Поиск по словарям.

Zülqədə Allahverdi qızı Kasumova (azərb. Zülqədə Allahverdi qızı Qasımova‎; 8 oktyabr 1932, Vərəzət, Nuxa rayonu – bilinmir, bilinmir) — Azərbaycan-sovet tütünçüsü, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı (1949). == Həyatı == 8 oktyabr 1932-ci ildə Azərbaycan SSR-nin Nuxa rayonunun (indiki Azərbaycanın Şəki rayonu) Vərəzət kəndində anadan olmuşdur. 1944-cü ildən kolxozçu, 1948-ci ildən Şamxor rayonunun "Şəfəq" (keçmiş Səfərov adına) kolxozunun üzvü, 1955-ci ildən kənd təsərrüfatında müxtəlif vəzifələrdə çalışmışdır. 1948-ci ildə zavod 3 hektar sahədə hər hektardan 25,5 sentner "Trapezond" tütün məhsulu almışdır. SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 1 iyul 1949-cu il tarixli fərmanı ilə 1948-ci ildə yüksək tütün məhsulu əldə etdiyinə görə Zülqədə Allahverdi qızı Qasımovaya "Oraq və çəkic" medalı və "Lenin" ordenləri təqdim edilməklə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı adına layiq görülmüşdür. 1976-cı ildən ittifaq əhəmiyyətli pensiyaçıdır.

Zülqədər bu mənalarda gələ bilər: Zülqədər eli — Qızılbaşlar tayfa ittifaqına daxil olan ellərdən idi. Zülqədəroğulları bəyliyi — XIV yüzildən XVI yüzilin ilk yarılarına qədər Anadolu tarixində mühüm rol oynayan, Oğuzların Bozoqlar qoluna mənsub, bir türkmən xanədanı. Yaqub xan Zülqədər — Şah Abbas Səfəvi dövründə Farsın hökmdarı idi. Məhəmməd xan Zülqədər — Öncə Səfəvi, sonra Osmanlı sərkərdəsi, Ərzurum əyalətinin ilk bəylərbəyi. Zeynəddin Qaraca bəy Zülqədər — Zülqədər bəyliyinin banisi, hökmdar, (1334-1353). Sülü bəy Zülqədər — Hökmdar, XIV yüzil. Əlaəddövlə Bozqurd bəy Zülqədər (1479-1515) — hökmdar. Məlik Arslan bəy Zülqədər — Hökmdar, (1454-1466), XV yüzil. Əli bəy Zülqədər — Hökmdar, (1515-1522). Şahrux xan Tatılı-Zülqədər (?-1586) — Qızılbaş sərkərdəsi, bəylərbəyi.

Meymənət Mir Sadiqi Zülqədər — Həbibullah Zülqədər və Zaman Zülqədərin qızı,1937-ci ildə İstəhban şəhərində dünyaya gəlibdir.Şeirlərində Azadə təxəllüs edir.

Səhifi Cövhəri Şirazi, Cövhəri və Səhifi Zülqədər — XV-XVI əsrlərin şair və xəttatı. O, Azərbaycan və Fars dillərində şeirlər yazıb. Səhifi Zülqədər, həm də Səfəvi dövrəsinin görkəmli kitabə yazanlarından idi ki işıqlı əlyazması (Təzhib), və cildçilikdə də səriştəli idi. Səhifi Zülqədər, Sufi Xəlil Zülqədərin törəmələrindəndir ki Şirazda dünyaya gəldi və İsfahanda böyüdü. Deyiblər ki kitabxana qurmaqda bənzərsiz idi. İsfahanın Cümə Məscidinin Setənanında bir yaxşı kitabxana qurmişdu. Süls xəttin yaxşı yazmaqa görə və bacarıqlı kitabə yaıçı olmasına görə çoxlu məscid kitabələri onun xətti ilə idi.. O, 90 ildən çox yaşayıb.Şair oğlu Əsiri Şirazi öləndə, o hələ yaşayırdı. Bəyani, Mehdi.Xəttatların Əhvalat və Əsərləri.Elmi Nəşrlər.İkinci çap.Tehran, 1984. Səhifi Cövhəri Şirazi Aftab saytı SəhifiDehxuda lüğəti Qüdsi, Mənuçehr.Səhifi Şirazi Səfəviyyə Dövrünün Xəttat Sənətkarı.Hünər və Mərdom (Sənət və Xalq) dərgisi.1972-ci il 114-cü sayı 35-38 səhifələri Arxivləşdirilib 2016-03-04 at the Wayback Machine Xəttatlıq çox pis şeydi.

Zülqədər bu mənalarda gələ bilər: Zülqədər eli — Qızılbaşlar tayfa ittifaqına daxil olan ellərdən idi. Zülqədəroğulları bəyliyi — XIV yüzildən XVI yüzilin ilk yarılarına qədər Anadolu tarixində mühüm rol oynayan, Oğuzların Bozoqlar qoluna mənsub, bir türkmən xanədanı. Yaqub xan Zülqədər — Şah Abbas Səfəvi dövründə Farsın hökmdarı idi. Məhəmməd xan Zülqədər — Öncə Səfəvi, sonra Osmanlı sərkərdəsi, Ərzurum əyalətinin ilk bəylərbəyi. Zeynəddin Qaraca bəy Zülqədər — Zülqədər bəyliyinin banisi, hökmdar, (1334-1353). Sülü bəy Zülqədər — Hökmdar, XIV yüzil. Əlaəddövlə Bozqurd bəy Zülqədər (1479-1515) — hökmdar. Məlik Arslan bəy Zülqədər — Hökmdar, (1454-1466), XV yüzil. Əli bəy Zülqədər — Hökmdar, (1515-1522). Şahrux xan Tatılı-Zülqədər (?-1586) — Qızılbaş sərkərdəsi, bəylərbəyi.

