qabarlı-cod

Cod xəndəkotu (lat. Symphytum asperum) — bitkilər aləminin göyzabançiçəklilər dəstəsinin göyzabankimilər fəsiləsinin xəndəkotu cinsinə aid bitki növü. == Qısa morfoloji təsviri == Çoxillik bitkidir. Gövdəsi 30-60 sm-ə qədər hündürlükdə, çox budaqlı, möhkəm qısa, aşağı qövsvari, bir az qabarıq tikanlı qıllardan tikanlı-nahamardır. Yuxarı yarpaqlar qısa, lakin, görünən saplaqların üzərində və ya oturaq olaraq yumurtavari-uzunsov və ya uzunsovdur, ən yuxarıdakılar lansetvariyə qədər, uzun itiuclu, aşağı hissədən adətən kifayət qədər sıx və yumşaq tükcüklərdən bozumtuldur; orta damar boyunca qısa qarmaqşəkilli tikancıqlıdır, yuxarı hissədən cod və seyrək tükcüklüdür. Çiçək tacı mavi, xaricdən nöqtəli-əmzikşəkillidir, başcıqlı dişicik ağzı var. Eremləri demək olar ki, qara, yarıməyilmiş, yumurtavari, arxa hissəsi torvari-qırışlıdır. == Yayılması == BQ qərbi, BQ şərqi, BQ Quba sahəsinin rayonlarında orta dağ qurşağından yuxarı dağ qurşağına kimi yayılmışdır. Çəmənlərdə, kolluqlarda, dağ çaylarının kənarlarında bitir.

Cod su — yüksək mineral tərkibli sudur ("yumşaq su"dan fərqli olaraq). Cod su əsasən kalsium və maqnezium karbonatlarından, bikarbonatlardan və sulfatlardan ibarət olan əhəngdaşı, təbaşir və ya gips yataqlarından su süzüldükdə əmələ gəlir. Cod içməli suyun orta dərəcədə sağlamlıq faydaları ola bilər. Qazanlarda, soyutma qüllələrində və suyu idarə edən digər avadanlıqlarda baha başa gələn nasazlıqların qarşısını almaq üçün suyun sərtliyinə nəzarət edildiyi sənaye şəraitlərində kritik problemlər yarada bilər. Məişət şəraitində cod su tez-tez sabun suda qarışdırıldığı zaman köpük əmələ gəlməsinin olmaması, çayniklərdə və su qızdırıcılarında əhənglərin əmələ gəlməsi ilə ifadə edilir. Suyun sərtliyi narahatlıq doğuran yerdə, cod suyun mənfi təsirlərini azaltmaq üçün suyun yumşaldılması adətən istifadə olunur. == Mənşəyi == Təbii yağış suları, qar və digər yağıntı formaları adətən kalsium və maqnezium kimi ikivalentli kationların aşağı konsentrasiyasına malikdir. Onlar dəniz üzərində küləyin təsirindən əldə edilən natrium, xlorid və sulfat kimi ionların kiçik konsentrasiyalarına malik ola bilərlər. Yağıntının cod, su keçirməyən və kalsiumdan zəif süxurlardan əmələ gələn drenaj hövzələrinə düşdüyü yerlərdə yalnız ikivalentli kationların çox aşağı konsentrasiyası tapılır və su yumşaq su adlanır. Nümunələrə Uelsdəki Snoudoniya və Şotlandiyanın Qərbi Dağları daxildir.