1
сущ. лингв. ударение. Vurğu işarəsi знак ударения, dinamik vurğu динамическое ударение, məntiqi vurğu логическое ударение, sabit vurğu неподвижное ударение, yerdəyişən vurğu подвижное ударение, daimi vurğu постоянное ударение
2
I
сущ.
1. удар
2. бой. Saatların vurğusu бой часов
3. разг. удар, паралич, кровоизлияние. Günəş vurğusu солнечный удар
4. перен. бедствие, несчастье. Ayırdı bir vurğu əzəldən bizi разделило нас бедствие с самого начала
5. архит. расхлёстка. Vurğu fırçası кисть расхлёстки
6. мед. толчок. Zirvə vurğusu верхушечный толчок
7. биение. Ürək (qəlb) vurğusu биение сердца, сердцебиение
II
прил. забивной. Vurğu toxmağı тех. забивная баба
Fərhad və Şirin (S.Vurğun)
Fərhad və Şirin — Səməd Vurğun tərəfindən 1941-ci ildə Nizami Gəncəvinin "Xosrov və Şirin" poemasının təsiri ilə yazılmış dram əsəridir.
== Məzmunu ==
"Fərhad və Şirin" dramının əsas qəhrəmanı Fərhaddır. Fərhad Azərbaycan xalqının sənətkarı, sərkərdəsi və qəhrəman oğludur. O, təhlükəyə düşmüş vətəninin istiqlaliyyətini qorumaq, qaçırılmış sevgilisini xilas etmək uğrunda fədakarlıq göstərmək, vətənin şərəfini, özünün namusunu müdafiə etmək üçün yaradılmışdır.
Dramda Fərhad müsbət bir obraz, mütərəqqi qüvvələrin rəmzi kimi tərənnüm edilir. Lakin xeyir qüvvələrin rəmzi kimi yaranan bu qəhrəman əsərdə şər qüvvələrin xəyanəti nəticəsində ölür.
S. Vurğun Xosrovu işğalçı-depot kimi təqdim edir. Pyesdə Xosrovun Şirinə olan məhəbbəti əsl məhəbbət deyildir. O, Azərbaycanı İranla birləşdirmək məqsədilə bu yanlış sevgiyə uymuşdur. Bu, siyasi bir hiylədir.
Fərhad və Şirin (Səməd Vurğun)
Fərhad və Şirin — Səməd Vurğun tərəfindən 1941-ci ildə Nizami Gəncəvinin "Xosrov və Şirin" poemasının təsiri ilə yazılmış dram əsəridir.
== Məzmunu ==
"Fərhad və Şirin" dramının əsas qəhrəmanı Fərhaddır. Fərhad Azərbaycan xalqının sənətkarı, sərkərdəsi və qəhrəman oğludur. O, təhlükəyə düşmüş vətəninin istiqlaliyyətini qorumaq, qaçırılmış sevgilisini xilas etmək uğrunda fədakarlıq göstərmək, vətənin şərəfini, özünün namusunu müdafiə etmək üçün yaradılmışdır.
Dramda Fərhad müsbət bir obraz, mütərəqqi qüvvələrin rəmzi kimi tərənnüm edilir. Lakin xeyir qüvvələrin rəmzi kimi yaranan bu qəhrəman əsərdə şər qüvvələrin xəyanəti nəticəsində ölür.
S. Vurğun Xosrovu işğalçı-depot kimi təqdim edir. Pyesdə Xosrovun Şirinə olan məhəbbəti əsl məhəbbət deyildir. O, Azərbaycanı İranla birləşdirmək məqsədilə bu yanlış sevgiyə uymuşdur. Bu, siyasi bir hiylədir.
Fərhad və Şirin (Vurğun)
Fərhad və Şirin — Səməd Vurğun tərəfindən 1941-ci ildə Nizami Gəncəvinin "Xosrov və Şirin" poemasının təsiri ilə yazılmış dram əsəridir.