Zülqədər Həsən oğlu Cahangirov (1 may 1907, Tuğ, Şuşa qəzası – 14 sentyabr 1974, Tuğ, Hadrut rayonu) — iqtisad elmləri doktoru, professor. Zülqədər Cahangirov 1 may 1907-ci il Tuğ kəndində anadan olmuşdur. 20-ci illərin əvvəllərində Tuğ orta məktəbini bitirdikdən sonra təhsilini Bakı və Daşkənd şəhərlərində davam etdirərək ali təhsil almışdır.1932-ci ildə Daşkənd şəhərində Orta Asiya Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun plan-iqtisad fakültəsini bitirmişdir. 1944-cü ildə iqtisad elmləri namizədi alimlik dərəcəsi almaq üçün dissertasiya müdafiə etmişdir. Müxtəlif illərdə Ali Kənd Təsərrüfat məktəbində iqtisad kafedrasının müdiri, keçmiş Lenin adına APİ-un İqtisadiyyat kafedrasının müdiri, Azərbaycan Elmlər Akademiyasının iqtisad bölməsinin rəhbəri və Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsində iqtisadiyyat bölməsinin rəhbəri vəzifələrində calışmışdir. Görkəmli alim, respublikanın əməkdar iqtisadçısı Z.H Cahangirov 14 sentyabr 1974-cü ildə Tuğda vəfat etmiş və öz vəsiyyəti ilə Tuğ kəndinfə dəfn edilmişdir. Azərbaycan ilk iqtisadçı alimlərindən biri olmuş, 1969-cu ildə respublikanın əməkdar elm xadimi adına layiq görülmüşdür. Zülqədər Cahangirov xidmətlərinə görə bir sıra orden və medallarla təltif olunmuşdur. Elmi-pedaqoji fealiyyəti dövründə siyasi iqtisad və kənd təsərrüfatı iqtisadiyyatına dair 60-dan çox elmi işi dərc olunmuşdur. Onun rəhbərliyi altında 15 namizədlik dissertasiyası müdafiə olunmuşdur.

Zülqədər eli — Qızılbaşlar tayfa ittifaqına daxil olan ellərdən idi (həmçinin bax: Dulqədiroğulları bəyliyi). Zülqədirlilər əvvəlcə Diyarbakırdə sakin idi. Sonra Səfəvilərə xidmət üçün indiki İranda məskunlaşıblar. Əsasən Qarabağ, Kəlbəcər, Aran, Ağcabədi tərəfdə törəmələri var.

Zülqədər eli — Qızılbaşlar tayfa ittifaqına daxil olan ellərdən idi (həmçinin bax: Dulqədiroğulları bəyliyi). Zülqədirlilər əvvəlcə Diyarbakırdə sakin idi. Sonra Səfəvilərə xidmət üçün indiki İranda məskunlaşıblar. Əsasən Qarabağ, Kəlbəcər, Aran, Ağcabədi tərəfdə törəmələri var.

Məhəmməd xan Zülqədər (Əlbistan – 1570, Ərzurum) — Səfəvi, sonra Osmanlı sərkərdəsi, Ərzurum əyalətinin ilk bəylərbəyi. Məhəmməd bəy Şahrux xan oğlu Əlbistanda anadan olmuşdu. Tarixçi yazır: "O, mühtəmələn ailə üçündəki bir anlaşmazlıqdan dolayı şahın xidmətinə girmiş və Astrabad valiliyi vəzifəsinə təyin edilmişdi. Ancaq, onun qızılbaşlığı nə dərəcə mənimsədiyi xüsusunda ətrafındakılar tərəfindən daima şübhəylə yanaşıldığı anlaşılmaqdadır . Qanuni Sultan Süleymanın Iraqeyn səfəri əsnasında I Şah Təhmasibə min nəfərlik Zülqədər əsgəri ilə qatılmış, yasavulluq üçün Osmanlı ordusuna qarşı getdiyi əsnada da səf dəyişdirərək osmanlıların yanına geçmiş, Qanuni də onu, daha öncələri Osmanlı dövlətinə sığınmış Üləma sultan ilə birlikdə Təbriz üzərinə göndərmişdi. Bu hadisə I Şah Təhmasibin qardaşı Sam mirzənin üsyanı ilə eyni dönəmə rastladığından, şahın Vəstam qalasını mühasirəsi əsnasında qala xalqı "Sam mirzə yağı oldu, Rum sultanı onu oğlu bilib İranı ona bağışladı" deyə bağırınca, Şah da "mən də Zülqədəroğlunu oğlum bilirdim o mənə nə qədər vəfalı oldu ki Sam mirzə, Xudavəndigara o qədər vəfalı olsun. Əgər bizdən əlaqəsıni kəsdi isə onu Allaha həvalə edirəm" deyə cevab vermişdi. Tarixçi Mehmed Solakzadə yazır: "Uca məqam sahibi padşah həzrətləri, ulduzlar sayında əsgəri ilə 941-ci il rəbiüləvvəlin 19-cu günü (29 sentyabr 1534) Təbrizə gəlib, ertəsi günü Ucanda İslam əsgərlərinə çatdı. Bu mənzildən köçərək Sultaniyyə adlı şəhərə çatanda, bəzi hadisələr üzündən Əcəm şahına iltica edən Zülqədər bəyzadələrindən Məhəmməd xan, qızılbaşlar tərəfindən üz çevirərək qaçıb cahanpənah sultanın dərgahına gəlib üz sürdü. (Bax: Mehmed Solakzadə, Tarix,Bakı, "Elm", 1992, səh.

