Ərəbcə “tərif” deməkdir. Allahın epitetlərindən biridir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Su, süd kəlmələri eyni kökə malikdir. Yelin yerinə celin işlədilib. Celin də “su” deməkdir, “südlük”dür
“Südə oxşayan” demək olub. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Acı və süd kimi ağ şirəsi olan bitkidir. Şirəsi südə oxşadığından bu cür adlanıb. Rus dilində də belədir: ona молочай deyirlər
Çalınmış qatıq tam tutmamışsa, ona südlü-sümən deyirlər. Dilimizdə yaxşı yetişməmiş qarğıdalı, taxıl sünbülü və s
Ərəbcədir, “yemək stolu” deməkdir, bizdə “dəsmal” anlamını əks etdirir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Yəhudi dilində Solomon kimidir, e.ə. 965-928-ci illərdə İsrailın hökmdarı olmuş şəxsin adıdır. “Sülh tərəfdarı”, “dinc” deməkdir
Ruslar buna лосось deyirlər. Şamayka sözü “şaha layiq balıq” kimi başa düşülə bilər. Süleyman balığı da “Süleyman peyğəmbərə layiq olan balıq” deməkdi
Kökü su sözü ilə bağlıdır, ilkin mənası “hər tərəfə meyil göstərmək”, “su kimi hər tərəfə axmaq” demək olub
Sümsürük sözü (bəzi dialektlərdə burun sözünün sinonimi olan mısmırıq kəlməsi mövcuddur) mənbələrdə “burun suyu” kimi açıqlanıb
Sümürmək sözü ilə qohumdur, “içi (iliyi) sümürmək” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Mənaca sormaq, yağlanmaq, piylənmək, hopmaq,öpmək kəlmələri ilə yaxındır. Mənbələrdə sümür sözü “əmmək”, “sormaq” kimi açıqlanıb
Ərəbcədən alınma sözdür. Bizdə başaq işlədilib. Başaq isə kəsməklə bağlıdır, “kəsilən yer” deməkdir. Bir vaxt oraq sözü də baş (baştar) sözü ilə ifadə
Bəzi türk dillərində (məsələn, qaqauz dilində) sıbıdılma (отбросы), sıbıtma (выбрасывать) sözləri var
Söz süpürmək feili ilə qohumdur, səpələmək qəlibi üzrə süpürələmək kəlməsi yaranıb, sonra təhriflə bağlı süpürlə şəklini kəsb edib
Kökü sürmək (davam etmək) feili ilə bağlıdır, kəsək qəlibi üzrə sürək, ondan da sürəkli sözü əmələ gəlib
Ərəbcədir, əsli Sorəyya kimidir, həm qadın, həm də Ülkər ulduzunun adlarından biridir. (Bəşir Əhmədov
Alınma söz hesab edirlər. Əslində, sürtmək feili ilə qohumdur və xalis türk sözüdür. (Bəşir Əhmədov
Mənalarından biri “itələmək”, “hərəkət etdirmək” deməkdir. Buğa inəyi sürür. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Sözün kökü sür kəlməsidir, ondan sürük, sonra isə sürüklə kəlməsi yaranıb, “тащить” mənasını əks etdirir
Kökü sürmək feilidir, nəyisə arxasınca dartıb aparmağa deyirlər. Burada sürtülmənin olması əsasdır. (Bəşir Əhmədov
Çağdaş dilimizdə -ış4 şəkilçisi qayıdış feili düzəltmir (və ya çox az hallarda düzəldir: büz-üş, sür-üş
Kökü sürmək (“maşını sür” deyirik) feili ilə bağlıdır. Qayıdış növü sürün və sürüş variantlarında mövcuddur
Dağdan odunu endirəndə sürüyürlər, söz də sürümək feili zəmnində yaranıb. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Qədim mənbələrdə sül (сочность), süllük (сырой) sözləri var. Sütül isə “hələ tam yetişməmiş, sülü olan” anlamını əks etdirir
