Lüğətlərdə axtarış.

Əzna – İranın Luristan ostanının şəhərlərindən və Əzna şəhristanının mərkəzidir. 2006-cı il əhalinin siyahıya alınmasına əsasən, şəhərin əhalisi 37,645 nəfər və 9,178 ailədən ibarət idi.

Ağca Qonbad (Bicar) — İranın Kürdüstan ostanı Bicar şəhristanının ərazisinə daxil olan kənd. Ağca Qala (Urmiya) — İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Urmiya şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. Ağca xan — türk mifologiyasında əfsanəvi xaqan. Mehmet Əli Ağca — türk cinayətkar.

Laz dili, Çan dili — Lazların ana dili, Kartvel dil ailəsinə daxildir. Türkiyənin şimal-şərqində Qara dəniz sahilində və Gürcüstanın Sarpi kəndində yayılmışdır. Üç dialektə bölünür: atin, arxav və xop. Leksik tərkibində türk dillərindən keçmə sözlər üstünlük təşkil edir. Yazısız dildir. == Say == Laz dili Megrel dili ilə birlikdə Kolx və ya Zan dili adlandırılan dilin iki böyük dialektini əmələ gətirir . Laz dilində danışanlar Türkiyədə əsasən Rizə ilinin Pazar, Ardeşen, Çamlıhemşin və Fındıqlı ilçələrində, Artvin ilinin Arxavi, Hopa və Borçka ilçələrində yaşayırlar . 2012-ci ilədək Türkiyə Cümhuriyyətində 14 dəfə (1927, 1935, 1940, 1945, 1950, 1955, 1960, 1965, 1970, 1975, 1980, 1985, 1990, 2000 illərdə) əhalinin siyahıya alınması həyata keçirilmiş və 1927-1985-ci illər arasında aparılmış siyahıya almalarda əhaliyə bildikləri dillərə ("ana dili" və "bildiyim ikinci dil") dair suallar verilmişdir . Nəticələri elan olunmuş ən son siyahıya almaya (1965-ci il) əsasən Türkiyədə ana dili və ikinci dil olaraq gürcücə danışanların sayı 79.264 (ana dili olaraq 34.330 nəfər , ikinci dil olaraq 44.934 nəfər) nəfər , lazca danışanların sayı isə 81.165(ana dili olaraq 26.007 nəfər , ikinci dil olaraq 55.158 nəfər) nəfər olmuşdur (1965-ci ildə Türkiyənin ümumi əhalisi 31,391,421 nəfər idi) . 1945-ci ilin siyahıya alma yekunları ilə (Türkiyənin ümumi əhalisi 18.790.174 nəfər, ana dili olaraq lazca danışanlar 46.987 nəfər, ikinci dil olaraq lazca danışanlar 4.956 nəfər) 1965-ci ilin siyahıya alma yekunları müqayisə edilərkən (1945-ci ildə ana dili və ikinci dil olaraq lazca bilənlər 51.943 nəfər idi və bu ölkə əhalisinin 0.2764%-inə bərabər idisə, 1965-ci ildə iki göstəriciyə görə lazca bilənlər 81.165 nəfər və ya ölkə əhalisinin 0.2585%-i qədər idi) laz dilli əhalinin asimilyasiya olduğunu görülür .

Akka (lat. Acca) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin səhləbkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

Aza (Ordubad) Aza (kənd, Ordubad) — Ordubad rayonu ərazisində kənd. Aza (qəsəbə, Ordubad) — Ordubad rayonu ərazisində keçmiş qəsəbə. Aza (hökmdar) — Manna dövlətinin hökmdarı. Aza (qədim şəhər) — Azərbaycanda qədim şəhər. Aza (Türk mifologiyası) — Türk mifologiyası.

Pinguinus impennis (lat. Pinguinus impennis) — pinguinus cinsinə aid heyvan növü. == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Auk Egg Auction Time Magazine, November 26, 1934.

Pinguinus impennis (lat. Pinguinus impennis) — pinguinus cinsinə aid heyvan növü. == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Auk Egg Auction Time Magazine, November 26, 1934.

Əzna – İranın Luristan ostanının şəhərlərindən və Əzna şəhristanının mərkəzidir. 2006-cı il əhalinin siyahıya alınmasına əsasən, şəhərin əhalisi 37,645 nəfər və 9,178 ailədən ibarət idi.