== Məzmunu ==
"Fərhad və Şirin" dramının əsas qəhrəmanı Fərhaddır. Fərhad Azərbaycan xalqının sənətkarı, sərkərdəsi və qəhrəman oğludur. O, təhlükəyə düşmüş vətəninin istiqlaliyyətini qorumaq, qaçırılmış sevgilisini xilas etmək uğrunda fədakarlıq göstərmək, vətənin şərəfini, özünün namusunu müdafiə etmək üçün yaradılmışdır.
Dramda Fərhad müsbət bir obraz, mütərəqqi qüvvələrin rəmzi kimi tərənnüm edilir. Lakin xeyir qüvvələrin rəmzi kimi yaranan bu qəhrəman əsərdə şər qüvvələrin xəyanəti nəticəsində ölür.
S. Vurğun Xosrovu işğalçı-depot kimi təqdim edir. Pyesdə Xosrovun Şirinə olan məhəbbəti əsl məhəbbət deyildir. O, Azərbaycanı İranla birləşdirmək məqsədilə bu yanlış sevgiyə uymuşdur. Bu, siyasi bir hiylədir.
Mən Muğana Vurğunam (1986)
Filmdə Saatlı bölgəsində məskunlaşmış məshəti türklərinin həyatı, əmək fəaliyyəti və məişəti öz əksini tapmışdır.
Mən Muğana vurğunam (film, 1986)
Filmdə Saatlı bölgəsində məskunlaşmış məshəti türklərinin həyatı, əmək fəaliyyəti və məişəti öz əksini tapmışdır.
Nə Yaxşı ki, Dünyada Səməd Vurğun Var (1976)
Film Səməd Vurğunun anadan olmasının 70 illiyinə həsr edilmişdir.
Kinooçerk poetik formada görkəmli şairin həyat və yaradıcılığından söhbət açır.
Film şairin qələm dostlarının — Nikolay Tixonovun, Konstantin Simonovun, Rəsul Həmzətovun, Osman Sarıvəllinin, Aşıq Şəmşirin xatirələri üzərində qurulmuşdur. Filmdə aktyorlardan Əliabbas Qədirov və Yusif Vəliyev iştirak edirlər.
1976-cı ildə — Filmin yaradıcılarından İsmayıl Şıxlı, Yalçın Əfəndiyev və Zaur Məhərrəmov Azərbaycan Komsomolu mükafatına layiq görülmüşdür.
1977-ci ildə Riqada X Ümumittifaq Kinofestivalı — Azərbaycan şairi Səməd Vurğunun həyat və fəaliyyəti haqqında publisistik hekayətə görə filmə münsiflər heyətinin Diplomu verilmişdir.
Rejissor: Yalçın Əfəndiyev
Ssenari müəllifi: İsmayıl Şıxlı
Operator: Zaur Məhərrəmov
Rəssam: Rafiz İsmayılov
Bəstəkar: Aqşin Əlizadə
Səs operatoru: Şamil Kərimov
Əfəndiyev, Y. “Nə yaxşı ki, dünyada Səməd Vurğun var...” [C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyasının istehsal etdiyi eyniadlı film haqqında] //Azərbaycan.- 1976.- 1 sentyabr.- səh. 133-137.
Кино: Энциклопедический словарь / Гл. ред.
Nə yaxşı ki, dünyada Səməd Vurğun var (film, 1976)
Film Səməd Vurğunun anadan olmasının 70 illiyinə həsr edilmişdir.
Kinooçerk poetik formada görkəmli şairin həyat və yaradıcılığından söhbət açır.
Film şairin qələm dostlarının — Nikolay Tixonovun, Konstantin Simonovun, Rəsul Həmzətovun, Osman Sarıvəllinin, Aşıq Şəmşirin xatirələri üzərində qurulmuşdur. Filmdə aktyorlardan Əliabbas Qədirov və Yusif Vəliyev iştirak edirlər.
1976-cı ildə — Filmin yaradıcılarından İsmayıl Şıxlı, Yalçın Əfəndiyev və Zaur Məhərrəmov Azərbaycan Komsomolu mükafatına layiq görülmüşdür.
