I
сущ. февраль (второй месяц календарного года)
II
прил. февральский. Fevral günləri февральские дни, jurnalın fevral nömrəsi (sayı) февральский номер журнала
Fevral
Fevral — Qriqorian təqvimi ilə ilin ikinci ayıdır. 28 gündən (4 ildən bir 29) ibarətdir. İlin ən qısa ayıdır.
Yuli təqvimində — 4 ildən bir, nömrəsi 4-ə bölünən illərdə fevral ayı 29 gün olurdu. Hazırda Azərbaycan da daxil olmaqla dünyanın əksər ölkələrində əsas təqvim kimi istifadə edilən Qriqori təqvimində də belədir, amma nömrəsi iki sıfırla qurtaran illər 400-ə bölünmürsə həmin illərdə fevral ayı 28 gün olur; nömrəsi iki sıfırla qurtaran illər istisna edilməklə, 4 oktyabr 1582 tarixdən sonrakı hər hansı ilin nömrəsi 4-ə qalıqsız bölünərsə, həmin ildə fevral ayı 29 gündən ibarət olur. Göstərilən tarixdən sonrakı nömrəsi iki sıfırla qurtaran illərdə isə, ilnin nömrəsi 400-ə qalıqsız bölündükdə həmin ildə fevral ayı 29 gündən ibarət olur. Məsələn, 1900, 1800, 1700-cü illərdə fevral ayı 28, 1600 və 2000-ci illərdə isə fevral ayı 29 gündür.
Eramızdan əvvəl I yüzillikdə Roma hökmdarı Yuli Sezar təqvimdəki qarışıqlığı aradan qaldırmağı tapşırır. O zamana qədər il 365 gün 6 saat hesablanırmış. Misirli astroloq Sosiginesin hesablaması ilə ilin 365 gün çəkməsi, hər ildən qalan 6 saatın isə təqvimə 4 ildən bir əlavə olunması qərara alınır.
10 fevral
10 fevral — Qriqorian təqvimində ilin 41-ci günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 324 gün (uzun ildə 325 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 28 yanvar tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
1258 — Monqol işğalları: Monqollar Bağdadı işğal edirlər və İslamın qızıl çağına son qoyublar.
1502 — Vasko da Qama Portuqaliyanın Lissabon şəhərindən Hindistana ikinci səyahəti üçün yola düşüb.
=== 1601–1900 ===
=== 1901–cari ===
1946 — Argentina milli futbol komandası Amerika Kubokunu qazanıb.
1962 — Soyuq müharibə: Əsir götürülmüş ABŞ U2 casus təyyarəsinin pilotu Qari Pauers əsir götürülən Sovet casusu Rudolf Abellə dəyişdirilib.
1996 — IBM superkompüteri Deep Blue ilk dəfə şahmatda Qarri Kasparovu məğlub edib.
2006
XX Qış Olimpiya Oyunları Turində keçirilib.
Misir milli futbol komandası Afrika Millətlər Kubokunu qazanıb.
11 fevral
11 fevral — Qriqorian təqvimində ilin 42-ci günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 323 gün (uzun ildə 324 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 29 yanvar tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
660 — İmperator Cimmu tərəfindən Yaponiyanın əsasının qoyulması üçün ənənəvi tarix.
1534 — İngiltərə kralı VIII Henri Anqlikan kilsəsinin ali rəhbəri kimi tanınıb.
=== 1601–1900 ===
1794 — ABŞ Senatının ilk sessiyası cəmiyyətə açılıb.
1826 — London Universitet Kolleci London Universiteti kimi təsis edilib.
1861 — ABŞ-də vətəndaş müharibəsi: ABŞ Nümayəndələr Palatası yekdilliklə heç bir ştatda köləliyə qarışmamağa zəmanət verən qətnamə qəbul edib.
1873 — İspaniya Kralı I Amadeus taxtdan imtina edir və Birinci İspaniya Respublikası yaranır.
1889 — Yaponiyada Meyci Konstitusiyası qəbul edilmişdir.
12 fevral
12 fevral — Qriqorian təqvimində ilin 43-cü günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 322 gün (uzun ildə 323 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 30 yanvar tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
1541 — Pedro de Valdivia Çilinin Santyaqo şəhərini təsis edib.
=== 1601–1900 ===
=== 1901–cari ===
1939 — Peru milli futbol komandası Amerika Kubokunu qazanıb.
1994
XVII Qış Olimpiya Oyunları Lillehammerdə keçirilib.
Dörd oğru Norveç Milli Qalereyasından Edvard Munkun "Fəryad" rəsm əsərini oğurlayıblar.
2002 — Niderlandın Haaqa şəhərində Birləşmiş Millətlər Təşkilatının keçmiş Yuqoslaviya üzrə Beynəlxalq Cinayət Tribunalında Yuqoslaviyanın keçmiş prezidenti Slobodan Miloşeviçin məhkəməsi başlayıb.
2010 — XXI Qış Olimpiya Oyunları Vankuverdə keçirilib.
2012 — Zambiya milli futbol komandası Afrika Millətlər Kubokunu qazanıb.
13 fevral
13 fevral — Qriqorian təqvimində ilin 44-cü günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 321 gün (uzun ildə 322 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 31 yanvar tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
=== 1601–1900 ===
1633 — Qalileo Qaliley inkvizisiya qarşısında mühakimə olunmaq üçün Romaya gəlib.
=== 1901–cari ===
1945 — İkinci Dünya Müharibəsi: ABŞ və Böyük Britaniya Hava Qüvvələri Almaniyanın Drezden şəhərini bombardman ediblər.
1980 — XIII Qış Olimpiya Oyunları Leyk-Plesiddə keçirilib.
