Lüğətlərdə axtarış.

Ağciyər kötüyü (lat. Truncus pulmonalis , Arteria pulmonalis — BNA) ürəyin sağ mədəciyinin arterial konusundan başlayaraq, qalxan aorta kökünün qabaq səthilə sola və yuxarı doğru gedir, 4-cü və 5-ci döş fəqərəsi bərabərində aorta qövsünün altında iki uc şaxəyə: sağ və sol ağciyər arteriyalarına — arteriae pulmonales dextra et sinistra (rami dexter et sinister — BNA) ayrılır. Bunun diametri təxminən 3 sm və uzunluğu 4–5 sm-ə bərabərdir, başlanan ucunda aypara qapaqcıqlara müvafiq ciblər — sinus trunci pulmonalis vardır. Ağciyər arteriyası (latınca arteria pulmonalis) — kiçik qan dövranının böyük (uzunluğu 5 sm, diametri 3 sm-ə qədər) qoşa qan damarları. Sağ mədəcikdən ayrılan ağciyər kötüyünün (truncus pulmonalis) davamı. O, ürəyə daxil olan və ondan çıxan bütün damarlardan qabaqda və solda yerləşir və ağciyərlərə venoz qan daşıyır. == İstinadlar == == Mənbələr == Prof. Kamil Əbdülsalam oğlu Balakişiyevin, İnsanın Normal Anatomiyası, II cild, "MAARİF" Nəşriyyatı, Bakı — 1979 Atlas of Human Cardiac Anatomy — Endoscopic views of beating hearts — Cardiac anatomy Р. Д. Синельников.

Çölyak kötüyü (lat. truncus coeliacus) yaxud qarın kötüyü — (yunanca koila sözündən götürülmüş mənası qarınboşluğu deməkdir) məməli heyvanlarda qarın aortasından ayrılan üç tək arteriyalardan birincisi olub xüsusən insanda XII döş və ya I bel fəqərəsi, diafraqmanın aorta dəliyi - lat. hiatus aorticus səviyyəsindən, qarın aortasının ön səthindən başlanğıc götürərək qarın boşluğuna daxil olur. Qarın kötüyü 1-2 santimetrdir. Bu damar başlayan kimi üç şaxəyə bölünür, (lat. aa. gastrica sinistraç hepatica communie et lienalis) ona görə buna qabaqlar üçayaq (lat. tripus coeliacus Halleri) deyilirdi. == Təchizat etdiyi nahiyələr == lat. A. gastrica sinistra - mədənin sol arteriyası - yuxarı və sol tərəfə mədəningirəcəyinə doğru gedir, sonra onun ikinci əyriliyi ilə sağa qayıdır mədənin ön və dal divarlarına şaxələnir.

Çölyak kötüyü (lat. truncus coeliacus) yaxud qarın kötüyü — (yunanca koila sözündən götürülmüş mənası qarınboşluğu deməkdir) məməli heyvanlarda qarın aortasından ayrılan üç tək arteriyalardan birincisi olub xüsusən insanda XII döş və ya I bel fəqərəsi, diafraqmanın aorta dəliyi - lat. hiatus aorticus səviyyəsindən, qarın aortasının ön səthindən başlanğıc götürərək qarın boşluğuna daxil olur. Qarın kötüyü 1-2 santimetrdir. Bu damar başlayan kimi üç şaxəyə bölünür, (lat. aa. gastrica sinistraç hepatica communie et lienalis) ona görə buna qabaqlar üçayaq (lat. tripus coeliacus Halleri) deyilirdi. == Təchizat etdiyi nahiyələr == lat. A. gastrica sinistra - mədənin sol arteriyası - yuxarı və sol tərəfə mədəningirəcəyinə doğru gedir, sonra onun ikinci əyriliyi ilə sağa qayıdır mədənin ön və dal divarlarına şaxələnir.