1977-ci ildə Riqada X Ümumittifaq Kinofestivalı — Azərbaycan şairi Səməd Vurğunun həyat və fəaliyyəti haqqında publisistik hekayətə görə filmə münsiflər heyətinin Diplomu verilmişdir.
Rejissor: Yalçın Əfəndiyev
Ssenari müəllifi: İsmayıl Şıxlı
Operator: Zaur Məhərrəmov
Rəssam: Rafiz İsmayılov
Bəstəkar: Aqşin Əlizadə
Səs operatoru: Şamil Kərimov
Əfəndiyev, Y. “Nə yaxşı ki, dünyada Səməd Vurğun var...” [C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyasının istehsal etdiyi eyniadlı film haqqında] //Azərbaycan.- 1976.- 1 sentyabr.- səh. 133-137.
Кино: Энциклопедический словарь / Гл. ред.
Sumqayıt şəhəri S.Vurğun adına mərkəzi kitabxana
Sumqayıt şəhər MKS-nin H. Z. Tağıyev adına 7 saylı uşaq kitabxana-filialı 1969-cu ildə açılıb. 1991-ci ildən H. Z. Tağıyevin adını daşıyır. Sahəsi 150 kv.m-dir. Sumqayıt şəhər Mədəniyyət və Turizm İdarəsinin tabeliyindədir. Kütləvi kitabxana olaraq əsasən kiçik yaşlı oxuculara xidmət edir.
2003-cü ildə 7 saylı uşaq kitabxana-filialının böyük bir hissəsi alman dili mərkəzinə verilib.
2006-cı ildə kitabxana şəhər Bələdiyyəsinin yaxından köməyi ilə əsaslı təmir edilib. Kitabxanada kompüterləşdirilmiş infrastruktur qurulmuş, oxucuların internetdən sərbəst istifadəsi üçün ödənişsiz WI-FI zonası yaradılmış, kitabxana kompüter, printer və digər avadanlıqlarla təchiz olunmuşdur.
2014-cü ilin hesabatına görə H. Z. Tağıyev adına 7 saylı uşaq kitabxana-filialın fondu 26713 nüsxə, fonda daxil olan yeni ədəbiyyatın sayı 153 nüsxə, oxucusu 4005 nəfər, kitab verilişi 55003 nüsxə, oxucuların kitabxanaya gəlişi 42341 nəfərdir.
İl ərzində kitabxana filialda oxucu mütaliəsinə rəhbərlik məqsədilə əlamətdar günlər və yubileylər, müxtəlif aktual mövzularla bağlı sərgilər, səhərciklər, ədəbi-bədii gecələr, şeir dəqiqələri, biblioqrafik xülasə və mətbuat xülasələri, danışan kitablar və s.
Səməd Vurğun
Səməd Vurğun (doğum adı: Səməd Yusif oğlu Vəkilov; 21 mart 1906, Yuxarı Salahlı, Qazax qəzası – 27 may 1956, Bakı) — Azərbaycan şairi, dramaturq, tərcüməçi, ədəbiyyatşünas, tənqidçi, Azərbaycanın ilk xalq şairi (1956), 2 dəfə "Stalin" mükafatı laureatı (1941, 1942) və 2 dəfə "Lenin" ordeni laureatı, Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının sədri (1941–1948), Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatı, Azərbaycanın Xarici Ölkələrlə Mədəni əlaqə Cəmiyyətinin sədri, Azərbaycan SSR EA-nın akademiki (1945) və vitse-prezidenti (1954–1956). Azərbaycan Elmlər Akademiyasının təsisçilərindən biridir.
Səməd Yusif oğlu Vəkilov 21 mart 1906-cı ildə Qazax qəzasının (hazırkı Qazax rayonu) Yuxarı Salahlı kəndində bəy nəslinə mənsub ailəsində anadan olmuşdur. Kosalı ağaları, sonradan isə Vəkilovlar adlanan nəslin azı 400 illik tarixi məlumdur. Şairin anası da həmin nəsildəndir. Atası Yusif ağa kənddə, ömrünün son illərini isə Qazax şəhərində yaşamışdır. Gözəl saz ifaçısı olması məlumdur. Şair uşaqlıq illərini doğma kəndində keçirmiş, ibtidai təhsilini kənddəki rus-tatar məktəbində almışdır.