1988 — XV Qış Olimpiya Oyunları Kalqaridə keçirilib.
2000 — Kamerun milli futbol komandası Afrika Millətlər Kubokunu qazanıb.
2002 — Kamerun milli futbol komandası Afrika Millətlər Kubokunu qazanıb.
=== Azərbaycana aid hadisələr ===
1986 — Qazax Dövlət Rəsm Qalereyası yaradılmışdır.
14 fevral
14 fevral — Qriqorian təqvimində ilin 45-ci günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 320 gün (uzun ildə 321 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 1 fevral tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
=== 1601–1900 ===
1859 — Oreqon ABŞ-nin 33-cü ştatı olub.
1876 — Aleksandr Bell və Elişa Qrey telefona patent almaq üçün müraciət edib.
=== 1901–cari ===
1912 — Arizona ABŞ-nin 48-ci ştatı olub.
1949 — Knesset (İsrail parlamenti) ilk dəfə toplanıb.
1952 — VI Qış Olimpiya Oyunları Osloda keçirilib.
1993 — Rusiya Federasiyası Kommunist Partiyası təsis edilib.
2004 — Tunis milli futbol komandası Afrika Millətlər Kubokunu qazanıb.
15 fevral
15 fevral — Qriqorian təqvimində ilin 46-cı günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 319 gün (uzun ildə 320 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 2 fevral tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
=== 1601–1900 ===
=== 1901–cari ===
1956 — Uruqvay milli futbol komandası Amerika Kubokunu qazanıb.
1965 — Kanada bayrağına ağ-qırmızı rəngli ağcaqayın yarpağı əlavə edib.
1989 — Əfqanıstan müharibəsi: Sovet İttifaqı rəsmi olaraq bütün qoşunlarının Əfqanıstanı tərk etdiyini elan edib.
1998 — Meksika milli futbol komandası KONKAKAF Qızıl Kubokunu qazanıb.
2001 — Tam insan genomunun ilk layihəsi "Nature" jurnalında dərc olunub.
2003 — Dünyanın 600-dən çox şəhərində İraq müharibəsinə qarşı etirazlar keçirilib. Səkkiz milyondan 30 milyona qədər insanın iştirak etdiyi etirazlar tarixin ən böyük sülh nümayişi sayılır.
16 fevral
16 fevral — Qriqorian təqvimində ilin 47-ci günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 318 gün (uzun ildə 319 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 3 fevral tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
=== 1601–1900 ===
=== 1901–cari ===
1923 — Houard Karter firon Tutanhamonun dəfn otağının açıb.
1957 — Misir milli futbol komandası Afrika Millətlər Kubokunu qazanıb.
1959 — Fidel Kastro Kubanın baş naziri olub.
1970 — Sudan milli futbol komandası Afrika Millətlər Kubokunu qazanıb.
1985 — Hizbullah təsis edilib.
2005 — Kioto protokolu Rusiya tərəfindən ratifikasiya edildikdən sonra qüvvəyə minib.
17 fevral
17 fevral — Qriqorian təqvimində ilin 48-ci günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 317 gün (uzun ildə 318 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 4 fevral tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
=== 1601–1900 ===
=== 1901–cari ===
2008 — Kosovo Serbiyadan ayrılaraq müstəqilliyini elan edib.
2020 — Əlcəzairdə ilk dəfə COVID-19 qeydə alınıb.
=== Azərbaycana aid hadisələr ===
1992 — Qarabağ müharibəsi: Xocavənd rayonunun Qaradağlı kəndində Ermənistan Silahlı Qüvvələri və Rusiyanın 366-cı alayı Qaradağlı qətliamını törətmişdir.
18 fevral
18 fevral — Qriqorian təqvimində ilin 49-cu günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 316 gün (uzun ildə 317 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 5 fevral tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
=== 1601–1900 ===
=== 1901–cari ===
1930 — Yanvar ayında çəkilmiş fotoşəkilləri araşdırarkən Klayd Tambo Plutonu kəşf edib.
1960 — VIII Qış Olimpiya Oyunları Palisades Tahoda keçirilib.
=== Azərbaycana aid hadisələr ===
== Doğumlar ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
1201 — Nəsirəddin Tusi, Azərbaycan filosofu və astronomu
1516 — I Mariya, İngiltərə və İrlandiya kraliçası
=== 1601–1900 ===
1626 — Françesko Redi, İtaliya həkimi
1745 — Alessandro Volta, İtaliya fiziki
1838 — Ernst Max, Avstriya fiziki
1898 — Enzo Ferrari, İtaliya motor yarışı sürücüsü və sahibkar
=== 1901–cari ===
1924 — Osman Hacıbəyov, Azərbaycan aktyoru
1931 — Toni Morrison, ABŞ yazıçısı
1933
Bobbi Robson, İngiltərə futbolçusu və baş məşqçisi
Yoko Ono, Yaponiya rəssamı
1952 — Ceyms Meys, ABŞ tarixçisi
1954 — Con Travolta, ABŞ aktyoru
1956 — Bidzina İvanişvili, Gürcüstan baş naziri
1961 — Armin Laşet, Almaniya siyasətçisi
1965 — Dr.
19 fevral
19 fevral — Qriqorian təqvimində ilin 50-ci günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 315 gün (uzun ildə 316 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 6 fevral tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
=== 1601–1900 ===
1878 — Tomas Edison fonoqrafı patentləşdirib.
=== 1901–cari ===
1945 — İkinci Dünya Müharibəsi: İoşima döyüşü: Amerika Birləşmiş Ştatlarının təxminən 30 min dəniz piyadası İoşima adasına eniş edib.
