilindən bir neçə km aralıda yerləşən şəhər. Göyçə mahalının mərkəzidir. 1938-ci ildən respublika tabeli şəhərdir. 1959-cu ildən inqlabçı Kamonun adını daşıyır.(əsl adı S. A. Ter-Petrosyan) == Xarici keçidlər == Qərbi Azərbaycan: azərbaycanlılara qarşı genosid demoqrafik statistika güzgüsündə Arxivləşdirilib 2015-11-16 at the Wayback Machine Qərbi Azərbaycanın türk mənşəlli toponimləri Arxivləşdirilib 2014-09-04 at the Wayback Machine Vandalizm: tarixi adlara qarşı soyqırımı. Bakı, "Təhsil", 2006, 92 səh. İndiki Ermənistan qədim türk yurdu idi Qərbi Azərbaycan ərazilərində yer adlarının soyqırımı == Həmçinin bax == Qərbi Azərbaycan Azərbaycanlıların Qərbi Azərbaycandan deportasiyası Erməni əhalisinin tarixi miqrasiyası == İstinadlar == == Mənbə == Əziz Ələkbərli, "Qədim türk-oğuz yurdu "Ermənistan"", Bakı, "Sabah", 1994. PDF versiyası. // Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri. Müəllifi: İ. M. Bayramov; Redaktorları: B. Ə. Budaqov, H. İ. Mirzəyev, S. A. Məmmədov.

I Bəyazid və ya Sultan İldırım Bayazid (Şablon:Dil-otm; təq. 8 mart 1354, Ədirnə, Osmanlı imperiyası – 8 mart 1403, Akşehir, Osmanlı imperiyası) — Osmanlı imperiyasının 4. padşahı. Atası I Murad, anası isə Gülçiçək Xatundur. Sultan Bəyazid Anadolu və Rumelindəki vassal bəylikləri aradan qaldırmaq və İslam dövləti anlayışı çərçivəsində mərkəzləşdirilmiş bir dövlət qurmaq niyyətində idi. Bu arzusunu qismən də olsa yerinə yetirmiş, ilk mərkəzi idarəni quraraq qul sistemini təkmilləşdirmiş, yeni qanunnamələr hazırlamışdır. Həyatı başdan-başa döyüş meydanında keçən Sultan Bəyazid bununla yanaşı imperiyanın bir çox yerlərində yenidənqurma işləri də aparmışdır. Konstantinopolun mühasirəsində önəmli rol oynayan Anadolu hasarını inşa etdirmiş (1396–1397), Anadolunun və Rumelinin bir çox yerlərində məscidlər, mədrəsələr, imarətlər, karvansaraylar inşa etdirmişdir. == Şahzadəlik illəri == 1354-cü ildə dünyaya gəlmişdir. Osmanlı sultanı I Muradın böyük oğlu olub, anası Gülçiçək Xatundur.

II. Bəyazid və ya Sultan Bəyazid-i Vəli (Osmanlı türkcəsi: بايزيد ثاني Bəyazid-i Sani; 3 dekabr 1447, Amasya – 26 may 1512, Konstantinopol) ― Osmanlı İmperiyasının 8. padşahı. Atası Fateh Sultan Mehmed, anası Sitti-Mükrimə Xatundur. Taxta keçəndə 511.000 km²'i Asiyada, 1.703.000 km²'i Avropada olmaq üzrə cəmi 2.214.000 km² olan imperiya torpaqları, ölümündə təxminən 2.375.000 km² idi. == Şahzadəlik dönəmi == II. Bəyazidin doğum yeri bu gün Yunanıstan sərhədləri daxilində qalan, Osmanlılar zamanında isə Ədirnəyə bağlı bir qəza mərkəzi olan Dimetoka'dakı Dimetoka Sarayıdır. Atası Fateh Sultan Mehmed elmə qarşı böyük bir sevgi bəslədiyi üçün, oğlu Bəyazidə hər şeydən öncə güclü bir təhsil verdirmişdir. İstanbulun fəthindən sonra, 7 yaşında Xədim Əli Paşa rəhbərliyində Amasya hakimi olan Bəyazid, burada o dövrün ən məşhur alimlərindən dərslər aldı və padşah olacaq şəkildə yetişdirildi. O günlərdə Amasya şəhəri bir təhsil və mədəniyyət mərkəzi idi. Dövrün məşhur alimlərindən dərslər aldı, İslami elmlərin bir çoxunu öyrəndi. İslam elmi sahəsində dərs aldığı müəllimlərindən biri də Hünkar Şeyxi olaraq bilinən Bayrami təriqət şeyxi Muhyiddîn Mehmed-i İskilibî olmuşdur.

