Federal fondlar
Federal fondlar (ing. federal funds (Fed funds)) — Federal Ehtiyat Banklarında həmişə mövcud ehtiyat qalıqları.
Fed fondları kommersiya bankları və iri korporasiyalar tərəfindən bir-birinə kredit vermək üçün, ilk növbədə, bir gecədə (overnight, overnayt kreditləri) geniş istifadə olunur. “Federal fondların dərəcəsi, Federal Ehtiyat Sisteminin (ing. federal funds rate) — üzvü olan bankların bir-birinə bir gecəlik kredit vermə dərəcəsidir.”
ABŞ Federal Ehtiyat Sistemi federal fondların dərəcəsini təyin etsə də, bir gecəlik kredit qiymətləri bazarın müəyyən etdiyi kimi dəyişir.
Səhmdar
Səhmdar — dövlət və ya özəl şirkətdə bir və ya daha çox hissənin qanuni sahibi olan şəxs və ya təşkilatdır.
Bir səhmdarın iş sahəsindəki təsiri, sahiblik payı faizi ilə təyin olunur. Şirkətin səhmdarları qanuni olaraq şirkətin özündən ayrıdırlar və ümumiyyətlə, şirkətin borclarına görə məsuliyyət daşımırlar.
== Hüquqları ==
Səhmdarların hüquqlarını aşağıdakı kimi təsnifatlaşdırmaq olar:
Dividend almaq hüququ;
Ümumi yığıncaqda iştirak hüququ;
Səsvermə hüququ;
Seçmək və seçilmək hüququ;
Məlumat əldə etmək hüququ;
Səhmlərin geri satın alınmasını tələb etmək hüququ;
Əlavə buraxılan səhmlərin alınmasında üstünlük hüququ;
Cəmiyyətin fəaliyyətinin yoxlanılmasını tələb etmək hüququ;
Cəmiyyətin ləğvindən sonra qalmış əmlakı əldə etmək hüququ.
== Maraqlarının müdafiəsi ==
Səhmdarların maraqlarının müdafiəsinin dövlət forması aşağıdakı müdafiə üsullarını özündə ehtiva edir:
1. Mülki-hüquqi;
2. İnzibati-hüquqi;
3. Cinayət-hüquqi.
Əsas
Əsas
bünövrə, özül, bina, təməl;
başlıca, ən mühüm, zəruri. Məsələn, əsas səbəb, əsas məsələ;
bir hərəkətin və s.-nin düzgünlüyünü, gerçəkliyini izah edən, əsaslandıran, ona haqq qazandıran, ağlabatan ciddi səbəb, bəhanə, dəlil, sübut;
adətən cəm şəklində: əsaslar – hər hansı bir elmin başlıca müddəaları, prinsipləri, elementləri. Məsələn, kimyanın əsasları, nəzəri mexanikanın əsasları;
qrammatikada sözün, sözdəyişdirici şəkilçidən qabaq gələn başlıca (sadə, düzəltmə və ya mürəkkəb) hissəsi.
== Ədəbiyyat ==
R.Əliquliyev, S. Şükürlü, S. Kazımova. Elmi fəaliyyətdə istifadə olunan əsas terminlər. Bakı, İnformasiya Texnologiyaları, 2009, 201 s.
Avans kapitalı
Avans kapitalı — istehsalın təşkilinə, avadanlığın alınmasına, sahibkarlıq fəaliyyətinə başlamasına mənfəət əldə etmək məqsədi ilə sərf olunan pul (və ya hər hansı digər əmlak). Müvəkkil kapitalın əmək vasitələrində — müxtəlif alətlərdə, avadanlıqlarda, tikililərdə təcəssüm olunmuş hissəsinə əsas kapital deyilir. Digər hissəsi — xammal və materialların dəyəri, əmək haqqı — dövriyyə kapitalına aiddir.
Avans kapitalı (ing. advanced capital) — gəlir əldə etməzdən əvvəl bir layihəyə əvvəllər yatırılmış pul və ya əmlak dəyərləridir. Vəsaitlər, adətən, yeni bir müəssisənin yaradılması da daxil olmaqla, onun sonrakı həyata keçirilməsi üçün konkret tapşırıq üçün nəzərdə tutulmuşdur.
