Lüğətlərdə axtarış.

Tənbur — şərq, eləcə də türkdilli xalqlar arasında ən geniş yayılmış simli musiqi alətlərindən biridir. İki simli bu alət Şirvan aləti sayılır. Amma Təbriz sakinləri tənburu çox sevdikləri üçün buna Şirvan-Təbriz tənburu adını veriblər. Tənburun digər simli alətlərdən başlıca fərqi mizrabla deyil, barmaqla — baş və şəhadət barmaqları ilə çalınmasıdır. Özünəməxsus səs ahəngi var. XIX əsrin ikinci yarısınadək Azərbaycanda geniş istifadə olunub. Uzaq Şərqdən Qərb ölkələrinə qədər böyük bir coğrafi ərazidə müxtəlif formaları, müxtəlif adlarla yayılmışdır. Orta Asiya türk xalqları tərəfindən geniş istifadə edilməkdədir. Qazaxlarda "dombra", qırğızlarda "dombura", özbəklərdə "dombrak", türkmənlərdə "danbura", osmanlı türklərinə yaxın olan türklərdə "tanbur"a, bir çox Qərb xalqları arasında "domra" adı ilə yayılmış bu alət Azərbaycanda tarixən tənbur adı ilə çox məşhur olmuşdur. Nizami Gəncəvinin, Məhəmməd Füzulinin, Qətran Təbrizinin və bir çox orta əsr klassiklərimizin əsərlərində tənbur haqqında maraqlı məlumatlar var.

Tanux — İslamın ilk illərində əl-Hirə (İraq) ətrafında yaşayan xaçpərəst ərəb qəbiləsi. Xəlifə əl-Mehdinin vaxtında (775-785) bu qəbilə Hələb ətrafına köçüb İslamı qəbul etmişdir. Sonralar qəbilənin bir qismi Livan dağlarına köçmüşdür. Məhz buradan ət-Tənux nisbəsini daşıyan mərd döyüşçülər çıxmışdır.

Tsatur xan (1820 – 1905) — İran generalı, Rusiyadakı səfiri və Şah Müzəffərəddin Qacarın müşaviri. O, Rusiya canişini Mixail Nikolayeviçin yaxın dostu, Davidxanyan ailəsinin üzvü idi. İran diplomatı və hərbi müşaviri Set xan və Ledi Zizi xanımın oğlu olan Tsatur xan təxminən 1820-ci ildə Təbrizdə anadan olmuşdur. Kembric Universitetində təhsil almışdır. O, ali təhsilli və atası dövlət xadimi və Qacarların yaxın dostu olduğuna görə Tsatur Təbrizdə gənc vəliəhd Müzəffərəddin Qacarın müşaviri təyin edilmişdir. Tsatur xan həyat yoldaşı ilə birlikdə Təbrizdə məskunlaşmış, burada Qacar ordusunda general rütbəsində vəzifəsini yerinə yetirmiş, eləcə də xarici dövlət adamları ilə görüşdən məsul olan İranın baş müavini kimi diplomatik vəzifələr götürmüşdür. Bu rolda o, ailəsinin diplomatiya ənənəsini davam etdirərək Nasirəddin Şah Qacarla birlikdə İngiltərəyə səfər etmişdir. Mkrtiç Xrimyan erməni icmasını kürd və türk hücumlarından qorumaq üçün ondan kömək istəmişdi. Tsatur xan erməni rəssamı Akop Ovnatanyanın qızı Ninon Ovnatanyanla evli idi. Qafqaz canişini Mixail Nikolayeviç şah Müzəffərəddin Qacara hədiyyə olaraq bir cüt yaxşı yetişdirilmiş ov iti göndərmişdi.

