Lüğətlərdə axtarış.

Axtarışın nəticələri

  • спасти

    спасу, спасёшь; спас, -ла, -ло; спасённый; -сён, -сена, -сено; св. см. тж. спасать, спасаться, спасание, спасение, спасенье, спасательный кого-что 1)

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • СПАСТИ

    сов. xilas etmək, qurtarmaq, nicat vermək; ◊ спасти положение çətin vəziyyətdən çıxış yolu tapmaq, əlac tapmaq.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • СПАСТИ

    xilas etmək, qurtarmaq, nicat vermək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • СПАСТИ

    къутармишун, хкудун, хуьн

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • спасти положение

    Найти или помочь найти выход из затруднительного положения.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • СПАСАТЬСЯ

    несов., см. 1) спастись; 2) спасти.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • СПАСАТЬ

    несов., см. спасти.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • спасаться

    I см. спастись; -аюсь, -аешься; нсв. II см. спасти; -ается; страд.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • СПАСЕНИЕ

    мн. нет 1. см. спасти и спастись. 2. чара; илаж, къутармиш жедай тегьер.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • spastik

    spastik

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • SPASTIC

    adj tib. spazmalı, spazmatik; ~ children spazmalı uşaqlar

    Tam oxu »
    İngiliscə-azərbaycanca lüğət
  • СПАСТИСЬ

    сов. xilas olmaq, canını qurtarmaq, nicat tapmaq, qurtulmaq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • СПАСТИСЬ

    къутармиш хьун; вич къутармишун; хкатун; вич хкудун (баладикай)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • спастись

    спасусь, спасёшься; спасся, -лась, -лось; св. см. тж. спасаться, спасение, спасенье 1) а) Избежать смерти, гибели, опасности. Спастись от гибели. Чудо

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • СЛАСТИ

    мн. ширинар, ширин затIар (мес. къенфетар ва мсб)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • СПАСТЬ

    сов. 1. düşmək, tökülmək; 2. enmək, azalmaq, əksilmək; ◊ спасть с голоса səsi batmaq; спасть с тела (с лица) arıqlamaq; спала завеса aydın oldu, üzə ç

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • спасть

    ...-ло; спавший; св. см. тж. спадать, спад, спадение, спадание 1) Упасть вниз, отделившись от чего-л., не удержавшись на чём-л. Колесо спало с оси. Шаль

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • СПАСТЬ

    ...2. аватун, авахьун (мес. пешер ттаралай); алатун (мес. вилерилай хуш). ♦ спасть с тела яхун хьун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • снастить

    снащу, снастишь; нсв. (св. - оснастить) что ставить снасти 2), снабжать снастями (судно) Снастить яхту.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • СЧАСТЬЕ

    ...мн. нет bəxt, səadət, tale, xoşbəxtlik; ◊ к счастью, на счастье, по счастью xoşbəxtlikdən..., bəxtindən..., bəxtimdən...; иметь счастье xoşbəxtlik nə

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • СПЯТИТЬ

    разг. акьул фин; дили хьун; кьиляй акъатун; спятить с ума акьул фин, дили хьун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • СЧАСТЬЕ

    мн. нет бахт; к моему счастью ва я на моѐ счастье зи бахтунай. ♦ на счастье бахтлувал патал, кар туькIуьн патал.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ШПРОТЫ

    мн. шпрот (гъерида консервламишнавай, гьиседал кьурай, кьватида авай куьлуь кIезрияр)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • SUALTI

    ...icra edilən, su səviyyəsindən aşağıda olan. Sualtı daşlar. Sualtı axtarışlar. – Ara-sıra sualtı vulkanlar da püskürürdü. M.Qaşqay. Maşinist barkası s

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • ШПАРИТЬ

    несов. разг. ргар яд иличун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • SUALTI

    подводный

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • СЛАСТИТЬ

    şirini vurmaq, şirni qatmaq, şirin eləmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • СНЕСТИ

    aparmaq, düşürmək, dağıtmaq, sökmək, yıxmaq, uçurtmaq, qopartmaq, vurmaq, üzmək, altına yazmaq, keçirmək, toplamaq, yığmaq, dözmək, davam gətirmək, yu

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • СПАРИТЬ

    1. cütləşdirmək; 2. birləşdirmək, qoşalaşdırmaq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • СПЕШИТЬ

    1. atdan endirmək, atdan düşürmək; 2. vurub atdan yıxmaq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • СТАЩИТЬ

    1. sürümək, sürüyüb aparmaq; 2. aparmaq, çəkmək, götürmək; 3. çıxartmaq, dartıb çıxartmaq; 4. oğurlamaq, çırpışdırmaq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • СЧАСТЬЕ

    bəxt, səadət, tale, xöşbəxtlik

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • СЛАСТИТЬ

    несов. ширинрун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • СМЕСТИ

    1. шуткун; шткана (ккул эляна), михьивун. 2. шткана кIватIун. 3. пер. терг авун, барбатI авун, тахьай мисал авун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • СПУСТЯ

    ...кьулухъ; спустя год после этого адалай кьулухъ са йис алатайла; спустя несколько дней са шумуд йкъалай, са шумуд югъ алатайдалай кьулухъ.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • СТРЯСТИ