Ağciyər kötüyünün sağ mədəcikdən başlanan ucu, yəni ağciyər kötüyü dəliyi ağciyər kötüyü qapağı - (lat. valva trunci pulmonalis (valvulae semilunaris art-ae pulmonalis - BNA)) ilə tutulmuşdur. Bu qapaq üç aypara qapaqcıqdan təşkil olunmuşdur; bunlardan biri ön tərəfdə - (lat. valvulae semilunaris anterior), digəri sağ tərəfdən - (lat. valvulae semilunaris dextra) və üçüncüsü sol tərəfdən - (lat. valvulae semilunaris sinistra) yerləşmişdir. Aypara qapaqcıqlar dəliyi örtərkən cib şəklini alırlar; bu ciblərə ağciyər kötüyü cibləri - (lat. sinus trunci pulmonalis) deyilir. Qapaqcıqların çıxıq səthləri mədəciyə və basıq səthləri damara doğru baxır. Hər aypara qapağının azad kənarlarının ortasında kiçik bir düyüncük - (lat.

Bazu-baş kötüyü – lat. Truncus brachiocephalicus (a. Anonyma – BNA) 3-4 sm uzunluğunda olub aorta qövsündən başlayır, nəfəs borusunun sağ yarısının ön səthilə yuxarı, sağa və arxaya doğru gedərək sağ döş körpücük oynaöının bərabərində iki şaxəyə bölünür: lat. arteria carotis communis dextra – sağ ümumi yuxu arteriyası; lat. arteria subclavia dextra – sağ körpücükaltı arteriya.Bazu-baş kötüyü tamamilə döş qəfəsində yerləşmişdir, qabaq tərəfdən sol bazu-baş venası ilə, sağ tərəfdən sağ bazu-baş venası ilə və sol tərəfdən ümumi yuxu arteriyası ilə əhatə olunmuşdur. Genez cəhətcə bazu-baş kötüyü ruşeym dövründə sağ aorta qövsünün qalığıdır. == Mənbələr == Prof. Kamil Əbdülsalam oğlu Balakişiyevin, İnsanın Normal Anatomiyası, II cild, "MAARİF" Nəşriyyatı, Bakı – 1979 Atlas of Human Cardiac Anatomy – Endoscopic views of beating hearts – Cardiac anatomy Р. Д. Синельников.

"Kotaku" — bloq tipli ABŞ videooyun veb saytı. Sayt müxtəlif platformalar və janrlar üçün videooyunlarda ixtisaslaşmışdır. "Kotaku" saytı "G/O Media"ya məxsusdur. Allure Media" 2007-ci ilin avqustunda "Kotaku Australia" veb-saytını istifadəyə vermişdir. Bu sayt həm "Kotaku"dan lisenziyalı məzmundan, həm də özünə malik eksklüziv məzmundan istifadə edir. == Tarixi == "Kotaku.com" domeni 4 mart 2002-ci ildə qeydiyyata alınışdır. Saytın özü 4 oktyabr 2004-cü ildə fəaliyyətə başlamışdır. == Mükafatlar == "Kotaku" saytı "CNET Networks"in dünyanın 100 ən yaxşı və ən populyar bloqları siyahısına daxil edilmişdir. Bundan başqa, 2009-cu ilin may ayına olan məlumata görə, sayt "Technorati"nin ən populyar 100 bloq siyahısında 34-cü yerdədir."Kotaku" digər 28 saytla birlikdə "Game Critics Awards: Best of E3 2009"un qalibini müəyyən edən münsiflər heyətinə daxil olmuşdur.

Kotonu (fr. Cotonou) — Beninin ən böyük şəhəri. == Əhalisi == Əhalisi 761 min nəfərdir (2006). == Təhsil == Şəhərdə Benin Estam Universiteti fəaliyyət göstərir.

Barquzin dövlət təbiət biosfer qoruğu — qoruq Buryatiyanın Şimali-Baykal rayonu ərazisində yerləşir. Tarixi mərkəzi Davşa, 2012-ci ildən isə isə Ust-Barquzin qəəsəbəsidir. == Tarixi == Barquzin qoruğu Rusiyanın qədim qoruqlarındandlr. Qoruq Zabaykal vilayətinin Barquzin qəzası ərazisində yerləşdirindən Barquzin adlandırılmışdır. Qoruq 1916-cı ilin 29 dekabrında yaradılmışdır. Qoruq yaradılarkən Martes zibellinanın qorunması hədəflənirdi. Bu zaman burada cəmi 20–30 baş olduğu halda, hazırda hər 1 km² əraziyə 1–2 baş düşür. Bu qoruq Oktyabr inqilabına qədər mövcud olmuş yeganə qoruqdur. 1930-cu illərdən qoruğun təyinatı kompleksləşmişdir. 1986-cı ilən YUNESCOnun Biosfer qoruğu statusu alır.