Azna Xan - türk və altay mifologiyasında fəsad ilahı. Məşhur olaraq Ayna Xan adıyla da bilinir. Adna Xan da deyilir. Yer üzündə qarışıqlıq çıxarar. Pisliyə dair bütün xüsusiyyətləri bünyəsində saxlayar. Fürsət tapdığında insanlara və yer üzünə zərər verər. Yeraltında yaşayır. Ayna Xana bağlı pis ruhlar vardır və onlar da Aynalar (Aznalar) adıyla xatırlanar. Yer üzündə pislik çıxarmaq istədiyi zaman bu ruhları göndərir. Aynalar bu mənada Şeytan anlayışı ilə özdeşleşmişlerdir.

Yaşlı Amca - 2012 -ci ildə rəqəmsal qeydlərə başlayan türk rok qrupu, vokal və ritm gitarasında Artun Özoğlu, gitarda və arxa vokalda Sarper Sonbay, bas gitarada Hüseyn Tosun və barabanda Barış Kutlunun olduğu Türk rock qrupu Alternativ rock,1980-ci illərdə yeraltı və müstəqil musiqi mədəniyyətlərindən yaranan və 1990-cı illərdə geniş populyarlıq qazanan rok musiqisinin bir alt növüdür. Yaşlı əmi,2015- ci ildə karyerasının ilk rəsmi əsəri olan "Sabaha Kadar" adlı EP -ni yayınladı. Daha sonra 2016 -cı ildə "Giderdi Hoşuma" və "Ve Ben" adlı iki single hazırladılar. 2017 -ci ildə qrup, tək işi ilə siqnallarını verdikləri "Axşam" albomu ilə pərəstişkarları ilə görüşdü. Albomdan sonra, 2018-ci ildə "Kafam karışık" və 2019-cu ildə "Anla Hain" və "Götürün beni" adlı daha iki singl yayınlandı. 2020-ci ildə qrupun öz adını daşıyan "Qoca Əmi" və "Kal Ki Adəta" albomları çıxdı. Son olaraq 2021 -ci ildə "Hoş" mahnısını yayınladılar.

Acca sellowiana (lat. Acca sellowiana), feyxoa — bitkilər aləminin mərsinçiçəklilər dəstəsinin mərsinkimilər fəsiləsinin akka cinsinə aid bitki növü. Sellov feyxoası çox faydalı, müalicə əhəmiyyətli bitki olub, son illərdə Azərbaycanda da müvəffəqiyyətlə becərilir. Feyxoanın xoş ətirli, şirəli meyvələri vardır. Meyvələrin qabığı qalın olsa da, lət hissəsi xüsusilə dadlıdır, turşməzədir, sərinləşdiricidir. Feyxoa meyvələrinin ətri ananas və çiyələk meyvələrinin iyini xatırladır. Meyvələrin tərkibində 6,9 %-ə qədər şəkər, 2,5 % üzvi turşular (alma, limon, və s. turşular), pektin maddələr, 280 mq C vitamini, karotin və s. vardır. Bundan başqa, meyvələrin tərkibində üzvi birləşmə şəklində yod da müəyyən edilmişdir.

Azra Cəfəri (fars. عذرا جعفری‎; 1978, Əfqanıstan) — Əfqanıstanda ilk qadın bələdiyyə sədri olan əfqan siyasətçisi. Azra Cəfəri 2008-ci ilin dekabrında prezident Həmid Kərzai tərəfindən təyin edilmiş Əfqanıstanda ilk qadın bələdiyyə sədri olan əfqan siyasətçisi və qadın hüquqları müdafiəçisidir. O, Əfqanıstanın Daykundi əyalətindəki Nili şəhərinin meri olub. O, Hazara etnik qrupuna aiddir. == Şəxsi həyatı == Cəfəri orada qaçqın kimi yaşayarkən orta məktəbi İranda bitirib və 2005-ci ildə Kabildə Mamalıq məktəbində təhsilini davam etdirib. 2001-ci ilin sonunda Taliban devrildikdən və qərbin dəstəklədiyi yeni Kərzay administrasiyası qurulduqdan sonra o, geri qayıdıb və orada iştirak edib. == Karyerası == Azra Cəfəri 1998-ci ildə Əfqanıstanın “Fərhəng” sosial-mədəni jurnalının baş redaktoru olub. O, daha sonra İranda əfqan qaçqınlar üçün ibtidai məktəb açıb, eyni zamanda Qaçqınlar Mədəniyyət Mərkəzində icraçı məmur kimi çalışmışdır. 2001-ci ildə Cəfəri Kabildə Fövqəladə Loya Cirqaya qoşuldu.

Əzna şəhristanı— İranın Luristan ostanının şəhristanlarından biridir. Şəhristanın inzibati mərkəzi Əzna şəhəridir. 2006-cı il əhalinin siyahıya alınmasına əsasən, şəhristanın əhalisi 70,462 nəfər və 16,663 ailədən ibarət idi.

