Müqayisə Cədvəli

Kimyəvi elementlərin dövri sistemi — elmə məlum olan bütün elementləri müəyyən bir nizama görə təsnifləşdirən və araşdırmağı asanlaşdıran bir sistemdir. İlk olaraq 1867-ci ildə Con Nyuland elementləri artan atom kütlələrinə görə sıralamış və bir elementin özündən sonrakı səkkizinci elementlə bənzər xüsusiyyətlərə malik olduğunu göstərən Oktavalar qanununu ortaya qoymuşdu. Daha sonra 1869-cu ildə Dmitri İvanoviç Mendeleyev, bənzər xüsusiyyətlər daşıyan elementləri arxa-arxaya düzdüyündə, atom kütləsinə dayanan bir cədvəl əldə etmiş və o zamanlar bilinməyən bəzi elementlərin (skandium, qallium və germanium kimi) varlığını, hətta xüsusiyyətlərini təxmin edə bilmişdi. Lotar Meyer adlı tədqiqatçı da, 1886-cı ildə, Mendeleyevdən müstəqil olaraq, atom kütlələrinə görə bir dövri cədvəl meydana gətirmiş və valentlik anlayışını ortaya atmışdı. İndiki vaxtda istifadə etdiyimiz cədvəl, yeni elementlərin də yerləşdirilə bilməsinə imkan tanıyan Mendeleyevin Kimyəvi elementlərin dövri cədvəlidir. Ancaq ilk halından fərqli olaraq, elementlər atom kütləsinə deyil, atom nömrəsinə görə sıralanmışdır. Buna görə dövri cədvəldə, soldan sağa və yuxarıdan aşağıya doğru atom nömrəsi artır. Sıxlıqla, buna paralel olaraq nisbi atom kütləsi də artım göstərir. Cədvəldəki üfüqi sıralar dövri cədvəl olaraq adlandırılır. Bir elementin dövri cədvəl nömrəsi, o elementin sahib olduğu elektronların olduğu ən yüksək enerji səviyyəsini göstərir.

Rütbələr və ya çinlər — Çar Rusiyasında mülki məmurların daşıdığı ünvan, titul.

Simvollar Cədvəli — proqramın kompilyasiyası (yaxud assemblerləşdirilməsi) zamanı rast gəlinən bütün identifikatorların siyahısı, onların proqramda yeri və atributları. Simvollar cədvəli kompilyatorda saxlanılır və kompilyasiya zamanı müxtəlif identifikatorlara müraciətləri yoxlamaq, yaxud onlara icazə vermək məqsədilə istifadə olunur; o, həm də tez-tez obyekt kodun (çıxış proqramının) bir hissəsi kimi yazılır ki, linkləyici ayrı-ayrı kompilyasiya olunan modullar arasındakı istinadlara icazə verə bilsin. İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 829 s.

Vurma cədvəli və ya Pifaqor cədvəli — 1-ci sətir və 1-ci sütunlarında vuruqlar, oyuqlarda isə uyğun ədədlərin hasili olan cədvəl. Məktəblilərə vurmanı öyrətmək üçün istifadə edilir.

