Lüğətlərdə axtarış.

Feminizm (lat. femina – "qadın") — qadınların hüquqları uğrunda ictimai-siyasi hərəkat. Feminizm qadınların azadlıq uğrunda hərəkatının əsasında duran cinslərin bərabərliyi nəzəriyyəsi kimi anlaşılır, lakin daha çox onu geniş şəkildə cinslərin hüquq bərabərliyi təsəvvürlərinə əsaslanan qadın hüquqlarının müdafiəsi üzrə müxtəlif hərəkatlar kimi izah edirlər (bu halda termin qadın hərəkatının sinonimi kimi işlədilə bilər). == Haqqında == Feminizm qadınlara verilən ictimai qiymətləndirmədə ədalətsizliyin olmasının qəbul edilməsindən meydana çıxmışdır. Bu hərəkat qadınların sıxışdırılmasının əsaslarını və səviyyələrini təhlil edərək, onların azadlığına nail olmağa çalışır. Feminizmin ilk dalğası XIX əsrin sonu XX əsrin birinci yarısına təsadüf edir. Onun əsas məzmunu cinslərin hüquq bərabərliyinə nail olmaq uğrunda mübarizədən ibarətdir. XX əsrin ortalarından etibarən feminizmin ikinci dalğası başladı. Onun əsasında qadınların kişilərlə faktiki bərabərliyi uğrunda mübarizə dururdu. 70-ci illərin ortalarında və sonunda Qərbdə, xüsusilə ABŞ-də hərəkat daha kütləvi xarakter aldı.

Antipornoqrafik feminizm — feminizmdə, o cümlədən pornoqrafiyanı inkar edən və onu qadınlara qarşı zorakılığın növlərindən biri hesab edən radikal budaqdakı cərəyanlar. Antipornoqrafik feminizm tərəfdarlarının fikrincə, pornoqrafiya qadın cinsiyyətini alçaldır, norma ilə bağlı təhrif olunmuş təsəvvürlər verir və gender zorakılığına səbəb olur. Amerikalı feminist və yazıçı Robin Morqan bu ideyanı "pornoqrafiya — nəzəriyyə, zorlama — təcrübə" kimi ifadə etmişdir. Feminizm nəzəriyyəsində antipornoqrafik feministlər Karl Marksın ideyalarına, o cümlədən fetişləşmə və qadının əmtəəyə çevrilməsi ideyalarına əsaslanırlar. Pornoqrafiya və fahişəlik onlar tərəfindən qadınların istismarı ilə işləyən iki bərabər kommersiyalaşdırılmış sahə olaraq görülür. Feminizmin bu istiqamətinə seksual liberal feminizmə qarşı qoyulur.

Yaponiyada feminizm hərəkatının başlanğıcı Meyci dövrünə gedib çıxır. 1868-ci ildə Yaponiyada baş verən Meyci islahatlarından sonra hökumət Qərb dünyasından bir çox sistem, fikir və ideyanı mənimsəməyə başlamışdır. Eyni zamanda hökumət yeni dövlətə xidmət edəcək vətəndaşları yetişdirməyin yollarını kəşf etmək istəyirdi. 1870-80-ci illərdən başlayaraq aralarında müəyyən sayda qadınlar olmaqla bəzi yaponlar Qərb dünyasında inkişaf etmiş hüquq mühazirələri əsasında ictimai fikirlərini bildirməyə çalışmışdılar. Qadın hüquqları uğrunda edilən ilk tələblər Xalqın hüquqları hərəkatının bir parçasını təşkil edirdi. Qadın hüquqlarını tələb edən ilk qadın isə Kusunose Kita idi. Dul qalmış və ev başçısı olan 45 yaşlı bu qadın 1878-ci ildə petisiya yazaraq seçkilərdə iştirak etmək istədiyini bildirmişdi. Həmin dövrdə bu hüquq kişilərə məxsus idi. Hüquq müdafiəçiləri onu hələ də "İnsan hüquqlarının nənəsi" adlandırsalar da, cəhdi uğursuz olmuşdu. Buna baxmayaraq, qadınların kişi-qadın bərabərliyi və qadın hüquqları uğrunda tələbləri daha da güclənmişdir.

Antipornoqrafik feminizm — feminizmdə, o cümlədən pornoqrafiyanı inkar edən və onu qadınlara qarşı zorakılığın növlərindən biri hesab edən radikal budaqdakı cərəyanlar. Antipornoqrafik feminizm tərəfdarlarının fikrincə, pornoqrafiya qadın cinsiyyətini alçaldır, norma ilə bağlı təhrif olunmuş təsəvvürlər verir və gender zorakılığına səbəb olur. Amerikalı feminist və yazıçı Robin Morqan bu ideyanı "pornoqrafiya — nəzəriyyə, zorlama — təcrübə" kimi ifadə etmişdir. Feminizm nəzəriyyəsində antipornoqrafik feministlər Karl Marksın ideyalarına, o cümlədən fetişləşmə və qadının əmtəəyə çevrilməsi ideyalarına əsaslanırlar. Pornoqrafiya və fahişəlik onlar tərəfindən qadınların istismarı ilə işləyən iki bərabər kommersiyalaşdırılmış sahə olaraq görülür. Feminizmin bu istiqamətinə seksual liberal feminizmə qarşı qoyulur.