    юзурун, юзурна вигьин; стрясти груши с деревьев ттарарилай чуьхверар юзурун (юзурна вигьин), чуьхверин ттар юзурун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • СТАЩИТЬ

    1. тухун. 2. ялна алудун. 3. разг. чуьнуьхун, тухун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • СНЕСТИ

    ...авун); кьабулун (жуваз авур рикIин тIарвал, намусдик хкIадай кар). ♦ снести голову кьил атIун, яна галудун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • СРАСТИСЬ

    1. галкIун; кукIун; галкIана сагъ хьун (хайи чка, хер). 2. кукIун, ккIана сад хьун (мес: кьве ттар)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • СПУСТИТЬ

    1. авудун; авадрун; спустить занавеску перде авадрун; спустить рабочих в шахту рабочияр шахтадиз авудун (авадрун). 2. вигьин (цел луьткве, гими). 3. а

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • СПЛЕСТИ

    1. хрун (мес. куткун, сафутI). 2. храна сад-садахъ галкIурун (мес. чилинин кьилер). 3. пер. туькIуьрун, ттаб туькIуьрун, тапарар ахъаюн

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • СПЕШИТЬ

    несов. 1. гьерекатун, тади авун. 2. вилик фин; часы спешат сят вилик физва (вилик ква). ♦ не спеша яваш-явашди, тадивал квачиз

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • СПАТЬСЯ

    несов. ахвариз фин: мне не спится зун ахвариз физвач

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • СПАЛИТЬ

    1. ккун. 2. алугрун, кана алугрун (цIалди винел пад, ччин, цак, чIар кана михьивун)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • упасти

    ...упас, -ла, -ло; упасённый; -сён, -сена, -сено; св. см. тж. упаси бог, боже упаси! кого-что нар.-разг. Спасти, сохранить, уберечь. Упасти от смерти. У

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • къутармишун

    ...- вызволять из беды; кьил къутармишун - спастись (букв. спасти голову); жуван хам къутармишун - спасать свою шкуру.

    Tam oxu »
    Ləzgicə-rusca lüğət
  • УПАСТИ

    ...etmək, qurtarmaq, mühafizə etmək, saxlamaq, qoruyub saxlamaq; ◊ упаси Бог; Боже упаси Allah eləməsin, Allah göstərməsin.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ПАСТИ

    несов. чIура хуьн (малар)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ПАСТИ

    несов. otarmaq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • пасти

    ...Пускать, выпускать (скотину или птицу) на подножный корм. Негде пасти скотину. 2) а) жарг. Вести наблюдение, следить за кем-л. Я ее пас до самого вых

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • ПАСТИСЬ

    несов. 1. чIура векь тIуьн; коровы пасутся в поле ккалери чуьлда векь незва. 2. чIура хуьн

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • счастье

    -я; ср. см. тж. к счастью, на счастье, по счастью, счастьице 1) а) Состояние высшей удовлетворённости жизнью, чувство глубокого довольства и радости,

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • ЦВЕСТИ

    göyərmək, yaşıllanmaq, çiçəklənmək, çiçək açmaq, gül açmaq, tərəqqi etmək, inkişaf etmək, sağlamlaşmaq, gözəlləşmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • СВЕСТИ

    1. aparmaq, götürmək, 2. endirmək, düşürmək; 3. toplamaq, yığmaq, cəmləmək; 4. birləşdirmək; 5. görüşdürmək, dostlaşdırmaq, əlaqə

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ЦВЕСТИ

    несов. 1. цуьк ахъаюн, цуьк авун, цуьк акъудун (мес. ттарари). 2. хьахь ягъун: мурс ягъун; хал ягъун; хал акъатун (цин ччинал)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • СВЕСТИ

    ...могилу суруз ракъурун (яни инжиклу авун, кьиникьиз себеб хьун); свести на нет гьич авун, тахьайдай авун; свести концы с концами са гуж-баладалди ду

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • СПАСАТЬ

    несов. bax спасти.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • спасание

    см. спасти 1); -я; ср.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • спасать

    см. спасти; -аю, -аешь; нсв.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • порабощение

    см. поработить; -я; ср. Спасти страну от порабощения. Держать кого-л. в порабощении. Полное порабощение. Порабощение народов, стран.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • спасательный

    см. спасти; -ая, -ое. Спасательный пояс, круг. С-ая шлюпка. С-ая станция. С-ое судно. С-ые работы (по спасению терпящих бедствие).