Azra Akın (8 dekabr 1981) — Türkiyə modeli və aktrisası. O, 2002-ci ildə Türkiyə gözəli seçilmiş və sonra Miss Dünya dünya gözəllik müsabiqəsində dünya gözəli seçilmişdir. Hollandiyada balet, rəsm və musiqi kimi sənət sahələrində təhsil almışdır.

Azra "Akilah" Kohen (nikahdan əvvəl soyadı Sarızeybek; 1979, İzmir, Türkiyə) türk yazıçısıdır. İlk kitabı Fi Akilah təxəllüsü ilə nəşr edildikdən sonra ikinci və üçüncü kitabları – Çi və Pi Akilah Azra Kohen adı ilə nəşr olundu. Fi, Çi, Pi trilogiyasından sonra 2017-ci ildə fantastik realizm janrında Aeden və 2019-cu ildə tarixi məzmunu ilə yenidən bestseller olmağı bacaran Gör Məni romanlarını nəşr etdi. == Erkən həyat və karyera == Azra Kohen "Azra Sarızeybek" adı ilə 1979-cu ildə İzmirdə anadan olub. İstanbul Universiteti Ünsiyyət fakültəsinin Radio, Televiziya və Kino ixtisasını bitirdikdən sonra Kanadanın Ottava Universitetində iqtisadiyyat təhsili alaraq təhsil həyatını davam etdirib. Azra Kohen Liverpul Universitetində tətbiqi psixologiya üzrə magistr dərəcəsini bitirib. O, müsahibəsində təhsilə baxışını "Biz bu dünyaya öyrənmək üçün gəlmişik" sözləri ilə ifadə edib. İngilis və İtalyan dillərini bilir. Onun yazdığı "Fi", "Çi" və "Pi" hekayə silsiləsi trilogiyası qısa müddətdə diqqət çəkdikdən sonra "Fi" adı ilə internet serialına uyğunlaşdırılıb. 2017-ci ilin dekabr ayında yazıçı Azra Kohen Radio Traffic Marmara-da iştirak etdiyi Müəllifin Dilindən adlı radio proqramında Gör Məni və Dinlə Məni adlı iki yeni kitab yazmağa başladığını açıqladı.

Akça Qoca — Osmanlı Dövlətinin qurucularından, Osman Qazinin silah yoldaşlarından olub, Orxan Qaziyə də lələlik etmişdir. == Həyatı == Təqribən 1320-ci ildə İzmit və ətraf ərazilərinin fəthi ilə vəzifələndirilmişdir. Akça Qoca Sakarya ətrafına və İzmitə etdiyi hücumlarda buralarda bəzi qalaları əldə etmiş Ayan gölü (indi Sapanca gölü) tərəfindəki palankanı (ətrafı xəndəklərlə qazılmış kiçik qala) alaraq özünə qərargah etmiş və daha sonra Ermənibazarı və Kandırını zəbt etmiş və tayfa bəylərindən Qonur Alp ilə birlikdə Aydos və Samandıranı almışdılar. Samandıra qalası Akça Kocaya mülk olaraq verilmişdir. İzmit ilə Üsküdar arasındakı bütün Türk müvəffəqiyyətləri Akça Qoca ilə Abdurrahman Qazinin fəaliyyətləri sayəsində təmin edilmişdir. Akça Qocanın vəfatı 1326-cı ildə sonra olub qəbri Kandırada bir təpə üstündədir. Bunun adına nisbətlə İzmit vilayətinə Kocaeli deyilmişdir. Respublika dövründə Düzceye 50 km məsafədəki Akça şəhərə Akçaqoca adı verilmişdir. Akça Qocanın oğlu Hacı İlyas və nəvəsi Gebze qazısı Fəzlullah, Osmanlı Dövlətində əhəmiyyətli xidmətlər etmişlər.

Aza (kənd, Ordubad) — Ordubad rayonu ərazisində kənd. Aza (qəsəbə, Ordubad) — Ordubad rayonu ərazisində keçmiş qəsəbə.