Cənubi Koreyadakı feminizm — Cənubi Koreyadakı feminist və ya qadın hüquqları hərəkatının mənşəyi və tarixidir. Cənubi Koreyada qadınların seçki hüququ 1948-ci il milli konstitusiyasının 11-ci maddəsinə daxil edilmişdir. Konstitusiyada "bütün vətəndaşlar qanun qarşısında bərabərdir və siyasi, iqtisadi, sosial və ya mədəni həyatda cinsi, dini və sosial statusuna görə ayrı-seçkilik olmamalıdır" deyilir.

Beynəlxalq münasibətlər nəzəriyyəsindəki feminizm — beynəlxalq münasibətlərin klassik nəzəriyyələrinə etirazla 1960-cı illərdə beynəlxalq proseslərin öyrənilməsinə tənqidi yanaşma kimi meydana çıxmışdır. Bu gün beynəlxalq münasibətlərə feminist yanaşma sürətlə inkişaf edən, beynəlxalq münasibətlər sahəsini yenidən təyin edən və onlara öz töhfəsini verən bir sahədir. == Tarixi == Beynəlxalq münasibətlər nəzəriyyəsində feminist cərəyan 1960-cı illərin ortalarında beynəlxalq münasibətlərin klassik nəzəriyyələrinə müxalifət kimi formalaşmağa başladı. Lakin 1980-ci illərə qədər feminizm alimlərin araşdırmalarının periferiyasında qaldı, qender fərqləri, yəni cinsin sosial aspektləri ilə bağlı olan fərqlər nəzərə alınmadı. Feminist hərəkatın nümayəndələri elmdə mövcud olan beynəlxalq münasibətlərin bütün nəzəriyyələrinin kişilər tərəfindən dünyagörüşünə əsaslandığını, qadınların baxışının və siyasi inkişafındakı töhfələrinin nəzərə alınmadığını iddia etdilər. Ona maraq 1980-ci illərin sonlarında beynəlxalq münasibətlər elmində "Üçüncü mübahisə" ilə birgə artdı. Bu zaman, intizam sahəsinin həm epistemoloji, həm də ontoloji əsaslarını etiraz edən tənqidi nəzəriyyə və postmodernizm ilə bağlı elmi nəticələrin əhəmiyyətli dərəcədə yeni bir kütləsinin ortaya çıxması ilə yadda qaldı.. Bundan əlavə, SSRİ-nin dağılmasından və iki qütblü sistemin dağılmasından sonra dünyada beynəlxalq münasibətlər, xüsusilə də milli təhlükəsizlik haqqında elm üçün əsas olan müharibə və sülh məsələlərinin yeni tədqiqatları meydana gəldi. Feminizm məktəbi də bu tədqiqatlara öz töhfəsini vermiş, məsələn, realist paradiqmada, kişi mövqeyini daha çox əks etdirən təhlükəsizlik hərbi-siyasi terminlərdə dövlətin xarici müdaxiləsindən və bütövlüyündən sərhədlərin qorunmasını təmin etmək kimi müəyyən etmişdir. Feminizm "təhlükəsizlik" termini hər hansı bir zorakılıq kimi başa düşülür.

Lezbiyan feminizmi — 1970–80-ci illərdə Şimali Amerika və Qərbi Avropada yayılan mədəni hərəkat. Qadınları öz enerjilərini kişilərə yox, digər qadınlara önləndirməyi dəstəkləyir və lezbiyanlığı feminizmin məntiqi nəticəsi kimi görür. Əsas fiqurları Şarlot Banç, Rita Braun, Adrien Riç, Odre Lord, Marlin Fray, Meri Deli, Şeyla Cefriys, Barbara Smit, Pat Parker, Marqaret Slon-Hanter, Çeril Klark, Qloria Anzaldua, Çerri Moraqa və Monik Vittiqdir (sonuncu əksər hallarda homoseksual teoremlə tanınır). Lezbiyan feminizm 1970-ci illərdə ikinci dalğa feminizm və gey azadlıq hərəkatından narazılıq nəticəsində ortaya çıxmışdır. Lezbiyan feminist Şeyla Cefriysin sözlərinə görə "Lezbiyan feminizm iki irəliləyişin nəticəsi olaraq ortaya çıxıb: "Qadınların Azadlıq Hərəkatı"ndakı lezbiyanlar yeni lezbiyan feminist siyasəti yaratmağa başladılar və "Gey Azadlıq Cəbhəsi"ndəki lezbiyanlar oranı öz bacıları ilə birləşmək üçün tərk etdilər". Kanadalı jurnalist və feminist siyasi fəal Judi Rebikə görə "feministlər həmişə qadın hərəkatının tam mərkəzində olublar, lakin eyni zamanda onların problemləri həmişə görməzdən gəlinib".