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • спасение

    = спасенье 1) к спасти и спастись. Спасение имущества от огня. Медаль за спасение утопающих. Найти убежище для спасения от грозы. 2) То, что спасает,

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • облучиться

    ...аварии на АЭС. Облучился смертельно. Облучившихся ещё можно спасти.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • репутация

    ...мнение, сложившееся о ком-, чём-л. Дорожить своей репутацией. Спасти репутацию магазина, училища, школы. Потерять, погубить репутацию.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • XİLAS

    I сущ. спасение, избавление; xilas etmək спасать, спасти; избавлять, избавить; xilas olmaq спасаться, спастись, избавляться, избавиться; xilas edilmək

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • избавить

    ...св. см. тж. избавь, избавьте, избавлять а) кого от кого-чего Спасти от какой-л. опасности; освободить от чего-л. тягостного, мучительного. Избавить о

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • пловец

    ...умеет плавать, плывущий человек. Среди детворы он был лучший пловец. Спасти пловца. Пловец заплыл далеко в море. У пловца судороги. Сделать пловцу ис

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • CUMMAQ

    ...arxasınca cummaq ринуться за кем-л., xilas etməyə cummaq kimi ринуться спасти кого, köməyə cummaq броситься на помощь 2. набрасываться, наброситься,

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • QURTARMAQ

    ...(кончились) деньги 4. kiminədən избавлять, избавить, спасать, спасти, освобождать, освободить кого от чего 5. выручать, выручить кого, помочь к ому в

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • отвоевать

    ...победу в спортивном соревновании. Отвоевать кого-л. у смерти (спасти от смерти, выходить). 3) разг. Кончить воевать. Скоро отвоюем, домой придём. Отв

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • сберечь

    ...мороза. Сберечь молодняк. б) отт. кого-что Оградить от беды, опасности, спасти от гибели. Сберечь ребёнка. Сберечь людей. Сберечь родину. 4) что Сохр

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • VƏZİYYƏT

    ...обстоит иначе; vəziyyət xarabdır дело табак; vəziyyəti düzəltmək спасти, выправить положение, vəziyyətdən çıxmaq выйти из положения; vəziyyətdən çıxı

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • вытащить

    ...кого-что разг. Помочь выйти из трудного, тяжелого положения; спасти. Вытащить отстающего. Вытащить из беды, из нужды.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • помочь

    ...от затруднений). Помочь утопающему, погребённым под обломками зданий (спасти). Доктор не помог (в облегчении страданий, излечении). 2) Оказать нужное

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • ЛИЦО

    ...hamı bir-birinə oxşayır; не взирая на лица şəxsiyyətə baxmadan; спасти (сохранить) свое лицо öz hörmətini saxlamaq; в лицо сказать üzünə demək; в лиц

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • сохранить

    ...ценного работника в штате. Сохранить кому-л. жизнь (не дать умереть; спасти или оставить живым, не убить). Сохранить продукты от плесени. Сохранить у

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • AZAD

    ...köləlikdən azad etmək избавить крестьян от рабства; 3. спасать, спасти. O, məni ölümdən azad etdi он спас меня от смерти; 4. увольнять, уволить. Qull

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • СПАСТИЧЕСКИЙ

    bax спазматический

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • DƏRİ

    ...2. воображать о себе, мнить о себе; dərisini sudan çıxartmaq спасти свою шкуру

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • HƏYAT

    ...жизни, həyatı sevmək любить жизнь, həyatını xilas etmək kimin спасти жизнь кому, həyatını həsr etmək kimə, nəyə посвятить жизнь кому, чему, həyat üçü

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • положение

    ...действовать независимо в данной обстановке). Выйти из положения, спасти положение. (найти способ избавиться от затруднений). Войти в чьё-л. положение

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • ÖLÜM

    ...оккупантам! 2. гибель, крушение, разрушение. Şəhəri ölümdən qurtarmaq спасти город от гибели 3. смертность (количество случаев смерти за какой-л. сро

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • жизнь

    ...чувство, в сознание). Вернуться к жизни (очнуться, прийти в себя). Спасти кому-л. жизнь. Отдать жизнь за кого-, что-л. (пожертвовать собственной жизн

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • QAN

    ...убить кого, проливать, пролить кровь чью; qanının arasına girmək спасти, выручить кого; qanında olmaq быть в чьей-л. крови (об особенностях характера

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • SU

    ...kimin лить воду на мельницу кого, чью; dərisini sudan çıxarmaq спасти свою шкуру; elə bil üstünə su çiləndi kimin будто холодной водой обдали кого; e