Seyid Mustafa Zülqədər (1946, Rudan) — İranın İslami Şura Məclisinin ikinci dövründə Bəndər Abbas, Hacıabad, Əbumusa və Qeşmin nümayəndəsi idi.

Yaqub bəy Zülqədər (?-1592) — Şah Abbas Səfəvi dövründə Fars əyalətinin bəylərbəyi (1587-1592). Yaqub xan Zülqədər İbrahim xan Hacılı-Zülqədərin oğlu və İlyas bəy Əlaəddövlə, Nasirəddin Məhəmməd bəy Zülqədərin oğlunun nəvəsidir (Əlaəddövlə 1535-ci ildə Sultan Səlim ilə müharibədə öldü).Yaqub xan Zülqədər Zülqədər elinin ən məşhur şəxslərindən biridir ki, I Şah Abbas Səfəvi dövründə bir çox zülqədər elinin adamları ilə İrana gəldi.O,Farsın hökmdarı, Mehdiquli xan Zülqədərin qətlindən sonra (ki Şah Abbas Səfəvinin əmri ilə öldürüldü),Farsın və funksiyalarının hökmdarı oldu.O, sonra Kirmanın hökmdarı Bəktaş xan Avşar ilə müharibə etdi və Bəktaş xan Avşar qətlə yetişdi və Yaqub xan Zülqədər qalib oldu və hökmdarlıq ərazisi Yəzd və Kirmana qədər uzandı.Bu sürətli fəthlər, Şah Abbasın xoşuna gəlmədi və Yaqub xan Zülqədərin məhv olmasına qərar verdi. Yaqub xan kimi güclü adam ilə üzləşmək mümkün deyildi, Şah Abbas onu hiylə və kələk ilə öldürmağa qərar verdi və əvvəldə Kor Həsən bəy Ustaclunu, Yaqub xanın yanına göndərdi və onu İsfahana dəvət etdi amma Yaqub xan incəliklə İsfahana getməkdən imtina etdi. Beləliklə Şah Abbas özü Farsa getdi, Yaqub xan, vəziri Mirzəcanının hiləsinə aldandı və 29 sentyabr 1592-ci ildə Şah Abbasın təşkil etdiyi şah ziyafətinə getdi və orada Hüseyn xan Ziyadoğlu-Qacar, onun əllərini bağladı və yerə vurdu, sonra Şah Abbas əmri ilə onu zindana saldılar və sonra öldürdülər. Həmin il,Şah Abbas Bünyad xan Zülqədəri Farsın bəylərbəyi təyin etdi. Ənvər Çingizoğlu, Zülqədər eli, Bakı: Şərq-Qərb, 2011,-156 səh.

Şahqulu Xəlifə Zülqədər (ö. 4 iyul 1558, Astrabad, Səfəvi imperiyası) — Səfəvi imperiyasının türk hərbi və ictimai xadimi, I Təhmasibin möhrdarı, eşikağasıbaşı və Qum hakimi. Şah Təhmasibin hakimiyyəti dövründə - 1530-cu illərin əvvəllərindən ölümünə qədər - 1558-ci ilə qədər şahın ən yaxın adamlarından biri olmuş, Möhrdar, eşikağasıbaşı, Qum bəylərbəyisi və çoxsaylı yürüşlərdə ordu komandanı kimi vəzifələrdə xidmət etmişdir. Şahqulu Xəlidə Zülqədər tayfasının Qavurqalı boyundan idi. Onun adı ilk dəfə 1530-cu ildə bu tayfanın başçılarından biri kimi adı çəkilmişdir. O, Şahın sarayındakı mühafizəçilər qvardiyasında xidmət etmiş və şaha yaxın olan ən yuxarı eşalonda təmsil edilmişdir. "Tarix-i Qızılbaşan" əsərinin anonim müəllifinin bildirdiyinə görə, o, eşikağasıbaşı vəzifəsinə 1531-ci ildə Dilişeyxinin qətlindəki roluna görə bu vəzifəyə təyinat almışdır. Bu zaman möhrdar Kaba Xəlifə Təkəli idi. O, Təkəli tayfasının üsyanında iştirakına görə edam edildikdən sonra bu vəzifəyə Mahmud bəy Zülqədər təyin edildi. 1533-cü ildə onun da ölümündən sonra bu vəzifə də Şahqulu Xəlifə Zülqədərə həvalə edildi.

Xəlil sultan Zülqədər - Zülqədər boyuna mənsub Qızılbaş sərkərdəsi, I Şah İsmayılın əmirlərindən biri, Şiraz hakimi. Xəlil sultan Zülqədər Şirazda hökm sürmüş Zülqədər bəylərindən biri idi. Çaldıran döyüşündə Osmanlı əleyhinə Səfəvi qoşununun sağ cinahında yer almışdı. Döyüş zamanı Şah İsmayıl onun və yanındakı əsgərlərin döyüşə qatılmayıb kənardan izlədiyini gördükdə qorçularından birini yanlarına göndərib döyüşə qoşulmasını tələb etdi. Lakin Xəlil sultan Şahın əmrini yerinə yetirmir və nəticədə Çaldıran döyüşündən sonra Şah İsmayılın əmri ilə edam edilir. Anonim müəllif tərəfindən qələmə alınan “Tarixi-Qızılbaşan” adlı əsərdə Xəlil sultanın mənsub olduğu Zülqədər tayfası haqqında qısaca məlumat verilir: “Bu tayfa Əlbistan və Mərəşdə yaşayır və özlərinin müstəqil padşahları olub. Məsələn Məlik Aslan, Nəsirəddin, Süleyman və Əlaüddövlə. Onların çoxu şanlı Səfəvi xənadanının müridləridir. I Şah İsmayılın cülusunun əvvəllərində onların böyük əksəriyyəti aləmin pənahı olan dərgaha gəldilər və Şirazın idarəsi onlara tapşırıldı. Şirazda hakimlik etmiş şəxslərin adları belədir.