İstehsal vasitələrinin əldə edilməsi, biznesin təşkili, gələcəkdə mənfəət gətirəcəyini vəd edən biznes layihələrinin həyata keçirilməsi üçün nəzərdə tutulan avans kapital. Başqa sözlə, avans kapitalı kapitala qoyulmuş avansdır. Belə kapital adətən konkret layihə üçün onun sonrakı həyata keçirilməsi (yeni müəssisənin, firmanın yaradılması, yeni biznesin təşkili) məqsədi ilə verilir.
Borc kapitalı
Borc kapitalı — borc şəklində alınan kapital. Kapitaldan fərqli olaraq, onun son tarixi var və qeyd-şərtsiz qaytarılır. Tipik olaraq, borc verənin xeyrinə dövri faiz tutulur. Borc kapitalı qısamüddətli (bir ilə qədər) və uzunmüddətli bölünür.
Bir qayda olaraq, şirkətin inkişafı zamanı aşağıdakı borc kapitalı növləri ilə qarşılaşır (cəlb etmə qaydasında sadalanır):
veksellər
lizinq
bank kreditləri
sindikatlaşdırılmış kreditlər
istiqrazlar
kredit qeydləri
sekuritləşdirilmiş aktivlər.
"Borc kapitalının" mənbəsinin dəyəri bərabərdir
1
,
8
∗
R
∗
(
1
−
T
)
+
(
I
−
1
,
8
)
∗
R
{\displaystyle 1,8*R*(1-T)+(I-1,8)*R}
, burada
R
{\displaystyle R}
– Yenidən maliyyələşdirmə dərəcəsi,
I
{\displaystyle I}
– kredit dərəcəsi,
T
{\displaystyle T}
– gəlir vergisi dərəcəsi.
== İstinadlar ==
== Ədəbiyyat ==
Алексей Герасименко. Финансовый менеджмент - это просто: Базовый курс для руководителей и начинающих специалистов. М.: Альпина Паблишер. 2013.
Dövriyyə kapitalı
Dövriyyə kapitalı — Adam Smitin klassik siyasi iqtisadiyyat konsepsiyası. Həmçinin Karl Marksın siyasi iqtisadiyyatın əsas anlayışlarından biri hesab edilir. Dövriyyə kapitalı əsas kapital kimi sahibkarlıq sahəsinin tərəqqi ilə inkişaf edən müəyyən istehsal münasibətlərini ifadə edir.
Mühasibatlıq termini olan öz dövriyyə vəsaiti ilə qarışdırılmamalıdır. Öz dövriyyə kapitalı (bəzən xalis dövriyyə kapitalı) cari aktivlər ilə cari öhdəliklər arasındakı fərqdir, burada dövriyyə kapitalı istifadəsini şirkət tərəfindən həyata keçirilən obyektlərə bir reproduksiya dövrü və ya nisbətən qısa təqvim dövrü ərzində (adətən bir ildən çox olmayan) yatırılan maliyyə resurslarıdır.
== İzahı ==
Dövriyyə kapitalı hər bir əməliyyat dövrü ərzində cari əməliyyatlara qoyulan kapitaldır. Bu, çox vaxt dövriyyə aktivləri, dövriyyə kapitalı kimi şərh olunur.
Dövriyyə kapitalı yalnız bir istehsal tsiklində iştirak edərək öz dəyərini tamamilə məhsula köçürür, əsas kapital isə istehsal prosesində dəfələrlə iştirak edərək, öz dəyərini hissə-hissə məhsula köçürür. Buna görə də dövriyyə kapitalı əsas kapitala nisbətən daha tez dövr edir. Avans kapitalının ümumi məbləğində dövriyyə kapitalının payının artması ilə bütün kapitalın dövriyyə müddəti azalır.
İnsan kapitalı
İnsan kapitalı — insanın cəmiyyətdə özünü tam realizə etmək və cəmiyyətin imkanlarından tam istifadə etmək üçün insanın biliyinin, bacarığının, əlaqələrinin, peşəkarlığının cəmi. Bu intellekt, sağlamlıq, bilik, keyfiyyətli əmək və keyfiyyətli həyat şəraitidir. İlk dəfə termin Teodor Şuls tərəfindən işlədilib, sonradan davamçısı Heri Bekker tərəfindən inkişaf etdirilib. İsbat edilib ki, insan fəaliyyətinə effektli iqtisadi baxış çox vacibdir.