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
OBASTAN VİKİ
İslandiya şpatı
İslandiya şpatı — kalsitin şəffaf, rəngsiz, yaxud açıq sarı, çəhrayı, limonu, abı və b. rəngli növ müxtəlifliyi. Bazalt (trapp), yaxud əhəngdaşlarındakı qeyri-şəffaf kalsit və ya kalsit seolitlərdən ibarət olan damar və yuvacıqlarda rast gəlinir. İslandiya şpatı əmələ gəlməsi hidrotermal məhlulların fəaliyyəti ilə əlaqədardır. Müxtəlif cihazların (mikroskop, saxarimetr, polyarimetr, spektrofotometr fototeleqraf cihazları, kinosəs və televizion aparatlar və b.), polyarizasion prizmalarının hazırlanmasında istifadə edilir. Böyük ehtiyatlı keyfiyyətli yataqları bazaltlarla əlaqədardır. == İstinadlar == == Mənbə == Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press, 2006.
Sparta
Sparta (Qədim Elence; Attika ləhcəsi: Σπάρτη Spártē, qədim Dor ləhcəsi: Σπάρτα Spártā) — klassik antik dövrdə ən çox „Λακεδαίμων" Lakedaimon olaraq adlandırılan şəhər. E.ə. II minilliyin sonunda Dori istilasından sonra Peloponnes (Mora) yarımadasında dorilər tərəfindən qurulan şəhər və şəhər dövləti. Yunanıstanda qədim dövlət. == Tarixi == Spartanın tarixi şəhər-dövlətlərin siyasi təkamülündə istisnalıq təşkil edir. Spartalıların digər yunanlarla eyni kökdən gəlməsinə baxmayaraq, dövlət demokratik idarəçilik istiqamətində heç bir inkişafa nail olmamışdı. Bunun əvəzində, Sparta müasir elit diktatorluğa bənzər formada inkişaf etmişdi. Dövlət 6 əsrdən sonra mədəni cəhətdən də inkişafı dayandırmışdı. Ölkənin ətraf aləmdən təcrid olunması qismən bunun səbəblərindən biri idi. Şimal-qərbdən və Qərbdən dağlarla əhatələndiyinə və limanların azlığına görə Spartalıların ətraf dünyada yaşanan inkişafdan faydalanmaq şansı az idi.
Spassk
Spassk — Rusiya Federasiyasında yerləşən şəhər Penza vilayətinə daxildir
Bastı
Basdı - türk, altay və tatar mifologiyalarında kabus cini. Bastı, Bastırık (Bastırığ, Bastırı) da deyilər. İnsanların kabus görməsi, halsızlaşması, qorxuyla oyanması, sonrasında nəfəsinin kəsilməsi bu şər ruhu ilə əlaqəli görülər. Anadolu türkcəsində "Bastırık" birbaşa kabus deməkdir. Eyni zamanda həbsxana və ya hüceyrə mənalarına da gəlir. Müxtəlif şəkillərə girə bilər. Pişik qılığına bürünmək çox sevər. Kazakçada kabus "Bastırılu" deməkdir. Bastıyla əlaqədar aşağıdakı varlıq adları diqqətə dəyərdir. Albasdı: "Aleybanı, Alyabani." Uzun boylu, ağ bədənli və çılpaq olaraq təsvir edilən şeytanı dişi varlıq.
Spahi
Spahi — Fransa ordusunun tərkibində olan yüngül süvarilə növü. Xidmətə cəlb olunanlar əsasən Əlcəzair, Tunis və Mərakeşin yerli əhalisindən idi. Termin Osmanlı süvarilərindən olan "sipahi" adının fransızca transkripsiyasıdır. == Seneqal spahisi == Məğrib spahi alaylarına əlavə olaraq, Fransa Qərbi Afrikasında iki spahi eskadronu yaradılmışdır. Sıravilər Seneqal və Fransa Sudanının (indiki Mali) yerli əhalisindən, zabitlər isə Şimali Afrika spahi bölmələrindən ezam olunmuşlar. 1928-ci ildə Seneqal spahiləri Atlı Jandarma olaraq yenidən təşkil edilmişdir. Seneqal Respublikasının müasir Milli Jandarmeriyası ənənələri və forması müstəmləkə dövrünün Seneqal spahilərinə aid olan mərasim eskadronu daxildir. == İtaliya spahisi == 1912–1942-ci illərdə Liviyadakı İtaliya müstəmləkə rejimi Fransa–Əlcəzair modelinə uyğun olaraq, kəndlərdə və səhrada patrul etmək üçün istifadə edilən bir neçə spahi süvari birliklərini xidmətə götürmüşdür. Zabitlərinin italyan olmasına baxmayaraq, bu dəstələr yerli Liviya süvari birləşmələrindən daha az nizamlı idi. Spahi forması onların cəlb olunduğu tayfaların ənənəvi geyimləri əsasında işlənib hazırlanmışdır.
Stasi