Aza — Manna dövlətinin ikinci hökmdarı, hökmdar İranzunun oğlu və Ullusununun qardaşı. Aza da atası İranzu kimi Assura meylli siyasət yürütmüşdü. Lakin, o, çox az hakimiyyət sürdü və tezliklə Urartu ilə ittifaq tərəfdarları tərəfindən məğlubiyyətə uğradı. Urartu ilə ittifaq bağlamış Manna canişinləri uişdişli Baqdatti və zikertulu Metatti Azanın əleyhinə çıxdılar. Aza öz dövləti ərazisində müdafiəyə çəkilməyə məcbur oldu. O, "çıxılmaz Uauş dağı"nda (Səhənd) möhkəmləndi, lakin düşmənlərini yənə bilmədi və öldürüldü. Azanın öldürülməsindən qəzəblənən Assur hökmdarı II Sarqon qatilləri cəzalandırmaq üçün e.ə. 716-cı ildə Mannaya yürüş etdi. Bu haqqda Dur Şarukkin (Xorsabad) sarayının V zalındakı divar yazısında deyilir: "...Hakimiyyətimin altıncı ilində Urartulu Ursa, Mannalılar ölkəsinin canişinləri Uişdişli Baq [dattini və] Zikertulu [Metattini] Şarrukinin (Assuriyalı) və hökmdarlarının oğlu Azanın əleyhinə qaldırdı və [....] Mannalılar ölkəsində qiyam edib, sıldırım Ua[uş] dağında öz hökmdarları Azanın meyitini atdılar. Manna ölkəsinin intiqamını almaq və onu Assuriyanın tabeliyinə qaytarmaq üçün Aşşura, mənim ağama əllərimi ucaltdım və Uauş dağında, Azanın meyitinin atıldığı yerdə Baqdattinin dərisini soydum və Mannalılara göstərdim.

Aza Həsən qızı Rəhmanova (rus. Аза Гасановна Рахманова; 17 sentyabr 1932, Bakı – 18 noyabr 2015, Sankt-Peterburq) — Azərbaycan əsilli sovet və Rusiya həkim-infeksionisti, HİV-infeksiya və yoluxucu hepatologiya sahəsində aparıcı mütəxəssis, Sankt-Peterburq Diplomdan sonrakı Tibb Akademiyasının "yoluxucu xəstəliklər" kafedrasının müdiri (1986–2001), Sankt-Peterburq Səhiyyə Komitəsinin baş infeksionisti (1984-cü ildən ömrünün sonunadək), tibb elmləri doktoru, professor, akademik, Rusiya Federasiyasının əməkdar elm xadimi (1998). O, Şimal-Qərb Federal Dairəsində Prezidentin səlahiyyətli nümayəndəsi yanında Narkotiklər əleyhinə İdarələrarası Komissiyanın, "Dünya həkimləri nüvə təhlükəsinə qarşı" cəmiyyətinin, İnsan Haqları üzrə Beynəlxalq Komissiyanın İcraiyyə Komitəsinin, Nyu-York Elmlər Akademiyasının, həmçinin Sankt-Peterburq, Azərbaycan, Türkmənistan və Saxa Respublikasının infeksionistlər cəmiyyətlərinin üzvü idi. "QİÇS. Seks. Sağlamlıq" (rus. СПИД. Секс. Здоровье) jurnalının təsisçisi və baş redaktoru, "HİV infeksiya və immunosupressiyalar" (rus. ВИЧ-инфекция и иммуносупрессии) jurnalının isə baş redaktorunun müavini olub. 11 kitabın, tibb bacıları üçün məlumat kitabçasının, 50-yə yaxın metodik vəsaitin və 350-dən çox jurnal məqaləsinin müəllifi, 7 dərsliyin isə həmmüəllifidir. Aza Rəhmanovanın rəhbərliyi altında 20 doktorluq və 50-dən çox tibb elmlərı namizədi dissertasiyaları müdafiə olunub.

Aza körpüsü — Ordubad rayonunun Aşağı Aza kəndində yerləşən qədim körpü. == Tarixi == Aza körpüsü Ordubad rayonunun, Aza kəndində, Gilançayın üzərində memarlıq abidəsidir. Aza kəndi ilə Darkəndi birləşdirən bu körpünün eni 3,5m, uzunluğu 46 paqonometrdir. Beş aşırımlıdır. Qırmızımtıl rəngli yonulmuş yerli dağ daşından inşa edilmişdir. Körpü inşa edilərkən yerləşdiyi ərazi nəzərə alınmış, tağlar arasındakı məsafə müxtəlif ölçülərdə qoyulmuşdur. Tağların dördündə dalğakəsən vardır. Hindistanı və Çini Qara dəniz sahilləri və Avropa ölkələri ilə birləşdirən mühüm ticarət-karvan yolu üstündə yerləşən Aza körpüsü Böyük İpək yolu ilə şərqdən qərbə və əksinə hərəkət edən ticarət karvanlarının işini asanlaşdırmaq üçün Səfəvi hökmdarı I Şah Abbasın zamanında (1587–1629) inşa etdirilmişdir. Buradan keçən ticarət karvanları ilə yerli məhsullar, o cümlədən quru meyvələr, sənətkarlıq məhsulları, ipək ixrac olunurdu. Baş verən təbii fəlakətlər və bəzi tarixi hadisələr nəticəsində dəfələrlə dağılmış, sonralar təmir edilmişdir.