Baykal qoruğu (rus. Байкальский государственный природный биосферный заповедник)— 26 sentyabr, 1969-cu ildə keçmiş RSFSR nazirlər kabinetinin №571 qərarına əsasən Buryatiya MSSR tərkibində təsis edilmiş, 165 724 hektar əraziyə malik, Rusiya Federasiyasının Buryat ərazisində Baykal Dövlət Təbiət Qoruğu == Məlumat == Baykal qoruğu BTMİ kateqoriyasına görə çiddi qorunan təbiət qoruğudur. Qoruq Baykal gölünün cənub sahili terraslarında və Hamar-Daban silsiləsinin (hünd. 2316 m-ədək) mərkəzi hissəsindədir. Qoruq Buryatiya Respublikasının üç: Kabanskiy, Cidinskiy və Selenginskiy rayonlarının inzibati ərazilərinə daxildir. Təbii dağ-tayqa kompleksini (küknar, sidr, ağşam, şam, qaraşam və s.) qorumaq və öyrənmək məqsədilə 1969-cu ildə yaradılmışdır. 1986-cı ildən biosfer qoruğudur. Florasında 1700-dən çox bitki növü, o cümlədən borulu bitkilərin təqribən 840 növü; 540-dan çox şibyə növü (təqr. 50-si nadir növlərdir) var. Faunası Cənubi Sibir dağları üçün səciyyəvidir.

Başqırd Dövlət Təbiət Qoruğu Başqırdıstan Respublikasının Cənubi Ural dağları razisində yerləşir. == Tarixi == Qoruq 11 iyul 1930-ci ildə təşkil edilmişdir. Qoruğun ərazisi 49 609 hektardır. 1951-ci ildə Başqırdıstan MSSR Nazirlər Sovetinin qərarı ilə qoruq ləğv edilir. Qoruğun ərazisi Lesxozlara verilir. Ərazisində meşə tədarük edilir. 1958-ci ilin noyabrında Başqırd qoruğu yenidən bərpa edilir. 1986-cı ilə qədər qoruq 3 hissədən ibarət olmuşdur: Ural-Tau, Cənubi Kraka və Pribel. 1986-ci ildə qoruğun bir hissəsində müstəqil Şulqan-Taş qoruğu təşkil edir. 2006-cı ildə Lomonosov adına Universitetin əməkdaşları və tələbələr tərəfindən qoruğun xəritəsi tərtib edilir == Coğrafiyası == Qoruq Başqırd Uralının mərkəzi hissəsində yerləşir.

Adi moruq (lat. Rubus idaeus) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin moruq cinsinə aid bitki növü. == Yayılması == Qırmızı moruq yabanı formada Azərbaycanın dağlıq yerlərində, meşə açıqlıqlarında, çayların kənarlarında, dərələrdə və bir qədər rütubətli torpaqlarda bitir. Moruq iyunda çiçəkləyir. Ağ rəngli ətirli çiçəkləri 1ay müddətində açılır. Külli miqdarda çiçəkləmə isə 2 həftə davam edir. Meyvələri çiçək açdıqdan 35-40 gün sonra, yəni iyul-avqustda yetişir. Meyvəsinin rəngi tünd qırmızı, açıq qırmızı, ağımtıl-sarı olur, yetişəndə tez tökülür. Meyvəsi yumru, oval və yastı-yumru formada olur. Dadı şirin, meyxoş və ətirlidir.

Cəngəllik toyuğu (lat. Gallus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin toyuqkimilər dəstəsinin qırqovullar fəsiləsinə aid heyvan cinsi.

Dərman poruğu (lat. Stachys officinalis) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin dalamazkimilər fəsiləsinin poruq cinsinə aid bitki növü.