Məlik Arslan bəy Süleyman bəy oğlu Zülqədər — hökmdar, (1454-1466), XV yüzillik. Süleyman bəyin üçüncü oğlu Məlik Arslan bəy 1454-cü ildən 1466-cı ilədək bəyliyə başçılıq etmişdi. 1354-ci ildə atasının ölümündən sonra Məlik Arslan bəy Zülqədər taxtına sahib oldu. Onun zamanında Zülqədərlilər ilə Ağqoyunlular arasında savaşlar baş verdi. Zülqədərlilərin əlində olan Xarput (Elazığ) Uzun Həsən tərəfindən alındı və Zülqədərlilərin paytaxtı Əlbistan, Ağqoyunlular ordusu tərəfindən dağıdıldı. Məmlük Dövləti ilə arası açılan Məlik Arslan Bəy, məmlük sultanı Xoşqədəmin bir fədaisi tərəfindən Əlbistanda məsciddə ibadət edərken 1466-cı ildə öldürüldü. Məlik Arslan bəyin Əmir Aslan bəy adlı oğlu vardı. Ənvər Çingizoğlu, Zülqədər eli, Bakı: Şərq-Qərb, 2011,-156 səh.

Məlikmüzəffər Şahsuvar bəy Süleyman bəy oğlu Zülqədər — hökmdar, XV yüzillik. Süleyman bəyin ikinci oğlu Sahsuvar bəy Məlikmüzəffər ləqəbini daşıyırdı. 1467-ci ildə 1473-cü ilədək bəyliyin hökmdarı olmuşdu. Şahsuvar bəyin üstündə osmanlılarla məmlüklər arasındaki dostluq daha da pozuldu. Bu dönəmdə Zülqədərli bəyliyi üzərindəki Osmanlı-Məmlük nüfuz mücadiləsi daha da artdı. Məmlük sultani Xoşqədəm, Zülqədərli taxtı üçün yeni bir namizəd tapdı. Şahsuvar bəyin qarşısına bir rəqib çıxarmaq üçün onun əmisi Rüstəm bəyi taxtı ələ keçirməyə təşviq etsə də, bir nəticə əldə edə bilmədi. Məmlük sultani daha sonra Şahbudaq bəyə qüvvələr verərək onu Maraş və Əlbistan üzərinə göndərdi. Qardaşlar arasındaki bu mücadiləni də Şahsuvar bəy qazandı. Məmlük sultani zülqədərlilər üzərinə Sam valisi Berdi bəy başçılığında bir ordu daha göndərdi.

Nasırəddin Məhəmməd bəy Zülqədər — hökmdar, XV yüzillik. Süli bəyin öldürülməsindən sonra yerinə oğlu Sədəqə bəy zülqədərlilərin başına keçməsinə baxmayaraq əmisinın oğlu Nasirəddin Məhəmməd bəy onun bəyliyini tanımayaraq 1399-cu ildə Zülqədər hökmdarı oldu. Nasirəddin Məhəmməd bəy Zülqədər taxtını əldə etmək üçün Osmanlı Sultanı İldırım Bəyaziddən yardım istədi. Nasirəddin Məhəmməd bəy İldırım Bəyazidin dəstəyi ilə taxta əyləşdi. Bundan dolayı osmanlılar ilə məmlüklər arasında 1515-ci ilə qədər davam edəcək olan Zülqədər bəyliği üzərindəki hakimiyyət mücadiləsi başladı. Nasirəddin Məhəmməd bəy Əmir Teymurun Anadolunu istilası sırasında ona qarşı çıxaraq Osmanlı tərəfdarı bir siyasəti apardı. Bu üzdən Əmir Teymur qüvvələri Əlbistana doğru yürüş edərək buranı xaraba qoydular. Bir yandan varlığını davam etdirə bilmek üçün osmanlılardan yardım alırkən, digər yandan da məmlüklərlə dostanə ilişkilər qurdu. Qaramanoğulları və Ramazanoğulları ilə mücadilə etdi və Qeysəri şəhərini 1436-cı ildə Qaramanlılardan aldı. Qeysəri şəhərində Nasıriyyə medrəsəsini quraraq Qeysəri qalasını yenidən inşa etdirdi.

Allahyar bəy Mehralı bəy oğlu Zülqədərov (Yelizavetpol – 3 yanvar 1918, Annino) — mülkədar, ictimai-siyasi xadim, Şəmkir qəzasının rəisi, Gəncə Şəhər Dumasının üzvü. == Haqqında == Peterburqda Meşəçilik Akademiyasını bitirmişdir. Gəncə Şəhər Dumasının üzvü olmuşdur. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dönəmində Gəncə quberniyasının Şəmkir qəzasının rəisi olmuşdur. Bolşeviklər tərəfindən provokasiyaya cəlb olunmuş kəndlilər tərəfindən evinə basqın nəticəsində arvadı Səid-Nisə xanım gülləylə öldürülmüş, özü isə tutularaq diri-diri yandırılmışdı. == Ailəsi == Qardaşı Lütvəli bəy Zülqədərov — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə Göyçay qəzasının rəisi, Gəncə üsyanının iştirakçısı. Oğlu Kamran bəy Zülqədərov — general. Bacısı oğlu Qara bəy Qarabəyov — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin üzvü, İttihad Partiyası və İttihad fraksiyasının sədri.