Amerikanın pilotlu Ay proqramı olan Apollon proqramları

Kimyəvi elementlərin dövri sistemi — elmə məlum olan bütün elementləri müəyyən bir nizama görə təsnifləşdirən və araşdırmağı asanlaşdıran bir sistemdir. İlk olaraq 1867-ci ildə Con Nyuland elementləri artan atom kütlələrinə görə sıralamış və bir elementin özündən sonrakı səkkizinci elementlə bənzər xüsusiyyətlərə malik olduğunu göstərən Oktavalar qanununu ortaya qoymuşdu. Daha sonra 1869-cu ildə Dmitri İvanoviç Mendeleyev, bənzər xüsusiyyətlər daşıyan elementləri arxa-arxaya düzdüyündə, atom kütləsinə dayanan bir cədvəl əldə etmiş və o zamanlar bilinməyən bəzi elementlərin (skandium, qallium və germanium kimi) varlığını, hətta xüsusiyyətlərini təxmin edə bilmişdi. Lotar Meyer adlı tədqiqatçı da, 1886-cı ildə, Mendeleyevdən müstəqil olaraq, atom kütlələrinə görə bir dövri cədvəl meydana gətirmiş və valentlik anlayışını ortaya atmışdı. İndiki vaxtda istifadə etdiyimiz cədvəl, yeni elementlərin də yerləşdirilə bilməsinə imkan tanıyan Mendeleyevin Kimyəvi elementlərin dövri cədvəlidir. Ancaq ilk halından fərqli olaraq, elementlər atom kütləsinə deyil, atom nömrəsinə görə sıralanmışdır. Buna görə dövri cədvəldə, soldan sağa və yuxarıdan aşağıya doğru atom nömrəsi artır. Sıxlıqla, buna paralel olaraq nisbi atom kütləsi də artım göstərir. Cədvəldəki üfüqi sıralar dövri cədvəl olaraq adlandırılır. Bir elementin dövri cədvəl nömrəsi, o elementin sahib olduğu elektronların olduğu ən yüksək enerji səviyyəsini göstərir.

UEFA

İqtisadi cədvəl (fr. Tableau économique) — bütövlükdə ictimai təkrar istehsalı təsvir etmək üçün ilk cəhdlərdən biri olan fransız iqtisadçısı Fransua Kenenin işi. Ehtimal olunur ki, iqtisadiyyatın kateqoriyalı aparatına "təkrar istehsal" terminini əlavə edən məhz Kene olmuşdur. Alimin 1758-ci ildə tərtib etdiyi cədvəl istehsalın təbii, yəni maddi və dəyər, yəni pul elementləri arasında tarazlıq nisbətlərinin qurulmasına əsaslanır. Yalnız kənd təsərrüfatında yeni dəyər yaratmağın fundamental imkanlarını irəli sürən "saf məhsul" paradiqmasına əsaslanaraq, Kene fiziokratların iqtisadi doktrinasının əsasını qoydu. Kene ictimai iqtisadiyyatda üç agent qrupunu müəyyən etdi: fermerlər və kənd təsərrüfatı sektorunda muzdlu işçilər, "məhsuldar sinif", torpaq sahibləri — feodallar (kralın da daxil olduğu), sənayeçilər, tacirlər, sənətkarlar və kənd təsərrüfatında işləməyən başqaları, "steril təbəqə". Cədvələ əsasən, illik təkrar istehsal dövrü çərçivəsində məhsul və pul dövriyyəsinin beş aktı baş verir, ondan əvvəl torpaq rentasının ödənilməsi baş verir: fermerlər torpaq mülkiyyətçilərinə 2 milyard livr ödəyir. Sonra çevrilmə prosesinin özü baş verir: sahibləri fermerlərdən 1 milyard livr dəyərində ərzaq alır. Fermerlər milyard geri alır və bu məbləğ illik məhsulun 1/5 hissəsi kimi dövriyyədən çıxarılır; sahiblər ikinci milyard icarəyə "steril" sinifdən sənaye məhsullarını alırlar; "Steril" təbəqə aldıqları milyardları fermerlərdən ərzaq almaq üçün istifadə edir. Fermerlər daha bir milyard alır və illik məhsulun daha beşdə biri dövriyyədən çıxarılır; fermerlər "steril"dən 1 milyard dəyərində sənaye məhsulu alırlar.

