Lüğətlərdə axtarış.

Axtarışın nəticələri

  • trixit

    trixit (bot.)

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • ТРАФИТЬ

    несов. dan. 1. etmək, görmək, lazımınca yerinə yetirmək; 2. razı salmaq, bəyəndirmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • TRAXEİT

    сущ. трахеит (воспаление слизистой оболочки трахеи)

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • TARİXİ

    ...period; ~ dilçilik historical linguistics; ~ hadisə historical event; 2. (tarixi əhəmiyyəti olan) historic, epoch-making; ~ nitq historic speech; ~ g

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ingiliscə lüğət
  • TARİXİ

    ə. 1) tarixə aid olan, tarixdə olan; 2) tarixdə tayıbərabəri olmayan; qeyri-adi, fövqəladə

    Tam oxu »
    Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti
  • ТРАВИТЬ

    ТРАВИТЬ I несов. 1. qırmaq (zəhərlə); травить тараканов tarakanları qırmaq; 2. məc. zəhərləmək: травить организм алкоголем bədəni içki ilə zəhərləmək;

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ТРАЛИТЬ

    несов. xüs. 1. tral ilə balıq tutmaq; 2. (hərbi, dəniz.) tral ilə sualtı minaları tutmaq və ya zərərsizləşdirmək; 3

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ТРАТИТЬ

    несов. xərcləmək, xərc etmək; sərf etmək, işlətmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ТРАХИТ

    м мн. нет geol. traxit (inşaat işlərində işlədilən dənəvər süxur).

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • TARİXİ

    ...исторический: 1) относящийся к действительности в процессе развития. Tarixi proses исторический процесс 2) относящийся к фактам, событиям прошлой жиз

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ТРЕЛИТЬ

    несов. dan. cəh-cəh vurmaq, ötmək, oxumaq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ТРИТИЙ

    м tritium (hidrogenin ağır radioaktiv izotopu)

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ТРУБИТЬ

    несов. 1. ...çalmaq, boru çalmaq; трубить в рог şeypur çalmaq; 2. səslənmək, eşidilmək (boru səsi); 3. siqnal vermək, xəbər vermək (boru ilə); трубить

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • TARİXİ

    ...olmuş, həqiqətə uyğun olan, uydurma olmayan. Tarixi fakt. Tarixi şəxsiyyət. Tarixi şərait. 2. Tarix üçün əhəmiyyəti olan, tarixə daxil olmuş; əhəmiyy

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • ТРУСИТЬ

    ТРУ́СИТЬ несов. qorxmaq, qorxaqlıq göstərmək, çəkinmək. ТРУСИ́ТЬ I несов. silkələmək, çırpmaq. ТРУСИ́ТЬ II несов. yortma getmək, yortmaq, lökləmək.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • TRICOT

    n fr. 1. triko; 2. trikotaj, trikotaj məmulatı

    Tam oxu »
    İngiliscə-azərbaycanca lüğət
  • TARİXİ-…

    ...часть сложных слов, соответствующая по значению слову: исторический). Tarixi-biblioqrafik историко-библиографический, tarixi-ədəbi историко-литератур

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ТРУНИТЬ

    несов. dan. sataşmaq, lağa qoymaq, ələ salmaq, masqaraya qoymaq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • TIRXIN

    (Tovuz) qapını arxadan bağlamaq üçün istifadə olunan ağac. – O tırxını da qapının dalına qoy, gejə mal çıxıf gedər

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.
  • ТРУСИТЬ₂

    yortma getmək, yortmaq, ləkləmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • TIRXIL

    (Qax) adaş

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.
  • TARİXİ

    исторический

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ТРАТИТЬ

    xərcləmək, sərf etmək, xərcə düşmək, işlətmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ТРАФИТЬ

    1. etmək, görmək, lazımınca yerinə yetirmək, razı salmaq, bəyəndirmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ТРУСИТЬ

    qorxmaq, çəkinmək, qorxaqlıq göstərmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ТРУСИТЬ₁

    silkələmək, çarpmaq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ТРАВИТЬ

    1. qırmaq; 2. zəhərləmək, xarab etmək; 3. aşındırmaq, oymaq; 4. incitmək, təqib etmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ТРАВИТЬ₀

    несов. 1. агъу кутуна кьин, агъу кутуна къирмишун, терг авун (мес. кьифер). 2. зегьерламишун. 3. тIуьн, тIуьна терг авун (мес

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ТРУСИТЬ₁

    несов., 1. юзурун, юзурна авадрун. 2. куьлуьз хъурц авун (мес. ламра, балкIанди); хъурца гьалун, хъурц ийиз тун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ТРАЛИТЬ

    несов. 1. тралдалди балугъар кьун. 2. тралдалди минаяр кьун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ТРАТИТЬ

    несов. 1. харж авун, серф авун (пул). 2. серф авун, ракъурун, пуч авун (вахт, къуват ва мсб)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ТРУБИТЬ

    несов. 1. зуьрне ягъун, зуьрнедив ван ийиз тун. 2. зуьрнедай сигнал гун. 3. пер. вириниз чукIурун, хабар гун, ван ттун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ТРУНИТЬ

    несов. (садакай) зарафат авун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ТРУСИТЬ₀