Ministerium für Staatssicherheit (MfS/Dövlət Təhlükəsizlik Nazirliyi) xüsusilə Ştasi (Ştaatssicherheit mürəkkəb sözünə görə) adı ilə tanınır, bu Almaniya Demokratik Respublikasının təhlükəsizlik və kəşfiyyat təşkilatıdır. Stasi Şərqi Berlindən idarə edilirdi. Lichtenberg şəhərində genişmiqyaslı bir kompleksə, eyni zamanda şəhərin müxtəlif yerlərində müxtəlif komplekslərə sahib idi. Stasi dünyada fəal kəşfiyyat təşkilatlarından biri hesab olunurdu. Təşkilatın şüarı “Schild und Schwert der Partei” (“Partiyanın Qalxanı və Qılıncı”) idi. Əvvəlki dövrlərdə Stasi üçün istifadə edilən başqa bir termin Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti yəni Staatssicherheitsdienst idi. == Tarixi == Stasi 1950-ci il fevralın 8-də təsis edilmişdir. Quruluşunda Sovetlərin kəşfiyyat təşkilatı olan KQB modeli əsas götürülmüşdür. KQB tərəfindən Varşava Paktına üzv ölkələrin kəşfiyyat idarələri içərisində ən təsirli və sadiq tərəfdaş olaraq qəbul edilirdi. Wilhelm Zaisser Stasinin ilk prezidentidir, Wilhelm Zaisserin köməkçisi isə Erich Mielke olmuşdur.
Svati
Svati dili və ya Svazi dili(svati siSwati, zulu isiSwazi Bantu dillərinin Nquni qrupuna aid olan dildir. Esvatini və Cənubi Afrika Respublikasında svazilər tərəfindən danışılır.
Şaxtı
Şaxtı — Rusiya Federasiyasında yerləşən şəhər. Rostov vilayətinə daxildir.
Allil spirti
Allil spirti (propen-2-ol-1) – doymamış spirtlər sinfinə daxil olan oksigenli üzvü maddədir. == Fiziki xassələri == Spirt iyli, rəngsiz mayedir. Bir çox üzvi həlledicilərdə həll olur, bütün nisbətlərdə su ilə qarışaraq azeotrop qarışıq (28,3% Н2О; qayn.t. 89,0 °C) əmələ gətirir. == Kimyəvi xassələri == Allil spirti allil birləşmələri və spirtlərin daxil olduğu reaksiyalara daxil olur. Halogenləri, hidrogenhalogenidləri, HClO-nu özünə birləşdirir. 100°С temperaturda üzvi hidrogenperoksidlərlə (katalizatorlar – Mo və W-ın birləşmələri) qarşılıqlı təsirdə olduqda qlisidola çevrilir. Allil spirtini 1000C-də ZnCl2-in iştirakı ilə və ya 200C–də CuCl2-in iştirakı ilə qatı HCl ilə işlədikdə allilxloridə çevrilir, 200-3000C-də Al2O3 üzərindən keçirtdikdə isə diallilefiri alınır. Allil spirtindən asanlıqla sadə və mürəkkəb efirlər alınır.[3] == Aınması == Allilxloridin hidrolizindən Propilen oksidin izomerləşməsindən Propanol-1-in dehidrogenləşməsindən Qliserinin qarışqa turşusu ilə reaksiyasından[4] Propilenin allilasetata oksoasilləşməsindən == Tətbiqi == Qliserinin, akroleinin, qlisidolun və sadə və polimerləşən mürəkkəb allil efirlərinin, xüsusilə, diallilftalatın sintezində tətbiq edilir. Toksikliyi və təhlükəsizliyi Çox zəhərlidir, gözləri qözyaşına qədər qıcıqlandırır, mərkəzi sinir sisteminə təsir edir, qara çiyəri zədələyir, iş sahəsində buraxıla bilən qatılığı (BBQ) 2 mq/m3-dir.
Amil spirti
Amil spirti C5H11OH və onun izomerləri doymuş biratomlu spirtlərdir [1]. Amil spirtinin 8 izomeri məlumdur. Amil spirtləri müxtəlif yağlar, qatranlar və mumlar üçün həlledici kimi istifadə olunur. Uran və niobiyumun duzları üçün ekstrakt kimi də istifadə olunur. == Izomerləri == === Amil spirtinin izomerləri === == XASSƏLƏRİ == === FİZİKİ XASSƏLƏRİ === Amil spirtləri xoşagəlməz iyə malik rəngsiz mayedir. 1-pentanol, 3-metil-1-butanol, 2-pentanol və 2-metil-2-butanol suda asanlıqla həll olur. Amil spirtinin digər izomerləri suda pis həll olur. === KİMYƏVİ XASSƏLƏRİ === Amil spirtləri spirtlərə aid olan bütün xüsusiyyətlərə malikdir: qələvi metallarla alkoqalyatlar əmələ gətiri qeyri -üzvi və üzvi turşularla efirlər əmələ gətiri 1 -pentanol pentanala, sonra valerian turşusuna oksidləşir, ikili amil spirtləri - müvafiq ketonlara, üçlü amil spirtləri - C -C rabitəsinin qırılması nəticəsində sulfat turşusu ilə alkenlərə və ya sadə efirlərə qədər dehidratlaşır və s. == ALINMASI == Sivuş yağlarından və neftin krekinq qazlarından distillə edilməklə alınır. == İZOAMİL SPİRTİ == Amil spirtinin izomerlərindən ən əhəmiyyətlisi izoamil spirtidir - (CH3)2CHCH2CH2OH .
Boris Spasski