Beynəlxalq miqyasda, mal nomenklaturasının ən məşhur nümunəsi Harmonizə Olunmuş Sistem (HS) kodlarıdır. HS kodları, Dünya Gömrük Təşkilatı (WCO) tərəfindən idarə olunur və dünya üzrə bir çox ölkə tərəfindən qəbul edilmişdir. Bu kodlar, mal və məhsulları təsnif etmək və onların beynəlxalq ticarətini asanlaşdırmaq üçün istifadə olunur. HS sistemi, mal və məhsulları altı rəqəmli kodlarla təsnif edərək, gömrük tarifləri, ticarət siyasətləri, tədqiqatlar və digər beynəlxalq təşkilatlar arasında məlumat mübadiləsi üçün bir standart təmin edir. Mal nomenklaturası, müxtəlif malların və məhsulların sistemli şəkildə təsnif edildiyi və kodlandığı bir siyahıdır. Bu sistem, həm beynəlxalq ticarətdə həm də milli iqtisadiyyat daxilində malların dövriyyəsini, gömrük rəsmiləşdirilməsini, statistik məlumat toplanmasını və vergi tətbiqlərini asanlaşdırmaq məqsədi daşıyır. Mal nomenklaturası, müxtəlif sektorlar və məhsullar üzrə detallı təsnifatı əhatə edərək, malın təsviri, menşei, tətbiqi və texniki xüsusiyyətləri kimi məlumatları standartlaşdırır. Mal nomenklaturasının tətbiqi, həmçinin milli səviyyədə müxtəlif formalar ala bilər, ölkənin öz iqtisadi və ticarət qaydalarına uyğun olaraq fərqlənə bilər. Bu, ölkələr arası ticarətdə məhsulların dəqiq təsnifatını və vergiləndirilməsini təmin etmək, eyni zamanda iqtisadi siyasətlərin və tədqiqatların həyata keçirilməsini asanlaşdırmaq üçün mühümdür Beynəlxalq Haromnizə Edilmiş sistemdə malların kodları 1–6, Kombinə Edilmiş sistemdə 1–8, Milli sistemdə isə 1–10 arası rəqəm kodlaşdırılmasında müəyyən olunur. Əlavə məlumat üçün Türkiyə Respubliksının GTİP sistemində bu kodlar 1–12 rəqəmləri ilə müəyyən olunur.

Kimyəvi elementlərin dövri sistemi — elmə məlum olan bütün elementləri müəyyən bir nizama görə təsnifləşdirən və araşdırmağı asanlaşdıran bir sistemdir. İlk olaraq 1867-ci ildə Con Nyuland elementləri artan atom kütlələrinə görə sıralamış və bir elementin özündən sonrakı səkkizinci elementlə bənzər xüsusiyyətlərə malik olduğunu göstərən Oktavalar qanununu ortaya qoymuşdu. Daha sonra 1869-cu ildə Dmitri İvanoviç Mendeleyev, bənzər xüsusiyyətlər daşıyan elementləri arxa-arxaya düzdüyündə, atom kütləsinə dayanan bir cədvəl əldə etmiş və o zamanlar bilinməyən bəzi elementlərin (skandium, qallium və germanium kimi) varlığını, hətta xüsusiyyətlərini təxmin edə bilmişdi. Lotar Meyer adlı tədqiqatçı da, 1886-cı ildə, Mendeleyevdən müstəqil olaraq, atom kütlələrinə görə bir dövri cədvəl meydana gətirmiş və valentlik anlayışını ortaya atmışdı. İndiki vaxtda istifadə etdiyimiz cədvəl, yeni elementlərin də yerləşdirilə bilməsinə imkan tanıyan Mendeleyevin Kimyəvi elementlərin dövri cədvəlidir. Ancaq ilk halından fərqli olaraq, elementlər atom kütləsinə deyil, atom nömrəsinə görə sıralanmışdır. Buna görə dövri cədvəldə, soldan sağa və yuxarıdan aşağıya doğru atom nömrəsi artır. Sıxlıqla, buna paralel olaraq nisbi atom kütləsi də artım göstərir. Cədvəldəki üfüqi sıralar dövri cədvəl olaraq adlandırılır. Bir elementin dövri cədvəl nömrəsi, o elementin sahib olduğu elektronların olduğu ən yüksək enerji səviyyəsini göstərir.