    несов. кичIе хьун, кичIевал авун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ТРАВИТЬ₁

    несов. гъуьргъуь авун, бушрун, агалдрун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ПРИБЫТЬ

    1. атун. 2. артух хьун, гзаф хьун, винел атун

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ПРИВИТЬ

    1. илигун, къелем гун, жалгъа гун. 2. мед. ягъун (цIегь), раб ягъун (са азардивай хуьн патал дармандин раб)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ПРИЖИТЬ

    она прижила с ним двух детей адаз (дишегьлидиз) адалай кьве аял хьана,

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ПРИЛИТЬ

    атун; авахьна атун; кровь прилила к голове иви кьилиз атана (кьилиз яна, кьилиз акъатна)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ПРИШИТЬ

    1. гилигун, акалун; цун; цвана гилигун. 2. гилигна михералди кIевирун. 3. пер. буьгьтен вигьин, ттум гилигун (са ттаб, са нагьакьан авачир кар)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • КРИВИТЬ

    несов. əymək; ◊ кривить душой yalan demək, vicdansızlıq etmək; кривить рот ağzını əymək, ağzını büzüşdürmək.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ПРИВИТЬ

    ПРИВИТЬ I сов. calamaq, calaq etmək, peyvənd etmək, aşılamaq. ПРИВИТЬ II сов. hörüb bağlamaq, eşib bərkitmək (bənd etmək).

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ПРИБИТЬ

    сов. 1. mıxlamaq, çalmaq, vurmaq; 2. yatırtmaq, yapışdırmaq; град прибил рожь к земле dolu çovdarı yerə yatırtdı; 3

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ПРИБЫТЬ

    сов. 1. gəlmək, gəlib çıxmaq, varid olmaq, çatmaq; 2. artmaq, çoxalmaq; вода в реке прибыла çayın suyu artmışdır

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ПРИЖИТЬ

    сов. dan. qeyri-rəsmi əlaqədən uşaq doğmaq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ПРИЛИТЬ

    сов. 1. axmaq, gəlmək, axıb gəlmək; 2. əlavə tökmək, üstünə tökmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ПРИПИТЬ

    сов. dan. içib qurtarmaq, içmək

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • КРИВИТЬ

    несов. какурун, патахърун. ♦ кривить душой рикIе авайди дуьз талгьун, ттаб (тапарар) авун, тапаррун.

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • ПРИБИТЬ

    1. ягъун (мес. мих); яна алкIурун. 2. ягъун, яна ччиле ттун, яна къаткурун (мес. хару техил). 3. ягъун (ци къерехдиз са затI)

    Tam oxu »
    Rusca-ləzgicə lüğət
  • tarixi

    tarixi

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • тритий

    -я; м. (от греч. trítos - третий) Тяжёлый радиоактивный изотоп водорода, ядро которого состоит из протона и двух нейтронов (используется в атомной энергетике и для осуществления термоядерных реакций)

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • трахит

    -а; м. (от греч. trachýs - шероховатый) Зернистая светлоокрашенная вулканическая горная порода.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • трафить

    ...(св. - потрафить); разг. Угождать кому-л. Трафить зятю. Трафить хозяину дачи.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • тратить

    ...книги. Много тратить на себя. Ни копейки не тратить. Тратить всё на детей. б) отт. Употреблять, использовать на что-л. Тратить свечи. Тратить много д

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • тралить

    ...подводные мины тралом 3); очищать от мин. Тралить мины. Тралить выход из бухты.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • травить

    ...травля 1) а) кого (что) Истреблять, морить отравой. Травить мышей. Травить тараканов. б) отт. (св. - отравить); разг. Убивать или пытаться убить кого

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • теринит

    -а; м. Эластичная ткань из искусственного волокна. Финский теринит. Производство теринита. Лыжные костюмы из теринита.

    Tam oxu »
    Rus dilinin izahlı lüğəti
  • traxeit

    traxeit

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • TARİXİ

    ...къачунвай (мес. роман); 4. тарихдин (тарихдиз малум тир) девирда хьайи); ** tarixi materializm кил. materializm.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • tarixi

    sif. historique ; ~ roman roman m historique ; ~ materializm matérialisme m historique ; ~ dövr période f historique ; ~ dilçilik linguistique f histo

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-fransızca lüğət
  • tarixi

    tarihi

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-türkcə lüğət
  • TWILIT

    adj toran; zəif işıqlandırılmış; in the ~ room zəif işıqlandırılmış otaqda

    Tam oxu »
    İngiliscə-azərbaycanca lüğət
  • TRIVIA

    n lat. pl əhəmiyyətsiz / boş şey

    Tam oxu »
    İngiliscə-azərbaycanca lüğət
  • TRIVET

    trivet1 n 1. sacayaq; 2. altlıq (tava, çaynik və s. üçün) trivet2 adj üçayaqlı, üçqıçlı; a ~ table üçayaqlı masa / stol

    Tam oxu »
    İngiliscə-azərbaycanca lüğət
  • ПРИШИТЬ

    сов. 1. tikmək; 2. vurmaq, mıxlamaq; 3. məc. böhtana salmaq, böhtan atmaq, nahaqdan isnad etmək, nahaqdan üstünə qoymaq, nahaqdan günahlandırmaq