Boris Spasski (rus. Бори́с Васи́льевич Спа́сский; 30 yanvar 1937[…], Leninqrad) — SSRİ və Fransa şahmatçısı, beynəlxalq qrosmeyster (1955), SSRİ əməkdar idman ustası (1965). O şahmat üzrə onuncu dünya çempionudur və bu adı 1969-cu ildən 1972-ci ilə qədər özündə saxlayıb. Spaski SSRI şahmat çempionatında iki dəfə qalib gəlib (1961, 1973), iki dəfə pley-offda məğlub olub (1956, 1963). == Həyatı == Spasski Leninqradda (indiki Sankt-Peterburq) rus ailəsində anadan olub.
Etil spirti
Etanol və ya Alkoqol – rəngsiz, kəskin iyə malik maye olub, el arasında alkoqol kimi tanınmışdır. Köhnə mənbələrdə onun adı Äthanol, Äthylalkohol və ya Ethylalkohol kimi hallanır. Çox vaxt ona "spirt" də deyilir. Elmi dildə etanol EtOH kimi qısaldılmış şəkildə işlədilir. Alkoqol kefləndirici maddədir. Onun istifadəsinə dünyanın çox ölkələrində icazə verilir. Ancaq avtomobil, velosiped, qatar, gəmi və təyyarələrin alkoqol içkisinin təsiri altında idarəsi qanunla cəzalandırılır. == Tərkibi == Alkoqol C2H5OH düsturu ilə n-Alkanollar qrupuna aiddir. O Ethan (C2H6) doymuş karbohidrogendə bir hidrogen atomunun hidroksil (OH) qrupla əvəz olunması sayəsində əldə edilir. Ona görə də, ethan-ın sonuna -ol şəkilçisi əlavə edilir.
Litsini-Seksti
Litsini-Seksti qanunu- Qədim Romada plebsin patrisiatla mübarizəsi əsnasında qəbul olunan qanun. E.ə 444-cü ildə Qədim Romada konsulların əvəzinə konsul səlahiyətli tribun adlandırılan, sayları 3-dən 8-ə qədər olanların seçilməsi praktikası tətbiq olunmağa başladı. Bu maqistratura plebeylərə əlçatan idi. Cari ildə kimin, konsulların yoxsa tribunların seçilməsi məsələsini senat həll edirdi. Buna cavab olaraq e.ə 443-cü ildə konsulun səlahiyətində senz yaratmaq və icmanın tərkibinə nəzarət etmək səlahiyəti alındı və ancaq patrisilərdən seçilən yeni maqistratlara-senzorlara verildi. E.ə V əsrin ikinci yarısında zümrələrin mübarizəsi bir az səngiyir. Əsas səbəb qonşulara qarşı uğurlu hucumlar və bir sıra yeni koloniyanın çıxarılması idi ki, bu aqrar məsələni qismən həll etmək imkanı verdi. E.ə 406-cı ildə Veyyi şəhərinin böyük ərazisi işğal edildi, lakin 390-cı ildə Roma qalların hucumuna məruz qaldı. Qalların hucumu yeni böhran yaratdı, hansı ki, öz apoqeyinə e.ə 376-cı ildə çatanda, xalq tribunları Litsini və Seksti üç qanun layihəsi irəli sürdü: birincisi, bir əldə 500 yuqerdən (125 hektar) artıq torpaq saxlamaq qadağan edildi, bu içtimai torpağın daha çox balanslaşdırılmış paylanmasını təmin etməli idi; ikincisi, konsulyar hakimiyətli tribun təsisatı ləğv edilirdi, bunun əvəzində həmişə, biri plebey olmaqla, konsullar seçilməli idi. Bu qanunla patrisial-plebey aristokratiyası (nobilitet) əsaslı surətdə öz mövqelərini möhkəmləndirdi.Patrisilər şiddətli müqavimət göstərdilər, qanun ancaq e.ə 367-ci ildə qəbul edildi.
Metil spirti
Metanol(metil spirti, karbinol, oduncaq spirti)- CH3OH - sadə biratomlu spirt, rəngsiz zəhərli mayedir. Havayla 6,98-35,5 % qatılıqda partlayıcı qarışıq yaradır. Metanol su və üzvü birləşmələrlə istənilən nisbətdə qarışır. == Tarixi == Metanolu ilk dəfə 1661 ildə Boyl tərəfindən təzə mişarlanmış bərk növ oduncağın quru distilləsindən almışlar. == Alınması == Metanol ilk dəfə olaraq R.Boyl tərəfindən 1661-ci ildə oduncağın quru distilləsi məhsullarında müşahidə olunmuşdur (buradan da metanolun adı yaranmışdır - ağac spirti). Təmiz halda metanol 1834-cü ildə Y.Dyuma və E. Peliqo tərəfindən ayrılmışdır və onlar metanolun kimyəvi formulunu müəyyən etmişlər. Metanolun alınmasının bir neçə üsulu mövcuddur: qarışqa turşusunun duzlarının termiki parçalanması, metanın natamam oksidləşməsi və sintez- qazdan alınması və.s. Müasir sənayedə metanolu dəm qazı ilə hidrogen qarışığını 250 0C-də 150-200 atm. təzyiqdə CuO və ya ZnO katalizatorların iştiraki ilə alırlar. Bu zaman aşağıdakı tənlik üzrə reaksiya gedir və metil spirti alınır.
Neoseiulella spaini
Neoseiulella spaini (lat. Neoseiulella spaini) — heyvanlar aləminin buğumayaqlılar tipinin hörümçəkkimilər sinfinin mesostigmata dəstəsinin phytoseiidae fəsiləsinin neoseiulella cinsinə aid heyvan növü.