Aza kəsilişi Naxçıvan MR Ordubad rayonunun ərazisində təşəkkül tapmış paleosen-alt eosen çöküntülərinin mötəbər kəsilişlərindən biridir. Foraminifer faunası və nannoplanktonla zəngin olan bu çöküntü qatı Aza kəndinin ətraflarında üzə çıxır və Ordubad riftogen qatlamının paleosen-alt eosen dəstəminin istinad kəsilişi kimi qəbul edilmişdir.

Aza piri — Ordubad rayonunda, Aşağı Aza kəndinin şimal-şərqində orta əsrlərə aid ziyarətgah. == Haqqında == Pirin içərisindəki kitabə və ətraf qəbiristanda qalmış kitabələr tarixi əhəmiyyətli abidə kimi diqqəti cəlb edir. Pirin keçmiş görkəmindən, yəni orada mövcud olmuş binalardan əsər əlamət qalmamışdır. Aşkar olunmuş üç qoç daşdan ikisi yazısızdır, başı sınmış üçüncü abidənin yan tərəflərində ərəbcə kitabədə yazılmışdır: "Onun sahibi Səfərdir. Səkkiz yüz yetmiş yeddinci il (1472/73)". Pirin giriş qapısının sağ və solundakı iki məzar daşı inşaat materialı kimi işlənmişdir. Daşların çoxu hörgüdə qalmışdır. Tədqiqatlar nəticəsində vaxtilə pirin ətrafında qəbiristanlıq olduğu aydınlaşdırılmışdır. İçəridə qəbirüstü sinə daşının üzərində həkk olunmuş çatma tağlı taxça hissəsində kitabə motivi – Qurandan ayələr, aşağı hissədə isə süls elementli nəsx xəttilə ərəbcə kitabədə "… əzəmətli … mömin … Mövlana Şəmsəddin Məhəmməd səkkiz yüz doxsan ikinci il zilhiccə ayında fani dünyadan əbadi dünyaya köçdü…". Zilhiccə 892 (18.

Aza — Manna dövlətinin ikinci hökmdarı, hökmdar İranzunun oğlu və Ullusununun qardaşı. Aza da atası İranzu kimi Assura meylli siyasət yürütmüşdü. Lakin, o, çox az hakimiyyət sürdü və tezliklə Urartu ilə ittifaq tərəfdarları tərəfindən məğlubiyyətə uğradı. Urartu ilə ittifaq bağlamış Manna canişinləri uişdişli Baqdatti və zikertulu Metatti Azanın əleyhinə çıxdılar. Aza öz dövləti ərazisində müdafiəyə çəkilməyə məcbur oldu. O, "çıxılmaz Uauş dağı"nda (Səhənd) möhkəmləndi, lakin düşmənlərini yənə bilmədi və öldürüldü. Azanın öldürülməsindən qəzəblənən Assur hökmdarı II Sarqon qatilləri cəzalandırmaq üçün e.ə. 716-cı ildə Mannaya yürüş etdi. Bu haqqda Dur Şarukkin (Xorsabad) sarayının V zalındakı divar yazısında deyilir: "...Hakimiyyətimin altıncı ilində Urartulu Ursa, Mannalılar ölkəsinin canişinləri Uişdişli Baq [dattini və] Zikertulu [Metattini] Şarrukinin (Assuriyalı) və hökmdarlarının oğlu Azanın əleyhinə qaldırdı və [....] Mannalılar ölkəsində qiyam edib, sıldırım Ua[uş] dağında öz hökmdarları Azanın meyitini atdılar. Manna ölkəsinin intiqamını almaq və onu Assuriyanın tabeliyinə qaytarmaq üçün Aşşura, mənim ağama əllərimi ucaltdım və Uauş dağında, Azanın meyitinin atıldığı yerdə Baqdattinin dərisini soydum və Mannalılara göstərdim.

Aza rayonu — Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası Naxçıvan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasında 1921–1933-cü illərdə mövcud olmuş inzibati vahid. İnzibati mərkəzi Aza kəndi olmuşdur. Aza rayonuna 11 kənd daxil idi. == Tarixi == 1921-ci ildə yaradılan Parağa rayonuna aşağıdakı qəsəbə və kəndlər daxil edilib: Aza rayonu Yuxarı Aza, Aşağı Aza, Kələntər Dizə, Der, Baş Dizə, Sumbatan Dizə, Qoşadizə, Düylün, Düylün Dizə, Gilançay və Dəstə kəndlərini əhatə etmiş və 1930-cu ildə təşkil olunan Ordubad rayonunun tərkibinə daxil edilmişdir.