İlk dövrdə insan kapitalı dedikdə, insana sərf edilən investisiya başa düşülürdü. Sonradan anlayış genişləndirildi, bura insanın istehlak xərcləri — ailəsinə çəkilən xərc, təhsil, səhiyyə xərcləri, mədəni tələbləri aid edilməyə başlandı. Bu sahəyə dövlətin də xərcləri aid edilir.
== Ədəbiyyat ==
Shultz T. Human Capital in the International Encyclopedia of the Social Sciences. N. Y., 1968, vol. 6.
Nizamnamə kapitalı
Nizamnamə kapitalı— dövlət qeydiyyatından keçmiş təşkilatın təsis sənədlərində müəyyən edilmiş məbləğdir. Nizamnamə kapitalı hüquqi şəxsin kreditorlarının maraqlarını təmin edən əmlakının minimum məbləğini müəyyən edir.
== Nizamnamə kapitalının funksiyaları ==
Bölüşdürmə – şirkətin kimə və hansı nisbətdə məxsus olduğunu göstərir. Təsisçilərin hər biri nizamnamə kapitalına nə qədər sərmayə qoyubsa, pay da ona uyğun müəyyənləşdirilir.
Zəmanət – şirkət iflas etdiyi təqdirdə, kreditorlar pullarının bir hissəsini geri qaytara bilirlər.
Nüfuz – nizamnamə kapitalı nə qədər yüksək olsa, müştərilərin, maliyyə qurumlarının və biznes tərəfdaşların ona qarşı olan inamı da bir o qədər yüksək olur.
Aşağı nizamnamə kapitalı hüquqi şəxsin etibarsız olduğu demək deyil. Hətta böyük şirkətlərin belə nizamnamə kapitalı minimum olur, lakin böyük nizamnamə kapitalı kontragentin şübhəsiz etibarlı olduğunu göstərir – əgər hər hansısa iddialarınız olsa, onları nizamnamə kapitalı hesabına kompensasiya edə biləcəksiniz.
== Faktları ==
Nizamnamə kapitalının olması – şirkətin dövlət qeydiyyatı üçün əsas şərtlərdən biridir.
Nizamnamə kapitalı zamanla artırıla və ya azaldıla bilər.
Ticarət kapitalı
Ticarət kapitalı — dövriyyə sferasında ayrıca kapitalistlər qrupunun işlətdiyi sənaye kapitalının təcrid olunmuş hissəsi. Onun xüsusi funksiyası malların və onlarda olan izafi dəyərin satışı prosesinə xidmət etməkdir. Kapitalizmdən əvvəlki formasiyalarda ticarət kapitalı kapitalın müstəqil və dominant forması idi.
== Tarixi ==
Ticarət kapitalı kapitalist istehsal tərzinin doğulmasından çox əvvəl yaranmış və tarixən sənaye kapitalından əvvəl olmuşdur. Feodalizmin parçalanması dövründə o, kapitalist istehsal üsulunun formalaşmasına, xırda əmtəə istehsalçılarının məhvinin sürətləndirilməsinə, feodalların təsərrüfat təsərrüfatlarının bazar münasibətlərinə cəlb edilməsinə, mənfəət və mənfəət məqsədlərinə tabe edilməsinə fəal töhfə verib. zənginləşdirmə. Ticarət kapitalı regionlar və ölkələr arasında iqtisadi əlaqələrin inkişafında, milli və dünya bazarlarının formalaşmasında mühüm rol oynamışdır.
== Ticarət kapitalının funksiyaları ==
Ticarət kapitalının fəaliyyətinin son məqsədi ticarət mənfəəti əldə etməkdir.
Əmtəə kapitalının pul kapitalına, yəni satışa çevrilməsi.
Ticarət kapitalı məcmu kapitalın dövriyyə sürətini sürətləndirir.
Vençur kapitalı
Vençur kapitalı (bəzən VC kimi də qısaldılır) adətən ilkin mərhələdə, yüksək potensiallı və yüksək riskli startap və ya inkişaf etməkdə olan şirkətlərə təqdim edilən özəl kapital maliyyələşdirmə növü. Bu, investorların yüksək inkişaf potensialına malik şirkətləri müəyyən etməyə və investisiyalarından əhəmiyyətli gəlir əldə etmək üçün böyüməyə kömək etməyə çalışdıqları yüksək riskli, yüksək gəlir potensiallı investisiya modelidir. Vençur kapitalistləri adətən xüsusi sənaye sahələrində təcrübəyə malikdirlər və sərmayə qoyduqları şirkətlərə dəstək və təlimat verirlər. Maliyyələşdirmə müqabilində vençur kapitalistləri əksər hallarda şirkətdən kapital alır və ya biznesə tərəfdaş olurlar.