Erebuni Dövlət Təbiət Qoruğu (erm. «Էրեբունի» արգելոց) — Ermənistan ərazisinin Kotayk mərzi ilə Ararat mərzi sərhədində, Şorbulaq və Qexadir kəndləri arasında yerləşir. Qoruq 1981-ci ildə 89 ha ərazidə təşkil olunmuşdur. Burada 10 milyonlarla yaşı olan suxurlar vardır. Burada Ermənistan ərazisində yetişən endemik bitkilər var. == Təbiəti == === İqlimi === Qoruğun ərazisi olduqca kontinentald və qurudur. Orta illik temperatur 11 °C, yağıntının miqdarı 300–350 mm təşkil edir. Qışı az qarlı, qoyuq və buludlu olur. Qar örtüyünün qalınlığı 10–35 sm arasında dəyişir. Qış noyabrın ikinci yarısında başlayır və martın ikinci yarısında isə bitir.

Gətirmə konusu (yerüstü) -relyef forması, daima və müvəqqəti su axarlarının gətirdiyi kövrək materialların dərə, qobu və yarğanların aşağı hissəsində, dağlardan düzənliyə çıxdığı sahələrdə, axının canlı qüvvəsinin kəskin azalması nəticəsində, toplanmasından əmələ gəlir.Yastı yarımkonus görkəmində olub, zirvə hissəsi su axımının istiqamətinin əksinə yönəlir.Əsasən böyük gətirmə konusları dağ çaylarının qonşu düzənliyə çıxan sahələrində əmələ gəlir.

Fındıqcalı şanagüllə və ya Hind lotusu(lat. Nelumbo nucifera) — şanagüllə cinsinə aid bitki növü.

Həştərxan qoruğu — Bu qoruq Volqa çayı deltasında 1919-cu ildə salınmışdır. == Məlumat == Həştərxan qoruğu çayın deltasının nadir təbii kompleksinin mühafizəsi və ilk növbədə burada su quşlarının qışlaması və yuvalaması, onların tüləmə yerlərinin qorunması məqsədilə yaradılmışdır. Həştərxan qoruğu vətəkə balıqlarının təbii çoxalmasında böyük əhəmiyyət kəsb edir. Qoruğun ümumi sahəsi 63,4 min hektardır. Həştərxan qoruğunun su quşlarının qorunmasında beynəlxalq əhəmiyyəti vardır. 1968-ci ildə Həştərxan qoruğu nəzdində ornitoloji stansiya təşkil edilmişdir. Qoruqun iqlimi mülayim kontinentaldır: yayı isti, qışı isə soyuqdur. Qar örtüyü 60 gün, buz örtüyü isə 60–90 gün qalır. Qoruqda olan bütün hövzələrin suyu şirindir. == Flora və fauna == Həştərxan qoruğu sularında 65 fəsiləyə daxil olan 290 növ bitki və onurğasız heyvanların 500 növü qeydə alınmışdır.

Kamçiya biosfer qoruğu (bolq. Биосферен Резерват Камчия — Bolqarıstanın şərqində yerləşən qoruq. Qoruq əsasən Kamçiya çayının subasar ərazilərini və mənsəbini əhatə edir. Çayın subasar hissəsində olan meşələri qorumaq üçün 1951-ci ildə yaradılmışdır. Yaraldılan zamanı daha böyük ərazini əhatə edirdi - 1200 hektar. Kamçiya uzun müddət UNESCO-nun qorunan ərazilər siyahısında idi. Qoruq ərazisinə həmçinin Qara dəniz sahillərində olan kiçik zolaq daxil idi. Qoruqdan qorunma statusu 2017-ci ildən götürülmüşdür. == Coğrafiyası == Qoruğun əsas sahəsi 842.1 hektardır (bufer zonası 230 ha). Əsas sahənin 764 hektarı meşədir, qalan 78.1 ha meşəsiz ərazilərdir (34.5 ha çəmənliklər, 0.4 ha kanallar, 3.3 ha qobular, 21,8 ha bataqlıq meşələri, 9,9 ha bataqlıqlar və s.).