Akça (osman. اقچه, türk. akçe — «ağımtıl») — Osmanlı imperiyası və qonşu dövlətlər ərazisində dövriyyədə olan XIV-XIX əsrlərə aid kiçik gümüş sikkə. Aspr (yun. άσπρος — "ağımtıl") - Orta-Şərqi Avropada mövcud olan "akça" sikkəsinin yunan adı. Bir sıra dillərdə (məsələn, Tatar dilində) akça toplu bir isim - "pul" mənasına malikdir. == Osmanlı akçaları == === İlk Osmanlı akçaları === İlk dəfə Osmanlı akçaları 1327-ci ildə Hülakü sikkələri modelində Sultan Orxan (Osmanlı dövlətinin qurucusu I Osmanın oğlu) tərəfindən zərb edilmışdi. Akça üzərində İslamın qanunlarına görə, şəkillər deyil, yalnız ərəb əlifbasında yazı var idi. Uzun namaz cümlələri olan sikkə hazırlanması üslubu tezliklə dəyişdirildi və sikkələrin üzərində Sultan və atasının adları, zərb yeri və tarixi, eyni zamanda ərəb dilində qısa arzuların mətni yazılmağa başladı. Sikkələrin üzərində Ərəb dilində: خلد ملكه "hullide mülkuhu" (hakimiyyəti sonsuza qədər olsun) və ya Ərəb dilində: عز نصره "azze nesruhu" (Allah sizə kömək etsin) yazılırdı.

Alça (lat. Prunus cerasifera) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin gavalı cinsinə aid bitki növü. Azərbaycanın meşələri cır alça ilə boldur. Bundan başqa o rayonların çoxunda becərilir. Azərbaycanda ilboyu cır alça böyük həcmdə yığılır. Meyvəsi qidada tər və quru şəkildə itsifadə olunur. Həmçinin mürəbbə, cem istehsalında və konservləşdirilmədə istifadə edilir. Bundan əlavə, Azərbaycanda alça "lavaşı" hazırlamaq geniş yayılıb. Bunun üçün alçanın əti məcməilərə yayılaraq günəşdə qurudulur. Alça lavaşı qida ilə yeyilir.

Arça və ya Arsk (tatar. Арча; rus. Арск) — Rusiya Federasiyasında yerləşən şəhər. Tatarıstan Respublikasına daxildir.

Atça - Türkiyə Respublikasının Aydın vilayəti Sultanhisar ilçəsində bəldə. == Tarix == == Coğrafya == == Kültür == == Əhali == Bəldə əhalisi 2000-ci il rəsmi qeydlərinə görə 7.660 nəfərdir. Bəldəyə bağlı 5 adət kənd ilə 4 məhəlləsi vardır. Məhəllə olaraq: Aydınoğlu, Cumhuriyet, Çelebioğlu və Yenimahalle məhəllələri vardır. == Bələdiyyəsi == Atça Bələdiyyəsi 1867-ci ildə quruldu.

Akça Qoca — Osmanlı Dövlətinin qurucularından, Osman Qazinin silah yoldaşlarından olub, Orxan Qaziyə də lələlik etmişdir. == Həyatı == Təqribən 1320-ci ildə İzmit və ətraf ərazilərinin fəthi ilə vəzifələndirilmişdir. Akça Qoca Sakarya ətrafına və İzmitə etdiyi hücumlarda buralarda bəzi qalaları əldə etmiş Ayan gölü (indi Sapanca gölü) tərəfindəki palankanı (ətrafı xəndəklərlə qazılmış kiçik qala) alaraq özünə qərargah etmiş və daha sonra Ermənibazarı və Kandırını zəbt etmiş və tayfa bəylərindən Qonur Alp ilə birlikdə Aydos və Samandıranı almışdılar. Samandıra qalası Akça Kocaya mülk olaraq verilmişdir. İzmit ilə Üsküdar arasındakı bütün Türk müvəffəqiyyətləri Akça Qoca ilə Abdurrahman Qazinin fəaliyyətləri sayəsində təmin edilmişdir. Akça Qocanın vəfatı 1326-cı ildə sonra olub qəbri Kandırada bir təpə üstündədir. Bunun adına nisbətlə İzmit vilayətinə Kocaeli deyilmişdir. Respublika dövründə Düzceye 50 km məsafədəki Akça şəhərə Akçaqoca adı verilmişdir. Akça Qocanın oğlu Hacı İlyas və nəvəsi Gebze qazısı Fəzlullah, Osmanlı Dövlətində əhəmiyyətli xidmətlər etmişlər.