Startaplar yüksək qeyri-müəyyənliklə üzləşdikləri üçün VC investisiyalarının uğursuzluq nisbətləri yüksəkdir. Startaplar adətən innovativ texnologiyaya və ya biznes modelinə əsaslanır və onlar adətən informasiya texnologiyaları (İT), təmiz texnologiya və ya biotexnologiya kimi yüksək texnologiyalı sənayelərdən olurlar.
Tipik vençur kapital qoyuluşları "toxum maliyyələşdirməsinin" birinci mərhələsindən sonra baş verir. Böyüməni maliyyələşdirmək üçün korporativ vençur kapitalının birinci mərhələsi A seriyası adlanır.
Maliyyə kapitalı
Maliyyə kapitalı (ing. financial capital) — sənaye və bank inhisarlarının birləşməsi nəticəsində yaranan kapital.
== Tarixi ==
Kapital və onun tarixi retrospektivdə təkamülü bir çox tipologiyaların yaranmasına səbəb olmuşdur ki, onların arasında maliyyə kapitalı xüsusi yer tutur. Müasir cəmiyyətdə sonuncu iqtisadi münasibətlərin dominant xüsusiyyətinə çevrilir və yeni obyektiv reallığa daxil olmağın optimal yollarını tapmaq üçün artan elmi və praktik maraq doğurur.
II Dünya Müharibəsindən sonra (1939–45) elmi-texniki inqilab şəraitində kredit, hesablaşma və ödəniş əməliyyatlarının miqyasının artması ilə əlaqədar bankların və sənaye inhisarlarının birləşməsi gücləndi. Kapitalist ölkələrində sənaye konsernlərinin balans hesabatlarının təhlili göstərir ki, borc kapitalından istifadə etməyən müəssisələr praktiki olaraq yoxdur.
== Təsviri ==
Bütün kapitalist ölkələrində müəssisələrin özünümaliyyələşdirməsinin əhəmiyyətinin artması bank kreditinin rolunu azaltmadı. Kredit kapitalı bazarında ixtisaslaşma baş verdi və yeni kredit-maliyyə institutları sürətlə inkişaf etdi: sığorta institutları, pensiya fondları, investisiya şirkətləri, əmanət və kredit assosiasiyaları və digər ixtisaslaşmış institutlar, lakin maliyyə institutlarının strukturuna təsir göstərir. bu qurumların əksəriyyəti ya birbaşa inhisarçı banklara tabedir, ya da onlarla sıx birləşir.
İnhisarçı kommersiya bankları kapital bazarında əsas qüvvə olaraq qalır.
Sahibkar kapitalı
Sahibkar kapitalı (rus. Собственный капитал) — mənfəət əldə etmək məqsədilə birbaşa və ya dolayı yolla istehsala yatırılan vəsaitdir. Sahibkar kapitalı kimi bir qayda olaraq özəl kapital istifadə edilir. Amma bəzən dövlət və ya dövlətə məxsus olan müəssisə də xaricdə vəsait qoyuluşunu həyata keçirir.
XX əsrin sonuna dünya təsərrüfatında miqrasiya edən kapitalın 60%-dən çoxu özəl subyektlərə — korporasiyalara, transmilli şirkətlərə, banklara, sığorta, investisiya şirkətlərinə, pensiya fondlarına məxsus idi. Son onillikdə kapitalın beynəlxalq hərəkətində bankların payının azalması tendensiyası və eyni zamanda transmilli şirkətlərin kapitalının payının artımı meyli müşahidə edilməkdədir.
Sənayecə inkişaf etmiş ölkələr arasında miqrasiya edən kapitalın 80%-i özəl kapitaldır və onun həcmi getdikcə artır.
1990-cı illərdə dünya təsərrüfatında hərəkət edən kapitalda dövlət kapitalının həcmi 20% həcmində qiymətləndirilir.