Onun 6 yaşı olarkən anası Məhbub xanım 28 yaşında vəfat edir. Səməd atası Yusif ağanın və ana nənəsi Aişə xanımın himayəsində böyüyür.
Səməd Vurğun (film, 1958)
Film görkəmli Azərbaycan şairi Səməd Vurğunun yaradıcılığından bəhs edir.
Film ilk televiziya sənədli filmidir.
Səməd Vurğun (film, 1966)
Film Azərbaycanın xalq şairi Səməd Vurğunun həyat və yaradıcılığından bəhs edir.
Rejissor: Yalçın Əfəndiyev, Eldar Quliyev
Ssenari müəllifi: Yusif Səmədoğlu
Operator: Boris Vlasov
Bəstəkar: Emin Mahmudov
Səs operatoru: Şamil Kərimov
“Səməd Vurğun” tədris filmi. [C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında "Səməd Vurğun" filminin çəkilişi] //Bakı.- 1969.- 23 oktyabr.
Кино: Энциклопедический словарь / Гл. ред. С. И. Юткевич; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. Баскаков, И. В. Вайсфельд и др. — Москва: Советская энциклопедия, 1987. — стр. 222.
Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi.
Səməd Vurğun (Şəmkir)
Səməd Vurğun – Azərbaycan Respublikasının Şəmkir rayonunun inzibati-ərazi vahidində qəsəbə. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 14 iyul 1998-ci il tarixli, 524-IQ saylı Qərarı ilə Şəmkir rayonunun Təzəkənd kənd inzibati ərazi vahidi tərkibindəki Səməd Vurğun qəsəbəsi Kür qəsəbə inzibati ərazi vahidi tabeliyinə verilmişdir.
Qəsəbənin adı Sovet Azərbaycanı yazıçısı Səməd Vurğunun adından götürülüb.
Qəsəbənin əhalisi 1.433 nəfər təşkil edir.
Səməd Vurğun adına Azərbaycan Dövlət Rus Dram Teatrı
Səməd Vurğun adına Azərbaycan Dövlət Akademik Rus Dram Teatrı — Bakıda rus dilində fəaliyyət göstərən teatr.
Teatr 1920-ci ildən Bakı Azad Tənqid-Təbliğ Teatrı (BATTT), 1923-cü ildən Bakı İşçi Teatrı (BİT) adı ilə fəaliyyət göstərmişdir. 1937-ci ildən Azərbaycan Dövlət Rus Dram Teatrı adlanır. 1956-cı ildə teatra Səməd Vurğunun adı verilmişdir.
1925–30 illərdə teatr "Lyubov Yarovaya" (K. Trenyov), "Qiyam" (B. Lavrenyov) və s. tamaşaları səhnələşdirmişdir. 1930–40-cı illərdə teatrın repertuarı "Don Karlos" (F. Şiller), "Romeo və Cülyetta" (V. Şekspir), "Canlı meyit" (L. Tolstoy) və s. əsərlərlə zənginləşmişdi.
XX əsrin 50-ci illərdə səhnələşdirilən "Aydın" (C. Cabbarlı), "Hamam" (V. Mayakovski) və başqa tamaşalar teatrın yaradıcılıq nailiyyəti kimi qiymətləndirilməlidir.
5 mart 2019-cu ildə Azərbaycan Dövlət Rus Dram Teatrına "akademik" statusu verilməsi barədə sərəncam imzalanmışdır.
Səməd Vurğun adına mərkəzi kitabxana (Sumqayıt)
Sumqayıt şəhər MKS-nin H. Z. Tağıyev adına 7 saylı uşaq kitabxana-filialı 1969-cu ildə açılıb. 1991-ci ildən H. Z. Tağıyevin adını daşıyır. Sahəsi 150 kv.m-dir. Sumqayıt şəhər Mədəniyyət və Turizm İdarəsinin tabeliyindədir. Kütləvi kitabxana olaraq əsasən kiçik yaşlı oxuculara xidmət edir.