Arça rayonu (tatar. Арча районы) — Rusiya Federasiyası, Tatarıstan Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayonlardan biri. Respublikanın şimalında yerləşir. Baltaç, Saba,Teləçə, Pitrəç, Biektau, Əntə rayonları və Mari El Respublikası (Mari-Turek və Morkinski rayonları) ilə həmsərhəddir. İnzibati mərkəzi Arça şəhəridir. == Coğrafiyası == Rayonun relyefi Kazanka çaylarının vadilərinə bölünən (yüksəkliklər: Atınka, Verezinka, Oia, Kismes) Aşit, Şoşma təpəli düzənliklərdən (hündürlüyü 170–266 m) ibarətdir. Açıq boz meşə torpaqları geniş yayılmışdır. Meşələr ərazinin təxminən 12% -ni tutur. == Tarixi == 1920-ci ilə qədər müasir Arça rayonun ərazisi Kazan vilayətinin Kazan qəzasının tərkibində idi. 1920-1930-cu illərdə Arça kantonunun bir hissəsi olur.

Axça — İranın Şərqi Azərbaycan ostanında kənd.. == Coğrafi yerləşməsi == Marağa şəhristanının Mərkəzi bölgəsinin Səracu kəndistanında, Marağa şəhərindən 31,5 km cənub-şərqdədir.

Ayça Mutlugil — Türkiyə kino və teatr aktrisası, ssenaristi. == Həyatı == Ayça Mutlugil 1 fevral 1974-cü ildə Türkiyə Cümhuriyyətinin İstanbul şəhərində anadan olmuşdur. Taner Ertürkler ilə evlidir və ailənin bir oğlan övladı var.

Ayça İnci — Türkiyə teatr, TV serial və kino aktrisası. == Həyatı == Ayçin İnci 30 aprel 1978-ci ildə Türkiyə Cümhuriyyətinin İstanbul şəhərində anadan olmuşdur. Hələ liseydə oxuduğu zamanlarda bir çox klip və reklamlarda çəkilmişdi. İstanbul şəhərində yerləşən ali məktəblərdən biri olan Müjdat Gezen Sanat Merkezi ali məktəbini bitirmişdir. O, burada 4 il müddətində kino, musiqi və teatr təhsili almışdır. XX əsrin 70-80-ci illərində Türkiyənin tanınmış aktyorlarından biri olmuş Bilal İncinin nəvəsidir. Ayça İncinin bacısı Ayçin İnci də aktrisadır.

Yabanı alça– Qızılgülçiçəklilər fəsiləsinin gavalı cinsinə aiddir. 30-dan çox növü vardır. Yabanı alça Qafqaz, Orta Asiya və Zaqafqaziyada geniş yayılmışdır. Azərbaycanda ən çox Quba və Xaçmaz rayonlarında, Dağlıq Qarabağda bitir. Alça yarpaqlamazdan bir az əvvəl mart-may aylarında çiçəkləyir. Çiçəkləri ağ və xırdadır. Yabanı alçanın meyvələri iyun ayından başlamış sentyabrın axırına qədər müxtəlif vaxtlarda yetişir. 4-7 yaşında bar verir. 100-120 il ömür sürür. Meyvələri əksəriyyətlə yumrudur.