2020 — İran və Şotlandiyada ilk dəfə COVID-19 qeydə alınıb.
1 fevral
1 fevral — Qriqorian təqvimində ilin 32-ci günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 333 gün (uzun ildə 334 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 19 yanvar tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
1327 — III Eduardın tacqoyma mərasimi keçirildi.
1410 — Birinci Torun müqaviləsi imzalandı.
1553 — Osmanlı imperiyası və Fransa krallığı arasında İstanbul müqaviləsi imzalandı.
=== 1601–1900 ===
1662 — Çin generalı Çjen Çenqun 9 aylıq mühasirədən sonra Tayvan adasını ələ keçirdi.
1793 — Fransa İngiltərə və Niderlanda müharibə elan etdi.
1812 — Sultanbud döyüşü baş verdi.
1814 — Fiippindəki Mayon vulkanı püskürdü; təxminən 1200 nəfər həlak oldu.
Fevral döyüşləri
2017-ci ildə Azərbaycan-Ermənistan münaqişələri — 2017-ci ildə Azərbaycan Respublikasının cənub-qərbində yerləşən Qarabağ regionunda Azərbaycan və Ermənistan qüvvələri arasında baş verən münaqişələr. İlk döyüşlər 2017-ci ilin fevral ayında başlamışdır. Bunun nəticəsində Azərbaycan tərəfindən 5 hərbçi Şəhid olmuş,, 1 hərbçi yaralanmış, Ermənistan tərəfindən isə 7-8 hərbçi ölmüş, 1 PUA və 1 tank məhv edilmişdir. Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyinin rəsmi məlumatına əsasən, sentyabr ayında erməni tərəfi atəşkəs rejimini 148 dəfə pozmuşdur.
== Fevral ==
Fevral döyüşləri — 2017-cı il fevralın 24-dən 25-nə keçən gecədən başlayaraq Azərbaycan və Ermənistan silahlı qüvvələri arasında baş vermiş hərbi münaqişə. Bu döyüşlər zamanı, Ermənistan Silahlı Qüvvələri hələ Dördgünlük müharibə zamanı itirdiyi Tərtər rayonunun Talış kəndi ətrafındakı yüksəklikləri, Cəbrayıl rayonunun Lələ təpə yüksəkliyi geri qaytarmaq məqsədilə ilə təxribat törədib.Onların əsas hədəfi böyük strateji əhəmiyyət daşıyan Xocavənd rayonu istiqmətində yerləşən Nərgiztəpədir. Əgər ermənilər onu ələ keçirsələr, Beyləqan, Ağdam, Quzanlı, Ağcabədi, Füzuli yolunu kəsə, əraziyə nəzarət edə bilərdilər.Lakin, əməliyyat şəraitinə uyğun olaraq düşmənin atəş mövqelərinə və cəmləşmə nöqtələrinə qarşı müvafiq cavab tədbirləri həyata keçirilib.
Fevralın 25-də mövqelərimizi atəşə tutan Ermənistan silahlı qüvvələrinin uzunmüddətli atəş nöqtəsi və cəbhənin Talış kəndi istiqamətində Silahlı Qüvvələrimizin mövqeləri üzərində uçuşlar keçirməyə cəhd göstərən pilotsuz uçuş aparatı (PUA) bölmələrimiz tərəfindən məhv edilib.
Hərbi əməliyyatlar zamanı Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 5 hərbi qulluqçusu həlak olub. Döyüşlərdə ermənilərə məxsus pilotsuz uçuş aparatı olan PUA-sı məhv edilib, 7-8 hərbçisi öldürülüb.
Fevral inqilabı
Fevral burjua-demokratik inqilabı və ya Fevral inqilabı — 1917-ci ildə Rusiyada çar mütləqiyyətini devirmiş ikinci inqilab.
== Tarixi ==
1917-ci il, fevralın 25-də 300 min adamın iştirak etdiyi tətil başlandı. Fevralın 27-də Petroqradda ümumi siyasi tətil silahlı üsyana çevrildi və fevralın 28-də inqilabın qələbəsi ilə nəticələndi. Bunun nəticəsində Rusiyada ikihakimiyyətlilik — bir tərəfdə Müvəqqəti hökumətin hakimiyyəti, digər tərəfdə Fəhlə Deputatları Sovetinin hakimiyyəti yarandı. Romanovlar mütləqiyyətinə son qoyuldu. Martın 2-də knyaz G. Y. Lvov başda olmaqla Müvəqqəti hökumət təşkil edildi. Hökumətin qarşısına qoyduğu əsas vəzifə ölkədə qayda-qanun yaratmaq, Müəssislər məclisinə seçkilər keçirmək idi.
Petroqradda inqilabın qələbəsi xəbəri Bakıya martın 2-də çatdı. Martın 3-də Bakı fəhlələri birgünlük tətil keçirməklə Petroqrad inqilabçıları ilə həmrəy olduqlarını bildirdilər. Martın 5-də Bakı İctimai Təşkilatları Şurası və onun Müvəqqəti İcraiyyə Komitəsi təşkil edildi.
20 fevral
20 fevral — Qriqorian təqvimində ilin 51-ci günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 314 gün (uzun ildə 315 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 7 fevral tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
1547 — VI Eduard Vestminster abbatlığında İngiltərə kralı olaraq taclanıb.
=== 1601–1900 ===
1877 — Moskvada Böyük Teatrda Pyotr Çaykovskinin "Qu gölü" baletinin premyerasını keçirib.
=== 1901–cari ===
1920 — Gürcüstanın Qori şəhərində zəlzələ baş vermişdir.