Allahyar bəy Mehralı bəy oğlu Zülqədərov (Yelizavetpol – 3 yanvar 1918, Annino) — mülkədar, ictimai-siyasi xadim, Şəmkir qəzasının rəisi, Gəncə Şəhər Dumasının üzvü. == Haqqında == Peterburqda Meşəçilik Akademiyasını bitirmişdir. Gəncə Şəhər Dumasının üzvü olmuşdur. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dönəmində Gəncə quberniyasının Şəmkir qəzasının rəisi olmuşdur. Bolşeviklər tərəfindən provokasiyaya cəlb olunmuş kəndlilər tərəfindən evinə basqın nəticəsində arvadı Səid-Nisə xanım gülləylə öldürülmüş, özü isə tutularaq diri-diri yandırılmışdı. == Ailəsi == Qardaşı Lütvəli bəy Zülqədərov — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə Göyçay qəzasının rəisi, Gəncə üsyanının iştirakçısı. Oğlu Kamran bəy Zülqədərov — general. Bacısı oğlu Qara bəy Qarabəyov — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin üzvü, İttihad Partiyası və İttihad fraksiyasının sədri.

Allahyar bəy Mehralı bəy oğlu Zülqədərov (Yelizavetpol – 3 yanvar 1918, Annino) — mülkədar, ictimai-siyasi xadim, Şəmkir qəzasının rəisi, Gəncə Şəhər Dumasının üzvü. == Haqqında == Peterburqda Meşəçilik Akademiyasını bitirmişdir. Gəncə Şəhər Dumasının üzvü olmuşdur. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dönəmində Gəncə quberniyasının Şəmkir qəzasının rəisi olmuşdur. Bolşeviklər tərəfindən provokasiyaya cəlb olunmuş kəndlilər tərəfindən evinə basqın nəticəsində arvadı Səid-Nisə xanım gülləylə öldürülmüş, özü isə tutularaq diri-diri yandırılmışdı. == Ailəsi == Qardaşı Lütvəli bəy Zülqədərov — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə Göyçay qəzasının rəisi, Gəncə üsyanının iştirakçısı. Oğlu Kamran bəy Zülqədərov — general. Bacısı oğlu Qara bəy Qarabəyov — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Parlamentinin üzvü, İttihad Partiyası və İttihad fraksiyasının sədri.

Lütvəli bəy Mehralı bəy oğlu Zülqədərov (1881 – iyun 1920) — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə Göyçay qəzasının rəisi, Gəncə üsyanının iştirakçısı. == Həyatı == Lütvəli (tarixi ədəbiyyatda Niftəli bəy yazılır Əslində, Lütvəli bəydir) 1881-ci ildə Yelizavetpol quberniyasında iri mülkədar ailəsində anadan olmuşdur. == AXC dövründə fəaliyyəti == Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə Lütvəli bəy əvvəlcə Cəbrayıl (Karyagin. indiki Füzuli) qəzasının 2-ci sahə polisinin, Yelizavetpol (Gəncə) qəza polisinin 3-cü sahəsinin pristavı, habelə Ərəş qəzasında pristav vəzifəsində işləmişdi. Əhalinin böyük hörmətini qazanmışdı. Lütvəli bəy əvvəllər Peterburqda çar II Nikolayın sarayında qulluq etmiş, imperator və imperatriça Mariya Fyodorovna tərəfindən yüksək dövlət mükafatlarına layiq görülmüşdü. O, 1918-ci il oktyabrın 12-də daxili işlər naziri Behbud xan Cavanşirin 78 nömrəli əmri ilə Şamaxı qəzasının müvəqqəti rəisi vəzifəsinə təyin edilmiş və bu vəzifədə 1919-cu ilin iyununadək xidmət göstərmişdi. Sonuncu tarixdə, daxili işlər naziri N. Yusifbəylinin 23 iyun 1919-cu il tarixli 85 nömrəli əmri ilə Göyçay qəzasının rəisi (1-ci dərəcə üzrə 3.000 manat əmək haqqı ilə) təyin olunmuşdu Lütvəli (Niftəli) bəy Zülqədərovun qəza rəisi kimi sonuncu vəzifəsi Cavad qəzasında olmuşdu. Azərbaycan Cümhuriyyətinin daxili işlər naziri M. H. Hacınskinin 1920-ci il 14 fevral tarixli 488 nömrəli əmri ilə L. Zülqədərov Göyçay qəzasaının rəisi vəzifəsindən azad olunub, mərkəzi Tərtər olan Cavanşir qəzasının rəisi təyin edilmişdi. L. Zülqədərov Cavanşir qəza rəisi vəzifəsində cəmi bir ay xidmət göstərmişdi.