Ayça Aykaç (27 fevral 1996, İzmir) — Türkiyəli voleybolçusudur . Libero mövqeyində oynayır. Hazırda Vakıfbank və Türkiyə qadınlardan ibarət milli voleybol komandasında çıxış edir. == Karyera == Ayça Aykaç voleybola 10 yaşında "Bursa Büyükşəhər Bələdiyyəspor"da başladı. 13 yaşında "Vakıfbank"a transfer oldu. Daha sonra 2014–2015 mövsümündə "İstanbul Büyükşəhər Bələdiyyəspor, 2019–2020 mövsümündə isə "Yaşılyurd" klubuna icarəyə verilib. Bu gün də o, "Vakıfbank"ın formasını geyinir. == Nailiyyətlər == === Milli komanda === 2013 — Gənc qızlar arasında Avropa çempionatı — Bürünc medal 2014 — Gənc qızlar arasında Avropa çempionatının bürünc medalı 2017 — U23 Dünya Çempionatı — Qızıl Medal 2021 — Qadın voleybolçular arasında Avropa çempionatı — Bürünc medal 2023 — Voleybol Qadınlar Millətlər Liqası — Qızıl Medal 2023 — Qadın voleybolçular arasında Avropa çempionatı — Qızıl medal === Klub === 2015–2016 CEV Qadınlar Çempionlar Liqası — Gümüş medal 2015–2016 Sultanlar Liqası — Qızıl Medal 2016–2017 FIVB Klublararası Dünya Çempionatı — Qızıl Medal 2016–2017 CEV Qadınlar Çempionlar Liqası — Qızıl Medal 2016–2017 Voleybol Qadınlar arasında Çempionlar Kuboku — Qızıl Medal 2016–2017 Kubok Voleybolu — Gümüş Medal 2016–2017 Sultanlar Liqası — Bürünc medal 2017–2018 FIVB Klublararası Dünya Çempionatı — Qızıl Medal 2017–2018 CEV Qadınlar Çempionlar Liqası — Qızıl Medal 2017–2018 Voleybol Qadınlar arasında Çempionlar Kuboku — Gümüş Medal 2017–2018 Sultanlar Liqası — Qızıl Medal 2017–2018 Kubok Voleybolu — Qızıl Medal 2018–2019 Sultanlar Liqası — Qızıl Medal 2020–2021 CEV Qadınlar Çempionlar Liqası — Gümüş medal 2020–2021 Voleybol Qadınlar arasında Çempionlar Kuboku — Gümüş Medal 2020–2021 Sultanlar Liqası — Qızıl Medal 2020–2021 Volley Kuboku — Qızıl Medal 2020–2021 FIVB Klublararası Dünya Çempionatı — Qızıl Medal 2021–2022 Voleybol Qadınlar arasında Çempionlar Kuboku — Qızıl Medal 2022–2023 Volley Kuboku — Qızıl Medal 2022–2023 Sultanlar Liqası — Bürünc medal === Fərdi === 2021 Turkish League Best Libero 16 Nisan 2021 tarihinde ildə </link> == İstinadlar == == Xarici keçidlər == (ing.) FIVB profili 2 mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (ing.) CEV profili 26 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (türk.) Vakıfbank'ın sitesindeki profili 29 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Akva alta ( – hərfi tərcümədə hündür su deməkdir) — italyan dilindən alınmış və Veneto vilayətində geniş istifadə olunan bir ifadə. Bu, xüsusi intensivliklə vaxtaşırı olaraq Adriatik dənizinin şimal hissəsindəki Venesiya laqununda yerləşən Venesiya və Kyocca şəhər rayonlarında pik həddə çatan güclü və dağıdıcı, Qrado və Triest liman şəhərlərində isə daha zəif daşqınlara səbəb olan təbiət fenomenidir. Kifayət qədər sıx baş verən bu təbii hadisə əsasən payızla yaz mövsümləri arasında müşahidə olunur. Bu dövrdə xüsusi meteoroloji şərtlərin köməyi ilə isti sirokko küləkləri Appenin və Balkan yarımadaları arasındakı Otranto boğazından başlayaraq, Adriatik dənizi hövzəsinin bütün uzunluğu boyunca əsir və ərazidəki şəhərlərdə suyun müntəzəm çəkilməsinə mane olurlar. == Səbəblər == Məişətdə istifadə edilən "acqua alta" termini ümumiləşdirilmiş şəkildə daşqın hadisənini ifadə edir. Texniki nöqteyi-nəzərdən isə, baş verəcək fenomenin təhlükəli olub olmamasını Venesiya şəhərindəki Punta della Salute hidroqrafik stansiyasında qabarmaların səviyyələrinə əsaslanan daha ciddi araşdırmalar nəticəsində müəyyən etmək mümkün olur. Normadan artıq qabarma hadisələrini aşağıdakı kateqoriyalara bölmək olar: intensiv qabarma — ölçülmüş dəniz səviyyəsinin hündürlüyü standart dəniz səviyyəsindən (bu standart 1897-ci il ərzində dəniz səviyyəsinin ölçülərinin ortalaması yolu ilə müəyyən edilmişdir) təxminən 80–109 santimetr daha artıqdır; daha intensiv qabarma — ölçülmüş dəniz səviyyəsi normadan təxminən 110–139 santimetr daha yüksəkdir; ekstremal daşqınlar — ölçülmüş dəniz səviyyəsi 140 santimetrə çatır və ya bu göstəricidən daha çox olur. Bütovlükdə, qabarmaların və çəkilmələrin səviyyəsi əhəmiyyətli dərəcədə aşağıdakı üç amildən asılıdır: Astronomik amil. O, göy cisimlərinin hərəkəti — ilk növbədə ayın, həmçinin günəşin və əhəmiyyəti o qədər də yüksək olmayan digər planetlərin təsiri nəticəsində yaranır (onların təsir gücü yer kürəsinə olan məsafədən asılı olaraq azalır). Bu amil astronomik mexanikanın qanunlarından asılıdır və dəqiq şəkildə hesablana və uzun müddətli dövr üçün (bir neçə il və ya onilliklər) proqnozlaşdırıla bilər; Geofiziki amil.