İstehsal kapitalı
İstehsal kapitalı (ing. physical capital; fiziki, real) — biznesə yatırılan, istehsal vasitələri şəklində yaradılan gəlir mənbəyi: maşın, avadanlıq, binalar, tikililər, torpaq, xammal ehtiyatları, yarımfabrikatlar , mal və xidmətlər istehsalı üçün istifadə olunan hazır məhsullar.
İstehsalda bilavasitə istifadə olunan kapital forması — istehsal vasitələri. İstehsal kapitalının miqdarı istehsal vasitələrinin qiymətləndirilməsi əsasında müəyyən edilir. Bir qayda olaraq, istehsal kapitalı öz dəyərini amortizasiya və ya icarə ödənişləri şəklində məhsullara köçürür.
Səhmdar cəmiyyət
Səhmdar cəmiyyəti — nizamnamə kapitalı müəyyən sayda səhmlərə bölünmüş kommersiya təşkilatıdır. Sahibkarlıq fəaliyyətinin bu təşkilati-hüquqi
formasının fərqləndirici xüsusiyyəti nizamnamə kapitalının emissiya
qiymətli kağızlar – səhmlər hesabına formalaşmasıdır. Bu zaman səhmdar cəmiyyətinin iştirakçısı olan hər bir səhmdar müəyyən sayda səhmə sahib olur. Səhmdarlar, şirkətin mövcudluğuna heç bir təsiri olmadan səhmlərini başqa səhmdarlara ötürə bilirlər.
Səhmdarın cəmiyyətin tərkibindən ayrılması ona aid olan mülkiyyətin və ya
onun pul ekvivalentinin verilməsi ilə yox, yalnız ona məxsus olan səhmlərin
özgəninkiləşdirilməsi ilə mümkündür.
Müasir korporativ hüquqda səhmdar cəmiyyəti inkorporasiya və məhdud məsuliyyət anlayışları ilə əlaqədə işlədilir. Buna görə də səhmdar cəmiyyətləri ümumən korporasiyalar və məhdud məsuliyyətli şirkətlər kimi qəbul olunur.
Bəzi dövlətlərin yurisdiksiyalarında səhmdar cəmiyyətlərinin məhdud məsuliyyət olmadan da qeydiyyatdan keçməsi mümkündür. Böyük Britaniya və başqa dövlətlərdə belə şirkətlər qeyri-məhdud şirkətlər (ing. unlimited company) kimi fəaliyyət göstərirlər.
Səhmdar cəmiyyəti
Səhmdar cəmiyyəti — nizamnamə kapitalı müəyyən sayda səhmlərə bölünmüş kommersiya təşkilatıdır. Sahibkarlıq fəaliyyətinin bu təşkilati-hüquqi
formasının fərqləndirici xüsusiyyəti nizamnamə kapitalının emissiya
qiymətli kağızlar – səhmlər hesabına formalaşmasıdır. Bu zaman səhmdar cəmiyyətinin iştirakçısı olan hər bir səhmdar müəyyən sayda səhmə sahib olur. Səhmdarlar, şirkətin mövcudluğuna heç bir təsiri olmadan səhmlərini başqa səhmdarlara ötürə bilirlər.
Səhmdarın cəmiyyətin tərkibindən ayrılması ona aid olan mülkiyyətin və ya
onun pul ekvivalentinin verilməsi ilə yox, yalnız ona məxsus olan səhmlərin
özgəninkiləşdirilməsi ilə mümkündür.
Müasir korporativ hüquqda səhmdar cəmiyyəti inkorporasiya və məhdud məsuliyyət anlayışları ilə əlaqədə işlədilir. Buna görə də səhmdar cəmiyyətləri ümumən korporasiyalar və məhdud məsuliyyətli şirkətlər kimi qəbul olunur.
Bəzi dövlətlərin yurisdiksiyalarında səhmdar cəmiyyətlərinin məhdud məsuliyyət olmadan da qeydiyyatdan keçməsi mümkündür. Böyük Britaniya və başqa dövlətlərdə belə şirkətlər qeyri-məhdud şirkətlər (ing. unlimited company) kimi fəaliyyət göstərirlər.