Feminizm (lat. femina — qadın) — məqsədi qadına qarşı ayrıseçkiliyin aradan qaldırılması olan cəmiyyətin bütün sahələrində qadın hüquqları uğrunda bir hərəkəti izah edən bir termin. Bu hərəkat XVIII əsrdə klassik liberalizm dalğasında meydana gəldi, lakin 1960-cı illərin sonlarından etibarən daha da gücləndi. Feministlər, nəzəri əsaslandırma əsasında qadınların tabe mövqeyini, kişilərlə bərabər olmayan sosial vəziyyətini dərk edən və qadın azadlığı ideyasını dəstəkləyənlərdir (lat. emancipatio — asılılıqdan qurtulma). Cinslər bərabərsizliyinin təhlilinə və qadınların hüquq və mənafelərinin qorunmasına diqqət çəkərək hakim sosial münasibətləri tənqid edirlər. == Arxa fon == Feminist fikirlərin yayılması üçün ilkin şərtlər, burjua münasibətlərinin yaranması şəraitində feodal cəmiyyətinin çöküşü zamanı ortaya çıxdı, bundan sonra qadınları işə qəbul etmə və işləyən əl sahiblərinə çevrilmə dövrü başladı. Feminist fikirlərin yayılmasını İtalyan yazıçıları İzotta Noqarola, Laura Çereta, Pizanyalı Kristinanın ilk adlarının ortaya çıxması ilə əlaqələndirən bir nöqtə də var. Buraya, ümumiyyətlə İngiltərədə qadın hüquqlarının ilk müdafiəçiləri adlandırılan Afra Ben, Meri Estelin işləri də daxildir. Qadının kişilər kimi azad və tam hüquqlar kimi qəbul edilmək hüququnu müdafiə etdilər.

Feminizmin birinci dalğası — XIX və XX əsrin əvvəllərində Qərb dünyasında feminist fəaliyyət və düşüncə dövrü. Əsas diqqət hüquqi məsələlərə, ilk növbədə qadınların səsvermə hüququnun təmin olunmasına yönəldilmişdir. "Feminizmin ilk dalğası" termini Marta Lir tərəfindən 1968-ci ilin martında The New York Times Magazine jurnalında təqdim edilmiş və eyni zamanda "feminizmin ikinci dalğası" ifadəsini istifadə etmişdir. İlk feminizm dalğası, faktiki olaraq (qeyri-rəsmi) bərabərsizliyə qarşı deyil, əsasən qadınların siyasi hüquqları uğrunda mübarizəyə yönəldildi. == Yaranması == Əsas məqalələr: Feminizm və Protofeminizm tarixi Qadın hüquqları uğrunda mübarizə XX əsrdən xeyli əvvəl başlamışdır. Simona de Bovuar, İkinci Seks kitabında “cinsiyyətini qorumaq üçün qələm alan” ilk qadının XV əsrdə Pizaniyalı Kristinası olduğunu yazdı. XVI əsrdə alman humanist və alimi Nettesheymli Aqrippa və venesiyalı yazıçı və şair Moderata Fonte qadın hüquqları uğrunda mübarizə apardılar. XVII əsrdə fransız yazıçı və filosof Mari de Qurne, amerikalı şair Anns Bredstrit və fransız keşiş və filosof Fransua Pullen De La Barr yaşayıb yaratmışdır. === Meri Uolstonkraft === İngilis yazıçı və filosof Meri Uolstonkraftın fikirləri, böyük ölçüdə Jan-Jak Russo və Maarifçilik fəlsəfəsindən təsirləndi. Russo bunu bir ideal — kişilərin bərabərliyinə əsaslanan, lakin qadınların tez-tez ayrı-seçkiliyə məruz qaldığı demokratik bir cəmiyyət kimi təyin etmişdir.

Feminizmin ikinci dalğası — 1960-cı illərdən 1990-cı illərin əvvəllərinə qədər feminist hərəkatın inkişaf mərhələsi. Qanunvericilik səviyyəsində bərabərsizliyin aradan qaldırılması vəzifəsini qarşıya qoyan birinci dalğanın feminist hərəkatından fərqli olaraq (xüsusən də qadınlara seçki və mülkiyyət hüququ verilməsini istəmək), ikinci dalğanın feministləri de ilə əlaqəli çoxsaylı problemləri həll etdilər fakto bərabərsizlik, cinsiyyət, ailə, iş yeri və reproduktiv hüquqlar. İkinci dalğa, françayzinq hüquqlarından daha çox şey əldə etməklə qadın bərabərliyini artırmaq məqsədilə sürətlə Qərb dünyasına yayıldı. Feminist fəal və publisist Kerol Haniş "Şəxsi Siyasi" şüarını irəli sürdü və bu "ikinci dalğa" ilə əlaqələndirildi. İkinci dalğa feministləri qadınlar arasındakı mədəni və siyasi bərabərsizliyin müxtəlif formalarının ayrılmaz şəkildə əlaqəli olduğunu başa düşdülər. Qadınları, şəxsi həyatlarının bəzi məqamlarının dərindən siyasiləşdirildiyini və cinsiyyətçi güc strukturlarını əks etdirdiyini anlamağa çağırdılar. Women’s Liberation ifadəsi ilk dəfə ABŞ-də 1964-cü ildə istifadə edilmiş və ilk dəfə 1966-cı ildə çap olunmuşdur. 1968-ci ilə qədər bütün qadın hərəkatı ilə əlaqəli olaraq istifadə olunmağa başladı. Qadın azadlıq hərəkatının ən səsli tənqidçilərindən biri, "Feminist nəzəriyyə hüduddan mərkəzə" ("Feminist nəzəriyyəsi") kitabının müəllifi olan Afrika-Amerikalı feminist və yazıçı Qloriya Ceyn Vatkins ("Bell Huks" təxəllüsü ilə yazan) idi. kənarından mərkəzə "), 1984-cü ildə nəşr edilmişdir.

