Məzahir Abbasov

Məzahir Həmid oğlu Abasov (15 dekabr 1918, Maştağa, Bakı qəzası – 3 fevral 2002, Bakı) — təyyarəçi, tarix elmləri doktoru, professor, "Şöhrət" ordeni laureatı (1998).

Məzahir Abasov
Şəhər Rayon Zəhmətkeş Deputatları Soveti İcraiyyə Komitəsinin sədri
19?? – 19??
Keşlə Rayon Zəhmətkeş Deputatları Soveti İcraiyyə Komitəsinin sədri
1948 – 1950
Caparidze Rayon Zəhmətkeş Deputatları Soveti İcraiyyə Komitəsinin sədri
1946 – 1948
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi 15 dekabr 1918(1918-12-15)
Doğum yeri
Vəfat tarixi 3 fevral 2002(2002-02-03) (83 yaşında)
Vəfat yeri
Fəaliyyəti tarixçi
Hərbi xidmət
Mənsubiyyəti Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı
Rütbəsi Leytenant
Elmi fəaliyyəti
Elm sahəsi tarix
Elmi dərəcəsi
Elmi adı
Təltifləri "Qırmızı bayraq" ordeni 1-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 50 illiyi" yubiley medalı "Odessanın müdafiəsinə görə" medalı "Sevastopolun müdafiəsinə görə" medalı "Qafqazın müdafiəsinə görə" medalı "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı "1941–1945-ci illərdə Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 20 illik yubileyi" medalı "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 30 illiyi" yubiley medalı "1941–1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 40 illiyi" yubiley medalı "Əmək veteranı" medalı "SSRİ Silahlı Qüvvələrinin 50 illiyi" yubiley medalı "SSRİ Silahlı Qüvvələrinin 70 illiyi" yubiley medalı "Şöhrət" ordeni

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Məzahir Abasov 15 dekabr 1918-ci ildə Bakının Maştağa kəndində anadan olmuşdur.[1] 1937-ci ilin oktyabrından orduda xidmətə başlamışdır.

1955-ci ildə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatı seçilmişdir. 1963-cü ildən AMEA Tarix İnstitutunda işləməyə başlamışdır. Tarix elmləri doktoru, professor olmuşdur.[1]

Məzahir Abasov tarixçi alim kimi fəaliyyəti zamanı Azərbaycanın müharibə tarixınə işıq saçan qiymətli əsərlər yaratmışdır. Onlardan biri də bilavasitə cəsur təyyarəçilərimizə həsr etdiyi rus dilində nəşr olunmuş "На крылях мужества" kitabıdır.[2]

Məzahir Abasov 2002-ci ildə vəfat etmişdir.[3]

İkinci Dünya müharibəsində iştirakı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Məzahir Abasov Qara dəniz üzərində gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına vuruşaraq ağır yaralanmışdır.[4]

Məzahir Abasov qeyri-bərabər hava döyüşündə düşmənin bir təyyarəsini vurmuş, digərini zədələyərək, qaçmağa məcbur etmişdir. Həmin döyüşdə ciddi zədə almış təyyarəsini böyük ustalıqla suya endirmişdir. Bununla da Məzahir uçuş heyətini faşistlərin caynağından xilas etməklə yanaşı, başqa bir fədakarlıq göstərmişdir. O, yoldaşları ilə birlikdə 6 gün soyuq dənizdə ac-susuz qalmalı olmuşdur. Digər döyüşlərin birində Məzahirin idarə etdiyi təyyarə vurularaq alovlanmışdır. Özünün də alova büründüyü şəraitdə yanan təyyarəni yerə endirə bilmişdir.[2]

Haqqında yazılanlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ə.Abasov təyyarəçi Məzahir Abasovun anadan olmasının 85 illik yubileyi münasibətilə 2004-cü ildə "Əfsanəvi təyyarəçi, müdrik insan", 90 illik yubileyi münasibətilə isə 2008-ci ildə "Əfsanəvi təyyarəçi Məzahir Abasov" adlı kitabları yazmışdır.[4] Kitabda İkinci Dünya müharibəsi veteranı Məzahir Həmid oğlu Abbasov haqqında onun veteran dostları, həmkarları, tanınmış ziyalılar və qohumlarının xatirələri, dahi şairimiz Səməd Vurğunun ona həsr etdiyi şeir və onun barəsində yazılmış materiallar verilmişdir.

Xatirəsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İTV kanalı 2014-cü ildə təyyarəçi Məzahir Abasov haqqında bioqrafik film çəkmişdir.

Mükafatları

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ailəsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Məzahir Abasov Suqra xanımla ailə qurmuşdur. İki oğlu, bir qız övladları olmuşdur.

Məzahir Abasov Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinin hakimi Əliövsət Abasovun atasıdır.[6]

Kitabları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • "На крылях мужества" (rus dilində)

Filmoqrafiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Səməd Vurğun, "İgid şahin" (Məzahir Abasova həsr olunmuş şeir), Bakı: 1941.
  • Səməd Vurğun, "İgid şahin" (Vətən müharibəsi qəhrəmanı, igid pilot Məzahir Həmid oğlu Abasova ithaf olunur), "Kommunist", 1941. 20 iyul.
  • A.Y. "İgid pilot Məzahir Həmid oğlu Abasov və onun ekipajı", "Kommunist", 1941. 20 iyul.
  • Abasov M. "Vətən müharibəsi qəhrəmanları", "Kommunist aqitasiya vərəqəsi", 1941. № 10, 8 noyabr.
  • "Pilot Məzahir Abasov", "Azərbaycanın şanlı oğulları", kitab I. Bakı: 1942. səh.7–10.
  • Sadıqov F. "Azərbaycan balası" (Vətən müharibəsi qəhrəmanı, təyyarəçi Məzahir Abasov haqqında) "Kommunist", 1943. 11 may.
  • Ə.Abasov, "Əfsanəvi təyyarəçi, müdrik insan", Bakı: "Cümə", 2004. 170 səh.
  • Ə.Abasov, "Əfsanəvi təyyarəçi Məzahir Abasov", Bakı: "Cümə", 2008. 186 səh.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 АБАСОВ Мазаир Гамид оглы Arxivləşdirilib 2016-03-05 at the Wayback Machine — kuzminki.mos.ru saytı
  2. ↑ 1 2 Bu gün Hərbi Hava Qüvvələri günüdür Arxivləşdirilib 2021-10-27 at the Wayback Machine — senet.az saytı
  3. ↑ Абасов Мазаир Гамид оглы. Военный летчик, Ветеран ВОВ, Доктор исторических наук, Профессор[ölü keçid]
  4. ↑ 1 2 "Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən Müharibəsində. Bakı: 2010" (PDF). 2021-08-30 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2015-05-10.
  5. ↑ "M. H. Abasovun "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı". 2021-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-22.
  6. ↑ Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinin hakimi Abasov Əliövsət Məzahir oğlu Arxivləşdirilib 2016-04-01 at the Wayback Machine — http://courts.gov.az saytı

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]