Kobuleti Qoruğu ( gürc. ქობულეთი ), Gürcüstanın Acarıstan bölgəsi, Kobuleti Bələdiyyəsində, Qara dəniz sahili boyunca Kobuleti'nin şimal hissəsində qorunan bir ərazidir . Kobuleti qorunan ərazilər 1998-ci ildə Ramsar Konvensiyası ilə tanınan bənzərsiz bataqlıq ekosistemlərini qorumaq üçün qurulmuşdur. Kobuleti qorunan ərazilərə müvafiq olaraq Şavi Ghele ( qara dərə ) çayının sol və sağ sahilində yerləşən Kobuleti Qoruğu və Kobuleti İdarə Qoruğu daxildir. Kobuleti Qoruğu, şimalda Togoni çayı ilə həmsərhəd olan ərazini, şərqdə Kobuleti - Ozurgeti şossesini, cənubdan Şavi Ghele və qərbdən Kobuleti ətraflarından sərhədlənir. == Coğrafiya == Qoruq Şavi Gele və Togoni çayları və bir neçə su axını ilə kiçik bir eroziya ilə düz bir səthə malikdir. Yerli torf qübbələri adlandırılan, nəzərə çarpacaq dərəcədə nəzərə çarpan yerüstü yüksəklikləri olan torf yosundan ibarətdir. Bu kiçik yüksəkliklər ətrafından 1–3 m yuxarı qalxır. Bu ərazidə çuxur 5 m-dən 9 m-ə qədər qalınlığı olan tək torf təbəqəsindən ibarətdir == İqlim == Qoruq yüksək nisbi rütubət və dövri güclü külək olan rütubətli dəniz subtropik iqlimə malikdir. Yağıntılar, əsasən, illik miqdarı 1500–2500 mm olan yağış şəklində olur.

Komandor dövlət təbiət qoruğu — 23 aprel 1993-ci ildə yaradılmışdır. Qoruq dörd əsas adanın sahəsində qurulmuşdur — Mednı, Beqinqa, Ariy kamen və Toporkov, üstəlik 60 kiçik ada. Qoruğun ərazisinə Berinq dənizi və Sakit okeanın şelf əraziləridə daxildir. Komandor adaları Sakit okeanın şimal-qərbində yerləşərək, Aleut adaları silsiləsinin sualtı davamını təşkil edir. Ən hündür nöqtəsi Steller dağıdır (755 m). Qoruğun sahəsi 3 648 679 ha təşkil edir. Üstəlik 3 463 300 ha dəniz sahəsi belə bura daxildir. == Flora və fauna == Qoruq ərazisində ümmumilikdə 383 növ və 37 yarımnöv borulu bitkiyə rast gəlinir. Adalar 93 bitkinin şərq, 10 bitkinin isə qərb qərhədini təşkil edir. Ərazidə bir çox endemik və relikdir, İlin şaxtasız günlərinin sayı 127–140 arasında dəyişir.

Korqaljın Dövlət Təbiət Qoruğu (qaz. Қорғалжын мемлекеттік табиғи қорығы) ― Qazaxıstanın Aqmola və Karağandı vilayətlərində, Astana şəhərinin qərbində yerləşən təbiət qoruğu. Ərazi həm UNESCO-nun Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmiş Şimali Qazaxıstan step və göllərinin, həm Ramsar sahəsinin, həm də müvafiq biosfer qoruğunun bir hissəsidir. Ərazidəki göllərdən ən böyüyü Tengiz gölüdür. 543 171 hektar ərazisi olan Korqaljın təbiət qoruğunun ərazisi köçəri quşların Hindistan və Sibir-Şərqi Afrika miqrasiya marşrutunun ayrılmaz hissəsidir və yalnız Qazaxıstan üçün deyil, həm də bütün Asiya üçün beynəlxalq əhəmiyyətli bataqlıq sahəsidir. Ərazidəki böyük su ehtiyyatı Asiyadakı ən böyük bataqlıq quşları populyasiyası üçün yaşayış sahəsini təmin edir. == Tarix == 1976-cı ildə Tengis - Korqaljın gölləri Beynəlxalq əhəmiyyətli bataqlıq ərazilərin siyahısına, "Ramsar siyahısına" daxil edilmişdir. Qoruq 2008-ci ildə “Sarıarka - Şimali Qazaxıstan step və gölləri” ilə birlikdə UNESCO-nun Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir. 2012-ci ildə UNESCO Korqaljın qoruğunun Qazaxıstan Respublikasının ilk biosfer qoruğu olaraq tanımışdır. == Bitki == Mühafizə olunan ərazinin bioloji müxtəlifliyinə 500-dən çox bitki növü (Qazax təpəliyinin bütün florasının dörddə biri) və 43 növ məməli və 350 növ quş da daxil olmaqla 1400-dən çox heyvan növü daxildir.