Feminizmin üçüncü dalğası — dəqiq tarixi çərçivəsi mübahisələrə səbəb olan, lakin ümumiyyətlə 1990-cı illərin əvvəllərindən 2010-cu illərin əvvəllərinə aid olan bir neçə feminist fəaliyyət və tədqiqat formasının müəyyən olunduğu bir termin. "Üçüncü dalğa feminizmi" termini Rebekka Volker tərəfindən 1992-ci ildə yazılmış bir essedir. Təxminən 2013-cü ildən növbəti mərhələ — feminizmin dördüncü dalğası baş verdi. == Ümumi xüsusiyyətləri == Üçüncü dalğa feministləri, stereotiplərdə, medianın təsvirində və qadınların təyinatında daha çox dəyişikliyə ehtiyac olduğunu düşünürlər. Üçüncü dalğa ideologiyası cinsiyyət və seksuallığın post-strukturist şərhinə yönəlmişdir. Üçüncü dalğanın feminist nəzəriyyələri arasında queer nəzəriyyəsi, antiratsizm, wumanizm, postkolonial nəzəriyyə, ekzistensializm, transsenditalizm, postmodernizm, transmilli, kiberfeminizm, ekofeminizm, individualist feminizm, brahmanizm, transseksual məsələlər və s. == Tarixi == Feminizmin üçüncü dalğası 1990-cı illərdə ikinci feminizm dalğasının çatışmazlıqlarına və mövcud feminist təşəbbüslərə qarşı reaksiya olaraq başladı. Üçüncü dalğa, ikinci dalğanın feminizminin şiddət qurbanları üçün sığınacaqların yaradılması, qadınlara qarşı şiddət probleminin ictimai səviyyədə tanınması, kontrasepsiya və abortdan istifadə, gender araşdırmaları, və s. Üçüncü dalğa feminizminin artması Bell Huks və Odri Lord kimi zənci feministlərin fəaliyyəti ilə çox əlaqəlidir. Irq məsələlərini feminizm sahəsinə inteqrasiya etmək üçün çalışdılar .

Feminizm (lat. femina – "qadın") — qadınların hüquqları uğrunda ictimai-siyasi hərəkat. Feminizm qadınların azadlıq uğrunda hərəkatının əsasında duran cinslərin bərabərliyi nəzəriyyəsi kimi anlaşılır, lakin daha çox onu geniş şəkildə cinslərin hüquq bərabərliyi təsəvvürlərinə əsaslanan qadın hüquqlarının müdafiəsi üzrə müxtəlif hərəkatlar kimi izah edirlər (bu halda termin qadın hərəkatının sinonimi kimi işlədilə bilər). == Haqqında == Feminizm qadınlara verilən ictimai qiymətləndirmədə ədalətsizliyin olmasının qəbul edilməsindən meydana çıxmışdır. Bu hərəkat qadınların sıxışdırılmasının əsaslarını və səviyyələrini təhlil edərək, onların azadlığına nail olmağa çalışır. Feminizmin ilk dalğası XIX əsrin sonu XX əsrin birinci yarısına təsadüf edir. Onun əsas məzmunu cinslərin hüquq bərabərliyinə nail olmaq uğrunda mübarizədən ibarətdir. XX əsrin ortalarından etibarən feminizmin ikinci dalğası başladı. Onun əsasında qadınların kişilərlə faktiki bərabərliyi uğrunda mübarizə dururdu. 70-ci illərin ortalarında və sonunda Qərbdə, xüsusilə ABŞ-də hərəkat daha kütləvi xarakter aldı.