I Bəyazid və ya Sultan İldırım Bayazid (Şablon:Dil-otm; təq. 8 mart 1354, Ədirnə, Osmanlı imperiyası – 8 mart 1403, Akşehir, Osmanlı imperiyası) — Osmanlı imperiyasının 4. padşahı. Atası I Murad, anası isə Gülçiçək Xatundur. Sultan Bəyazid Anadolu və Rumelindəki vassal bəylikləri aradan qaldırmaq və İslam dövləti anlayışı çərçivəsində mərkəzləşdirilmiş bir dövlət qurmaq niyyətində idi. Bu arzusunu qismən də olsa yerinə yetirmiş, ilk mərkəzi idarəni quraraq qul sistemini təkmilləşdirmiş, yeni qanunnamələr hazırlamışdır. Həyatı başdan-başa döyüş meydanında keçən Sultan Bəyazid bununla yanaşı imperiyanın bir çox yerlərində yenidənqurma işləri də aparmışdır. Konstantinopolun mühasirəsində önəmli rol oynayan Anadolu hasarını inşa etdirmiş (1396–1397), Anadolunun və Rumelinin bir çox yerlərində məscidlər, mədrəsələr, imarətlər, karvansaraylar inşa etdirmişdir. == Şahzadəlik illəri == 1354-cü ildə dünyaya gəlmişdir. Osmanlı sultanı I Muradın böyük oğlu olub, anası Gülçiçək Xatundur.

Şahzadə Bəyazid (I Süleymanın oğlu) — I Süleymanın oğlu. Şahzadə Bəyazid (I Əhmədin oğlu) — I Əhmədin oğlu.

Şahzadə Bəyazid (I Süleymanın oğlu) — I Süleymanın oğlu. Şahzadə Bəyazid (I Əhmədin oğlu) — I Əhmədin oğlu.

Şərqi Bəyazid (türk. Doğubayazıt) — Ağrı ilinin ilçəsi. Avropa E-yolu Anadolunun şərqindəki E80 tranzit yolunda qurulmuşdur. Mərkəzi rayondan 93 km şərqdə, İrandan isə 35 km məsafədə yerləşir. İlçə əraziləri ümumiyyətlə təpəli və kələ-kötürdür. Lakin, ilçə mərkəzi düzənlikdə qurulmuşdur. Ağrının ən qədim, tarixi və inkişaf etmiş bir bölgəsidir. Adını daşıyan düzənliyin cənub şərqində qurulmuşdur. == Tarixçə == Ağrı tarixi ilə əlaqəli "Ağrı tarixi" olaraq adlandırılan isim əslində uzun müddət şəhər mərkəzi olan Şərqi Bəyazid ilçəsinin tarixidir. Şərqi Bəyazidin İran sərhədində Türkiyə-İran tranzit yolunun keçid nöqtəsində olması, tarixi baxımdan buranın əhəmiyyətini artırmışdır.