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
OBASTAN VİKİ
Trixis
Trixis glandulifera
Dolichlasium (lat. Dolichlasium) — astraçiçəklilər sırasının mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. == Növləri == Dolichlasium lagascae Gillies ex D.Don Sinonim Dolichlasium glanduliferum Lag. ex Hook. & Arn. Trixis glandulifera Benth. & Hook.f. ex Hieron.
Brijit
Brijit (fr. Brigitte) — ad.
Traxeit
Traxeit- Yuxarı tənəffüs yollarının iltihabı və obstruksiyası ilə müşayiət olunan traxeyanın infeksiyasına traxeit deyilir. Traxeit ilk dəfə 1920-ci illərdə tibbi ədəbiyyatda təsvir edilib və həmin dövrdə kəskin larinqotraxeobronxit adlandırılıb. Kəskin traxeit: kəskin və qəfl başlanğıc və yüksək morbidlik və mortalite ilə müşahidə edilir. Yarımkəskin traxeit: daha yavaş başlayır və az ağır gedişata malikdir. Əsasən uzun müddət intubasiya edilmiş, traxeostomiya qoyulmuş və/və ya respirator və ya nevroloji xəstəlikləri olan uşaqlarda müşahidə olunur. == ETİOLOGİYA == Bakteriya: Staphylococcus aureus (ən çox rast gəlinən), qrup A betta-hemolitik streptokokk, Moraxella catarrhalis və H.influenzae Pseudomonas aeruginosa, digər Qram-neqativ enteral bakteriyalar nozokomial infeksiyalara səbəb olur Mycobacterium tuberculosis, Mycoplasma pneumoniaeç Corynebacterium diphtheria, H.influenzae tip B və bir çox respirator anaerob bakteriyalar nadir hallarda traxeitə səbəb olur. Viruslar: qrip, paraqrip, respirator sinsitial virus, herpes simpleks və qızılca virusları da traxeitə səbəb olur və çox zaman bakteriyal patogenlərlə yanaşı müşahidə edilir. Göbələk: Əsasən xroniki steroid preparatlar qəbul edən və ya immun sistemi zəif olan və ya immun çatışmazlığı olan xəstələrdə rast gəlinir. == ƏLAMƏTLƏR VƏ SİMPTOMLAR == Anamnez Yüksək hərarət; ağrısız öskürək; səsli tənəffüs; letargiya (yuxululuq); təngənəfəslik; tənəffüs yollarının proqressiv artan (saatlar və ya günlər ərzində) obstruksiyası. Səsin kallığı (disfoniya), disfagiya, boyunda ağrı, tüpürcəyin (ağız suyu) ağızdan axması az hallarda müşahidə edilir.
Triest
Triest (it. Trieste; sloven. Trst) — İtaliyanın şimal şərqində Friuli-Venesiya-Culiya regionunda eyni adı daşıyan Triest vilayətinin mərkəzi olan bir bələdiyyə, şəhər və limandır. Sloveniya sərhədi yaxınlığında yerləşən Triest Adriatik dənizindəki Triest körfəzinin yaxınlığında yerləşir. Triest, 1867-1918-ci illər aralığında Avstriya-Macarıstan imperatorluğunun sərhədləri daxilində olmuşdur. Avstriya-Macarıstan imperatorluğunun süqutu və Birinci dünya müharibəsindən sonra Triestin İtaliyaya verilməsi, onun iqtisadi və mədəni əhəmiyyətinin azalmasına gətirib çıxardı. Bu gün Triest bir sərhəd şəhəridir. Xalqı qonşu regionların etnik qarışığıdır. Şəhər mərkəzində polyak və italyan dillərində danışılır. İtalyan və sloven dilləri yerli dillər kimi qəbul edilir.
Trizin
Trizin (yun. Τροιζήν ή Τροιζήνα) — Yunanıstanda kənd. Dəniz səviyyəsindən 64 metr yüksəklikdə, Peloponnes yarımadasının Arqolida bölgəsinin cənub-şərq hissəsində, Qalatasdan 8 kilometr qərbdə, Metanadan 10 kilometr cənubda, Korinfdən 62 kilometr cənub-şərqdə və Afinanın cənub-qərbindən 63 kilometr məsafədə yerləşir. 2011-ci il siyahıyaalınmasına əsasən əhalinin sayı 673 nəfərdir. Attika periferiyasının Adalar periferiya vahidinin Triziniya-Metana icmasına daxildir. 1929-cu ilə qədər Damalas (Δαμαλάς) adlanırdı. Adı qədim Trezen (q.yun. Τροιζήν, lat. Troezen) şəhərinin şərəfinə dəyişdirildi. Qədim İoniya şəhəri Trezen Saronikos körfəzinin sahilindən təxminən üç kilometr məsafədə, müasir Trizin kəndi yaxınlığında yerləşirdi.
Tiğit