1944 — İkinci Dünya Müharibəsi: "Böyük həftə" ABŞ bombardmançılarının Almaniya təyyarə istehsal mərkəzlərinə basqınları ilə başlayıb.
=== Azərbaycana aid hadisələr ===
1920 — Azərbaycan Kommunist Partiyası təsis edilib.
1988 — Azərbaycan və Ermənistan arasında Qarabağ müharibəsi başlamışdır.
1992 — Azərbaycan, Almaniya, Avstriya və Estoniya arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur.
21 fevral
21 fevral — Qriqorian təqvimində ilin 52-ci günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 313 gün (uzun ildə 314 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 8 fevral tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
=== 1601–1900 ===
1848 — Karl Marks və Fridrix Engels "Kommunist Manifesti"-ni nəşr ediblər.
=== 1901–cari ===
1972 — ABŞ prezidenti Riçard Nikson ABŞ-Çin münasibətlərini normallaşdırmaq üçün Pekinə səfər edib.
2020 — Bəhreyn, İsrail və Livanda ilk dəfə COVID-19 qeydə alınıb.
2022 — Rusiya prezidenti Vladimir Putin Donetsk və Luqansk Xalq Respublikalarının tanınması haqqında fərmanlar imzalayıb.
=== Azərbaycana aid hadisələr ===
1992 — Azərbaycan, Fransa və Polşa arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur.
1993 — "Neftçi" Azərbaycan Superkubokunu qazanıb.
1997 — Azərbaycan şərqşünası Ziya Bünyadov Bakıda yaşadığı binanın blokunda çıxarkən cinayətkər qrup tərəfindən bıçaq və odlu silahla qətlə yetirilmişdir.
22 fevral
22 fevral — Qriqorian təqvimində ilin 53-cü günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 312 gün (uzun ildə 313 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 9 fevral tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
=== 1601–1900 ===
=== 1901–cari ===
2015 — Süleyman Şah türbəsini yeni əraziyə köçürmək məqsədilə Türkiyə Silahlı Qüvvələri Suriyada "Şah Fırat" əməliyyatını keçirmişdir.
2020 — İraqda ilk dəfə COVID-19 qeydə alınıb.
=== Azərbaycana aid hadisələr ===
1922 — "Lək-lək" jurnalı ilk dəfə nəşr olunub.
1968 — Bakıda Şah İsmayıl Xətai metrostansiyasının açılışı olub.
1988 — Əsgəranda azərbaycanlılar və ermənilər arasında baş vermiş zorakılıqda iki azərbaycanlı qətlə yetirilir.
2022 — Azərbaycan və Rusiya arasında qarşılıqlı müttəfiqlik haqqında bəyanat imzalanmışdır.
23 fevral
23 fevral — Qriqorian təqvimində ilin 54-cü günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 311 gün (uzun ildə 312 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 10 fevral tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
1455 — Qərbdə ilk daşınan tipli və çap edilmiş kitabı Qutenberq bibliyası nəşr olunub.
=== 1601–1900 ===
=== 1901–cari ===
1917 — Fevral inqilabı: Rusiyanın Petroqrad şəhərində ilk nümayişlər keçirilib.
1941 — Plutonium ilk dəfə Qlenn Teodor Siborq tərəfindən istehsal edilmiş və təcrid edilmişdir.
1947 — Beynəlxalq standartlaşdırma təşkilatı təsis edilib.
1954 — Uşaqların poliomielitə qarşı ilk kütləvi Solk peyvəndi Pitsburqda başlayıb.
24 fevral
24 fevral — Qriqorian təqvimində ilin 55-ci günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 310 gün (uzun ildə 311 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 11 fevral tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
1527 — Praqada I Ferdinandın tacqoyma mərasimi keçirilmişdir.
=== 1601–1900 ===
1739 — Karnal döyüşündə Əfşarlar dövlətinin rəhbəri Nadir şah Əfşar Böyük Moğol İmperiyasının padşahı Məhəmməd Şahı məğlub etmişdir.
=== 1901–cari ===
1910 — İsveçdə "Malmö" futbol klubu yaradılmışdır.
1973 — Yeni Zelandiya milli futbol komandası OFK Millətlər Kubokunu qazanıb.
2020 — Əfqanıstan, Kuba, Küveyt və Omanda ilk dəfə COVID-19 qeydə alınıb.
2022 — Donetsk və Luqansk Xalq Respublikası müstəqil dövlətlər kimi tanınmasından bir neçə gün sonra Rusiya prezidenti Vladimir Putin Ukraynayın tam miqyaslı işğalı üşün göstəriş verib.
=== Azərbaycana aid hadisələr ===
1992 — Azərbaycan və Səudiyyə Ərəbistanı arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur.
25 fevral
25 fevral — Qriqorian təqvimində ilin 56-cı günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 309 gün (uzun ildə 310 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 12 fevral tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
138 — Roma imperatoru Adrian Antonin Piyi oğlu kimi qəbul edir və faktiki olaraq onu varisi edib.
628 — Sasanilər imperiyasının sonuncu böyük şahı II Xosrov oğlu II Kavad tərəfindən devrilib.
=== 1601–1900 ===
1836 — Samuel Kolt revolver odlu silahı üçün ABŞ patenti alıb.
=== 1901–cari ===
1916 — Verden döyüşündə Almaniya qoşunları Fransa müdafiəsinin əsas yeri olan Fort Duomonu döyüşsüz ələ keçirib.
1918 — Almaniya qüvvələri Estoniyanın işğalını demək olar ki, başa çatdırmaq üçün Tallini zəbt edib.