Kotoku Şusui (幸徳 秋水, 5 noyabr 1871, Nakamura[d], Koçi prefekturası – 24 yanvar 1911, İçiqaya həbsxanası[d]) və ya əsl adı ilə Kotoku Denciro (幸徳 傳次郎) – Yaponiya sosialisti və anarxisti. O, 1905-ci ildə ilk dəfə olaraq Yaponiyanı anarxist ideyalarla tanış etmiş və yaşadığı dövrün anarxist lideri olmuşdur. İkinci dünya müharibəsindən sonra Yaponiyada solçular tərəfindən fədəkarlıq və mütləqiyyətçi hökumətə qarşı müxalifət simvolu hesab edilmişdir. == İlk illəri == Kotoku Şusui 4 noyabr 1871-ci ildə Koçi prefekturasının Hata rayonunda yerləşən Nakamura qəsəbəsində doğulmuşdur. Atası quru malların satışı ilə məşğul olan tacir idi. Konfusiçilik təhsili almasına baxmayaraq orta məktəbi bitirdikdən sonra ingiliscə öyrənmək və insan hüquqları hərəkatında iştirak etmək üçün Tokioya gəlmişdir.1887-ci ildə qəbul edilən Sülhün mühafizəsi qanunundan sonra Kotoku təhlükəli adam hesab edilmiş və təhsili yarımçıq qalmışdır. 1888-ci ildə Osaka şəhərinə gedərək Nakae Çominin evində tələbə olmuşdur. 1893-cü ildə Tokio məktəblərinin birindən ingilis dili üzrə məzun olaraq jurnalist olmuşdur. O, "Jiyu Shimbun" və "Yorozu Choho" kimi qəzetlər üçün işləməyə başlamışdır. == Siyasi fəaliyyəti == Kotoku 1898-ci ildə Sosializmin Tədqiqi Cəmiyyətinə qoşulmuşdur.

Kotoku Şusui (幸徳 秋水, 5 noyabr 1871, Nakamura[d], Koçi prefekturası – 24 yanvar 1911, İçiqaya həbsxanası[d]) və ya əsl adı ilə Kotoku Denciro (幸徳 傳次郎) – Yaponiya sosialisti və anarxisti. O, 1905-ci ildə ilk dəfə olaraq Yaponiyanı anarxist ideyalarla tanış etmiş və yaşadığı dövrün anarxist lideri olmuşdur. İkinci dünya müharibəsindən sonra Yaponiyada solçular tərəfindən fədəkarlıq və mütləqiyyətçi hökumətə qarşı müxalifət simvolu hesab edilmişdir. == İlk illəri == Kotoku Şusui 4 noyabr 1871-ci ildə Koçi prefekturasının Hata rayonunda yerləşən Nakamura qəsəbəsində doğulmuşdur. Atası quru malların satışı ilə məşğul olan tacir idi. Konfusiçilik təhsili almasına baxmayaraq orta məktəbi bitirdikdən sonra ingiliscə öyrənmək və insan hüquqları hərəkatında iştirak etmək üçün Tokioya gəlmişdir.1887-ci ildə qəbul edilən Sülhün mühafizəsi qanunundan sonra Kotoku təhlükəli adam hesab edilmiş və təhsili yarımçıq qalmışdır. 1888-ci ildə Osaka şəhərinə gedərək Nakae Çominin evində tələbə olmuşdur. 1893-cü ildə Tokio məktəblərinin birindən ingilis dili üzrə məzun olaraq jurnalist olmuşdur. O, "Jiyu Shimbun" və "Yorozu Choho" kimi qəzetlər üçün işləməyə başlamışdır. == Siyasi fəaliyyəti == Kotoku 1898-ci ildə Sosializmin Tədqiqi Cəmiyyətinə qoşulmuşdur.