Tiğit — İrəvan quberniyasının Eçmiədzin qəzasında, indiki Nairi rayonunda kənd. == Tarixi == Rayon mərkəzindən 56 km məsafədə yerləşmişdir. 1972-ci ilə kimi Əştərək rayonunun tərkibində olmuşdur. «İrəvan əyalətinin icmal dəftəri»ndə Teqit kimi, Qafqazın 5 verstlik xəritəsində Tiğit formasında qeyd edilmişdir. Erməni mənbələrində Tğit formasında verilir. Toponim qıpçaq türk tayfasından olan tuq («tiğ» tuq etnoniminin formasıdır) etnoniminə, cəmlik bildirən -ut şəkilçsinin -it fonetik formasının artırması ilə əmələ gəlib, «tuğların yaşadığı kənd», «tuğlara məxsus kənd, yaşayış yeri» mənasını bildirir. Etnotoponimdir. Quruluşca düzəltmə toponimdir. == Əhalisi == Kənddə 1831-ci ildə 92 nəfər, 1873 - cü ildə 217 nəfər, 1886-cı ildə 241 nəfər, 1897-ci ildə 333 nəfər, 1908-ci ildə 410 nəfər, 1914 - cü ildə 488 nəfər, 1916-cı ildə 512 nəfər yalnız azərbaycanlı yaşamışdır. 1918-ci ildə azərbaycanlılar erməni soyqırımına məruz qalaraq deportasiya olunmuş və Türkiyədən köçürülən ermənilər burada yerləşdirilmişdir.
Rinit
Rinit (yun. ῥίς, ῥινός - "burun") — burun boşluğu selikli qişasının qıcıqlanması və iltihabı. Ümumi simptomları — burun tutulması, asqırma və burun axıntısıdır. İltihab viruslar, bakteriyalar, qıcıqlandırıcılar və ya allergenlərdən qaynaqlanır. Rinitin ən çox rast gəlinən növü allergik rinitdir, adətən toz və tük kimi havada olan allergenlər səbəb olur. == Simptomları == Allergik rinit asqırma və burun qaşınması, öskürək, baş ağrısı, yorğunluq, halsızlıq və koqnitiv pozuntu kimi əlavə simptomlara səbəb ola bilər. Allergenlər gözlərə də təsir edə bilər, gözlərdə sulanma, qızartı və ya qaşınma, göz ətrafında şişlik yarada bilər. Əvvəllər qeyri-allergik rinit diaqnozu qoyulmuş bir çox insanda əslində yerli allergik rinit ola bilər. Əsas simptomları burun axıntısı, tutulması, tez-tez asqırmaq, tənəffüsün çətinləşməsi, burunda və boğazda qızartı, qaşıntı, qıcıqlanma və s. == Təsnifatı == === Yoluxucu rinit === kəskin rinit.
Raxit
Raxit (ing. rickets) – osteomalyasiyada olduğu kimi sümük və qığırdağın mineralizasiyasının qazanılmış və ya anadangəlmə səbəbdən pozulması və qeyri-mineral sümük matriksin (osteoid) toplanması baş verir. OP-dən fərqli olaraq mineral sümüyün sümük matriksinə nisbəti enir. Epifizlərin bağlanmasına qədərki dövrdə yaranan patologiyadır və bu böyüklərin osteomalyasiyasına uyğundur. Etioloji səbəblər (Vit D defisiti və ya rezistentliyi, və ya parathormonla bağlı olmayan fosfatların böyrəklərdə mübadiləsinin pozulması). Klinika: sümüklərdə ağrı və deformasiya, proksimal əzələrdə zəiflik, "ördək" yerişi, boyun ləngiməsi, hipotoniya, apatiya, normal əzələ fermentləri.
ABŞ tarixi
Amerika Birləşmiş Ştatlarının ərazilərinin tarixi ibtidai insanların e.ə. 15.000-ci illərdə Amerikaya gəlməsi ilə başlamışdır. Çoxlu sayda yerli mədəniyyət formalaşdı, bunlardan bir çoxu XVI əsrdə daha sıx məskunlaşmış həyat tərzindən uzaqlaşaraq başqa yerlərdə yenidən təşkil edilmiş siyasətlərə doğru tranformasiyalardan keçdi. Avropalılar Amerika kolonizasiyasına XV əsrin sonlarından başladı, lakin müasir ABŞ ərazisindəki koloniyaların çoxuna 1600-cü ildən sonra yerləşdilər. 1760-cı ildə on üç ingilis koloniyasında 2,5 milyon insan yaşayırdı. Cənub koloniyaları qul əməyinə əsaslanan təsərrüfat sistemi qurdu və bu səbəbdən Afrikanın milyonlarla əhalisini kölələşdirdi. Fransanı məğlub etdikdən sonra Britaniya hökuməti kolonistlərin yeni vergilərin onların təsdiqinə ehtiyacı olduğuna dair konstitusiya arqumentini rədd edərək, 1765-ci il Möhür aktı da daxil olmaqla bir sıra vergilər tətbiq etdi. Bu vergilərə qarşı müqavimət, xüsusən də 1773-cü ildə Boston çay qonaqlığı parlamentin özünüidarəni dayandırmaq üçün cəza qanunları çıxarmasına səbəb oldu. 1775-ci ildə Massaçusetsdə silahlı münaqişə başladı. 1776-cı ildə Filadelfiyada İkinci Kontinental Konqres "Amerika Birləşmiş Ştatları" olaraq koloniyaların müstəqilliyini elan etdi.
Abxaziya tarixi