1921 — Gürcüstanın paytaxtı Tbilisi şiddətli döyüşlərdən sonra işğalçı Rusiya qoşunlarının əlinə keçdi və ruslar Gürcüstan Sovet Sosialist Respublikasını elan etdilər.
1945 — Argentina milli futbol komandası Amerika Kubokunu qazanıb.
26 fevral
26 fevral — Qriqorian təqvimində ilin 57-ci günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 308 gün (uzun ildə 309 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 13 fevral tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
=== 1601–1900 ===
=== 1901–cari ===
2020 — Braziliya, Gürcüstan, Norveç, Pakistan, Rumıniya, Şimali Makedoniya və Yunanıstanda ilk dəfə COVID-19 qeydə alınıb.
=== Azərbaycana aid hadisələr ===
1992
Azərbaycan və Banqladeş arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur.
Qarabağ müharibəsi: Ermənistan Silahlı Qüvvələri Rusiyanın 366-cı motoatıcı alayının iştirakı ilə Xocalı şəhərini işğal edərkən, etnik azərbaycanlılara qarşı Xocalı soyqırımını törətmişdir.
27 fevral
27 fevral — Qriqorian təqvimində ilin 58-ci günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 307 gün (uzun ildə 308 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 14 fevral tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
=== 1601–1900 ===
=== 1901–cari ===
2000 — Kanada milli futbol komandası KONKAKAF Qızıl Kubokunu qazanıb.
2020 — Estoniya, Danimarka, Qətər, Niderland, Nigeriya və San-Marinoda ilk dəfə COVID-19 qeydə alınıb.
=== Azərbaycana aid hadisələr ===
1988 — Sumqayıt şəhərində azərbaycanlılar və ermənilər arasında təxribat xarakterli qırğınlar baş vermişdir.
1998 — Azərbaycan və İslandiya arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur.
28 fevral
28 fevral — Qriqorian təqvimində ilin 59-cu günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 306 gün (uzun ildə 307 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 15 fevral tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
=== 1601–1900 ===
=== 1901–cari ===
1991 — İlk Körfəz müharibəsi başa çatıb.
1998 — Misir milli futbol komandası Afrika Millətlər Kubokunu qazanıb.
2013 — Roma papası XVI Benedikt vəzifəsindən istefa verib və 1415-ci ildə Roma papası XII Qriqoridən sonra istefa verən ilk papa olub.
2020 — Belarus, İslandiya, Meksika, Litva, Uels və Yeni Zelandiyada ilk dəfə COVID-19 qeydə alınıb.
=== Azərbaycana aid hadisələr ===
1992 — Azərbaycan, ABŞ və Hindistan arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur.
1995 — Azərbaycan və Nepal arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur.
2020 — Azərbaycanda ilk dəfə COVID-19 qeydə alınıb.
29 fevral
29 fevral — Qriqorian təqvimində ilin 60-cı günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 305 gün (uzun ildə 306 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 16 fevral tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
1504 — Xristofor Kolumb yamaykalıları onu təchizatla təmin etməyə inandırmaq üçün gecə ay tutulması haqqında məlumatından istifadə edir.
=== 1601–1900 ===
1644 — Abel Tasmanın ikinci Sakit okean səyahəti 3 gəminin komandanlığı ilə Bataviyanı tərk edərkən başlayır.
1768 — Polşa zadəganları Bar konfederasiyasını təsis edir.
1796 - ABŞ və Böyük Britaniya arasındakı Çey müqaviləsi ilə iki xalq arasında on illik dinc ticarəti asanlaşdıran qanun qüvvəyə minir.
=== 1901–cari ===
1916
Tokelau Birləşmiş Krallıq tərəfindən ilhaq edilir.
Cənubi Karolinada fabrik, dəyirman və mədən işçiləri üçün minimum əmək yaşı 12-dən 14-ə qaldırılır.
1936 — Tokioda 26 fevral hadisəsi başa çatmışdır.
2 fevral
2 fevral — Qriqorian təqvimində ilin 33-cü günü.
Bu tarixdə ilin sonuna 332 gün (uzun ildə 333 gün) qalır.
XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 20 yanvar tarixinə uyğun gəlir.
== Əhəmiyyətli hadisələr ==
=== 1600-cü ildən əvvəl ===
=== 1601–1900 ===
=== 1901–cari ===
1922 — Ceyms Coysun "Ulisses" əsəri nəşr olunub.
1925 — Nom şəhərinə zərdab çatdırılması: İt xizəkləri difteriya serumu ilə Alyaskanın Nom şəhərinə çatır və İditarod yarışının yaranmasında rol oynayırlar.
1943 — İkinci Dünya müharibəsi: Stalinqrad döyüşü başa çatmışdır.
1967 — Uruqvay milli futbol komandası Amerika Kubokunu qazanıb.
1990 — Aparteid: Fredrik Uilyem De Klerk Afrika Milli Konqresinin qadağan olunmadığını elan edir və Nelson Mandelanı azad edəcəyinə söz verir.
2002 — ABŞ milli futbol komandası KONKAKAF Qızıl Kubokunu qazanıb.
2020 — İordaniyada ilk dəfə COVID-19 qeydə alınıb.
2015-ci il fevral ayında vəfat edənlər
=== 28 fevral ===
Yaşar Kamal — 91 yaşında vəfat edib.
=== 27 fevral ===
Boris Nemtsov — 55 yaşında vəfat edib.
Leonard Nimoy — 83 yaşında vəfat edib.
=== 25 fevral ===
Həsən Mirzəyev — 87 yaşında vəfat edib.
=== 22 fevral ===
Cahangir Kərimov — 91 yaşında vəfat edib.
=== 14 fevral ===
Mişel Ferrero — 89 yaşında vəfat edib.