Zanqın özünüqiymətləndirmə depressiya cədvəli (ing. Zung Self-Rating Depression Scale – ZDRS) Dyuk Universitetində (ABŞ) Uilyam Zanq (William W.K. Zung) tərəfindən yaradılmışdır. Bu cədvəl depressiyanın diaqnostik kriteriləri və depressiv pozuntusu olan xəstələr arasında keçirilən sorğular əsasında tərtib edilmişdir. Depressiyanın ağırlıq dərəcəsi xəstənin öz-özünü qiymətləndirilməsi əsasında müəyyən edilir. Cədvəl 20 bənddən ibarətdir. Müayinə edilən şəxs hər bir bəndin suallarına cavab verərək "nadir hallarda", "arabir", "tez-tez" və ya "əksər hallarda" cavablardan birini seçir. Müayinənin nəticələri təhlil edilərkən bir neçə amil qiymətləndirilir. Bu faktorlara aşağıdakı simptom qrupları daxildir: daxili boşluq hissi, əhvali-ruhiyyənin pozulması, ümumi somatik simptomlar, spesifik somatik simptomlar, psixomotor pozuntu simptomları, suisidal tendensiyalar, qıcıqlılıq və qətiyyətsizlik. Depressiyanın kliniki diaqnostikası və depressiv pozuntuların kliniki dinamikasının müşahidəsi ilə yanaşı ZDRS cədvəlindən həmçinin epidemioloji tədqiqatlarda, antidepressantların və digər dərmanların kliniki sınaqlarında istifadə edilir. Cədvəlin validliyi kliniki sınaqlarla təsdiq olunub.

Zanqın özünüqiymətləndirmə təşviş cədvəli (ing. Zung Anxiety Rating Scale – ZARS) Dyuk Universitetində (ABŞ) Vilyam Zanq (William W. K. Zung) tərəfindən 1971-ci ildə yaradılmışdır. Bu cədvəl təşviş pozuntularının diaqnostikası və təşvişin kliniki hal kimi qiymətləndirilməsi üçün istifadə olunan vəsaitdir. Cədvəl 20 bənddən ibarətdir. Müayinə edilən şəxs hər bir bəndin suallarına cavab verərkən "nadir hallarda", "arabir", "tez-tez" və ya "əksər hallarda" cavablardan birini seçir. Cədvəlin 5 bəndi təşviş pozuntusunun affektiv simptomlarını, qalan 15 bəndi isə somatik simptomlarını qiymətləndirir. Təşviş pozuntunun kliniki diaqnostikası, skrininqi və kliniki dinamikasının müşahidəsi ilə yanaşı Zanqın təşviş cədvəli həmçinin epidemioloji tədqiqatlarda və dərmanların kliniki sınaqlarında istifadə edilir. Cədvəli doldurulmazdan əvvəl müayinə edilən şəxs cədvəlin istifadə qaydası ilə tanış edilir. Cədvəl müayinə edilən şəxs tərəfindən müstəqil doldurulur. Cədvəl doldurularkən mütəxəssis bu prosesə müdaxilə etmir.

Yapon dili üçün BFƏ-nın cədvəli. (yap.) 城生佰太郎. 現代日本語の音韻 // 岩波日本語5　音韻. — 東京: 岩波書店, 1978. (yap.) 日本語の母音、子音、音節―調音運動の実験音声的研究 / 国立国語研究所編. — 東京、国立国語研究所、1990. (yap.) 日本語音声学入門 / 斉藤純男著. — 東京: 三省堂, 1997. (ing.) Okada, Hideo. "Illustrations of the IPA: Japanese." Handbook of the International Phonetic Association: a guide to the use of the International Phonetic Alphabet, edited by International Phonetic Association, Cambridge; New York: Cambridge University Press, 1999, pp.