Fetişizm (fr. fétichisme) — maddi əşyalara itaətə əsaslanan dünyagörüşüdür. Eduard Taylora görə, fetişizm animizmin bir formasıdır, fetiş isə ruhların yerləşdiyi məkandır. Birinci qənaəti dəqiqləşdirmək lazım gəlir. Çünki fetişizm əslində animizmin əşyalarla təsdiqlənməsi tələb olunan formasıdır. Müqəddəsləşdirilən bütün maddi əşyalar fetiş kimi qəbul olunurdu. Demək olar ki, dinlərin hamısında xüsusi predmetlər var ki, ona itaət və ibadət edirlər. Xristianlıqda xaç, "Bibliya" və ikona, İslamda Kəbədəki qara daş və "Quran" dindarlar tərəfindən qeyri-adilik dərəcəsinə qaldırılıb fetişləşdirilmişdir. Fetişizm Azərbaycan mifik görüşlərində özünə xüsusi yer tutur. Türk təfəküründə fetişləşən varlıqlardan ilkini odun əldə edilməsi ilə yaranmışdır.

Leninizm və ya leninçilik — Marksizmə əsaslanan siyasi və iqtisadi nəzəriyyə. Marksizmin bir qolu və mərhələsi olaraq bolşevik lider Vladimir Lenin tərəfindən irəli sürülmüşdür. Yanaşmaya görə Lenin Marksın əsərini üç təməl nöqtədə, yəni fəlsəfə, iqtisadiyyat və siyasət sahələrində əks etdirmiş, onu yeni şərtlərə uyğun təlim olaraq təməl qanunlardan kənara çıxmadan yenidən inkişaf etdirmişdir. == Əsas ideyaları == Leninizm marksizm dövrünün tələbatlarına görə həm nəzəri, həm siyasi, həm də iqtisadi sahədə təməl qanunlara yenidən uyğunlaşdırılması deməkdir. Leninizm anlayışı yeni faktlar və yeni elmi inkişaflar istiqamətində marksizmi yenidən inkişaf etdirilməsini şərtləndirərək onun inqilabi və elmi xüsusiyyətlərini səciyyələndirmişdir. "Leninizm" termini Lenin yaşayan zaman çox istifadə olunmurdu. Ancaq səhhəti ilə əlaqədar olaraq ölümündən az əvvəl Sovet hökumətində aktiv rolunu başa vurduqdan sonra sıx istifadə olunmağa və yayılmağa başladı. İlk olaraq Grigory Zinoviev "leninizm" terminindən istifadə etdi. Bu vaxtdan etibarən leninizm formalizmi marksizmin yeni bir mərhələsi olaraq qəbul edildi. Lenin "Nə etməli?" adlı kitabında proletariatın uğurlu inqilabının ancaq inqilabi şüura malik olduqları zaman mümkün olacağını, bunun da Kommunist Partiyasının rəhbər partiya rolunu oynayacağı zaman reallaşa biləcəyini göstərmişdir.

Feminizm (lat. femina – "qadın") — qadınların hüquqları uğrunda ictimai-siyasi hərəkat. Feminizm qadınların azadlıq uğrunda hərəkatının əsasında duran cinslərin bərabərliyi nəzəriyyəsi kimi anlaşılır, lakin daha çox onu geniş şəkildə cinslərin hüquq bərabərliyi təsəvvürlərinə əsaslanan qadın hüquqlarının müdafiəsi üzrə müxtəlif hərəkatlar kimi izah edirlər (bu halda termin qadın hərəkatının sinonimi kimi işlədilə bilər). == Haqqında == Feminizm qadınlara verilən ictimai qiymətləndirmədə ədalətsizliyin olmasının qəbul edilməsindən meydana çıxmışdır. Bu hərəkat qadınların sıxışdırılmasının əsaslarını və səviyyələrini təhlil edərək, onların azadlığına nail olmağa çalışır. Feminizmin ilk dalğası XIX əsrin sonu XX əsrin birinci yarısına təsadüf edir. Onun əsas məzmunu cinslərin hüquq bərabərliyinə nail olmaq uğrunda mübarizədən ibarətdir. XX əsrin ortalarından etibarən feminizmin ikinci dalğası başladı. Onun əsasında qadınların kişilərlə faktiki bərabərliyi uğrunda mübarizə dururdu. 70-ci illərin ortalarında və sonunda Qərbdə, xüsusilə ABŞ-də hərəkat daha kütləvi xarakter aldı.

Feminist fəlsəfə — feminist nəzəriyyəni nəzərə alan və eyni zamanda feminizmin məsələləri və problemləri nəzərdən keçirilərkən fəlsəfi metodları tətbiq edən fəlsəfi bir yanaşma. Feminist fəlsəfə, feminist hərəkatı inkişaf etdirmək üçün fəlsəfi mətnləri və metodları yenidən nəzərdən keçirməklə yanaşı ənənəvi fəlsəfi anlayışları tənqid etmək və ya yenidən qiymətləndirməklə məşğuldur. Feminist fəlsəfə aşağıdakı mövzu sahələrini əhatə edir: Feminist epistemologiya, elmi biliklərin quruluşunu və funksiyalarını şərh edir. Feminist epistemologiya ənənəvi fəlsəfi "bilik" və "rasionallıq" anlayışlarını obyektiv, ümumbəşəri və dəyərdən kənar kateqoriyalar kimi sınayır. Feminist etik, əxlaqı və etikanı araşdıran. Feminist etikaya görə ənənəvi fəlsəfədə obyektivliyə, rasionallığa və ümumbəşəriliyə vurğu etmək qadınların etik həqiqətlərini nəzərə almır . İdrak qabiliyyətinin, təfəkkürün, təfsirin, əzbərləmənin, biliyin və normativliyin insan həqiqətini necə formalaşdırmaq üçün sosial sifarişlər daxilində birləşdiyini araşdıran feminist fenomenologiya. Yaradanın mövzusu, qadın sənəti, normativ estetika kanonları və s. kimi estetik düşüncə suallarını araşdıran feminist estetika. Cinsiyyət, cinsiyyət və sosial quruluşların təbiətinin öyrənilməsinə yönəlmiş feminist metafizika.