Haldun Taner — Türkiyə yazıçısı, jurnalist. == Həyatı == Haldun Tanerı 16 mart 1915-ci ildə İstanbulda anadan olmuşdur. Orta təhsilini 1935-ci ildə Qalatasaray Sultanisində bitirib məzun olandan sonra dövlət tərəfindən təhsilini davam etdirmək üçün Almaniyaya — Heidelberq Universitetinə göndərilib. 1938-ci ildə ağır vərəm xəstəliyinə görə təhsilini yarım qoyub vətəninə qayıdır. 1938–1942-ci illərdə Erenköy Sanatoriyasında müalicə olunur. Ali təhsilini 1950-ci ildə İstanbul Universiteti Ədəbiyyat Fakültəsi Alman Filalogiyası bölməsində tamamlamışdır. 27 may 1960-cı ildəki hərbi çevrilişi nəticəsində universitetdən uzaqlaşdırılan və 147-lər adlanan alimlər arasında idi. == Yaradıcılığı == Ədəbiyyat yaradıcılığına gənclik illərində yazdığı eskizlərlə başlamışdır. "Töhmət" adlı ilk hekayəsi 1946-cı ildə Yedigün jurnalında "Haldun Yağcıoğlu" təxəllüsü ilə çap edilmişdir. Yazıçılıqla yanaşı İstanbul Universiteti Qəzetçilik İnstitutunda, Ankara Universiteti Dil və Tarix-Coğrafiya Fakültəsində, İstanbul Universiteti Ədəbiyyat Fakültəsində ədəbiyyat, sənat tarixi ve teatr dərsləri verən Haldun Taner, Milliyət Qəzetində redaktor işləyərkən, 7 may 1986-cı ildə İstanbulda vəfat etmişdir.

Taner Taktak — azərbaycanlı yarımmüdafiəçi futbolçu Taktak 1990-cı ildə anadan olub. Peşəkar karyerasına 2007-ci ildə Hollandiyanın “Fortuna”sında başlayıb. Sonra o, Türkiyənin “Hacettepe” klubunda oynayıb və elə buradan Belçikaya yola düşüb. Taner Türkiyənin yeniyetmə yığmalarında (U-17, U-18, U-19) oynayıb və burada 46 matçda iki qol vurub. 3 iyul 2012-ci ildə “Sumqayıt” futbol klubu növbəti transferini həyata keçirib. Komandanın yeni oyunçusu Belçikanın 2-ci liqasının “Patro Eysden” klubundan azərbaycanlı Taner Taktakdır. Müqavilə 1+1 sistemi üzrə imzalanıb.

Taner Yıldız (3 aprel 1962) — Türk siyasətçi, elektrik mühəndisi. 22., 23. və 24. Dövr Ədalət və İnkişaf Partiyası Kayseri millət vəkili və Türkiyə respublikasın Enerji və Təbii Qaynaqlar Naziridir. 3 Aprel 1962 tarixində Yozğadın Boğazlıyan mahalına bağlı Dəvəçipinar Qəsəbəsində dünyaya gəldi. Lisey təhsilini Kayseri Liseyində tamamladı. İstanbul Texniki Universiteti Elektrik-Elektronik Fakültəsi Elektrik Mühəndisliyi Hissəsini bitirdi. Kayseri Elektrik İstehsal Şirkətinin İdarə heyəti Üzvü, Kayseri və Ətrafı Elektrik TAŞ-ının İdarə heyəti Üzvü və Ümumi Müdiri olaraq vəzifə yerinə yetirdi. 2002 ümumi seçkilərində Əİ Partiyasından Kayseri millət vəkili namizədi oldu, 22. Dönəmdə Türkiyə Böyük Millət Məclisinə girdi.

Taner Ölmez (9 avqust 1986, Tuncəli) — Türkiyəli kino aktyoru. 2019–2021-ci illərdə "Mucize Doktor" teleserialında "Ali Vefa" rolunu canlandırmışdır. 2021-ci ildə aktrisa Ece Çeşmioğlu ilə evlənmişdir. Taner Ölmez 9 avqust 1986-cı ildə Tuncelidə anadan olmuşdur. Taner Ölmez, İstanbul Universiteti Dövlət Konservatoriyasının Teatr şöbəsinin tələbəsidir. Gənc aktyor İstanbulun Qızıl serialındakı çıxışı ilə diqqət çəkib. Çarşı, Kül və Ateş və Tatar Ramazan'ı əhatə edən Taner Ölmez İtirilmiş Şəhər tərəfindən geniş tanınıb. 1.79 sm boyu və 65 kilo ağırlığında. Uğurlu oyunçu Taner Ölmez ilə yanaşı Ülker Albeni, Ülker Sunny və Piyale Pigafest reklam çarxlarında da iştirak etdi. Dünyaca məşhur The.