Zeynəddin Əhməd Qaraca bəy Həsən bəy oğlu Zülqədər — Zülqədəroğulları bəyliyinin banisi, hökmdar. Zeynəddin Əhməd Qaraca bəy Həsən bəy oğlu 1334–1353-cü illərdə Zülqədəroğulları bəyliyinin başçısı olmuşdu. Elxanlı dövləti hökmdarı Əbu Səid Bahadur xanın buraxdığı boşluqdan istifadə edən Qaraca bəy məmlüklərin Hələb valisi ilə birləşərək Əlbistanı ələ keçirdi. Bəylik qurduqdan sonra ilk savaşını Ərətna bəyliyinə qarşıbaşladı. Təfsilatı ilə qeyd etsək XIII yüzilin sonlarında Hələb və Antəb arasındaki bölgələrə yerləşən Bozoq türkmənləri burada bəzən məmlüklərlə birlikdə quzeyə, şimala doğru yailan səfərlərə qatılır, bəzən də yalnız başlarına Çuxurovadaki ermənilər üzərinə basqın edirdilər. Elxanlı hakimiyəti altında olan Anadolu içlərinə qədər gələn bu türkmənlərin başında Həsən bəy oğlu Zeynəddin Qaraca bəy dururdu. Zeynəddin Qaraca bəyin ətrafında toplanan türkmənlər Antəbdən Əlbistana qədər uzanan bölgələri əllərinə keçirmişdilər. Bunların məmlüklərin davamlı hücumları ilə sarsılmış olan kiçik erməni knyazlığının zəif düşməsindən də faydalanaraq beş min atlı ilə Çuxurovaya girdikləri və bu knyazlığın şərq bölgələrini xaraba qoyaraq zəngin gənimətlərlə Maraşa geri döndükləri bilinməkdədir (1335). Eyni tarixdə Elxanlı hökmdarı Əbu Səid Bahadır xan ölmüş və Anadoludaki türkmən bəyləri üçün bir hərəkət yolu açılmışdı. Bu fürsətdən faydalanan və Qaraca bəy kimi bir türkmən bəyi olan Taraqlı Xəlil bəy Əmir Ərətnanın əlindən Əlbistan yörəsini almağa müvəffəq oldu.

Zülqədərovlar — Azərbaycan xalqının tanınmış soylarından biri. Şəmşəddil 18-ci əsrin ortalarında (1747) yaranmış sultanlıq idi. Ərazisi 4200 verst (1 verst 1067 kvadrat metrə bərabərdir), əha-lisi qızılbaş türk tayfalarından olan zülqədərlərdən ibarətdi. Mərkəzi Öksüzlü (Tovuz ərazisində) obasıydı. Şəmşəddil sultanlığına Zülqə-dərovlar başçılıq edirdilər. Zülqədərovlar əsasən Xılxına kəndində yaĢayırdılar. şəmşəddil Sultanlığı zaman-zaman Gəncə xanlığına və Kartli Çarlığına tabe olsa da, daim müstəqillik uğrunda çarpışmış-dı… Tarixdə şəmsəddin Sultanlığı (mahalı) da adlandırılan şəmşəd-dil Sultanlığı 1801-ci ildə Rusiyanın tərkibinə qatılmışdı… şəmşəd-dilin ilk sultanı Sultan Allahverdi Zülqədər olub. O, 1747–1761-ci illərdə sultanlıq etmişdi. şəmsəddilin ən qüdrətli sultanı Nəsib sul-tan olmuĢdur (1797–1819). Zülqədərovların 34.278 desyatin torpağı olub.

Dulqədiroğulları bəyliyi və ya Zülqədəroğulları bəyliyi (həmçinin bax: Zülqədər eli) XIV yüzildən XVI yüzilin ilk yarılarına qədər Anadolu tarixində mühüm rol oynayan, Oğuzların Bozoqlar qoluna mənsub, bir türkmən xanədanı. Anadoluya, Həsən bəy Zülqədər adlı bir bəyin idarəsində gələn və Zülqədərli bəyliyinin əsasını meydana gətirən bu ilk qrupun, Maraş və Əlbistan arasındakı yaylaq bölgəyə yerləşdikləri və daha sonra geniş bir əraziyə yayıldıqları məlumdur. Bəyliyin qurucusu Zeynəddin Qaraca bəy Zülqədər, uyqur Ərətna bəyin əlindən Əlbistanı aldıqdan sonra məmlük sultanı Məlik Nasir Məhəmməddən naiblik fərmanını almağa müvəffəq oldu. Qaraca bəy zaman-zaman məmlük sultanlarına itaət etdisə də, bəzən onları qarşı duraraq Hələb şəhərini təhdid etdi. Bu arada Çuxurovadakı Sis ermənilərinə ağır zərbə endirdi. 1346-cı ildə Qabon qalasını ələ keçirdi. Bu müvəffəqiyyətlərinə güvənən Qaraca bəy, Məlik üz-Zahir ünvanıyla, 1348-ci ildə hökmdarlığını elan etdi. Ancaq Məmlüklər dövlətinə üsyan edən Hələb valisi Baybuğanı sultana təslim etməməsinə görə, tutularaq, 1353-cü ildə Qahirədə 83 yaşındaykən öldürüldü. Qaraca bəydən sonra oğlu Xəlil bəy Zülqədər məmlüklər tərəfindən Əlbistan valiliyinə təyin edildi. Xəlil bəy Zülqədər dərhal sərhədlərini genişlətməyə girişdi və Maraş, Malatya, Harput və Amik tərəflərini ələ keçirdi.