Feminist hərəkatı (qadın hərəkatı və ya sadəcə feminizm olaraq da bilinir) reproduktiv hüquqlar, məişət zorakılığı, analıq məzuniyyəti, bərabər maaş [en], qadınların seçki hüququ, cinsi təcavüz kimi məsələlərdə aparılan islahatlar üçün bir sıra siyasi kampaniyalardan bəhs edir və cinsi təcavüz - bunların hamısı feminizm və feminist hərəkatın damğası altındadır. Hərəkatın prioritetləri ölkədən ölkəyə və cəmiyyətdən cəmiyyətə dəyişir və bəzi ölkələrdə qadın cinsiyyət orqanlarının kəsilməsinə qarşı mübarizə, digər ölkələrdə şüşə tavana qarşı. Qərb dünyasının bəzi ölkələrində feminizm üç dalğadan keçib. Birinci dalğa feminizmi orta və yuxarı sinif ağ qadınlara yönəlmiş, seçki hüququ və siyasi bərabərliyi əhatə etmişdir. İkinci dalğa feminizmi sosial və mədəni bərabərsizliklə mübarizə aparmağa çalışdı. Birinci feminizm dalğası, əsasən, ağ rəngli orta sinif qadınlarını təsir edərkən, ikinci dalğa rəngli qadınları və inkişaf etməkdə olan ölkələrin qadınlarını cəlb etdi . Üçüncü Dalğa feminizmi maddi, sosial və mədəni bərabərsizliklərlə mübarizə aparmağa davam edir və qadınlar üçün siyasətdə və mediada daha çox təsir göstərmək üçün bir kampaniya daxildir. Feminizmin dördüncü dalğası, ənənəvi olaraq marjinal qrupların sosial təbəqələşməsinə kömək edən bir-birinə bağlı güc sistemlərini araşdırır. Çində feminizm XX əsrdə 1911-ci ildə Sinxay inqilabı ilə başladı. Çində feminizm sosializm və siniflər problemləri ilə sıx əlaqəlidir.

Feminist iqtisadiyyat- iqtisadiyyat elminin və ölkə iqtisadiyyatlarının gender-fərqindəlik məsələsinə, inklüziv iqtisadi araşdırmaya və siyasi təhlilinə yönəlmiş tənqidi tədqiqatıdır. Feminist iqtisadi tədqiqatçılar sırasına alimlər, fəallar, siyasi nəzəriyyəçiləri və həkimlər daxildir. Bir çox feminist iqtisadi tədqiqat bu sahədə diqqətsiz qalan mövzulara, məsələn, qulluqçuluq, yaxın tərəfdaş zorakılığı və ya iqtisadiyyatın ödənilmiş və ödənilməmiş sektorları arasında cinsiyyət effektləri və qarşılıqlı əlaqələrin daha yaxşı qurulması ilə yaxşılaşdırıla bilən iqtisadi nəzəriyyələrə yönəldilmişdir. Digər feminist alimlər Gender Gücləndirmə Ölçüsü (GGM) kimi yeni məlumat toplama və ölçmə formaları və imkanlar yanaşması kimi daha çox cinsi-fərqindəlik nəzəriyyələrlə məşğul olmuşlar.. Feminist iqtisadiyyat "yerli, milli və transmilli icmalarda uşaqların, qadınların və kişilərin rifah halının yaxşılaşdırılması" məqsədinə yönəlmişdir. Feminist iqtisadçılar ənənəvi iqtisadiyyatın nə qədər pozitiv və obyektiv olduğunu sorğulayaraq və və kişilərlə əlaqəli mövzulara və kişilərə birtərəfli üstünlük verməklə modelləri və metodlarının necə qərəzli olduğunu göstərərək, onun sosial quruluşuna diqqət çəkirlər.

Fetişizm — maddi əşyalara itaətə əsaslanan dünyagörüşüdür. Fetişizm həmçinin bu mənalarada gələ bilər: Meta fetişizmi — marksist nəzəriyyənin ən orijinal konseptuallaşdırmalarından biridir. Seksual fetişizm — cansız bir obyektə və ya qeyri-genital bədən hissəsinə cinsi saplantıdır.