İnstitusional səhmdar
İnstitusional səhmdar (ing. institutional investor) — fond sahibi (töhfə, pay şəklində) sahibi kimi fəaliyyət göstərən və mənfəət əldə etmək üçün qiymətli kağızlara, daşınmaz əmlaka (daşınmaz əmlak hüququ daxil olmaqla) investisiya qoyan bir hüquqi şəxs. İnstitusional investorlara investisiya fondları, pensiya fondları, sığorta təşkilatları, kredit ittifaqları (banklar) daxildir. İnstitusional investorlar, Nyu-York Fond Birjasında ticarətin təxminən yarısını təmin edirlər, ümumiyyətlə böyük hissə bloklarında ticarət edirlər. Amerika Birləşmiş Ştatları nitelikli bir institusional investor anlayışı var.
İnstitusional investorlar müasir qiymətli kağızlar bazarının ən vacib oyunçularından biridir və 1980-ci illərin sonlarından bəri xüsusilə aktivdirlər.
İnstitusional investorların artan əhəmiyyəti, bir tərəfdən, qiymətli kağızlar bazarlarında ayrı-ayrı investorların bu bazarlara girişinin əhəmiyyətli dərəcədə sadələşdirilməsi, şəbəkə strukturlarının çoxalması, maliyyə əməliyyatlarının ümumi inkişafı və bütövlükdə maliyyə bazarının daha yüksək etibarlılığı kimi yeni tendensiyalarla asanlaşdırıldı; Digər tərəfdən, dünyanın bir çox ölkəsində əhalinin gəlirlərində artım əmanətə investisiya qoymaq üçün bir motivasiya yaratmışdır.
İnstitusional investorlar, lazımi peşəkar bacarıq və təcrübənin olmaması səbəbindən fərdi investorların təmin edə bilmədikləri investisiya mənbələrinin daha səmərəli idarə edilməsini təklif edirlər. Bu idarəetmə, fərdi investorların vəsaitlərini maliyyə bazarının müxtəlif alətlərinə yatıraraq risklərin şaxələndirilməsini təmin edir.
Bundan əlavə, kiçik investorların əmanətlərini toplayan institusional investorlar əhəmiyyətli mənbələr toplayırlar ki, bu da qiymətli kağızlar bazarındakı əməliyyatların xərclərini azaltmağa imkan verir.
Əsas cəhətlər
Əsas səmtlər - dörd əsas coğrafi səmt:
Şimal və ya Quzey
Cənub və ya Güney
Şərq və ya Doğu
Qərb və ya Batı
Keçid səmtlər: Şimal-şərq, Cənub-şərq, Şimal-qərb, Cənub-qərb.
Əsas gəlir
Əsas gəlir, bəzən qeyd-şərtsiz əsas gəlir, təməl gəlir, və ya universal əsas gəlir kimi qeyd olunur — bir vasitə testi və ya iş tələbi olmadan əhalinin müəyyən hissəsinin bütün vətəndaşlarına çatdırılan dövri bir ödəmə üçün hökumət dövlət proqramı.
Əsas gəlir milli, regional və ya yerli formada həyata keçirilə bilər.
Əsas mübadilə
Əsas mübadilə- standart şəraitlərdə orqanizmin normal həyat fəaliyyətini təmin etmək üçün zəruri olan enerjinin minimal miqdarıdır
== Standart şəraitlər ==
Standart şəraitlər dedikdə adətən aşağıdakı şərtlər nəzərdə tutulur:
Oyaqlıq vəziyyətində
Səhər
acqarına
uzanmış vəziyyətdə
psixoloji və emosional sakitlikdə
rahatlıq temperaturu (18–20º).
Kişilərdə əsas mübadilənin intensivliyi orta hesabla 1kkal/kq/saat təşkil edir, başqa sözlə, sutka ərzində əsas mübadiləyə 70kq çəkisi olan kişi 1700 kkal enerji sərf edir. Qadınlar üçün bu kəmiyyət 10% aşağıdır.
=== Metabolizm ===
Metabolizm prosesində ayrılan istilik enerjisi bədən temperaturunun sabitliyini saxlamaq üçün sərf olunur. Bu enerji həm də hüceyrə metabolizmi, qan dövranı, tənəffüs, ifrazat, bədən temperaturunun sabit saxlanmasına, beyində həyati vacib sinir mərkəzlərinin fəaliyyət göstərməsinə, endokrin vəzlərinin sekresiyasına sərf olunur. Fiziki və əqli fəaliyyətdə, psixoemosional gərginlikdə, qida qəbulundan sonra, temperatura aşağı düşəndə orqanizmin enerji sərfi də artır.