Tanum Bələdiyyəsi — İsveçin qərbindəki Västra Götaland mahalında bir bələdiyyədir. Onun yeri 1600 nəfər əhalisi olan Tanumshed şəhərində yerləşir. Mövcud bələdiyyə 1971-ci ildə üç keçmiş vahidi birləşdirərək yaradıldı.1952-ci ildə bölmə islahatından əvvəl ərazidə yeddi müəssisə var idi. İlk kilsə orada qurulduğu üçün kilisə köhnə Tanum fermasının (Norveç Tunheim) adını daşıyır. Birinci element "kənd həyəti", sonuncu element "malikanə, təsərrüfat". Tanumdakı qayaüstü oymalar UNESCO-nun Dünya İrsi Saytı elan edildi. İrs sahəsi Tanumshede'nin ətrafında, 18 km² sahəni əhatə edir. Rəsmlərin çoxunda insanlar və gəmilər təsvir edilmişdir. Bəziləri öküz və at kimi heyvanları göstərir. Tanum Bələdiyyəsi, daşlarını gerb mövzusuna çevirdi.

Altuğ Tanər Akçam (türk. Taner Akçam; 23 oktyabr 1953, Ərdahan, Türkiyə) – türkəsilli Almaniya tarixçisi və sosioloqu. O, Erməni soyqırımı məsələsini açıq müzakirəyə çıxaran ilk türk alimlərindən biri olmaqla, həmin mövzuda qabaqcıl beynəlxalq nüfuza malikdir. Akçam türk və erməni tərəflərinin soyqırım haqqında məlumatlarını uyğunlaşdırmağı, milli stereotiplərin dəstəklənməsi üçün istifadə etməyi təklif edir: "Biz məsələni yenidən analiz və hər iki cəmiyyəti analizimizin mərkəzinə qoymalıyıq. Bu paradiqma dəyişikliyi hər iki cəmiyyətin bir-birinə alışması və bir-birini öyrətməsi üçün yeni mədəni mühitin formalaşdırılmasına imkan verəcək." . Akçam Türkiyənin Ardahan ilinin Ölçək kəndində Dursun və Pəriham Akçamların ailəsində anadan olub. 1976-cı ildə Ankarada yerləşən Orta Doğu Teknik Universitetini bitirib. 1974-cü ildə Türkiyənin Kiprə ordu çıxarması əməliyyatının əlehinə keçirilən tələbə hərəkatında iştirak etdiyinə görə həbs edilib. 1975-ci ildə şəhərdə elanlar və plakatlar yaydığına görə həbs edilib (Akçam qeyd edir ki, "o zaman, əlində indi Milli Təhlükəsizlik İşləri Üzrə Dərnək Müdürlüyü adlanan qurumdan icazə olmasına baxmayaraq həbs edilmiş və 3-5 gün ərzində polis şöbəsində saxlanmışdır.) Bakalavrı bitirib, həmin universitetdə aspirant təhsili aldığı dövrdə, 9 mart 1976-cı ildə kürd azlıqlarla bağlı jurnalın nəşrində iştirak etdiyinə görə həbs edilib. "Devirimci Gençlik" (İnqlabçı Gənclik) "Devirimci Yol" (İnqlabçı Yol) adlı radikal təşkilatın nəşri idi.