Abxaziya tarixi — Abxaziya ərazisi və bu ərazidə yaşayan abaxaz-adige xalqlarının tarixi. == Qədim dövrlər == Abxaziya ərazisindəki ilk insan izləri Erkən Paleolit dövrünə təsadüf edir. İbtidai icma cəmiyyətinin dağılması prosesi e.ə. VII–VI əsrlərdə baş vermişdir. E.ə. VI–IV əsrlərdə Abxaziya Kolxida çarlığının tərkibinə daxil idi. E.ə. 2-ci əsrin sonunda Abxaziya Pont hökmdarı VI Mitridat Evpatorun əlinə keçmiş, e.ə. 63-cü ildən isə sahilyanı ərazilər romalıların nəzarəti altında olmuşdur. Eramızın I əsrinin sonlarında Abxaziya ərazisində abazq, apsil və saniqlərin tayfa ittifaqları yaranmışdır.
Adıge tarixi
Adıge ərazisində ilk insan izləri Erkən Paleolit dövrünə aiddir. E.ə.I-ci minilliyin ortalarına aid yazılı abidələrdə adıqların əcdadları meotlar, sindlər, kerketlər və s. adlarla məlumdur. Hunların ardınca IV–IX əsrlərdə Şimali Qafqaz avarların, Bizansın, bulqarların və xəzərlərin hücumlarına məruz qalmışdı. VI əsrin sonlarından 630-cu ilə dək Adıge Göytürk xaqanlığının nəzarəti altında olmuşdur. Adıge Dneprboyu slavyanlar, Qafqaz xalqları və Yaxın Şərq ölkələri ilə ticarət aparırdı. XIII əsrin 2-ci yarısından XV əsrin 1-ci yarısınadək Qara dəniz sahillərində yerləşən Genuya şəhər-koloniyaları Adıgenın tarixi-mədəni inkişafında və ticarətində mühüm rolu olmuşdur. Əsasən çörək, meyvə, kürü, mis, mum, xəz və qul ixrac olunur, duz, parça, silah və bəzək əşyaları idxal edilirdi. XIII əsrdə Adıge Qızıl Ordaya tabe oldu. 16–18 əsrlərdə Osmanlı imperiyası və Krım xanlığının Adıge ilə müharibələri nəticəsində burada islam dini yayılmağa başlamışdı.
Adıgey tarixi
Adıge ərazisində ilk insan izləri Erkən Paleolit dövrünə aiddir. E.ə.I-ci minilliyin ortalarına aid yazılı abidələrdə adıqların əcdadları meotlar, sindlər, kerketlər və s. adlarla məlumdur. Hunların ardınca IV–IX əsrlərdə Şimali Qafqaz avarların, Bizansın, bulqarların və xəzərlərin hücumlarına məruz qalmışdı. VI əsrin sonlarından 630-cu ilə dək Adıge Göytürk xaqanlığının nəzarəti altında olmuşdur. Adıge Dneprboyu slavyanlar, Qafqaz xalqları və Yaxın Şərq ölkələri ilə ticarət aparırdı. XIII əsrin 2-ci yarısından XV əsrin 1-ci yarısınadək Qara dəniz sahillərində yerləşən Genuya şəhər-koloniyaları Adıgenın tarixi-mədəni inkişafında və ticarətində mühüm rolu olmuşdur. Əsasən çörək, meyvə, kürü, mis, mum, xəz və qul ixrac olunur, duz, parça, silah və bəzək əşyaları idxal edilirdi. XIII əsrdə Adıge Qızıl Ordaya tabe oldu. 16–18 əsrlərdə Osmanlı imperiyası və Krım xanlığının Adıge ilə müharibələri nəticəsində burada islam dini yayılmağa başlamışdı.
Albaniya tarixi
== Alban xalqının formalaşması == Albaniya ərazisində yaşayan qədim xalqlardan biri də İlliryalılardır. == Orta əsrlər == === Osmanlı dövrü === 1385-ci ildə Timurtaş paşa, İstip, Manastır və Ohri vilayətlərini ələ keçirdi. Bolqarıstanda Sofiya Osmanlı hakimiyyətinə keçdi. Serbiya və Bosniya kralları, Xorvatiya və Albaniya şahzadələri osmanlılara qarşı birləşdi və 30.000 nəfərlik bir orduyla Timurtaş paşanı Plosnik deyilən yerdə məğlub etdilər. Osmanlı dövləti 1417-ci ildə bu ölkəyə daxil olub, 1913-cü ildə son Osmanlı Həsən Rza Paşanın şəhid edilməsi ilə də buranı tərk edib. === İskəndər bəyin üsyanı === İskəndər bəy deyilən Yorgi Kostriota 1443 ilə 1468 illəri arasında Osmanlı hakimiyyətinə qarşı girişilən üsyanı idarə etmişdir. == İkinci Dünya Müharibəsi illərində == == Müharibədən sonrakı Albaniya == Avropada müsəlmanların çoxluq təşkil etdiyi yeganə ölkə olan Albaniya 1944-cü il noyabrın 29-da azad edildi. 1946-cı ilin yanvarında Albaniya Xalq Respublikası elan olundu. Albaniya Kommunist partiyası isə Albaniya Əmək Partiyası adlandı. Albaniya Əmək Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi və stalinizmin qatı tərəfdarı olan Ənvər Xoca 1946-cı ildən 1985-ci ilin aprelinədək, yəni ölənə qədər ölkəyə rəhbərlik etdi.