Seksual fetişizm və ya erotik fetişizm cansız bir obyektə və ya qeyri-genital bədən hissəsinə cinsi saplantıdır. Maraq obyekti fetiş adlanır; o obyekt üçün fetiş olan şəxs fetişistdir. Seksual fetiş cinsi həyəcana qeyri-patoloji yardım kimi və ya insan üçün əhəmiyyətli psixososial narahatlıq yaradırsa və ya həyatının mühüm sahələrinə zərərli təsir göstərirsə, psixi pozğunluq kimi qəbul edilə bilər. Bədənin müəyyən bir hissəsinə olan istək daha çox partializm kimi təsnif edilə bilər. Tibbi təriflər seksual fetişizm terminini obyektlərə və ya bədən hissələrinə məhdudlaşdırsa da, fetiş ümumi diskursda xüsusi fəaliyyətlərə cinsi marağa da istinad edə bilər.

Marksizm-leninizm — 1920-ci illərdə kommunist partiyaları arasında populyarlıq qazanmış, Karl Marks və Vladimir Leninin adını daşıyan ideoloji cərəyandır. marksizm-leninizm; Marks, Engels və Lenin tərəfindən irəli sürülüb. Kominternin qurucu ideologiyası olaraq qəbul edilən bu görüş, ən çox qəbul edilən kommunist ideologiyasıdır. O, xüsusən kapitalizm, faşizm və imperializmə qarşıdır və sinifsiz bir cəmiyyət yaratmaq üçün xüsusi mülkiyyətə əsaslanan istehsal üsullarının tamamilə ləğv edilməsini müdafiə edir. Marksist-leninist ideologiya xüsusi özəl mülkiyyətə qarşı deyil, özəl sahibkarlığa, iri müəssisələrə və ictimai istehsal sahələrinə qarşıdır. İqtisadiyyatda kiçik müəssisələrin qorunması və həvəsləndirilməsini müdafiə etməklə yanaşı, iri istehsal sahələrində kollektiv sahibkarlıq formasını müdafiə edir. Tarixi Paris Kommunası ilə yanaşı, marksist-leninist prinsiplər ilk dəfə 1917-ci il Oktyabr İnqilabından sonra Sovet İttifaqında tətbiq edilmiş və sonra dövlətin rəsmi ideologiyasına çevrilmişdir. Bundan əlavə, ölkədə Marksizm-Leninizm İnstitutu adlı elm akademiyası var idi və çoxlu əsərlər nəşr edirdi. Lakin marksist-leninist prinsiplərin ortaya çıxmasından bu yana dünyanın bir çox yerində bu baxışlara qarşı "anti-kommunizm" adlı siyasətlər istehsal edilmiş, bu prinsipləri müdafiə edənlərə hətta kütləvi qətllərə qədər müxtəlif təzyiqlər edilmişdir.

Marksizm-leninizm — 1920-ci illərdə kommunist partiyaları arasında populyarlıq qazanmış, Karl Marks və Vladimir Leninin adını daşıyan ideoloji cərəyandır. marksizm-leninizm; Marks, Engels və Lenin tərəfindən irəli sürülüb. Kominternin qurucu ideologiyası olaraq qəbul edilən bu görüş, ən çox qəbul edilən kommunist ideologiyasıdır. O, xüsusən kapitalizm, faşizm və imperializmə qarşıdır və sinifsiz bir cəmiyyət yaratmaq üçün xüsusi mülkiyyətə əsaslanan istehsal üsullarının tamamilə ləğv edilməsini müdafiə edir. Marksist-leninist ideologiya xüsusi özəl mülkiyyətə qarşı deyil, özəl sahibkarlığa, iri müəssisələrə və ictimai istehsal sahələrinə qarşıdır. İqtisadiyyatda kiçik müəssisələrin qorunması və həvəsləndirilməsini müdafiə etməklə yanaşı, iri istehsal sahələrində kollektiv sahibkarlıq formasını müdafiə edir. Tarixi Paris Kommunası ilə yanaşı, marksist-leninist prinsiplər ilk dəfə 1917-ci il Oktyabr İnqilabından sonra Sovet İttifaqında tətbiq edilmiş və sonra dövlətin rəsmi ideologiyasına çevrilmişdir. Bundan əlavə, ölkədə Marksizm-Leninizm İnstitutu adlı elm akademiyası var idi və çoxlu əsərlər nəşr edirdi. Lakin marksist-leninist prinsiplərin ortaya çıxmasından bu yana dünyanın bir çox yerində bu baxışlara qarşı "anti-kommunizm" adlı siyasətlər istehsal edilmiş, bu prinsipləri müdafiə edənlərə hətta kütləvi qətllərə qədər müxtəlif təzyiqlər edilmişdir.