Polivinil spirti
Poli (vinil spirti) (PVOH, PVA, və ya PVAl) — suda həll olunan sintetik polimer. İdeallaşdırılmış [CH2CH(OH)]n formulaya malikdir. Kağız istehsalında, toxuculuq çubuqlarının ölçüsünün təyin olunmasında, polivinil asetat (PVAc) yapışdırıcı formulalarında qatılaşdırıcı və emulsiya stabilizatoru kimi, müxtəlif örtüklərdə və 3D çapda istifadə olunur. Rəngsiz (ağ) və qoxusuzdur. Adətən muncuqlar və ya suda məhlullar şəklində təqdim olunur. Xaricdən əlavə edilmiş çarpaz bağlayıcı agent olmadan, PVA məhlulu təkrar dondurma-ərimə yolu ilə jelə çevrilə bilər, damar stentləri, qığırdaq, kontakt linzalar və s. kimi müxtəlif tətbiqlərdə istifadə olunan yüksək güclü, ultra təmiz, biouyğun hidrojellər istehsal edir.
Sevasti Xantu
Sevasti Xantu (yun. Σεβαστή Ξάνθου; 1798 – bilinmir) ― Emmanuil Ksantosun həyat yoldaşı. Onun əri "Filiki Eteriya" ("Dostlar Cəmiyyəti") adlı Osmanlı İmperiyasına qarşı yunan konspirativ təşkilatının üzvü və qurucularından biri idi. == Həyatı == Sevasti Xantu anası Mariora və iki bacısı Yefrosinya və Eleni ilə birlikdə İstanbulun Arnavutköy ilçəsində yaşayırdı. 17 yaşında (1815) və "Filiki Eteriya" qurulduqdan bir il sonra Sevasti təşkilatın qurucularından biri Emmanuil Ksantosa ərə getdi. Onların Nikolas, Perikl və Aspasiya adlı 3 uşağı doğuldu. 1821-ci ildə yunan inqilabı başlayanda o, təhlükəsizlikdə qalmaq məqsədi ilə ailəsi ilə birlikdə İstanbuldan İzmail (indiki Ukrayna şəhəri) şəhərinə köçdü. 1822-ci ildə Sevasti düşmən mühitdə olduqlarını hiss etdi və onun təşəbbüsü ilə onlar İzmaili tərk edərək Kişinyova köçdülər. Emmanuil Ksantos iki səbəbdən ailəsindən çox vaxt uzaq düşürdü, birincisi yunan inqilabını təşkil etmək məsuliyyətini öz üzərinə götürməsi, ikincisi də Margineni monastırında olması ilə bağlı idi. Onun yoxluğunda ailəsinə güvəndiyi insanlar baxırdılar, məsələn onun qayını Mixail Mixaloqlou (Yefrosinyanın həyat yoldaşı) və Mixail Fokianos ailənin maliyyə problemlərini öz üzərinə götürmüşdülər.
Sparta təlimi
Aqoqe (yun. ἀγωγή — Spartada oğlanların təlim-tərbiyə sistemi. == Tarixi == Sparta tərbiyə sistemi- Lakonika əkinçilik ölkəsi idi. Əsas yeri qul əməyi tuturdu. Qullar amansızcasına istismar edildiklərindən, bəzən üsyan edir, öz sahibkarlarına divan tuturdular. Qədim yunan mütəfəkkiri Aristotelə görə, Sparta vətəndaşlarının tərbiyəsində daha çox hərbi icma üzvləri hazırlamaq məqsədi güdülürdü. Burada vəzifə möhkəm və davamlı hərbiçilər, gələcək quldarlar yetişdirmək idi. Ona görə də quldar övladlarının fiziki cəhətdən sağlam olmasına ciddi fikir verilirdi. 7 yaşa qədər spartalılar ailədə məşhur dayələrin himayəsində tərbiyə alırdılar. Sonra elə bir vaxt gəldi ki, dövlət böyüməkdə olan nəslin tərbiyə və təlimini öz üzərinə götürdü.
Spassk-Tatarski
Bolqar (tatar. Bolğar, Болгар; rus. Болгар) — Rusiya Federasiyasında yerləşən şəhər Tatarıstan Respublikasına daxildir. Çerdaklı stansiyasından (Ulyanovsk-Ufa dəmiryolu üstündə) 100 km aralıda yerləşir. (BSE 13. c. s. 570) == Tarixi == Tarixin uzaq keçmişində Volqa çayınını yuxarılarında Volqa Bulqarıstanı yaranmışdır. Digər qismi Don – Kuban çayları arası bulqarlar isə xəzərlərin güclənən hücumları qarşısında duruş gətirməyərək Asparuxun başçılığı altında Balkanlara köç etmişdir. 660-cı ildə Asparux ordası Dunayın deltasında möhkəmləndi.
Sualtı adaları
Sualtı adaları (bəzən Pirsaat adaları və ya Pirsaat daş adaları adlanır)— Xəzər dənizində Bakı arxipelaqında yerləşən Azərbaycana məxsus adalardır. == Coğrafiyası == Ən iri adaları Baburi və Qutan adalarıdır. Qutan və Baburi adaları arasınada məsafə 4 km təşkil edir. Tektonik məşəllidir. Taman yarımadasından Böyük Qafqaz dağ silsiləsi ilə sualtı qalxmalarla Türkmənistana qədər davan edən Ön Qafqaz qalxmasının bir hissəsidir. Pirsaat buxtasında yerləşir. Ümumilikdə 9 adadan ibarətdir. Qövsə daxil olan adalar şərqdən qərbə 7 km məsafədə yerləşir. Əsasən kiçik adlardan ibarətdir. Bəzi adalarında uzunluq 2 km təşkil etsə də, çox ensizdir.
