ksilo
ksilo
Ksilofon
Ksilofon (yunanca yun. ξύλον — ağac + φωνή — səs) — müəyyən səslənmə yüksəkliyi olan zərb musiqi alətidir. Özündə müəyyən notlara köklənmiş uzunsov yonulmuş ağac parçalarının sıra ilə düzülmüş formasını ehtiva edir. Bu taxta bloklar üzərinə kürəvari başlıqları olan çubuqlarla və ya çox da böyük olmayan qaşığabənzər xüsusi çəkicciklərlə ( musiqiçilərin öz aralarında bu çəkicciklərə "keçi ayaqları" da deyilir) vurmaqla səs əldə edilir.
Ksilofonun tembri forte-də kəskin, şıqqıltılı, piano-da isə yumşaqdır.
== Alətin tarixçəsi ==
Ksilofonun mənşəyi çox qədimdir. Bu tipdə olan alətlərin ən sadə növünə müxtəlif xalqların Afrika, Cənub-Şərqi Asiya ,Latın Amerikası bu günə kimi də rast gəlinir.
Ksilofon haqda ilk qeydlər XVI əsrin başlanğıcına aiddir: Arnolt Şlik musiqi alətləri haqqında risaləsində bunabənzər aləti hueltze glechter adı ilə təqdim edir. XIX əsrə qədər Avropa ksilofonu kifayət qədər primitiv alət idi, zəncir kimi bir-birinə bəndlənmiş təxminən iyirmiyə yaxın taxta blokdan ibarət idi və hamar səth üzərində bərabər sərilirdi.Bu cür alətin daşınması rahatlığı səyyar, köçəri musiqiçilərin ona diqqətini artırmışdı.
Ksilofonun təkmilləşdirilməsi 1830-cu illərə aiddir.
Ksilollar
Dimetilbenzollar və ya ksilollar — (qədim yunan ξύλον "ağacından") benzol halqası və iki metil qrupundan ibarət olan aromatik karbohidrogenlərdir.
== Ümumi ==
Kimyəvi formulu — (СН3)2С6Н4-dür. Ksilollar kömürün kokslaşdırılmasından və ya neftdən benzinin birbaşa katalitik piforminqi ilə əldə edilir. Əsasən, həlledici kimi istifadə olunurlar.
Ksilol 1850-ci ildə fransız kimyaçı Auguste Kaur tərəfindən xam ağac spirtindən ayıraraq kəşf edilmişdir [1].
== Xassələri ==
Xüsusi qoxusu olan rəngsiz mayelərdir. Suda az həll olur, üzvi həlledicilərdə isə asanlıqla həll olurlar. Aromatik birləşmələrin xüsusiyyətlərini nümayiş etdirirlər, asanlıqla alkilləşir, xlorlaşır, sülfonatlaşır və nitratlaşırlar.
== İzomerilik ==
Üç izomer var: orto-, meta- və para-ksilol.
== Mütləq Kerner metodu ==
Orto-, meta- və para-ksilol qarışığının keyfiyyət tərkibini təyin etmək üçün Kernerin mütləq istiqamətləndirmə metodundan istifadə olunur.