Krosnovodsk qoruğu — 1932-ci ildə Xəzər dənizi sahəsində təşkil edilmiş qoruq. == Məlumat == Bu qoruğ 1932-ci ildə təşkil edilmişdir, lakin onu 1969-cu ilə kimi Həsənqulu qoruğu adlandırmışlar. Bura əsasən quşlar qışlamağa gəlirlər. 1968-ci ildə qoruğun sahəsi xeyli artırılmış və buraya Krosnovodsk və şimali Çəlikən körfəzləri də daxil edilmişdir. Qoruğun ümumi sahəsi 262 min hektardır. Qoruq şimal və cənub hissələrdən ibarətdir. Krosnovodsk qoruğunun iqlimi kontinental qurudur, qar örtüyünün müddəti 10-20 gündür, qoruğun duzluluğu 13,5 % dir. == Flora və fauna == Krosnovodsk qoruğunda 400 növ quru bitkisi müəyyənləşdirilmişdir onun əsas hissəsini səhra bitkiləri təşkil edir. Bunlar qaraşoran, saksaul, kəvən, şoraot və s. Krosnovodsk körfəzinin zooplanktonunda 18 növ heyvan qeyd edilmişdir.

Kuril qoruğu — dövlət təbii qoruğu. RSFSR Nazirlər Sovetinin 10 fevral 1984-cü il tarixli 47 nömrəli qərarı ilə Kunaşir adasında və RSFSR-in Saxalin vilayətinin Cənubi Kuril rayonunda Kiçik Kuril cərgəsi adalarında qurulmuşdur. Sahəsi 65 355 hektardır. Qorunan zona 73 475 hektardır. Qoruğun mərkəzi şəhər tipli Yujno-Kurilsk qəsəbəsindədir. Qoruğun yaradılmasında məqsəd təbii proseslərin və hadisələrin təbii gedişatını, flora və faunanın genetik fondunu, bitki və heyvanların ayrı-ayrı növlərini və icmalarını, Cənubi Kuril adalarının tipik və unikal ekoloji sistemlərini qorumaq və öyrənməkdir. Qoruğun təbii kompleksləri misilsizdir və dünyada analoqu yoxdur. Kunaşir ərazisi və Kiçik Kuril silsiləsi Rusiya ilə Yaponiya arasında ərazi mübahisəsinin predmetidir. == Flora və fauna == Bitki örtüyünün əsasını mühafizə olunan ərazinin 70% -dən çoxunu tutan meşələr təşkil edir. Qoruğun ərazisində 227 növ quş (bunlardan 107-si yuva qurur), 29 növ məməli vardır.

Laqodexi (gürc. ლაგოდეხის სახელმწიფო ნაკრძალი) — Gürcüstan ərazisində mövcud olan qoruq. Üstəlik ərazidə həmcinin yasaqlıq mövcuddur. Yasaqlığın tarixi 2003-cü ildən başlayır. Goruq 1912-ci ildə təşkil efilmişdir. Ümumilidə Gürcüstan ərazisində təşkil olunan ilk qoruqdur. == Yerləşməsi və coğrafiyası == Qoruğun ərazisi Gürcüstanın şimal-şərqində, Qafqaz dağlarının cənub ətəklərində yerləşir. Qoruq ərazisi Azərbaycan və Dağıstanla sərhdə malikdir. Qoruğuun sahəsi 19 748 ha, yasaqlığın ərazisi isə 4702 hektardır. Qoruğun ərazisi 590–3500 metr okean səviyyəsindən yüksəklikdə qərarlaşır.

Lava konusu- (rus. конус лавовый, ing. lava cone) baş­­lıca olaraq massiv lava axın­larından təşkil olunmuş vulkan konusu. Piroklastik layları olmayan l. k. nadir hallarda rast gəlinir.