Marksizm-Leninizm İnstitutu (rus: Институт марксизма-ленинизма) 1919-cu ildə Moskvada yaradılmış və 1921-1991-ci illərdə Sovet İttifaqında marksist-leninist əsərlərin tədqiqi və nəşri ilə məşğul olmuş olan akademiyadır. Sovet İttifaqının dağılmasından sonra onun müasir adı "Sosializm Tarixi və Nəzəriyyəsi İnstitutu" (rus: Институт теории и истории социализма) olmuşdur. == Haqqında == İnstitutun əsası David Ryazanov tərəfindən qoyulmuşdur. Yaradıldığı ilkin illərdə institut, Karl Marksın, Fridrix Engelsin və Vladimir Leninin əsərlərini tərtib edib çap etdirmək ilə məşğul olurdu. İnstitut, 1930-cu illərdə təxminən 400.000 kitab və jurnal, habelə Marks və Engelsin təxminən 55.000 orijinal və surəti çıxarılmış olan sənədlərini nəşr etdirərək, o dövrdə dünyanın ən zəngin və ən geniş sosialist ədəbiyyatına sahib olmuşdu. Bu dövrdə müəssisədə 87 nəfəri tarixçi olmaqla bərabər, ümumilikdə 109 nəfər işləyirdi. İnstitutun çap etdirmiş olduğu əsərlər Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası (İKP) tərəfindən nəzarət altında olsa da, o, partiyaya tam olaraq bağlı deyildi. Əslinə qalarsa, 1930-cu ildə onun əməkdaşlarından yalnız 39 nəfəri Sov.İKP üzvləri idilər. İlk dəfə “Marks-Engels İnstitutu” adı ilə yaradılmış olan institut yaradıldığı gündən müasir dövrə qədər dəfələrlə adını dəyişdirmişdir. 1952-ci ildə “Marks-Engels-Lenin İnstitutu” kimi tanıdılan təşkilat, 1956-cı ildə isə “Marks-Engels-Lenin-Stalin İnstitutu” kimi yenidən adlandırılmışdır.

"Hüseyn Cavid yaradıcılığı və dünya ədəbiyyatında demonizm ənənəsi" - Filologiya elmləri doktoru, professor,cavidşunas alim Əjdər Tağıoğlu tərəfindən yazılmış elmi əsər == Məzmun == Əjdər İsmayılovun (Əjdər Tağıoğlunun) bu monoqrafiyasında dünya ədəbiyyatında demonizm ənənələrinin Hüseyn Cavidin bədii-estetik irsində davamı və inkişafı məsələləri araşdırılır, öyrənilir. Müəllif bu istiqamətdə H.Cavid estetikasının ideya-fəlsəfı, bədii-mifoloji qaynaqları üzərində dayanır, şairin bədii dünyagörüşünə xas olan milli və beynəlmiləl cəhətləri də tədqiqata cəlb edir. Əjdər Tağıoğlu nun rəsmi oponenti olmuş Moskvalı professor A.L.Şteynin kitaba yazdığı “Müəllif haqqında söz”də deyir: ”Bu monoqrafiya romantizm tarixinin ümumi konsepsiyası ilə əlaqədar olan biliyimizi genişləndirir və dərinləşdirir. Aydın olur ki,romantizm öz klassik forması ilə, Qərbi Avropada olduğu kumi, ancaq XIX əsrin I yarısı ilə məhdudlaşmır. Əksinə, bu klassik məktəb mütəfəkkir romantik şair Hüseyn Cavidin poetik şəxsində öz hüdudlarını genişləndirir və dünya mədəniyyətinin inkişafında yeni mərhələyə - XX əsrin inqilablar epoxasına qədəm qoyur.” Monoqrafiada Cavidlə paralel təhlilə çəkilən Esxil, Milton, Şekspir, Kalderon, Bayron, Şelli, Göte, Şiller, Puşkin, lermontov və bu sıradan olan dünya ədəbiyyatının başqa korifeylərinə həsr edilmiş səhifələrlə Azərbaycan, Rus və Qərbi Avropa romantizminin poetik və fəlsəfi məziyyətlərini milli-tarixi aspektdən açılan araşdırmalarda biz kitabın müəllifinin simasında geniş profilli filoloq-alimlə üz-üzə dayanmış oluruq. Monoqrafiyada zəngin elmi, tarixi, bədii və mifoloji materiallar əsasında vahid Azərbaycan ölkəsində Atarpatendə (Odlar ölkəsi) Azərbaycan türklərinin və onların bir xalq olaraq təşəkkülündə və formalaşmasında iştirak etmiş Ön asiyanın başqa qohum türk tayfalarının mənəvi və mədəni inkişafında Zərduşti dünyagörüşün müstəsna rol oynamasını elmi-nəzəri ümumiləşdirmələrlə verilir. Bu baxımdan "Azərbaycan", "Atar/Ata" sözünün açımı, "Demon","Satana","İblis" mifik adlarının yaranmasında tarixi əhəmiyyət kəsb edən Azərbaycan türklərinin ilk təfəkkür işığı "Div" ("Çan") kəlməsinin araşdırılması, habelə bu sözlərin etomoloji təhlili kitabın elmi-nəzəri sanbalını dəyərləndirən,onun monumentallığını ölçən cəhətlərdəndir.