Arça rayonu

Arça rayonu (tatar. Арча районы) — Rusiya Federasiyası, Tatarıstan Respublikasının ərazisinə daxil olan inzibati rayonlardan biri.

Arça rayonu
Bayraq[d] Gerb[d]
Bayraq[d] Gerb[d]

56°12′ şm. e. 49°51′ ş. u.HGYO

Ölkə
İnzibati mərkəz Arsk
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 10 avqust 1930
Sahəsi
  • 1.843,6 km²
Hündürlük
 116 m
Əhalisi
Əhalisi
  • 51.031 nəf. (2021)[1]
Rəsmi sayt
Arça rayonu xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Respublikanın şimalında yerləşir. Baltaç, Saba,Teləçə, Pitrəç, Biektau, Əntə rayonları və Mari El Respublikası (Mari-Turek və Morkinski rayonları) ilə həmsərhəddir.

İnzibati mərkəzi Arça şəhəridir.

Coğrafiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rayonun relyefi Kazanka çaylarının vadilərinə bölünən (yüksəkliklər: Atınka, Verezinka, Oia, Kismes) Aşit, Şoşma təpəli düzənliklərdən (hündürlüyü 170–266 m) ibarətdir.

Açıq boz meşə torpaqları geniş yayılmışdır. Meşələr ərazinin təxminən 12% -ni tutur.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1920-ci ilə qədər müasir Arça rayonun ərazisi Kazan vilayətinin Kazan qəzasının tərkibində idi. 1920-1930-cu illərdə Arça kantonunun bir hissəsi olur.

Rayon 10 avqust 1930-cu ildə təsis edilmişdir. 1 fevral 1963-cü ildə rayon ərazisinə Tatarıstan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının Baltaç, Tukayev və Biektay rayonlarının bir hissəsi daxil olur. 25 oktyabr 1990-cı ildə rayonun tərkibindən Ətnə rayonu ayrılır.

Əhalisi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Əhalisi: 51,6 min nəfər (kişilər - 23,9, qadınlar - 27,7). Bunlardan 92,8% -i tatarlar, 5,9% -i ruslar, 0,5% -i marilər.

Urbanizasiya

Şəhər şəraitində (Arça şəhəri) rayon əhalisinin 39,6% -i yaşayır.

Yerli özünü idarəetmə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Arça rayonu ərazisinə 1 şəhər və 16 kənd inzibati vahidliyi daxildir. Rayon ərazisinə ümumilikdə 128 yaşayış məntəqəsi daxildir[2].

KİV

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Burada “Arça xəbərləri” adlı rayon qəzeti buraxılır. Qəzet rus və tatar dilərində nəşr olunur.

Sosial sfera

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rayonda 104 ümumtəhsil məktəbi, 2 peşə məktəbi, 61 kitabxana, 100 klub müəssisəsi, 4 xəstəxana (1997) vardır.

İqtisadiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ən böyük kənd təsərrüfatı rayonlarından biridir. Kənd təsərrüfatının əsasını ətlik və südlük maldarlıq, taxılçılıq təşkil edir. Əklinçilikdə əsas yeri taxılçılıq (çovdar, buğda, taxıl və paxlalı bitkilər) və kartof əsas yer tutur. Böyük balıq təsərrüfatlarına sahibdir.

Nəqliyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rayondan "Qərbi Avropa - Qərbi Çin" nəqliyyat dəhlizinin kiçik bir hissəsi (Yoşkar-Ola - Şali (M-7) hissəsi) keçəcəkdir.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tab-5_VPN-2020.xlsx (rus.).
  2. ↑ "Поселения Арского района". Официальный портал Республики Татарстан. 2020-02-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-20.

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]