Bəyazid meydanı — İstanbulun tarixi yarımadasında mərkəzi yerləşdiyi meydandır. Onun yerləşdiyi yer əsasən Bizans dövründə şəhərin ən mühüm meydanlarından biri olan Theodosius Forumu ilə üst-üstə düşür. == Osmanlı dönəmində == İstanbulun fəthindən dərhal sonra Teodosi Forumunun yerləşdiyi ərazinin şimal hissəsində ilk dəfə saray tikildi. Tikintisi 1458-ci ildə tamamlanan bu ilk saray, daha sonra Topkapı sarayının inşası ilə Köhnə Saray kimi tanındı. 1506–12-ci illər arasında II. Bayezidlər dövründə köhnə sarayın cənubundakı ərazidə sultanın adını daşıyan külliyə tikilmişdir. Kompleksin yaradılmasından sonra Köhnə Sarayın divarları ilə çəkilmiş şimal sərhədi və kompleksin tikililəri arasında olan ərazi Bəyazıt Meydanı adlanır. 1585-ci ildə İstanbul Kadısına verilən əmrdə Atmeydanının ildə bir dəfə, Beyazıt Meydanının isə ayda iki dəfə süpürülməli olduğu görülür. Bu, Beyazıt Meydanının gündəlik şəhər həyatında nə qədər tez-tez ziyarət edilən bir yer olduğunu göstərir. Köhnə sarayda sultanların qızlarının nikahları, şahzadələrin sünnət toyları keçirilirdi. Bu mərasimlər üçün ənənəvi olaraq tikilən nahillər (bəzəkli süni ağaclar) Bəyazıt meydanında ictimaiyyətə təqdim olundu.

Aişə Sultan (1465, Amasya – 1515, Konstantinopol) — 8. Osmanlı sultanı II Bəyazidin qızı. == Həyatı == Aişə Sultan 1465-ci ildə Amasyada dünyaya gəldi. Atası Fateh Sultan Mehmedin oğlu və o illərdə Amasya sancaqbəyi olan Şahzadə Bəyazid, anası isə onun kənizlərindən Nigar Xatundur. Uşaqlıq illəri Amasyada keçən Aişə Sultan 1480-ci ildə Sənan Paşayla evləndi və nigahın ardından Sənan Paşa kaptan-ı dərya təyin edildi. Aişə Sultan daha sonra Anadolu bəylərbəyi təyin edilən əriylə birlikdə Anadolunun müxtəlif bölgələrində yaşadı. Cütlüyün bu nigahdan 1 oğlu və 5 qızı dünyaya gəldi. Ərinin vəfatından sonra övladlarıyla birlikdə 1504-cü ildə İstanbula döndü. Atasının və onun vəfatından sonra ögey qardaşı Yavuz Sultan Səlimin səltənətlərində sarayda nüfuz sahibi oldu. Ədirnədə bir məscid, Gəliboluda isə məscid və məktəb inşa etdirən Aişə Sultan ərindən miras qalan bir çox torpaq mülklərini bunlara vəqf etdi.

Aişə Sultan (1465, Amasya – 1515, Konstantinopol) — 8. Osmanlı sultanı II Bəyazidin qızı. == Həyatı == Aişə Sultan 1465-ci ildə Amasyada dünyaya gəldi. Atası Fateh Sultan Mehmedin oğlu və o illərdə Amasya sancaqbəyi olan Şahzadə Bəyazid, anası isə onun kənizlərindən Nigar Xatundur. Uşaqlıq illəri Amasyada keçən Aişə Sultan 1480-ci ildə Sənan Paşayla evləndi və nigahın ardından Sənan Paşa kaptan-ı dərya təyin edildi. Aişə Sultan daha sonra Anadolu bəylərbəyi təyin edilən əriylə birlikdə Anadolunun müxtəlif bölgələrində yaşadı. Cütlüyün bu nigahdan 1 oğlu və 5 qızı dünyaya gəldi. Ərinin vəfatından sonra övladlarıyla birlikdə 1504-cü ildə İstanbula döndü. Atasının və onun vəfatından sonra ögey qardaşı Yavuz Sultan Səlimin səltənətlərində sarayda nüfuz sahibi oldu. Ədirnədə bir məscid, Gəliboluda isə məscid və məktəb inşa etdirən Aişə Sultan ərindən miras qalan bir çox torpaq mülklərini bunlara vəqf etdi.