Şahrux xan Tatılı-Zülqədər (?-1586) — qızılbaş sərkərdəsi, Fars bəylərbəyi. Zülqədər Tatılı oymağının məşhur əmirlərindən biri Şahrux bəy Tatıoğludur. Şahrux bəy şahdan öncə sultan, sonra xan ünvanı almışdı. 1578-ci ildə II Şah Ismayıl öləndən sonra məmləkəti müvəqqəti idarə etmək üçün "ağsaqqalar şurası" yarandı. Şuraya Zülqədər elindən möhrdar Şahrux xəlifə, Ustaclı elindən Pirə Məhəmməd xan Çavuşlu, Türkman elindən Əmir xan Mosullu, Şamlı elindən Sultan Hüseyn xan Bəydili, Təkəli elindən Müseyib xan Şərəfəddinli, Avşar elindən Məhəmmədqulu xan Araşlı daxil idi. 1580-ci ildə Osmanlı sultanının göstərişi ilə Krım tatarları da Azərbaycana soxuldular. Möhrdar Şahrux xan Zülqədər qızılbaş əmirləri ilə birgə onlara qarşı döyüşə başladı. Şirvan tatarlardan təmizləndi. Bəylərbəyi Araz xan Rumlu osmanlılara qarşı döyüşdə öldürülmüşdü. Yeni bəylərbəyi təyin etmək gərəkliyi düşünüldü.

Zilqədə — Hicri təqviminin 11-ci ayı. Zilqədə ayı Mübarək ayların (Hörmət ayları və ya Haram aylar) birincisidir. Üçü art-arda, biri ayrı olmaqla bu 4 ay belədir — Zirqədə, Zilhiccə, Məhərrəm və Rəcəb. Zilqədənin 1-i İmam Rzanın (ə) bacısı Məsumənin (ə.s.) doğum günü. Zilqədənin 11-i İmam Rzanın (ə) doğum günü. Zilqədənin 29-u İmam Cavadın (ə) vəfatı günü.

Süleyman bəy Zülqədər — hökmdar, XV yüzillik. Süleyman bəy 1443-cü ildən 1465-ci ilədək Zülqədər bəyliyinin başçısı olmuşdu. Nasirəddin Məhəmməd bəyin ölümündən sonra Zülqədəroğulları bəyliyinin başına Süleyman bəy keçdi. Onun zamanında Zülqədər-Osmanlı ilişkiləri geniş inkişaf etmişdi. Süleyman bəy qızı Satı Mükrimə xatunu II Muradın oğlu II Məhəmmədə (Fatehə), diğər qızını da məmlük sultanı Zahir Çaxmağa verdi. İki böyük dövlətlə qohumluq edərək bəyliyini Qaramanoğulları və Ağqoyunlulara qarşı müdafiə üçün dəstək aldı. Əlaüddövlə Bozqurd bəyin atası olan Süleyman bəy, Maraşdaki Ulu Məscidi tikdirmişdi. Süleyman bəyin Şahbudaq bəy, Şahsuvar bəy, Məlik Arslan bəy, Bozqurd bəy, İsa bəy, Salman bəy, Xudadad bəy, Yəhya bəy, Yunis bəy, Ərdivanə bəy, Əbdürrəzzaq bəy adlı oğulları, Satı xatun adlı qızı vardı. Ənvər Çingizoğlu, Zülqədər eli, Bakı: Şərq-Qərb, 2011,-156 səh.

Sülü Şaban bəy Qaraca bəy oğlu Zülqədər (rus. Шабан Сули-бей, rus. Сули-бей, rus. Севли-бей, türk. Şaban Süli Bey, türk. Süli Bey, türk. Sevli Bey) — hökmdar, XIV yüzillik. Xəlil bəyin öldürülməsindən sonra bəyliyin basına kiçik qardaşı Süli bəy keçdi. Bu sırada Misirdə olan Osman bəy və İbrahim bəy Sultan Bərkuk tərəfindən tutuldular. Zülqədərlilərin toplanmasını istəməyən Sultan Bərkuk, Süli bəyin başa keçdiyini xəbər alar-almaz Həmadaki qüvvələrinə Süli bəyin üstünə yürüş etmələrini əmr etdi.

Yolqulu bəy Zülqədər — I Şah Təhmasibin dövründə fəaliyyət göstərmiş Səfəvi sərkərdələrindən biri. Fəaliyyət dövrü XVI əsrdədir. Türk tayfalarından biri olan Zülqədər elinə mənsub olmuşdur. Yolqulu bəy I Təhmasibin ən inandığı şəxslərdən olmuş və 1560-cı illərdə ona ən yaxın şəxslərdən biri olaraq yüksəlmişdir. I Təhmasibin siyasətlərindən biri də daxildə öz muxtariyyətlərini saxlamış feodal bəyliklərini tamamilə dövlətə tabe etmək idi. Belə dövlət qurumlarından biridə Gilan ostanıın Biyəpiş (Gilanın şərqi) vilayətində hakimiyyət olan və Kərkiyə sülaləsinə mənsub olan Xan Əhməd xan idi. Əhməd xan I Təhmasibin bu siyasətinə qarşı gəldi və sülalə ilə qohumluğu olmasına, I Təhmasibin qızı Məryəm Bəyimlə evli (bu evlilikdən Yaxan Bəyim olmuşdur) olmasına baxmayaraq, üsyan başlatdı. I Təhmasib bu üsyanı başlamamış bitirmək və qan tökülməsinin qarşısını almaq üçün bir qrup qızılbaşla birlikdə Yolqulu bəy Zülqədəri onunla danışıqlara göndərdi. Lakin Xan Əhməd xan I Təhmasibin təklifini rədd etdi və Yolqulu bəyin başını kəsərək I Təhmasibə göndərdi. Beləliklə, Yolqulu bəy 1567-ci ilin iyununda öldürülmüşdür.