Almaniya tarixi
Almaniya tarixi (alm. Geschichte Deuchlands‎) — Almaniyanın tarixi. == Alman xalqının formalaşması == Alman xalqının etnik olaraq formalaşmasının Skandinav bürünc əsrində, təxminən e.ə 1700-cü illərdə baş verdiyi güman edilir. Eramızdan əvvəl 1-ci əsrdə German tayfaları Cənubi Skandinaviya və Şimali Almaniyadan tədricən cənuba, şərqə və qərbə doğru yayılmağa başladılar. Bu prosesdə onlar baltik, irandilli, slavyan və yunan xalqları ilə təmasda olmağa başladılar. Roma imperiyasındakı alimlərin tədqiqatlarına rəğmən, german tayfalarının ilkin dövrlərdəki fəaliyyəti haqda müasir elmə çox az şey məlumdur. İmperator Avqustun dövründə Roma İmperiyası Germaniyaya (romalılar Reyn çayı ilə Ural dağları arasındakı əraziləri belə adlandırırdı) hücum etdi. Roma qoşunlarına tanınmış sərkərdə Publiy Kvintiliy Var başçılıq edirdi. Eramızın 9-cu ilində Tevtoburq meşəsindəki döyüşdə Varın başçılıq etdiyi 3 Roma legionu german tayfaları tərəfindən məğlub edildi. Beləliklə, müasir Almaniya ərazisindəki xalqlar Roma imperiyası tərəfindən işğal olunmaq təhlükəsindən azad oldu.
Almanya tarixi
Almaniya tarixi (alm. Geschichte Deuchlands‎) — Almaniyanın tarixi. == Alman xalqının formalaşması == Alman xalqının etnik olaraq formalaşmasının Skandinav bürünc əsrində, təxminən e.ə 1700-cü illərdə baş verdiyi güman edilir. Eramızdan əvvəl 1-ci əsrdə German tayfaları Cənubi Skandinaviya və Şimali Almaniyadan tədricən cənuba, şərqə və qərbə doğru yayılmağa başladılar. Bu prosesdə onlar baltik, irandilli, slavyan və yunan xalqları ilə təmasda olmağa başladılar. Roma imperiyasındakı alimlərin tədqiqatlarına rəğmən, german tayfalarının ilkin dövrlərdəki fəaliyyəti haqda müasir elmə çox az şey məlumdur. İmperator Avqustun dövründə Roma İmperiyası Germaniyaya (romalılar Reyn çayı ilə Ural dağları arasındakı əraziləri belə adlandırırdı) hücum etdi. Roma qoşunlarına tanınmış sərkərdə Publiy Kvintiliy Var başçılıq edirdi. Eramızın 9-cu ilində Tevtoburq meşəsindəki döyüşdə Varın başçılıq etdiyi 3 Roma legionu german tayfaları tərəfindən məğlub edildi. Beləliklə, müasir Almaniya ərazisindəki xalqlar Roma imperiyası tərəfindən işğal olunmaq təhlükəsindən azad oldu.
Andorra tarixi
Andorra tarixi — Andorranın yaranması tarixi haqda ilk məlumatlar 805-ci ilə istinad edir. Orta əsrlərdə əvvəl mavrlardan, sonra isə ispan və fransız feodallarından öz müstəqilliyini qoruyan çoban qəbilələri burada yaşamışlar. Bu ərazidə ağalıq üstündə ispan və fransız feodalların rəqabəti yüz illərlə davam etmişdir. 1278-ci ildən başlayaraq Andorra bəzi fasilələrlə İspaniya və Fransanın ikili protektoratı altında olur. 1278–1288-ci illərdə Urxel yepiskopu ilə (İspaniya) qraf de Fua (Fransa) bu ölkəni bölüşdürmək aktını imzalayırlar. Bu ikili asılılıq indi simvolik xarakter daşıyır. 1866-cı ildə Andorra konstitusiya qəbul edir.
Antarktida tarixi
Antarktida — Yerin ən cənub materiki və qitəsi. Antarktida tamamilə Cənub yarımkürəsində yerləşir və Cənub okeanı ilə əhatə olunub. Ərazisi 14,4 milyon kv.km-dir ki, bu da Antarktidanı Yerin ərazisinə görə 5-ci ən böyük materiki edir. Bu ölçüsünə görə o Avstraliyadan təxminən iki dəfə böyükdür. == Tarixi == Antarktidanın mövcud olması barədə ilk fikirləri e.ə. 350-ci ildə qədim yunanlar söyləmişlər. Qədim yunanlara Arktikanın (Arktos — şimal) olması məlum idi və onlar belə bir mülahizə irəli sürüdülər ki, müvazinətin pozulmaması üçün onun cənubunda da soyuq iqlimə malik başqa bir məkan olmalıdır. Ehtimal olunur ki, Antarktidanın buz sahilləri ilə ilk dəfə olaraq müasir polineziyalıların — maorilərin əcdadları — Yeni Zelandiya adalarının qədim sakinləri tanış olmuşlar. Antarktida materikinin olması barədə ingilis A. Dalpimlya hələ 1770-ci ildə çap etdirdiyi məqalədə bəhs etmişdir. O öz fikrini elmi cəhətdən belə əsaslandırmağa çalışırdı ki, şimal və cənub yarımkürələrində su və quru ərazilərin bərabərşəkilli paylanması cənub qütbündə hansısa bir ərazinin olmasını zərurətə çevirir.