Fatma Sultan — 8. Osmanlı sultanı II Bəyazidin qızı. == Həyatı == Fatma Sultan 1468-ci ildə Amasyada dünyaya gəldi. Atası Fateh Sultan Mehmedin oğlu və o illərdə Amasya sancaqbəyi olan Şahzadə Bəyazid, anası isə onun kənizlərindən Nigar Xatundur. Uşaqlıq illəri Amasyada keçən Fatma Sultan 1482-ci ildə sonuncu Candaroğlu bəyi Qızıl Əhməd bəyin oğlu Mirzə Mehmed Paşayla evləndi. Bu evlilikdən Mehmed bəy adlı oğlu dünyaya gələn cütlük çox keçmədən boşandılar. Mirzə Mehmed Paşa daha sonra 1509-cu ildə onun qardaşı Şahzadə Abdullahın qızı Şahnisə Sultanla evləndi. İkinci evliliyi isə 1489-cu ildə sədrəzəm Qoca Davud Paşanın oğlu Mustafa Paşa ilə baş tutsa da, paşanın 1503-cü ildə vəfatıyla dul qaldı. Ertəsi il Gözəlcə Həsən bəylə nigahlanan Fatma Sultanın bu nigahdan 3 övladı dünyaya gəldi. O, son olaraq Hızır Ağa Mehmed Paşa ilə evləndi.

Hundi Sultan (1464, Amasya, Osmanlı imperiyası – 1511, Bursa, Osmanlı imperiyası) — 8. Osmanlı sultanı II Bəyazidin qızı. == Həyatı == Hundi Sultan 1464-cü ildə Amasyada dünyaya gəldi. Atası Fateh Sultan Mehmedin oğlu və o illərdə Amasya sancaqbəyi olan Şahzadə Bəyazid, anası isə onun kənizlərindən Bülbül Xatundur. Uşaqlıq illəri Amasyada keçən Hundi Sultan 1479-cu ildə Anadolu bəylərbəyi Herseqli Əhməd Paşayla evləndi. Cütlüyün bu nigahdan 4 övladı dünyaya gəldi. Əri Herseqli Əhməd Paşa atası Sultan Bəyazid və ögey qardaşı Yavuz Sultan Səlim səltənətlərində ümumilikdə 5 dəfə sədarətə gətirildi. Onun üçüncü sədarət dönəmində — 1511-ci ildə Hundi Sultan vəfat etdi. Cənazəsi Bursada Muradiyə külliyəsindəki Şahzadə Mahmud türbəsinə — anası və qardaşlarının yanına dəfn olundu. == Övladları == Sultanzadə Musa bəy Sultanzadə Mustafa bəy — 1533-cü ildə Bozox sancaqbəyi təyin edildi.

Hümaşah Sultan (1466, Amasya vilayəti – 1510, Üskub və ya Şimali Makedoniya) — 8. Osmanlı sultanı II Bəyazidin qızı. == Həyatı == Hümaşah Sultan 1466-cı ildə Amasyada dünyaya gəldi. Atası Fateh Sultan Mehmedin oğlu və o illərdə Amasya sancaqbəyi olan Şahzadə Bəyazid, anası isə onun kənizlərindən biridir. Uşaqlıq illəri Amasyada keçən Hümaşah Sultan 1482-ci ildə Antalya sancaqbəyi Bali Paşayla (ö. 1494) evləndi. Toy mərasiminin ardından İstanbula çağırılan Bali Paşa vəzirliyə yüksəldi. Paşanın 1494-cü ildə vəfatıyla Hümaşah Sultan dul qaldı. Paşanın ölümüylə inşası yarım qalan Bali Paşa məscidi Hümaşah Sultanın səyləriylə 1504-cü ildə tamamlandı. == Mənbə == Türe, Fatma; Keşoğlu, Birsen Talay (July 12, 2011).

II Bəyazidin heykəli (türk. II. Bayezid heykəli) — Türkiyənin paytaxtı Ankara şəhərində yerləşən və Osmanlı sultanı II Bəyazidin təsvir olunduğu heykəl. Heykəl 13 yanvar 1986-cı ildə Türk Ştandartları İnstitutu binasının qarşısında ucaldılmışdır. Müəllifi heykəltaraş Yavuz Göreydir.