Davud Kazımov — 89 yaşında vəfat edib.
=== 6 fevral ===
Hüseyn Axundov — 93 yaşında vəfat edib.
=== 4 fevral ===
Akif Hacıyev — 77 yaşında vəfat edib.
=== 1 fevral ===
Aldo Ciccolini — 89 yaşında vəfat edib.
Fevral 2016 Ankara partlayışı
2016 Ankara hücumu (türk. 2016 Ankara saldırısı) — 2016-cı ilin 17 fevral tarixində Türkiyənin paytaxtı Ankara vilayətinin Kızılay səmtində yerli vaxtla saat 18:30-da baş vermiş bombalı hücumu. Terror aktı nəticəsində ən azı 28 nəfərin həlak olduğu və 61 nəfərdən çox şəxsin yaralandığı bildirilir.
Fevral burjua-demokratik inqilabı
Fevral burjua-demokratik inqilabı və ya Fevral inqilabı — 1917-ci ildə Rusiyada çar mütləqiyyətini devirmiş ikinci inqilab.
== Tarixi ==
1917-ci il, fevralın 25-də 300 min adamın iştirak etdiyi tətil başlandı. Fevralın 27-də Petroqradda ümumi siyasi tətil silahlı üsyana çevrildi və fevralın 28-də inqilabın qələbəsi ilə nəticələndi. Bunun nəticəsində Rusiyada ikihakimiyyətlilik — bir tərəfdə Müvəqqəti hökumətin hakimiyyəti, digər tərəfdə Fəhlə Deputatları Sovetinin hakimiyyəti yarandı. Romanovlar mütləqiyyətinə son qoyuldu. Martın 2-də knyaz G. Y. Lvov başda olmaqla Müvəqqəti hökumət təşkil edildi. Hökumətin qarşısına qoyduğu əsas vəzifə ölkədə qayda-qanun yaratmaq, Müəssislər məclisinə seçkilər keçirmək idi.
Petroqradda inqilabın qələbəsi xəbəri Bakıya martın 2-də çatdı. Martın 3-də Bakı fəhlələri birgünlük tətil keçirməklə Petroqrad inqilabçıları ilə həmrəy olduqlarını bildirdilər. Martın 5-də Bakı İctimai Təşkilatları Şurası və onun Müvəqqəti İcraiyyə Komitəsi təşkil edildi.
Rusiyada Fevral inqilabı
Fevral burjua-demokratik inqilabı və ya Fevral inqilabı — 1917-ci ildə Rusiyada çar mütləqiyyətini devirmiş ikinci inqilab.
1917-ci il, fevralın 25-də 300 min adamın iştirak etdiyi tətil başlandı. Fevralın 27-də Petroqradda ümumi siyasi tətil silahlı üsyana çevrildi və fevralın 28-də inqilabın qələbəsi ilə nəticələndi. Bunun nəticəsində Rusiyada ikihakimiyyətlilik — bir tərəfdə Müvəqqəti hökumətin hakimiyyəti, digər tərəfdə Fəhlə Deputatları Sovetinin hakimiyyəti yarandı. Romanovlar mütləqiyyətinə son qoyuldu. Martın 2-də knyaz G. Y. Lvov başda olmaqla Müvəqqəti hökumət təşkil edildi. Hökumətin qarşısına qoyduğu əsas vəzifə ölkədə qayda-qanun yaratmaq, Müəssislər məclisinə seçkilər keçirmək idi.
Petroqradda inqilabın qələbəsi xəbəri Bakıya martın 2-də çatdı. Martın 3-də Bakı fəhlələri birgünlük tətil keçirməklə Petroqrad inqilabçıları ilə həmrəy olduqlarını bildirdilər. Martın 5-də Bakı İctimai Təşkilatları Şurası və onun Müvəqqəti İcraiyyə Komitəsi təşkil edildi.
2023-cü il fevral ayında vəfat edənlər
2023-cü il fevral ayında vəfat edənlərin siyahısı.
=== 28 fevral ===
Cavad Təbatəbai — 77 yaşında vəfat edib.
=== 26 fevral ===
Qəhrəman Əliyev (məşqçi) — 63 yaşında vəfat edib.
=== 24 fevral ===
Takiçi Nişiyama — 91 yaşında vəfat edib.
=== 23 fevral ===
Əli Əsgərov (müğənni) — 61 yaşında vəfat edib.
Ağasaleh Nuriyev — 82 yaşında vəfat edib.
=== 22 fevral ===
Fucima Kansuma — 104 yaşında vəfat edib.
=== 21 fevral ===
Simon Sequan — 97 yaşında vəfat edib.
=== 20 fevral ===
Ramiz Novruz — 67 yaşında vəfat edib.
=== 15 fevral ===
Pol Berq — 96 yaşında vəfat edib.
Bakıda fevral 1999-cu il Azərbaycan təkrar və yeni parlament seçkiləri
Azərbaycanda təkrar və yeni parlament seçkiləri (fevral 1999) — 1999-cu ilin fevral ayında Azərbaycanda boş qalan mandatlar üçün keçirilmiş təkrar və yeni parlament seçkiləri.
