Genişmiqyaslı şəbəkə

Vikipediya, azad ensiklopediya
Nemoralis (müzakirə | töhfələr) (HotCat vasitəsilə Kateqoriya:Məlumatların ötürülməsi əlavə olundu) tərəfindən edilmiş 10:40, 6 sentyabr 2023 tarixli redaktə
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Genişmiqyaslı şəbəkəyə (WAN) qoşulan lokal şəbəkə (LAN)

Genişmiqyaslı şəbəkə və ya qısaca WAN (ing. Wide area network) — böyük coğrafi əraziyə yayılan telekommunikasiya şəbəkəsi. Bu şəbəkə tez-tez icarəyə götürülmüş telekommunikasiya sxemləri ilə qurulur.[1]

Bizneslər, eləcə də məktəblər və dövlət qurumları məlumatları dünyanın müxtəlif yerlərindən olan işçilərə, tələbələrə, müştərilərə, alıcılara və təchizatçılara ötürmək üçün genişmiqyaslı şəbəkələrdən istifadə edirlər. Əslində bu telekommunikasiya rejimi biznesinə yerindən asılı olmayaraq gündəlik funksiyasını səmərəli şəkildə yerinə yetirməyə imkan verir. İnternet genişmiyqaslı şəbəkə hesab edilə bilər.[2] Ancaq WAN adətən müəyyən bir təşkilat üçün qurulur və özəldir. WAN-lar lokal şəbəkələrdən (LAN) ayrıla bilər, çünki LAN fiziki cəhətdən proksimal şəbəkələrə aiddir.

Strukturu

WAN-ın dərslik tərifi coğrafi bölgələri əhatə edən kompüter şəbəkəsidir.[3][4][5] Rabitə protokollarının və konsepsiyalarının tətbiqi baxımından WAN-lara məlumatların uzun məsafələrə və müxtəlif şəbəkələr arasında ötürülməsi üçün istifadə olunan kompüter şəbəkəsi texnologiyaları kimi baxmaq daha yaxşı olar. Bu fərq ondan irəli gəlir ki, OSI modelinin aşağı təbəqələrində işləyən ümumi lokal şəbəkə (LAN) texnologiyaları (məsələn, Ethernet və ya Wi-Fi) çox vaxt fiziki proksimal şəbəkələr üçün nəzərdə tutulub. Hansı ki, onlarla, yüzlərlə, hətta minlərlə kilometrdən uzaqdakı yerə məlumat ötürə bilməz.

WAN-lar LAN və digər şəbəkə növlərini birləşdirmək, bir yerdəki istifadəçilərin və kompüterlərin digər yerlərdəki istifadəçilər və kompüterlərlə əlaqə saxlaya bilməsi üçün istifadə olunur. Bir çox WAN müəyyən bir təşkilat üçün qurulur və özəldir. İnternet provayderləri tərəfindən qurulanlar isə təşkilatın LAN-dan internetə çıxışı təmin edir.

WAN-lar tez-tez icarəlik xətlərdən istifadə etməklə qurulur. İcarəlik xəttin hər bir ucunda yerləşən ruter bir tərəfdən LAN-ı digər tərəfdən LAN daxilində yerləşən ikinci ruter ilə birləşdirir. İcarəlik xətlər çox bahalı ola bildiyindən, WAN daha ucuz olan kanalların kommutasiyası və ya paket kommutasiyası istifadə etməklə qurula bilər. TCP/IP kimi şəbəkə protokolları nəqliyyat və ünvanlama funksiyalarını təmin edir. Packet over SONET/SDH, MPLS, ATM və Frame Relay kimi protokollar WAN-larda istifadə olunan bağlantıları çatdırmaq üçün tez-tez provayderlər tərəfindən istifadə olunur.

WAN üzrə akademik tədqiqatlar üç sahəyə bölünə bilər: riyazi modelləşdirmə, şəbəkə emulyasiyası və şəbəkə simulyasiyası.

Performans təkmilləşdirmələri bəzən genişmiqyaslı fayl xidmətləri və ya WAN optimallaşdırması vasitəsilə həyata keçirilir.

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. ↑ "A WAN Is a Wide Area Network. Here's How They Work". Lifewire. 2018-06-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-21.
  2. ↑ Groth, David and Skandler, Toby. Network+ Study Guide, Fourth Edition. Sybex, Inc. 2005. ISBN 0-7821-4406-3.
  3. ↑ Calallı, İsmayıl. İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti (PDF). "İnformasiya Texnologiyaları" nəşriyyatı. 2017. səh. 806. İstifadə tarixi: 6 sentyabr 2023.
  4. ↑ Forouzan, Behrouz. Data Communications and Networking. McGraw-Hill. 2012-02-17. 14. ISBN 9780073376226.
  5. ↑ Zhang, Yan; Ansari, Nirwan; Wu, Mingquan; Yu, Heather. "On Wide Area Network Optimization". IEEE Communications Surveys & Tutorials. 14 (4). 2011-10-13: 1090–1113. doi:10.1109/SURV.2011.092311.00071. ISSN 1553-877X. 2022-02-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-01-29.

Xarici keçidlər

Həmçinin bax

Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Genişmiqyaslı_şəbəkə&oldid=7222571"