Kötüklü — Azərbaycan Respublikasının Qəbələ rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. == Coğrafiyası == Burada meyvəçilik inkişaf edib. Fındıq sahələri, şabalıd ağacları əkilmiş bağlar daha çoxdur. Təbii ki, quru meyvələrdən gəlir artdıqca kənddə iri buynuzlu mal-qaranın çoxalması və arıçılığın inkişafı da müşahidə olunur. Telefon xətti çəkilib, sayğaclaşmadan sonra fasiləsiz enerji təminatı, yəni işıq problemi həll edilib. Artezian quyuları qazılıb. Artıq müasir səviyyədə texniki avadanlıqlarla təchiz edilən yeni məktəb binası da məktəblilərin ixtiyarındadır. == Toponimikası == Kötüklü oyk, sadə. Qəbələ r-nunun Mıxlıqovaq i.ə.v.-də kənd. Alazan-Əyriçay çökəkliyindədir.

Totuqlu və ya Topuqlu — Azərbaycan Respublikasının Gədəbəy rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Gədəbəy rayonunun Qoşabulaq inzibati ərazi vahidliyindədir. == Tarixi == == Toponimikası == Topuqlu oyk., sadə. Gədəbəy r-nunun Qoşabulaq i.ə.v.-də kənd. Dağətəyi ərazidədir. Totuqlu variantında da qeydə alınmışdır. Yerli məlumata görə, yaşayış məntəqəsi 1910-cu illərdə Totux adlı bir nəfərin saldığı binə yerində yarandığı üçün belə adlanmışdır. Topuq toponimiyada daban termininin sinonimi olub, kəndin dağ ətəyində, aşağıda yerləşdiyini bildirir. == Əhalisi == 2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən kənddə 221 nəfər əhali yaşayır. == İqtisadiyyatı == Əhalinin əsas məşğuliyyətini kənd təsərrüfatı-əkinçilik, maldarlıq və heyvandarlıq təşkil edir.

Ağac kömürü — havaya çıxışı olmayan ağacın pirolizi zamanı əmələ gələn mikroporous yüksək karbonlu məhsul. Kömür 1100 °C-dən çox temperaturda yanır . Hazır kömür əsasən karbondan ibarətdir. Adi odun yandırmaq yerinə kömür istifadə etməyin üstünlüyü suyun və digər komponentlərin olmamasıdır. Bu, kömürün daha yüksək temperaturda yanmasına və çox az tüstü çıxarmasına imkan verir (adi odun çoxlu buxar, üzvi uçucu maddələr və yanmamış karbon hissəcikləri verir). == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Уголь древесный // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907. Козлов В. Н., Нимвицкий А. А. Технология пирогенетической переработки древесины.

Dotkom köpüyü (ing. dot-com bubble) — 1990-cı illərin sonlarında internet üzərindən qurulmuş şirkətlərə yatırılan investisiyalar nəticəsində yaranmış iqtisadi köpüyüdür. Sürətlə inkişaf edən internet şirkətlərinin investorlar üçün cəlbedici olmağı, bu sahəyə həddindən artıq yatırılan maliyyəyə səbəb oldu. Dotkom köpüyü zamanı, kapital bazarlarının dəyərinin yüksək sürətdə artmasına misal olaraq NASDAQ indeksini gətirmək olar. Texnoloji şirkətlərin hökmranlıq etdiyi NASDAQ indeksi, 1995 və 2000-ci illər arasında 1000 punktdan 5000-dən yuxarı punkta qədər yüksəldi . 1995 və 2000-ci illər arasında beş qat artan NASDAQ indeksi 10 mart 2000-ci ildə 5,048.62 punkt ilə kulminasiyaya çatmışdır. 4 oktyabr 2002-ci il tarixində 1.139.90 punkta qədər enən indeks, ümumilikdə 76.81% azalmışdır. 2001-ci ilin sonunda, dotcom şirkətlərinin əksəriyyəti müflis olmuşdur. Hətta Cisco, Intel və Oracle kimi nəhəng mavi çip şirkətlər, səhm dəyərlərinin 80%-dən çoxunu itirdi. 2000-ci ildə qalxdığı zirvəyə yenidən çıxmaq üçün, NASDAQ indeksinə düz 15 il lazım oldu.