BÇ- bədən çəkisi (kq)
B – boyu (m)
ƏM — əsas mübadilə
ƏM-nin miqdarı orqanizmdə anabolizm və katabolizm proseslərinin nisbətindən asılıdır.
Əsas məna
Əsas məna; Bir sözün ortaya çıxmasına səbəb olan, həmin sözün zehndə meydana gətirdiyi ilkin mənasıdır. Bu mənadan əmələ gələn və sıx əlaqəli olan yeni mənalar törəmə mənalar adlanır. Əsas və köməkçi mənalar birlikdə “həqiqi mənaları” təşkil edir.
Məsələn, “ayaq” sözü canlılardakı əzalardan biridir. Bu məna sözün əsas mənasıdır. Eyni söz masa ayağı üçün istifadə edildikdə, törəmə mənalardan birinə çevrilir.
Aşağıdakı cümlələrdə altından xətt çəkilmiş sözlər əsas mənalarında istifadə olunmuşdur:
Həkim ağrıyan gözümü diqqətlə müayinə etdi.
Uşaq ağzını salfetlə sildi.
Tez otağın qapısını bağladım.
Əsas qiymət
Əsas qiymət və ya baza qiyməti — satıcı ilə alıcı arasında aparılan danışıqlarda opsion əməliyyatının bağlanması zamanı təyin olunan malın qiymətidir. Baza qiymət əşyanın faktiki qiymətini müəyyən edir. Baza qiymətinə əlavə ödənişlər və endirimlər miqyası var. Bazar şəraiti dəyişdikdə, əsas qiymətlər sabit qalır, əlavə haqlar və endirimlər isə dəyişilə bilər ki, bu da qiymətlərin müvafiq artımına və ya azalmasına səbəb olur. Faktiki qiymətlərin baza qiymətlərindən kənara çıxma dərəcəsi satış şərtləri və iqtisadiyyatın vəziyyəti ilə müəyyən edilir.
Planlaşdırma və statistik uçotda əsas qiymət dedikdə istehsalın dinamikasını, maya dəyərini və xalq təsərrüfatının inkişafının digər göstəricilərini xarakterizə edən indekslər hesablanarkən qəbul edilən qiymət başa düşülür. Əsas qiymətlərdən ona görə istifadə olunur ki, eyni məhsulun qiymətlərinin səviyyəsi ildən-ilə dəyişə bilər və müxtəlif illərdə milli iqtisadiyyatda maya dəyəri göstəricilərinin cari qiymətlərlə ölçülməsi və müqayisəsi onların real dəyişməsi haqqında düzgün təsəvvür yaratmır.
Xarici iqtisadi fəaliyyətdə baza qiymət ümumən və ayrı-ayrı mal qrupları üzrə beynəlxalq ticarətin (ixrac və idxal) qiymət indeksinin müəyyən edilməsi üçün əsas rolunu oynayır. Beynəlxalq və xarici ticarət statistikasında, BMT-nin iqtisadi dövri nəşrlərində dərc edilmişdir. Baza qiymətinə sistematik şəkildə yenidən baxılır ki, bu da xarici ticarət dövriyyəsinin diapazonunda dəyişiklikləri nəzərə almağa imkan verir, xüsusən də baza qiymətləri vahid dəyər kimi hesablanan hazır məhsullar üçün.
Əsas sümük
Əsas sümük (lat. Os sphenoidale) yarasa və ya uçan kəpənəyə bənzər sümükdür və kəllə əsasının ortasında üfuqi bir vəziyyətdə yerləşmışdır. Bunun cismi — lat. corpus, bir cüt böyük qanadlar — lat. alae majoris (alae magnae — BNA), bir cüt kiçik qanadları — lat. alae minores (arae parvae —BNA) və bir cüt qanadabənzər çıxıntıları — lat. processus pterygoidei vardır.
== Cismi ==
Cisminin daxilində əsas cibi — lat. sinus sphenoidalis deyilən boşluq vardır. Həmin cib lat.
Əsas səhifə
Əsas səhifə və ya ana səhifə — veb-saytın əsas veb-səhifəsi. Həmçinin bu termin proqram ilk açıldığında veb-brauzerdə göstərilən başlanğıc səhifəsinə də istinad edə bilər. Adətən ana səhifə veb-saytın domen adının və ya subdomen adının kökündə yerləşir. Məsələn, domen misal.com kimidirsə, ana səhifə çox güman ki, www.misal.com/ ünvanında yerləşir.