Taner Ölmez (9 avqust 1986, Tuncəli) — Türkiyəli kino aktyoru. 2019–2021-ci illərdə "Mucize Doktor" teleserialında "Ali Vefa" rolunu canlandırmışdır. 2021-ci ildə aktrisa Ece Çeşmioğlu ilə evlənmişdir. Taner Ölmez 9 avqust 1986-cı ildə Tuncelidə anadan olmuşdur. Taner Ölmez, İstanbul Universiteti Dövlət Konservatoriyasının Teatr şöbəsinin tələbəsidir. Gənc aktyor İstanbulun Qızıl serialındakı çıxışı ilə diqqət çəkib. Çarşı, Kül və Ateş və Tatar Ramazan'ı əhatə edən Taner Ölmez İtirilmiş Şəhər tərəfindən geniş tanınıb. 1.79 sm boyu və 65 kilo ağırlığında. Uğurlu oyunçu Taner Ölmez ilə yanaşı Ülker Albeni, Ülker Sunny və Piyale Pigafest reklam çarxlarında da iştirak etdi. Dünyaca məşhur The.

Taner Savut (10 avqust 1974, İzmir – 6 fevral 2023, Antakya) – Türkiyə idman direktoru və keçmiş futbolçusu. Müdafiəçi mövqeyində çıxış etmişdir. Əslən rizəli ailədən olan Taner Savut futbola 12 yaşında "İzmirspor" klubunun aşağı yaş qruplarında başlamışdır. 1994-cü ildə "İzmirspor" klubunda ilk peşəkar futbol oyununa çıxmışdır. 1997-ci ildə "Fənərbaxça" klubuna transfer olmuş və klubla 30 oyun oynamışdır. Avrokuboklardakı yeganə oyununu 29 sentyabr 1997-ci ildə UEFA Kuboku çərçivəsində "Styaua"ya qarşı keçirmiş və komandası 2:1 hesabı ilə məğlub olmuşdur. Daha sonra "Göztəpə", "Siirtspor", "Sakaryaspor", "Alanyaspor" klublarında çıxış etmişdir. 7 sentyabr 2002-ci ildə "Sivasspor" səfərinə gedən "Sakaryaspor" avtobusunun qəzaya uğraması nəticəsində 6 nəfər ölmüş, lakin o, yaralı olaraq qurtulmuşdur. "Tokatspor" klubunda oynadıqdan sonra 2011-ci ildə futbolçu karyerasını başa vurmuşdur. Karyerası boyunca 500-ə yaxın rəsmi oyuna çıxmış, Türkiyə Super Liqasında 71 oyunda 1 qol vurmuşdur.

Fanur Zufaroviç Qalin (1 noyabr 1947, Nuriman rayonu, Başqırd MSSR – 27 noyabr 2017, Ufa) — Sovet, rus və başqırd kimyaçısı, kimya elmləri doktoru (1993), professor, Başqırdıstan Respublikasının əməkdar elm xadimi, Başqırdıstan Respublikası Elmlər Akademiyasının (2012)müxbir üzvü. == Həyatı == Qalin Fanur Zufaroviç 1947-ci il noyabrın 1-də BMSSR-nın Nurimanovski rayonunun Krasnaya Qorka kəndində müəllim ailəsində anadan olub. 1954-1965-ci illərdə Nurimanovski rayonundakı Krasnoqorsk orta məktəbində təhsil almış, oranı gümüş medalla bitirmişdir. 1965-ci ildə Başqırdıstan Dövlət Universitetinin kimya fakültəsinə daxil olmuş və 1970-ci ildə bitirmişdir. Universiteti bitirdikdən sonra BMSSR-in Nurimanovski rayonunun Çandar kənd orta məktəbində kimya müəllimi işləyib. 1971-1972-ci illərdə hərbi xidmətdə olub. 1972-ci ildən Qalin Rusiya Elmlər Akademiyasının Ufa Elmi Mərkəzinin Üzvi Kimya İnstitutunda işləmiş, 1973-cü ildə aspiranturada təhsil almış, 1978-ci ildə namizədlik dissertasiyasını müdafiə etmişdir. 1993-cü ildə isə “Üzvi kimya” ixtisası üzrə “(+)-3-karen və sulfonium imidləri əsasında piretroidlərin sintezi” mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir. 2006-cı ildən Başqırdıstan Dövlət Universitetinin Üzvi kimya kafedrasının müdiri, Başqırdıstan Respublikası Elmlər Akademiyasının müxbir üzvüdür (2012). == Elmi fəaliyyəti == Qalinin elmi sahəsi kimyadır, o, xlorsulfon turşusunun təsiri altında çərçivə qamma-diketonlarının skeletinin yenidən qurulmasını kəşf etmiş, bu da trishomokuban və dihomobasketan törəmələrinin hazırlanması üçün əlverişli ümumi metodu inkişaf etdirməyə imkan vermişdi.