Siyirmənin dialekt variantıdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Sidik kanalında mikrobların əmələ gətirdiyi xəstəlikdir (гоноррея), süzmək feili ilə əlaqəsi yoxdur: fars mənşəlidir (süzənək); süzən “iynə”dir, xəstə
Süzmək feilindəndir. Maddəni torbadan və s. süzdükləri üçün belə adlanıb. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Rus dilindəki течь feilinin mənasına uyğun anlamı əks etdirən öz feilimiz olub. Ondan özən (çay, arx) ismi də yaranıb, amma indi bizdə işlədilmir
Qərb dialektlərində pencəyin qolu süzülüb tipli cümlələr işlədilir. Sözün əsli süzülmək deyil, üzülməkdir
Fars sözüdür, “şah palıd” deməkdir. Doğrudan da, şabalıdın və palıdın meyvələri bir-birinə oxşardır. (Bəşir Əhmədov
Sözün əsli şadbaş kimi olub, hərfi mənası “şad olsun”, ”təbrik” deməkdir ( baş farsca budən, yəni olmaq feilinin əsasıdır )
Mənbələrdə şardaq sözü var, mənası belə açıqlanıb: “seyrək toxunmuş”. Güman ki, şadara sözü həmin kəlmənin dəyişmiş formasıdır
Farsca “sevinən” (şadlanan) deməkdir. Arzuman sözünün qəlibi üzrə yaranıb. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Sözün alı (alu) hissəsi meyvə deməkdir (gavalı...), şaft hissəsini fars sözü ilə bağlayırlar: fars meyvəsi
Baz farsca “şahin” deməkdir. Şahbaz “şahinlərin şahini” (seçiləni) mənasını verir. Başının rəngi sarışın olan şahinə deyirlər, ağ şahinlər isə sadəc
Sözün əsli şax kimi olub, farsca “buynuz” deməkdir. Birləşmənin mənası “вставать на дыбы” deməkdir. Deməli, buynuz kimi yuxarı qalxmaq anlamını əks et
Farsca mərdlərin (mərd+an) şahı (ulusu, əsli) deməkdir. İmam Əlinin ləqəbi kimi poeziyada çox işlədilib
Ərəbcədir, bizdə tanımaq feilindən əmələ gəlmiş tanıq sözü işlədilib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Şahın ov quşlarının hamısında birlikdə şahin (şah quşu) deyiblər. Bizdə onun yerinə bayqu işlədilib (“Əsli və Kərəm”də “Bayqunun məskənin sar aldı get
Mal ərəbcə “sərvət” deməkdir, şahmalı “şahın sərvəti, var-dövləti” (və ya “şaha layiq olan”) kimi anlaşıla bilər
İlan növüdür, farsca “şah ilan” (ilanların şahı) deməkdir. Şahbaz sözü də həmin qəlib üzrə yaranıb: “şahinlərin şahı” deməkdir
Farscadır. “Şah öldü” mənasını əks etdirir. “Mən bu işə mat qalmışam” deyirik, mənası “təəccübdən donmuşam”, “ölü vəziyyətdəyəm” deməkdir
Fars mənşəlidir, “igidlərin şahı”, “mərdlərin şahı” deməkdir, şah və mərd sözlərindən əmələ gəlib. İmam Əlinin epitetlərindən olub
Fars mənşəlidir, “şah haqqında yazı (əsər)” deməkdir. El arasında kompliment anlamında da işlədilir. (Bəşir Əhmədov
Melodiyadır, “gözəl səslənən” deməkdir. Təranə adına uyğun gəlir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Söz fars mənşəlidir, şah məlumdur, nişan “sərnişin” sözündəki ilə eynidir (oturmaq). Şahinişin “şahın oturmasına layiq düzəldilmiş yer (qalereya)” de
“Pərilərin ən yaxşısı” (şahı) deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Farsca şah və rah sözlərindən əmələ gəlib: “şah (böyük) yol” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Fars mənşəlidir “yaxşı minici (atlı)” mənasında işlədilir, “atlıların şahı, yaxşısı” deməkdir. (Bəşir Əhmədov