2003-cü ildə 7 saylı uşaq kitabxana-filialının böyük bir hissəsi alman dili mərkəzinə verilib.
2006-cı ildə kitabxana şəhər Bələdiyyəsinin yaxından köməyi ilə əsaslı təmir edilib. Kitabxanada kompüterləşdirilmiş infrastruktur qurulmuş, oxucuların internetdən sərbəst istifadəsi üçün ödənişsiz WI-FI zonası yaradılmış, kitabxana kompüter, printer və digər avadanlıqlarla təchiz olunmuşdur.
2014-cü ilin hesabatına görə H. Z. Tağıyev adına 7 saylı uşaq kitabxana-filialın fondu 26713 nüsxə, fonda daxil olan yeni ədəbiyyatın sayı 153 nüsxə, oxucusu 4005 nəfər, kitab verilişi 55003 nüsxə, oxucuların kitabxanaya gəlişi 42341 nəfərdir.
İl ərzində kitabxana filialda oxucu mütaliəsinə rəhbərlik məqsədilə əlamətdar günlər və yubileylər, müxtəlif aktual mövzularla bağlı sərgilər, səhərciklər, ədəbi-bədii gecələr, şeir dəqiqələri, biblioqrafik xülasə və mətbuat xülasələri, danışan kitablar və s.
Səməd Vurğun bağı
Səməd Vurğun bağı və ya Səməd Vurğun parkı – Bakı şəhərində yerləşən bağ-park. Azərbaycanlı şair Səməd Vurğunun adını daşıyır. 2009-cu ildə əsaslı şəkildə yenidən qurulub.
Park paytaxtın ən köhnə yaşıl məkanlarından biridir. Şəhərin mərkəzində, Bakı Dəmir Yolu Vağzalının və Dəmir Yolu İdarəsi binasının yaxınlığında yerləşən parkın əsası 1882-ci ildə dəmir məmulatı taciri Krasilnikovun şəhər bağının yerində qoyulub. 1961-ci ildə parkda Səməd Vurğunun abidəsi ucaldılıb. Abidənin müəllifləri heykəltaraş Fuad Əbdürrəhmanov və memar Mikayıl Hüseynovdur.
2009-cu ildə park bərpa ediləndən sonra bakılıların və paytaxtın qonaqlarının ixtiyarına verilib. Piyada cığırlarına tava daşları döşənib, qazonlar salınıb. Növbənöv çiçək ləkləri salınıb.
Səməd Vurğun parkı
Səməd Vurğun bağı və ya Səməd Vurğun parkı – Bakı şəhərində yerləşən bağ-park. Azərbaycanlı şair Səməd Vurğunun adını daşıyır. 2009-cu ildə əsaslı şəkildə yenidən qurulub.
Park paytaxtın ən köhnə yaşıl məkanlarından biridir. Şəhərin mərkəzində, Bakı Dəmir Yolu Vağzalının və Dəmir Yolu İdarəsi binasının yaxınlığında yerləşən parkın əsası 1882-ci ildə dəmir məmulatı taciri Krasilnikovun şəhər bağının yerində qoyulub. 1961-ci ildə parkda Səməd Vurğunun abidəsi ucaldılıb. Abidənin müəllifləri heykəltaraş Fuad Əbdürrəhmanov və memar Mikayıl Hüseynovdur.
2009-cu ildə park bərpa ediləndən sonra bakılıların və paytaxtın qonaqlarının ixtiyarına verilib. Piyada cığırlarına tava daşları döşənib, qazonlar salınıb. Növbənöv çiçək ləkləri salınıb.
Səməd Vurğunun Ev Muzeyi
Səməd Vurğunun Ev Muzeyi — Dahi Azərbaycan şairi, görkəmli dramaturq, alim, ictimai xadim, Səməd Vurğunun (1906–1956) ev-muzeyi Azərbaycanda yazıçı və bəstəkarların xatirəsini əbədiləşdirmək üçün yaradılmış ilk memorial muzeydir. Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi tabeliyindədir.