Əhməd Tanər Qışlalı (türk. Ahmet Taner Kışlalı; 10 iyul 1939, Zilə[d], Toqat ili – 21 oktyabr 1999, Ankara) — Türkiyə politoloqu, siyasətçisi (sabiq nazir), yazıçısı və təhsil qurumu üzvü. == Həyatı == Atası Ziraat Bankı xəzinədarı Hüsnü bəy, anası isə Kilis Kemaliye ibtidai məktəb müəllimi olan Lütfiye xanımdır. Əhməd Tanər Kilis Kemaliye ibtidai məktəbindən sonra Kilis orta məktəbini və Kabataş oğlan Liseyini bitirib. Liseyi bitirdikdən sonra Ankara Universitetinin Siyasi Elmlər fakültəsinə daxil olmuş, oxuduğu müddətdə həm də "Yeni gün"-də idman jurnalistliyi etmişdir. 1962–1963-cü illərdə " Yeni gün" qəzetində yazı işləri şöbəsinin müdiri olmuşdur. Paris Universitetində konstitusiya və siyasət elmi çərçivəsində "Müasir Türkiyədə siyasi güclər" adlı elmi işini müdafiə edərək doktorluq dərəcəsi alıb. Fransada tanış olduğu Bordolu Nikole(Nilgün Kışlalı) ilə 1968-ci ildə evlənən Kışlalının bu evlilikdən iki qızı dünyaya gəlib. Əsgərlikdən qayıtdıqda universitetə qəbul edilməmiş, Siyasi Elmlər fakültəsinə keçmişdir. 1972-ci ildə dosent adını almışdır.

Əhməd Tanər Qışlalı (türk. Ahmet Taner Kışlalı; 10 iyul 1939, Zilə[d], Toqat ili – 21 oktyabr 1999, Ankara) — Türkiyə politoloqu, siyasətçisi (sabiq nazir), yazıçısı və təhsil qurumu üzvü. Atası Ziraat Bankı xəzinədarı Hüsnü bəy, anası isə Kilis Kemaliye ibtidai məktəb müəllimi olan Lütfiye xanımdır. Əhməd Tanər Kilis Kemaliye ibtidai məktəbindən sonra Kilis orta məktəbini və Kabataş oğlan Liseyini bitirib. Liseyi bitirdikdən sonra Ankara Universitetinin Siyasi Elmlər fakültəsinə daxil olmuş, oxuduğu müddətdə həm də "Yeni gün"-də idman jurnalistliyi etmişdir. 1962–1963-cü illərdə " Yeni gün" qəzetində yazı işləri şöbəsinin müdiri olmuşdur. Paris Universitetində konstitusiya və siyasət elmi çərçivəsində "Müasir Türkiyədə siyasi güclər" adlı elmi işini müdafiə edərək doktorluq dərəcəsi alıb. Fransada tanış olduğu Bordolu Nikole(Nilgün Kışlalı) ilə 1968-ci ildə evlənən Kışlalının bu evlilikdən iki qızı dünyaya gəlib. Əsgərlikdən qayıtdıqda universitetə qəbul edilməmiş, Siyasi Elmlər fakültəsinə keçmişdir. 1972-ci ildə dosent adını almışdır.