Mustafa Çələbi (1380, Ədirnə, Frakiya[d] – 1422) — 4-cü Osmanlı padşahı İldırım Bəyazidin Dövlət Şah Xatundan doğulan ən böyük oğludur. == Həyatı == Mustafa Çələbi 1402-ci ildə Ankara döyüşündə iştirak etmişdir. Atası ilə birlikdə Əmir Teymura əsir düşmüş və Səmərqəndə aparılmışdır. Atasının vəfatından bir müddət sonra 1405-ci ildə Anadoluya geri qayıtdı, əvvəlcə Niğdəyə, daha sonra isə Kastamonuya getdi. 1416-cı ildə Venesiyanın yardımıyla Rumeliyə və Valaxiya qaçdı və burada bəzi sancaqbəylərinin, eyni zamanda Bizans imperatoru II Manuilin, Valaxiya çarının və bəzi Avropa dövlətlərinin dəstəyini aldı. Topladığı qoşunla Selanikdə I Mehmedlə toqquşdu. Bu döyüşdə ağır itkilər verdi və Selanikə çəkildi. Mustafa Çələbinin Selanikə sığınması I Mehmedlə Bizans imperatoru II Manuil arasındakı münasibətləri pozdu. Münasibətlərin düzəldilməsi üçün qısa zamanda danışıqlar başladı. Nəticədə iki dövlət arasında razılığa gəlindi.

Səlcuq Sultan — 8. Osmanlı sultanı II Bəyazidin qızı.1463-cü ildə anadan olub. Anasının kim olduğu bilinmir; bəzi mənbələrdə onun Hüməşah Xanım Sultanın bibisi, yəni Hundi Sultaniyyənin qızı, bəzilərində isə onun Xədicə Sultannin bacısı olması onun Bülbül-Xatunun qızı ola biləcəyini ifadə edir. Əvvəlcə o, Ser qubernatoru, Trebinye hersoqu Radivoyun qardaşı Ferhat bəylə evləndi: Qazi Hüsrev bəy (1480-1541) Neslişah xanım Sultan (1486–1550): 1510-cu ildə Xəlil Paşa ilə evlənmiş (1540-cı ildə edam edilmişdir).Ferhat Paşa 1485-ci ildə Adanada vəfat etdi. Bir il sonra Gedik Əhməd Paşanın oğlu Mehmed bəylə evləndi. Onun yeni əri Serresin yeni qubernatoru təyin olundu və burada 1492-93-cü illərdə mərhum atasının şərəfinə məscid tikdirdi. Onun yanında üç qızı var idi: Xanzadə xanım Sultan - İlaldi Sultaniyyənin oğlu ilə evlənmiş; Xədicə xanım Sultan - 1510-cu ildə Xəlil paşanın oğlu ilə evlənən; Əslihan xanım Sultan - ilk dəfə 1502/1505-ci ildə vəzir Yunis Paşa ilə evlənmişdir. Yunis Paşa 1517-ci ildə edam edildikdən sonra 1518-ci ildə Misir valisi, daha sonra isə Şam valisi Mehmed Çələbi ilə evləndi. 1529-cu il fevralın 21-də onun bu evlilikdən Səlçuk adlı bir qızı olduğu yazılıb.

Xədicə Sultan (1465, Amasya – 1500, Bursa) — 8. Osmanlı sultanı II Bəyazidin qızı. == Həyatı == Xədicə Sultan 1465-ci ildə Amasyada dünyaya gəldi. Atası Fateh Sultan Mehmedin oğlu və o illərdə Amasya sancaqbəyi olan Şahzadə Bəyazid, anası isə onun kənizlərindən Bülbül Xatundur. Uşaqlıq illəri Amasyada keçən Xədicə Sultan 1479-cu ildə Həmzə bəyin nəvələrindən müdərris Qara Mustafa Paşayla evləndi. Cütlüyün bu nikahdan 2 övladı dünyaya gəldi. Nikahdan sonra vəzir rütbəsi alan Mustafa Paşa gizlicə Cem Sultanı dəstəkləməsi bəhanə göstərilərək Gədik Əhməd Paşanın təşəbbüsüylə edam edildi. Ərinin edamından sonra atasına küsən Xədicə Sultan övladlarını da yanına alaraq Bursaya getdi. Daha sonra atasının əmriylə Bursa zadəganlarından Faiq Paşayla zorla nigahlandı. 1500-cü ildə Bursada vəfat etdi.