Aşağıdakı cədvəldə 2014-cü ildən etibarən ölkələrdə və onların əsas asılı ərazilərində istifadə olunan inzibati vahidlərin növləri və sayı göstərilir. İnzibati vahidlər səviyyələrə bölünür. İnzibati birləşmələrin adları azərbaycan dilindədir, parantezdə isə ölkənin rəsmi dillərində orijinal adları göstərilmişdir. "The World Factbook" (ingilis). ЦРУ. 2008-08-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-07-12. "Россия — страны мира" (rus). МИД России. 2012-04-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-07-12.

Yel-Braun obsessiv-kompulsiv simptomlar cədvəli (ing. Yale-Brown obsessive-compulsive scale) Yel və Braun universitetlərində Veyn Qudman (ing. Wayne Goodman) və onun əməkdaşları tərəfindən işlənib hazırlanmışdır. Yel-Braun cədvəli xəstədə olan obsessiv və kompulsiv simptomların ağırlıq dərəcəsini müəyyən etmək üçün klinik vəsaitdir. Cədvəl obsessiv və kompulsiv simptomların ifadə formasından asılı olmayaraq onların ağırlıq dərəcəsini təyin edir. Y-BOCS cədvəli obsessiv-kompulsiv posuntuların (sarışan halların) ağırlıq dərəcəsini təyin etməklə müalicə zamanı pozuntunun kliniki dinamikasını müşahidə etmək imkanı verir. Bu cədvəl geniş yayılmış və əsaslı validizasiya olunmuş (effektivliyi təsdiq olunmuş) klinik vəsaitdir.

Yel-Braun obsessiv-kompulsiv simptomlar cədvəli (ing. Yale-Brown obsessive-compulsive scale) Yel və Braun universitetlərində Veyn Qudman (ing. Wayne Goodman) və onun əməkdaşları tərəfindən işlənib hazırlanmışdır. Yel-Braun cədvəli xəstədə olan obsessiv və kompulsiv simptomların ağırlıq dərəcəsini müəyyən etmək üçün klinik vəsaitdir. Cədvəl obsessiv və kompulsiv simptomların ifadə formasından asılı olmayaraq onların ağırlıq dərəcəsini təyin edir. Y-BOCS cədvəli obsessiv-kompulsiv posuntuların (sarışan halların) ağırlıq dərəcəsini təyin etməklə müalicə zamanı pozuntunun kliniki dinamikasını müşahidə etmək imkanı verir. Bu cədvəl geniş yayılmış və əsaslı validizasiya olunmuş (effektivliyi təsdiq olunmuş) klinik vəsaitdir.

2024 Yay Olimpiya Oyunları və ya XXXIII Yay Olimpiya Oyunları ― 24 iyul – 11 avqust 2024-cü il tarixləri arasında Fransanın paytaxtı Parisdə keçirilmiş olimpiya oyunları. Oyunlarda 206 Milli Olimpiya Komitəsini (MOK) təmsil edən idmançılar iştirak edirdi. Ümumilikdə, 92 MOK-ni təmsil edən idmançılar ən azı bir medal, onlardan 64-ü isə azı bir qızıl medal qazanıb. Botsvana, Dominika, Qvatemala və Sent-Lüsiya öz ölkələrinin ilk Olimpiya qızıl medallarını qazandılar. Albaniya, Kabo-Verde, Dominika və Sent-Lüsiya, Qaçqınların Olimpiya Komandası tarixində ilk Olimpiya medalını qazandı. ABŞ və Çin 40 qızılla ən çox qızıl medala sahib ölkələr oldular. Ümumi medal sayında isə 126 medalla ABŞ birinci yerdə qərarlaşdı. Çinli üzgüçü Zhang Yufei altı medalla (bir gümüş, beş bürünc) oyunlarda ən çox medal, fransız üzgüçü Léon Marchand isə dörd qızıl medalla ən çox qızıl medal qazanan idmançı oldular.