Avropa tarixi
Avropa tarixi — Avropa qitəsində yaşayan xalqların qədim zamanlardan etibarən günümüzə qədər davam etmiş tarixini əhatə edir. Arxeloji qazıntıları nəticəsində Avropada ilk insan məskənlərinin Eradan əvvəl 35.000 il əvvəl yarandığını göstərir. Avropada aşkarlanmış ən qədim yazı nümunəsi e.ə. 700-cü ildə, Qədim Yunanıstanda Homer tərəfindən yazılmış İliada dastanıdır. Qədim Yunanıstanla yanaşı eramızdan əvvəl VIII əsrdə yaradılmış Roma krallığı dövrünün ən müasir sivilizasiyalarından hesab olunurdu. Qədim Yunanıstan və Qədim Roma dövlətləri eramızın IV əsrindən başlayaraq dağılmağa başlamış, həmin əsrdən etibarən Xristianlıq dini Avropada öz təsirini gücləndirmişdir. Orta əsrlərin əvvələrində Avropada durğunluq dönəminə daxil olmuşdur. Yaxın Şərq və Asiyada yaşayan bir çox xalqlar texniki və mədəni nəaliyyətlərinə görə Avropa xalqlarını arxada qoymağı baçarmışlar. Yeni dövrüdən etibarən başlayan intibah və reformasiya kimi hərəkatlar, Avropanın hərbi, iqtisadi, demokratik və texniki yöndə inkişaf etməsinə səbəb olmuş və qısa müddətdən sonra inkişaf tempi və mədəni səviyyəsinə görə Avropa digər qitələrdən üstün bir mövqedə qərarlaşmışdır. Bu üstünlüklərindən istifadə edən Avropa xalqları, digər qitələrdə koloniyalar yaratmış və həmin qitələrdə olan təbii sərvətləri talamışlar.
Avstriya tarixi
Avstriya tarixi- Avstriyanın tarixi. == Orta əsrlər == === Avstriya və Osmanlı imperiyası === Avstriyanın Macarıstanda təkbaşına ağalığa nail olmaq cəhdi, 1664-cü ildə Osmanlı imperiyası ilə müharibəyə səbəb oldu. Avstriyalıların möhkəmləndirmiş olduqları və alınmaz saydıqları Uyyar qalası alındı. Avstriya imperatoru təkbaşına türklərlə vuruşa bilməyəcəyini anlayaraq, Vatikandan və Avropa dövlətlərindən yardım istədi, lakin türklər bəzi qalaları aldıqdan sonra Avstriya ordusunu darmadağın etdi. Nəticədə Avstriya imperatoru sülh təklif etdi. Osmanlı dövləti ilə Avstriya arasında bağlanmış sülh müqaviləsinə görə Avstriyanın ələ keçirilmiş Uyyar və başqa qalaları geri qaytarıldı. Avstriya ilə sülh bağlandıqdan bir neçə il sonra Osmanlı dövləti Ukraynada nüfuz dairəsi üstendə Polşa ilə müharibəyə başladı. Beş il davam edən bu müharibədə türklər qələbə qazandılar. Polyaklar osmanlıların Ukrayna üzərində hakimiyyətini qəbul etdilər. 1681-ci ildə Avstriya ilə münasibətlər yenidən pisləşdi.
Avtomobilin tarixi
Avtomobilin tarixi 19-cu əsrdə enerji mənbəsi olaraq buxarın istifadə edilməsi ilə başlayır və daxili yanma mühərriklərində neftin istifadə edilməsi ilə davam edir. Hal-hazırda alternativ enerji mənbələri ilə işləyən avtomobillər istehsal edilməyə başlayıb. İlk avtomobillər buxar maşınları olmuşdur. Bu zamanlar sürücü "Şofer", yəni fransız dilində "ocaqçı" adlanırdı. Çünki, sürücü onun ocağını qızdırmalı və bunun sayəsində maşını işə salmalı idi. Avtomobil yaranmasından etibarən inkişaf etmiş ölkələrdə insan və yük daşınması sahəsində əsas nəqliyyat vasitəsi olaraq qəbul edilmişdir. Avtomobil sənayesi İkinci Dünya Müharibəsindən sonra ən böyük sənaye qollarından biri olmuşdur. 1907-ci ildə 250.000 avtomobil var idi, 1914-cü ildə Ford Model T-nin istehsal olunması ilə 500.000-ə çatmış, İkinci Dünya Müharibəsindən biraz əvvəl bu say 50 milyonun üzərinə çıxmışdır. Müharibədən sonra keçən otuz il ərzində avtomobil sayı altı qatına çıxmış və 1975-ci ildə 300 milyona çatmışdır. İllik avtomobil istehsalı 2007-ci ildə 70 milyonu keçmişdir.
Azərbaycan tarixi
