STOİK

E.ə. təxminən 300-cü ildə Kiprdən Afinaya cavan bir oğlan gəlir. Məlum olduğu kimi, o dövrlər Afina fəlsəfi düşüncələrin mərkəzi idi. Cavan oğlanın adı Zenon idi və o, məşhur filosof Kratetdən dərs alırdı. Kratet siniklər məktəbinə mənsub olaraq ləyaqət və təmizlik dərsi deyirdi. Bu nəzəriyyə Zenonda böyük təəssürat oyatsa da, o, siniklərin öz fikirlərində hədləri aşdıqlarını düşünürdü.

 Zenon və onun davamçıları hesab edirdilər ki, əsl mənada azad və ləyaqətli olmaq üçün ehtiraslara uymamaq və hisləri cilovlamaq lazımdır. Maddi rifaha önəm verməsən, onun itirilməsindən də acı çəkməzsən. Sevgidən də, nifrətdən də uzaq dursan, xoş və bəd xəbərləri sakitcə, eyni laqeydliklə qəbul edərsən.

Zenon mühazirələrlə açıq məkanlarda və ya divarları Troya müharibəsini əks etdirən səhnələrlə bəzədilmiş evin qabağında pilləli, üstüörtülü tikililərdə – artırmalarda çıxış edirdi. Bu yer “stoa paikile”, yəni boyanmış artırma adlanırdı. Məhz buna görə də onun fəlsəfəsini “stoisizm”, özünü isə Zenon-Stoik adlandırmağa başladılar.

Biz indiyədək hətta ağrılar və təhlükələr qarşısında belə soyuqqanlılığını itirməyən, hər şeyə sakit nəzərlərlə baxan adama stoik deyirik. (Ayzek Azimov. Sözlərin tarixi)

STİLİST
STRATİQRAFİYA
OBASTAN VİKİ
Stoiklər
Stoaçılıq, stoyaçılıq və ya stoisizm — Qədim Yunanıstanda və Qədim Romada çiçəklənmiş ellinist fəlsəfə məktəbi. Stoiklər evdemoniyaya – səadətli, çiçəklənən bir həyata nail olmaq üçün fəzilət təcrübəsinin kifayət olduğuna inanırdılar. Stoiklər buna nail olmağın yolunu gündəlik həyatda cəsarət və ya təmkinlilik kimi müəyyən fəzilətləri tətbiq etmək, ya da təbiətə uyğun yaşamaq kimi müəyyən etmişdilər. E.ə. 300-cü ildə Kitiyalı Zenon tərəfindən qədim Afina aqorasında qurulmuşdur. Aristotel etikası ilə yanaşı, stoik ənənə fəzilət etikasının əsas qurucu yanaşmalarından birini təşkil edir. Stoiklər xüsusilə insanlar üçün "fəzilətin yeganə xeyir" olduğunu və sağlamlıq, zənginlik və zövq kimi xarici şeylərin özlüyündə yaxşı və ya pis olmadığını (adiafora), "fəzilətin hərəkət etməsi üçün material" kimi dəyərə malik olduğunu öyrətməklə tanınırlar. Seneka və Epiktet kimi bir çox stoiklər vurğulayırdılar ki, "xoşbəxtlik üçün fəzilət kifayət" olduğuna görə bir müdrik bədbəxtliyə emosional olaraq dözümlü olmalıdır. Stoiklər həmçinin, müəyyən dağıdıcı emosiyaların mühakimədə buraxılan səhvlərdən qaynaqlandığını düşünürdülər və insanlar "təbiətə uyğun" olan bir iradəni (proharez adlanır) saxlamağı özlərinə hədəf seçməlidirlər. Bu səbəbdən stoiklər fərdlərin fəlsəfəsinin ən yaxşı göstəricisinin insanın dedikləri deyil, insanın necə davranması olduğunu düşünürdülər.

Digər lüğətlərdə