== Zəmin ==
1995-ci il parlament seçkiləri və təkrar parlament seçkilərinin ardından formalaşmış I çağırış Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi 11 saylı Üçüncü Xətai seçki dairəsindən seçilmiş Yeni Azərbaycan Partiyası üzvü olan deputat, Milli Məclisin sədri Rəsul Quliyev 1996-cı ildə sədr vəzifəsindən istefa etmək üçün Milli Məclisə ərizə yazaraq Amerika Birləşmiş Ştatlarına mühacirət etmişdir. İstefa ərizəsinə Milli Məclis tərəfindən 11 sentyabr 1996-cı il tarixində baxılmış və ərizə qəbul edilmişdir. Rəsul Quliyev haqqında 1997-ci il dekabr ayının 16-da Milli Məclisin iclasında xüsusi qərar qəbul olunmuşdur. Belə ki, o, Milli Məclisin sədri vəzifəsindən istefaya getdikdən sonra bir il üç ay müddətində Milli Məclisin iclaslarında iştirak etməmişdir. Bu vaxt ərzində o, Milli Məclisə iclasları buraxmasının səbəblərini izah edən heç bir sənəd təqdim etmədən Milli Məclisin 1996-cı ilin payız sessiyasında, 1997-ci ilin yaz və növbədənkənar sessiyalarında, həmçinin 1997-ci ilin payız sessiyasının əvvəlindən 1998-ci ilədək keçirilmiş 80 iclasında üzrsüz səbəbdən iştirak etməmişdir. Əlavə olaraq, Rəsul Quliyev özü haqqında, harada olduğu və nə ilə məşğul olduğu barədə Milli Məclisə heç bir məlumat verməmiş, seçiciləri ilə görüşməmiş və Milli Məclislə əlaqəsini tam itirmişdir. Bu səbəbdən Milli Məclisin 16 dekabr 1997-ci il tarixli iclasında alınan qərarla Rəsul Quliyev deputat səlahiyyətlərini itirmiş hesab olunmuşdur. Həmçinin 26 saylı Birinci Nəsimi seçki dairəsi üzrə seçilmiş bitərəf deputat Yusif Səməd oğlu Vəkilov 17 avqust 1998-ci il tarixində ölmüşdür. Hər iki deputatdan boşalan yerlər üçün təkrar və yeni seçkilər təyin olunmuşdur.
ABŞ-nin İraq və Suriyada aviazərbələri (fevral, 2024)
2024-cü ildə ABŞ-nin İraq və Suriyada aviazərbələri — 2 fevral 2024-cü ildən başlayaraq Birləşmiş Ştatlar Hərbi Hava Qüvvələri tərəfindən həyata keçirilən, İraq və Suriyada yerləşən İranın İnqilab Keşikçiləri və İranın dəstəklədiyi milis qruplarını hədəf alan bir sıra aviazərbələr. Hücum "İraqda İslam Müqaviməti" tərəfindən bir həftə əvvəl İordaniyadakı ABŞ əsgərlərini hədəf alan və üç ABŞ hərbçisinin ölümünə səbəb olan PUA hücumuna cavab olaraq həyata keçirilmişdir.
== Zəmin ==
7 oktyabr 2023-cü ildə HƏMAS–İsrail müharibəsinin başlamasından bəri İran tərəfindən dəstəklənən milis qrupları İraq, İordaniya və Suriyada yerləşən ABŞ bazalarına 170-dən çox hücum həyata keçirmişdir. Bu hücumlar onlarla hərbçinin yaralanması ilə nəticələnmişdir. 28 yanvar 2024-cü ildə "İraqda İslam Müqaviməti" tərəfindən həyata keçirilən "Shahed 136" PUA-sı ilə həyata keçirilən hücumda İordaniyada yerləşən ABŞ bazası olan 22-ci Qüllədə 3 ABŞ əsgəri həlak olmuş və 47 nəfər yaralanmışdır.
Ankara partlayışı (fevral, 2016)
2016 Ankara hücumu (türk. 2016 Ankara saldırısı) — 2016-cı ilin 17 fevral tarixində Türkiyənin paytaxtı Ankara vilayətinin Kızılay səmtində yerli vaxtla saat 18:30-da baş vermiş bombalı hücumu. Terror aktı nəticəsində ən azı 28 nəfərin həlak olduğu və 61 nəfərdən çox şəxsin yaralandığı bildirilir.
Azərbaycanda təkrar parlament seçkiləri (18 fevral 1996)
Azərbaycanda təkrar parlament seçkiləri — 21 saylı Binqədi seçki dairəsi üzrə keçirilmiş 4 fevral 1996-cı il tarixli təkrar parlament seçkisinin ikinci tur seçkiləri.
== Zəmin ==
1995-ci il parlament seçkiləri 100 birmandatlı seçki dairəsindən 42 saylı Xankəndi seçki dairəsi xaric 99-da baş tutmuşdur. Həmin dövrdə qüvvədə olan qanunlara görə birmandatlı seçki dairələri üzrə keçirilən seçkilərdə lider namizəd mövcud səslərin 50+1%-ni toplamalı və iştirakçılıq ən az 50+1% olmalı idi, lakin 20 seçki dairəsi üzrə bu reallaşmadığı üçün 26 noyabr 1995-ci il tarixinə, digər 8 seçki dairəsindən 4-ündə seçki aktivliyinin 50%-dən artıq olması şərtinin ödənilməmiş olduğu üçün, 3-ündə seçki qanunu pozuntuları aşkarlandığı üçün, 1-ində isə (Gəncə şəhərində) seçki materialları silahlı və maskalı şəxslər tərəfindən oğurlandığı üçün 4 fevral 1996-cı il tarixinə Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyası tərəfindən 2 fərqli təkrar seçkilər təyin olunmuşdur. Nəticələri ləğv olunan 8 seçki dairəsindəki namizədlər eyni seçki dairəsindən yox, nəticəsi ləğv olunan başqa seçki dairələrindən namizəd olma haqqına sahib idilər. İkinci tura qalan seçki dairələrində isə seçkilər ən çox səs alan iki namizəd arasında keçirildi.