Muzey XIX əsrdə inşa edilmiş yaşayış binasının III mərtəbəsində altı otaqlı mənzildə yerləşir. Səməd Vurğun ömrünün son iki ilini bu mənzildə yaşamış, gərgin yaradıcılıq və ictimai fəaliyyətlə məşğul olmuşdur.
Respublika hökumətinin qərarı ilə 1974-cü ildə təşkil edilən ev-muzeyinin 1975-ci il oktyabrın 6-da təntənəli açılışı olmuşdur.
Ötən müddətdə muzeyin fondu xeyli zənginləşmiş, yeni ekspozisiya bölmələri yaradılmış, şairin həyat və yaradıcılığı ilə bağlı gərgin araşdırmalar aparılmışdır. Toplama işi muzeyin fəaliyyətinin əsasıdır. Bu iş planlı surətdə, həm də ayrı-ayrı mövzular üzrə aparılır. Məhz bunun nəticəsində Vurğuna aid xatirə əşyaları, orijinal fotoşəkillər, rəsm əsərləri, əlyazmalar, tədqiqat əsərləri, hədiyyələr, ötən illərin qazet-jurnalları və s. materiallar muzeyin fondunu zənginləşdirmişdir.
Səməd Vurğunun Poeziya Evi
Səməd Vurğunun Poeziya Evi
Qazax rayonunun Yuxarı Salahlı kəndində yerləşir. 1975-ci ildə Bakıda "Sovet ədəbiyyatı günləri"ndə ölkənin ədəbi ictimayətinin iştirakı ilə "Səməd Vurğunun ev-muzeyi"nin təntənəli açılışı olmuş və bir il sonra, 1976-cı ildə şairin doğma kəndi Yuxarı Salahlıda ev-muzeyinin filialı – "Səməd Vurğunun poeziya evi" yaradılmışdır. 17 noyabr 1976-cı ildə S. Vurğunun anadan olmasının 70 illiyi ilə əlaqədar açılmışdır. Poeziya evində S. Vurğunun həyat və yaradıcılığını əks etdirən eksponatlar nümayiş etdirilir. Poeziya evi yerli əhəmiyyətli monumental və xatirə abidələri siyahısına daxildir.
Vurğun Quliyev
Vurğun Quliyev (13 iyul 1976, Masallı rayonu, Azərbaycan SSR, SSRİ – 2000, Göyçay rayonu, Azərbaycan) — qapıçı mövqeyində çıxış etmiş Azərbaycan futbolçusu.
== Karyerası ==
Vurğun Quliyev 13 iyul 1976-cı ildə Masallı rayonunda anadan olub. Peşəkar futbolçu karyerasına 1993-cü ildə "İnşaatçı Bakı" komandasında başlayıb. Burada keçirdiyi iki mövsüm ərzində yüksək dəstədə 12 oyunda meydana çıxıb.
1995–1996 mövsümünü o dövrdə istedadlı gəncləri heyətinə cəlb etməsi ilə tanınan Vaqif Sadıqovun rəhbərlik etdiyi birinci dəstə təmsilçisi olan "Fərid"də keçirir. Yeni komandasında əvvəlcə üçüncü qapıçı olan Vurğun, bir müddət sonra məşqçinin ona verdiyi şansdan maksimum yararlanır və klubun əsas qapıçısına çevrilir.
1996–1997 mövsümünü "Bakı Fəhləsi"ndə keçirən qapıçı, 1998-ci ildə Ağdamın "Qarabağ" komandasına transfer olunub. "Köhlən atlar"ın heyətində keçirdiyi iki mövsüm ərzində 30-u yüksək dəstədə, 4-ü isə UEFA İntertoto Kubokunda olmaqla, cəmi 34 oyunda forma geyinib.
== Ölümü ==
Yenicə "VAZ-2106" markalı avtomobil alan qapıçı, 2000-ci ildə anası və nişanlısı ilə Zaqatalada baş tutacaq qohum toyuna getməyi qərara alır. Avtomobil sürməyi təzə öyrəndiyi üçün, dostları və qohumları ona avtobusla getməyi məsləhət görsələr də, o, fikrindən dönmür.