Sualtı gəmi
Hərbi sualtı gəmi — əsasən dənizlər ilə və okeanlar ilə əlaqəsi olan ölkələrin su fövzələrini qorumaq üçün və ya hərbi kəşfiyyat aparmaq üçün istifadə etdiyi, suyun alt hissəsində hərəkət edən qurğu.
Sualtı qayıq
Sualtı qayıq — uzun müddət su altında müstəqil əməliyyatlar icra edə bilən gəmi növüdür. Su sıxışdırma həcmi 26000 t olan sualtı qayıqlara sualtı gəmilər də deyilir. Sualtı qayıqlar bir çox ölkələrin hərbi-dəniz qüvvələrinin tərkib hissəsidir. Onların üstün cəhətləri gizli olmalarıdır. Bu xassələrdən hərbdə geniş istifadə olunur. == Tarixi == İnsanların suyun altında mümkün qədər çox qalma arzuları uçmağa canatma qədər qədimdir. Ona görə də, adamlar uyğun qurğuların yaradılamsı ilə məşğul idilər. Antik dövrdən Aristotel və Plini bu haqqda xəbər verirlər. Hətta Böyük İskəndərin də Aralıq dənizində kürənin içərisində suya baş vurması haqqında məlumatar var. Bizə gəlib çatan cizgilər arasında XIII əsrdə anadan olmuş Qudo Vigevano tərəfindən işlənmiş sualtı qayıqları da var.
Sualtı zəlzələ
Sualtı zəlzələ — su hövzəsi, xüsusilə okean dibində baş verən zəlzələ. Bu cür zəlzələ tipi sunamiyə səbəb olur. Elmi cəhətdən də Rixter şkalası və ya Mercalli şkalası ilə ölçülə bilər. Hərəkətli plitələr tektonikası sualtı zəlzələlərin səbəbini izah etməyə kömək edir.
İzopropil spirti
İzopropil spirti – (propanol-2, vtor-propanol, izopropanol, dimetilkarbinol, İPS) – üzvi birləşmə olub, alifatik sıranın sadə ikili biratomlu spirtidir. Izopropanolun izomeri – propanol-1 mövcuddur. İzopropil spirti normal şəraitdə şəffaf, rəngsiz, kəskin iyli və yüngül acı dada malik mayedir[2]. İzopropil spirti kosmetika, parfümeriya, məişət kimyasında, avtomobil mayelərinin, tibbi məqsədlər üçün, şüşə təmizləyici vasitələrin, orqtexnikada və sənayedə üzvi maddələrin həlledicisi kimi etil spirtinin əvəzinə istifadə olunur. Inkişaf etmiş ölkələrdə izopraponol az zərərli olduğuna görə şəxsi gigiyena məhsullarında və tibbdə geniş istifadə olunur. Dimetilkarbinolun 75%-li sulu məhlulu əllərin dezinfeksiyaedici vasitəsi kimi istifadə edilir. Su dimetilkarbinolun bakteriyaların membran qəfəslərinə nüfuz etməsinə imkan yaradır, beləliklə daha effektiv zərərsizləşdirir. İzopropil spirti həmçinin tibbdə xarici otit üçün proflaktik vasitənin köməkçi komponenti kimi də işlədilir. Dermatitin müalicəsində dərinin zərərçəkmiş hissəsini silməklə effektiv nəticə verir, bu zaman dəriyə zərərli təsiri cüzi olur. İzopropil spirti bütün uçucu spirtlər kimi oddan təhlükəlidir.
Sevasti Qiriazi
Sevasti Qiriazi (alb. Sevasti Qiriazi, və ya Sevasti Qiriazi-Dako; 1871, Bitola – 30 avqust 1949, Tirana) — Alban vətənpərvər, qadın təhsilinin qabaqcılı. == Bioqrafiyası == 1871-ci ildə Osmanlı imperiyasının Manastır şəhərində, indi Makedoniyanın Bitola şəhərində iki qardaş və iki bacı olan Qiriazi ailəsində anadan olub. Alban yazıçısı və publisist Naim Fraşeri alban qadınlarının təhsili və tərbiyəsi ilə daha da məşğul olmaq üçün Sevastinin İstanbuldakı Robert Kollecində oxumasını təklif edib. O, 1891-ci ilin iyununda Amerika protestant kollecində təhsil alan ilk alban qadın olmuşdur. 1891-ci il oktyabrın 15-də Korca şəhərinə gələrək burada ilk alban məktəbini açır, burada qardaşı Gerasim və bacısı Paraskevi ona kömək edirlər. Sevasti Manastır Konqresində iştirak edib, burada alban əlifbasının standartlaşdırılması məsələləri müzakirə olunub. İbtidai siniflər üçün qrammatika dərsliklərinin hazırlanmasında və nəşrində köməklik göstərmiş, tarix dərsliyinin redaktoru olmuşdur. Bu məktəb Birinci Dünya müharibəsindən xeyli sonra Qiriasi ailəsinin adı ilə tanınırdı. Birinci Dünya müharibəsinin başlaması ilə Qiriasi həyat yoldaşı, jurnalist, yazıçı və siyasətçi Kristo Dako və bacısı ilə birlikdə Rumıniyaya köçür, oradan da ABŞ-a mühacirət edir.