26 noyabr 1995-ci il tarixində 20 seçki dairəsi üzrə təkrar seçkilər keçirilmişdir. Rəsmi şəxslərə əsasən seçici fəallığı 61% olmuşdur. 5 seçki dairəsində bu seçkilərdə də lazım olan seçki aktivliyi 50+1% müddəasını yerinə yetirməmiş və 2 seçki dairəsi üzrə seçki qanunu pozuntuları səbəbi ilə seçki nəticələri ləğv edilmişdir. Bu 7 seçki dairəsi və 12 noyabr 1995-ci il tarixində keçirilmiş seçkilərdə nəticələri ləğv olunmuş 8 seçki dairəsi ilə birgə 1996-cı ilin fevral ayına təkrar seçkilər təyin olunmuşdur.
4 fevral 1996-cı il tarixli seçkilərdə 21 saylı Binəqədi seçki dairəsi üzrə namizədlərdən heç biri 50%-dən səs toplamadığı üçün seçkilərin ikinci tura qalmış və 18 fevral 1996-cı il tarixinə lider 2 namizəd, yəni Yeni Azərbaycan Partiyası namizədi Toğrul İbrahimli və Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası namizədi Elşad Musayev arasında seçkilər təyin olunmuşdur.
Azərbaycanda təkrar parlament seçkisi (18 fevral 1996)
Azərbaycanda təkrar parlament seçkiləri — 21 saylı Binqədi seçki dairəsi üzrə keçirilmiş 4 fevral 1996-cı il tarixli təkrar parlament seçkisinin ikinci tur seçkiləri.
== Zəmin ==
1995-ci il parlament seçkiləri 100 birmandatlı seçki dairəsindən 42 saylı Xankəndi seçki dairəsi xaric 99-da baş tutmuşdur. Həmin dövrdə qüvvədə olan qanunlara görə birmandatlı seçki dairələri üzrə keçirilən seçkilərdə lider namizəd mövcud səslərin 50+1%-ni toplamalı və iştirakçılıq ən az 50+1% olmalı idi, lakin 20 seçki dairəsi üzrə bu reallaşmadığı üçün 26 noyabr 1995-ci il tarixinə, digər 8 seçki dairəsindən 4-ündə seçki aktivliyinin 50%-dən artıq olması şərtinin ödənilməmiş olduğu üçün, 3-ündə seçki qanunu pozuntuları aşkarlandığı üçün, 1-ində isə (Gəncə şəhərində) seçki materialları silahlı və maskalı şəxslər tərəfindən oğurlandığı üçün 4 fevral 1996-cı il tarixinə Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Seçki Komissiyası tərəfindən 2 fərqli təkrar seçkilər təyin olunmuşdur. Nəticələri ləğv olunan 8 seçki dairəsindəki namizədlər eyni seçki dairəsindən yox, nəticəsi ləğv olunan başqa seçki dairələrindən namizəd olma haqqına sahib idilər. İkinci tura qalan seçki dairələrində isə seçkilər ən çox səs alan iki namizəd arasında keçirildi.
26 noyabr 1995-ci il tarixində 20 seçki dairəsi üzrə təkrar seçkilər keçirilmişdir. Rəsmi şəxslərə əsasən seçici fəallığı 61% olmuşdur. 5 seçki dairəsində bu seçkilərdə də lazım olan seçki aktivliyi 50+1% müddəasını yerinə yetirməmiş və 2 seçki dairəsi üzrə seçki qanunu pozuntuları səbəbi ilə seçki nəticələri ləğv edilmişdir. Bu 7 seçki dairəsi və 12 noyabr 1995-ci il tarixində keçirilmiş seçkilərdə nəticələri ləğv olunmuş 8 seçki dairəsi ilə birgə 1996-cı ilin fevral ayına təkrar seçkilər təyin olunmuşdur.
4 fevral 1996-cı il tarixli seçkilərdə 21 saylı Binəqədi seçki dairəsi üzrə namizədlərdən heç biri 50%-dən səs toplamadığı üçün seçkilərin ikinci tura qalmış və 18 fevral 1996-cı il tarixinə lider 2 namizəd, yəni Yeni Azərbaycan Partiyası namizədi Toğrul İbrahimli və Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası namizədi Elşad Musayev arasında seçkilər təyin olunmuşdur.
Şimali Hələbdə döyüşlər (fevral, 2016)
2016-cı ilin fevralında şimali Hələbdə döyüşlər — Suriya Ərəb Ordusu və müttəfiqləri tərəfindən 2016-cı ilin fevral ayının əvvəlində Hələbin şimal-qərbində başlayan hərbi əməliyyat. Hücum Nübl və Əl-Zəhranın üç illik mühasirəsini uğurla qıraraq Suriya üsyançılarının Türkiyədən əsas tədarük yolunu kəsmişdir.
2016-cı il yanvarın ikinci yarısında yeni hücuma hazırlıq üçün Dəməşqdən Hələbə Suriya hökumətinin əhəmiyyətli əlavə qüvvələrinin göndərilməsi barədə xəbərlər yayılmağa başlamışdır. Əraziyə təxminən 3,000 əlavə əsgər göndərilmişdir.
İranın İnqilab Keşikçiləri Korpusu ilə bağlı "Fars Xəbər Agentliyi" xəbər vermişdir ki, kürdlərin rəhbərlik etdiyi Xalq Müdafiə Birlikləri (YPG) Suriya Ordusuna kömək edir, çünki SDQ-nin Əfrin birlikləri Şirava məntəqəsinin Ziyarə və Xarebə kəndlərini ələ keçirmişdi."Fars Xəbər Agentliyi" yaralı Suriya hökumət qüvvələrinin kürd bölgəsinə göndərildiyini iddia etmişdir.