Ubır

Ubır — Türk mifologiyası və xalq inancında Vampir mənasını verər. Obur, Hobur, Vupar, Opkur, Opkan olaraq da bilinər.

Xüsusiyyətləri[redaktə | mənbəni redaktə et]

Günahkar kəslər məzarda bir heyvan şəklinə bürünər və Ubır halına çevrilər. İri başlı, uzun quyruqlu bir varlıqdır. Ümumiyyətlə ölən cadugərlər Ubıra çevrilər. Ağızından atəş püskürür. Günlərlə hətta aylarla hərəkətsiz qala biləcəyi kimi istədiyində uça bilər də. Heç kimə qorxmaz. Ətrafına yoluxucu xəstəlik yayır. Nə tapsa yer. Ubır olan bir ölünün məzarı açılıb mismar çırpılır. Istədiyində istədiyi şəklə girə bilər. Kurt və ya çöl iti qılığına girib qoyunları parçalar. Bir dağın başında toplanıb, qaçırdıqları insanları yerlər. Bir ölünün o biri olmaması üçün atəşin altından keçirilməsi lazımdır. Daha çox Rumıniya və Moldovada yaşayan türk topluluklarınca Vampir mənasında istifadə edilər. Fin Ugor qövmlərinə də bənzər söyleyişlerle iştirak edər. Ele keçirdiyi insanın içində yaşayan qorxunc bir varlıqdır. İçində Ubır olan kimsə ona bənzəməyə başlayır, yeməyə doymaz. Amma yesə də zəif qalır. Çünki onun yediyi yemək öz bədəninə deyil, Ubır'a siner. Tatar xalqında "Ubır özü doysa da gözü doymaz" kimi bir deyim də vardır. Ubırlı insanlar gecə qalxıb yemək axtarırlar, tapa bilməyincə də alov yumağına çevrilərək bacadan çıxarlar və başqa insanların yeməyini çalarlar. Ubır da eynilə alov kimi doymaq bilməz, azğın, acgöz, hər şeyi udan bir varlıqdır. Bundan başqa Lesli bəslənər. İstədiyi an pişik, it və ya gözəl bir qız qılığına girə bilər. Ubır qadınları və heyvanları əmməyi də sevər.

Bənzər varlıqlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Obot[redaktə | mənbəni redaktə et]

Obot — türk və altay xalq inancında doyumsuzluq cini. Ubot olaraq da deyilər. Ubırın bir növüdür. Görünüşləri son dərəcə çirkindir. Dişləri çox böyük və qorxuncdur. İri sümükləri vardır. Davamlı yerlər amma doymazlar çünki, yediklərini anında geri çıxararlar. Atəşli gözləri vardır. Ailələri və evləri mövcuddur. İnsanların içinə girərək və ya müsəllət olaraq bütün sərvətini xərcləməsinə səbəb olarlar. Söz mənası olaraq ələ alındığında yemək, udmaq, yox etmək mənaları var. Obur sözü ilə eyni kökdən gəlir.

Opqan[redaktə | mənbəni redaktə et]

Opqan (və ya Vupqan, Çuvaşca: Вупкăн, Vupkăn — "səfalət gətirən, ziyan verən"); Çuvaş mifologiyasında pis bir ruh.

Çuvaşlar epidemiya xəstəliklər və ruhi xəstəliklər daxil olmaq üzrə bir çox qorxunc xəstəliklərin səbəbi olaraq onda mütəfəkkirlər. Vupqan sürətli bir külək şəklində insanlara gəlir və düşüncələrinin pozulmasına gətirib çıxarar. Vupqan özünü görünməz edər. Onu sakitləşdirmək üçün üç qara qoyun qurban edilir. Birincisi ata vupqana ("vupkăn aşşĕ"), ikinci ana vupqana ("vupkan amăşĕ") və son qoyun vupqan tanrısına (vupkăn turro) hədiyyə edilir. Vupqan bir it kimi təmsil edilir və dağıdıcı bir varlıqdır. Ondan yalnız hiyləgərlik sayəsində xilas olmaq mümkündür.

Vupar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Vubar (Vopar, Vapar, Vubar Çuvaşca: Вупăр, Vupăr); Çuvaş mifologiyasında pis bir ruh. Vubar gecələri görünər və heyvanların və insanların havasız qalaraq boğulmasına səbəb olar. Atəş saçan bir ilan kimi görsənir. Qadın və ya kişi qılığına bürünər. Yatan insanlara hücum edər, onu əllə tutmaq qeyri-mümkündür. Xristian Çuvaşlar ondan qorunmaq üçün qollarını yatarkən çarpaz olaraq qoyarlar (xaçı xatırlatdığı üçün).

Etimologiya[redaktə | mənbəni redaktə et]

(Ub/Ob) kökündən törəmişdir. Acgözlük, gonbul mənası ehtiva edər. "Obruk" sözü də eyni kökdən gəlir və girdap deməkdir.

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]