Azərbaycan tarixi — Qədim dövrdən bu günə kimi Azərbaycanın tarixi. Azərbaycan ərazisində hələ Paleolit dövründən etibarən məskunlaşma var idi (Azıx mağarasından tapılmış Azıxantrop və Qobustan petroqlifləri). E.ə. IV əsrdən 706-cı ilə qədər Azərbaycan ərazisində Qafqaz Albaniyası çarlığı mövcud idi, regionun cənub-şərqi hissəsi isə Atropatenanın tərkibində idi. VIII əsrdə Albaniya və Atropatena Ərəb Xilafətinin tərkibinə daxil olur və islam mədəniyyəti ilə tanış olur. Ərəb Xilafətinin zəifləməsindən sonra Azərbaycanda bir sıra feodal dövlətlər meydana gəlir (Şirvanşahlar, Salarilər, Sacilər, Şəddadilər və Rəvvadilər). XI əsrdə Azərbaycanın Böyük Səlcuq İmperiyasının tərkibinə daxil olması Azərbaycan xalqının formalaşması prosesində əhəmiyyətli rol oynayır. Azərbaycan xalqının formalaşması XV əsrdə başa çatır. Arran XII əsrdə Azərbaycan Atabəyləri dövlətinin tərkibinə daxil olur, XIII əsrdə isə monqolların hücumuna məruz qalır. Azərbaycan Elxanilər Teymurilər dövlətinin tərkibinə daxil olur.
Azərbaycanın tarixi
Azərbaycan tarixi — Qədim dövrdən bu günə kimi Azərbaycanın tarixi. Azərbaycan ərazisində hələ Paleolit dövründən etibarən məskunlaşma var idi (Azıx mağarasından tapılmış Azıxantrop və Qobustan petroqlifləri). E.ə. IV əsrdən 706-cı ilə qədər Azərbaycan ərazisində Qafqaz Albaniyası çarlığı mövcud idi, regionun cənub-şərqi hissəsi isə Atropatenanın tərkibində idi. VIII əsrdə Albaniya və Atropatena Ərəb Xilafətinin tərkibinə daxil olur və islam mədəniyyəti ilə tanış olur. Ərəb Xilafətinin zəifləməsindən sonra Azərbaycanda bir sıra feodal dövlətlər meydana gəlir (Şirvanşahlar, Salarilər, Sacilər, Şəddadilər və Rəvvadilər). XI əsrdə Azərbaycanın Böyük Səlcuq İmperiyasının tərkibinə daxil olması Azərbaycan xalqının formalaşması prosesində əhəmiyyətli rol oynayır. Azərbaycan xalqının formalaşması XV əsrdə başa çatır. Arran XII əsrdə Azərbaycan Atabəyləri dövlətinin tərkibinə daxil olur, XIII əsrdə isə monqolların hücumuna məruz qalır. Azərbaycan Elxanilər Teymurilər dövlətinin tərkibinə daxil olur.
Bakı tarixi
Bakı şəhəri — Azərbaycan Respublikasının paytaxtıdır. Müxtəlif dövrlərdə Bakı şəhəri Şirvanşahlar dövləti, Bakı xanlığı, Bakı quberniyası, Azərbaycan Demokratik Respublikası və Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının mərkəzi olmuşdur. Hal-hazırkı dövrdə isə Bakı şəhəri Azərbaycan Respublikasının paytaxtıdır. == Adın etimologiyası == Bakı adının mənşəyi haqqında müxtəlif fikirlər vardır. Fars dilində bu adın ilkin forması kimi Baqavan sözündən istifadə edilmişdir. Bu söz Tanrının şəhəri kimi tərcümə olunur. Fars mənbələrində Bakı adının digər bir etimologiyası kimi Bādkube (بادکوبه) kimi yazılan Küləklər şəhəridir. Bakı şəhərinin eramızın V əsrində yarandığından Badükübə sözünü bu dövrdən etibarən istifadə olunduğu ehtimal olunur. === Müxtəlif dövrlərdə şəhərin adlanırılması === == Tarixi == Abşeron yarımadası ərazisində yazılmış arxeoloji materiallar buranın qədim yaşayış məskəni olduğunu sübut edir. Pirallahı, Zığ gölü ətrafı, Şüvəlan, Mərdəkan, Binəqədi, Əmircan və s.
Banqladeş tarixi
== Banqladeş qədim və orta əsrlər dövründə == Banqladeş ərazisində e.ə. VII-VI əsrlərdə yaranmış ilk dövlət Vanqa (indiki Banqladeş adı da buradandır: "Banqla" — benqallara məxsus, "deş" — ölkə deməkdir. E.ə. IV əsrdə - eramızın V əsrində Banqladeş ərazisi müxtəlif qədim Hindistan imperiyalarının tərkibinə daxil idi.. VIII əsrdən bu dövlətlərin ərazisi qərbdəki torpaqlarla birlikdə vahid Benqaliya dövlətində birləşdirildi. 750-1174-cü illərdə bu dövləti Budda dininin himayədarı hesab olunan Pala sülaləsinin nümayəndələri idarə etmişlər. XIII əsrdə Benqaliyanı Dehli sultanlığı ələ keçirdi. Həmin dövrdə burada islam dini geniş yayılmağa başladı.. XIV əsrin ortalarında Benqaliyanın Dehli çanişinləri müstəqil hakimlərə çevrildilər. Onların bir neçə sülaləsi 1576-cı ilədək burada hakimiyyətdə olmuşdur.