Fanur Zufaroviç Qalin (1 noyabr 1947, Nuriman rayonu, Başqırd MSSR – 27 noyabr 2017, Ufa) — Sovet, rus və başqırd kimyaçısı, kimya elmləri doktoru (1993), professor, Başqırdıstan Respublikasının əməkdar elm xadimi, Başqırdıstan Respublikası Elmlər Akademiyasının (2012)müxbir üzvü. == Həyatı == Qalin Fanur Zufaroviç 1947-ci il noyabrın 1-də BMSSR-nın Nurimanovski rayonunun Krasnaya Qorka kəndində müəllim ailəsində anadan olub. 1954-1965-ci illərdə Nurimanovski rayonundakı Krasnoqorsk orta məktəbində təhsil almış, oranı gümüş medalla bitirmişdir. 1965-ci ildə Başqırdıstan Dövlət Universitetinin kimya fakültəsinə daxil olmuş və 1970-ci ildə bitirmişdir. Universiteti bitirdikdən sonra BMSSR-in Nurimanovski rayonunun Çandar kənd orta məktəbində kimya müəllimi işləyib. 1971-1972-ci illərdə hərbi xidmətdə olub. 1972-ci ildən Qalin Rusiya Elmlər Akademiyasının Ufa Elmi Mərkəzinin Üzvi Kimya İnstitutunda işləmiş, 1973-cü ildə aspiranturada təhsil almış, 1978-ci ildə namizədlik dissertasiyasını müdafiə etmişdir. 1993-cü ildə isə “Üzvi kimya” ixtisası üzrə “(+)-3-karen və sulfonium imidləri əsasında piretroidlərin sintezi” mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir. 2006-cı ildən Başqırdıstan Dövlət Universitetinin Üzvi kimya kafedrasının müdiri, Başqırdıstan Respublikası Elmlər Akademiyasının müxbir üzvüdür (2012). == Elmi fəaliyyəti == Qalinin elmi sahəsi kimyadır, o, xlorsulfon turşusunun təsiri altında çərçivə qamma-diketonlarının skeletinin yenidən qurulmasını kəşf etmiş, bu da trishomokuban və dihomobasketan törəmələrinin hazırlanması üçün əlverişli ümumi metodu inkişaf etdirməyə imkan vermişdi.

Taur Matan Ruak (port. José Maria Vasconcelos; tetum José Maria Vasconcelos; 10 oktyabr 1956, Osso-Una[d], Baukau bələdiyyəsi[d]) — 22 iyun 2018-ci ildən etibarən Şərqi Timor Baş naziri vəzifəsini icra edən şərqi timorlu siyasətçi. 2011-ci ildə ordudan ayrılaraq 2012-ci il prezident seçkilərində müstəqil namizəd olaraq iştirak etdi və 2012-ci ilin aprelində keçirilən səsvermənin ikinci turunda qalib gəldi. 1975-ci il dekabrın 7-də İndoneziya Şərqi Timoru işğal etdi, Taur Matan Ruak isə yenicə qurulan Fretilon ordusu ilə birlikdə dağlara çəkildi. O, Dili, Ayleu, Mobisse, Osso, Venilale, Uato-Lari və şimal-şərq sahilindəki Laqada İndoneziya ordusuna qarşı döyüşlərdə iştirak etdi və qələbə çaldı. General-mayor Ruakın ilk rəsmi Falintil təyinatı 1976-cı ilin sonunda oldu. 1976-cı ildə 1979-cu ilədək iki şərq hərbi sektorunda, Orta Şərq Sektoru və Şərqi Noktada təyinat aldı. Daha sonra, rota komandiri oldu. Taur Matan Ruak və ordusu ertəsi gün Monte Lequmau bazasında yenidən toplaşdı və 22 noyabr 1978-ci ildə Matebian dağını ələ keçirdi. Komandir Nikolau Lobatu 1978-ci ilin dekabrında missiya əsnasında, 31 mart 1979-cu ildə İndoneziya Ordusu tərəfindən Vikeke bölgəsində əsir alındı.