İbrahim xan İlyas bəy oğlu Zülqədər (?-1558) — Şah Təhmasib Səfəvi dövründə Fars əyalətinin bəylərbəyi idi. İbrahim bəy İlyas bəy oğlu Fars əyalətinin Cöhrəm mahalında anadan olmuşdu. I Şah Təhmasibdən əvvəlcə sultan, sonra xan ünvanı almışdı. 1539-cu ildən Fars əyalətinin bəylərbəyi olmuşdu. Tarixçi yazır: "Gərmrudun Miyanə (məntəqəsinə) çatdıqda, Qazı xan vəfat etdi. Qazı xanın mülazimləri Həsən sultanı dünyanın pənahı (Şah Təhmasibin) dərgahına gətirdilər. Qazı xanın vəzifəsi Keçəl bəy Hacılu Zülqədərin oğlu İbrahim bəyə verildi (və o) İbrahim xan ləqəbi aldı". İbrahim xan 1556-cı ildə Gərmsir şəhərinin kələntəri Əmir Şəmsəddin Şəhriyar Cöhrəmini kor etdiyinə görə, şah tərəfindən tutularaq işdən çıxarıldı. Bir müddət həbsdə yatdı. 1555-ci ildə Fars hakimi İbrahim xan Hacılar-Zülqədər şahın gözündən düşdü.

Şahbudaq bəy Süleyman bəy oğlu Zülqədər — 1465-1468 və 1472-1473-ci illər arasında hakimlik etmiş bəy. Şahbudaq bəy 1465-ci ildən 1468-ci ilədək, sonra 1472-ci ildn 1473-cü ilədək Zülqədəroğulları bəyliyinin hakimi olmuşdu. Məlik Arslan bəy Zülqədərin öldürülməsindən sonra qardaşı Şahbudaq bəy Zülqədəroğulları hakimi oldu. Ancaq qardaşınin öldürülməsində rolü olduğu üçün xalq tərəfindən ona etibar edilmedi. Məmlük sultanı Qayıtbayın dəstəyi ilə Şahbudaq bəy ikinci dəfə Zülqədərli hakimi olaraq təyin edildi. Ancaq Osmanlı sultanı Fateh, yanında saxladığı Şahbudaq bəyin qardaşı Əlaəddövlə Bozqurd bəy Zülqədər dəstək verərək onun Zülqədər hökmdarlığını 1480-ci ildə ələ keçirməsini təmin etdi. Ənvər Çingizoğlu, Zülqədər eli, Bakı: Şərq-Qərb, 2011,-156 səh.

Əli bəy Şahsuvar bəy oğlu Zülqədər (1515, Əlbistan – 1522, Qəhrəmanmaraş) — bəylik hökmdarı (1515–1522). Əli bəy 1515-ci ildən 1522-ci ilədək Zülqədəroğulları bəyliyinin hökmdarı olmuşdu. 1515-ci ildə Maraş və çevrəsi osmanlılar tərəfindən fəth edildi. Ancaq Zülqədəroğulları bəyliyinə dərhal son verilmədi. Yavuz Sultan Selim, Zülqədərli torpaqlarının idarəsini Şahsuvaroğlu Əli bəyə verdi. Əli bəyin Zülqədərli hökmdarı, yoxsa Osmanlı dövlətinin bir valisi olduğu açıqca bəlli deyildi. Şahsuvaroğlu Əli bəy Maraş və Əlbistan civarından əsgər toplayaraq, Yavuzun məmlüklərin üstünə etdiyi səfərlərdə iştirak etdi. 1516-cı ildə Nizip civarında Mercidabık savaşında osmanlı ordusu məmlük ordusunu ağır bir məğlubiyyətə uğratdı. Məmlük sultanı Kansu Gavri məğlubiyyətin üzüntüsündən öldü. Onun yerinə Tumanbay məmlük sultanı oldu.

Gülqədəm Mirzəzadə (tam adı: Mirzəzadə Gülqədəm Abdulalı qızı; d. Neftçala rayonu , Azərbaycan SSR) — Azərbaycan şairi, yazıçı və ictimai xadimi. Azərbaycan Respublikası Prezident təqaüdçüsü, "Neftçalada Qadınların Sosial İnkişafına Dəstək" İctimai Birliyinin sədri. == Həyatı və təhsili == Gülqədəm Abdulalı qızı Mirzəzadə, 20 may 1968-ci il tarixdə Neftçala rayonunun Aşağı Qaramanlı kəndində anadan olmuşdur. Əmək fəaliyyətinə 1987-ci il tarixdə Neftçala Qarışıq Ticarət idarəsində mühasib kimi başlamışdır. 1999-cu il tarixədək həmin idarədə insan resursları üzrə müfəttiş və baş mühasib vəzifələrində çalışmışdır. 2001–2008-ci illərdə Neftçala rayonu İcra Hakimiyyəti başçısının Neftçala şəhər inzibati ərazi dairəsi üzrə nümayəndəliyinin baş mühasibi, 2008 – 2012-ci illərdə Neftçala Poçt Filialında Müştəri Xidmətləri şöbəsinin müdiri işləmişdir. 2012 – 2016-cı illərdə Neftçala rayonu İcra Hakimiyyəti başçısının Xıllı qəsəbə inzibati ərazi dairəsi üzrə nümayəndəsi və Neftçala rayonu İcra Hakimiyyəti başçısının Neftçala şəhər inzibati ərazi dairəsi üzrə nümayəndəsi vəzifələrində çalışmış, Dövlət Qulluğunun II dərəcəsini almışdır. 2015-ci ildən hal- hazıradək Neftçala Qadın Resurs Mərkəzinin koordinatoru, eyni zamanda " Neftçalada Qadınların Sosial İnkişafına Dəstək " İctimai birliyinin sədri vəzifəsində çalışır. 2020-ci ildə Aşağı Qaramanlı bələdiyyəsinin üzvü seçilmiş, 2022-ci ilin fevral ayınadək bələdiyyə sədri işləmişdir.