ANALİZ – SİNTEZ Analiz mürəkkəb dil bütövlüyünün onu təşkil edən ünsürlərə ayrılmasıdır. Sintez təhlil prosesində hasil olmuş ayrı-ayrı ünsürlər arası
ANARXİYA – DEMOKRATİYA Anarxiya qarışıqlıq, hərc-mərclik, özbaşınalıqdır. Başladı ki, kolxozda demokratiya yoxdur, kollektiv rəhbərlik yoxdur (M
ANLAQLI – AXMAQ Əsgər bəy, mən səni bir anlaqlı adam bilirdim (Ə.Haqverdiyev); Axmaq kişi, sən nə danışırsan?! (A
ANLAŞIQLI – DOLAŞIQLI ...Əruzla aydın və anlaşıqlı bir dildə yazmağı bacarmaq lazımdır (S.Rüstəm); Dolaşıqlı məsələlərin həllini şagirdlərə anlatmaq l
ANORMAL – AĞILLI Firidun doğuluşundan anormaldır. Tərlan ağıllı oğlunun hər kəlməsindən xoşlanırdı (M
ANTİK – MÜASİR Professor Ə.Ağayev antik və müasir ədəbiyyatdan maraqlı mühazirələr oxuyur
APARMAQ – GƏTİRMƏK Arşın gətir bez apar, çuval gətir qoz apar (Ata. sözü)
ARA-SIRA – HƏMİŞƏ Ara-sıra bu işıq sütunu sanki dairəvi bir şüşəyə rast gələrək sönürdü (M.İbrahimov); Ömrünün tarlasına qəm kotanında; Həmişə gül əkd
ARABİR – DAİMA Zeynəb də arabir gözaltı ona baxır (B.Talıblı); Oğlu Mirzə Qalib isə daima küçədə qarovul çəkir (C
ARALAMAQ – BİRLƏŞMƏK Gülşən də kənddən aralandı (Ə.Vəliyev); Parçalanmış bir eli - Böyük Azərbaycanı; Birləşdirdi Füzuli! (B
ARALANMAQ – ÖRTÜLMƏK Vahid Nayıbovun ev qapısı həmişəki sakitliyi ilə aralandı və örtüldü (Mir Cəlal)
ARALI – ÖRTÜLÜ Qarlarla örtülü bir düzə gəldik (S.Vurğun); Həm də çox aralıdır, gedib-gəlmək də olmaz (H
ARAMAQ – TAPMAQ Bəs fikri nə idi? Kimi arardı? (S.Vurğun); Onun şöləsindən şəfa tapırlar (S.Vurğun)
ARAMLA – BİRNƏFƏSƏ “Mirzəyi” havasında bir vəzn ağır və aramla vurulur (Ş.Bədəlbəyli); Kişi parçı birnəfəsə başına çəkdi (İ
ARAMLIQ – SƏBİRSİZLİK Güldən çox gül, çiçəkdən çox çiçək, lakin ürəkdə bir aramlıq, ruhda isə sakitlik yox idi (Çəmənzəminli); Oğul, səbirsizlik adama
ARAN – DAĞ Aranda tutdan olduq, dağda qurutdan (Ata. sözü). ARAN – YAYLAQ Örüşdən örüşə çəkib sürünü; Aranı, yaylağı gəzdi çobanlar (H
ARANÇI – DAĞÇI Arançı qardaş, xoş gördük, oralarda nə var, nə yox? (İ.Şıxlı); Dağçı aran yerlərində çox qala bilməz
ARANLI – DAĞLI Sən elə anadangəlmə aranlısan. Xızı rayonundanam, dağlıyam, – deyə o cəld cavab verdi (S
ARDICIL – ARABİR Oğlu Tapdığın həyatı ardıcıl surətdə gəlib onun gözünün qabağından keçirdi (Ə.Əbülhəsən); Güləndam bacı onlara guşhuş ilə qulaq verib
ARDINCA – QABAĞINCA Məşədi Əsgərin ardınca ahəstə-ahəstə gedirdi (S.M.Qənizadə); Elə mən də sənin qabağınca evə gəlmişəm
ARXA – QABAQ Qabaq düşmən idi, arxa isə hər gün davam edən bombalama nəticəsində dağılırdı (Mir Cəlal)
ARXADAKI – QABAQDAKI O, məhkəmədə lap arxadakı skamyada, küncdə əyləşmişdi (C.Əmirov); Tutaq qabaqdakı qayalıqları; Oralar çox bərkdir (S
ARXAİK – YENİ Köhnəlmiş sözlər arxaik, təzə yaranan sözlər isə yeni sözlər adlanır
ARXAİZM – NEOLOGİZM Köhnəlmiş və ya dildən çıxmış söz və ya ifadələr arxaizm, dildə əmələ gəlmiş yeni söz və ya köhnə sözün almış olduğu yeni məna neo
ARXALI – KİMSƏSİZ Cahan xanım mahalda arxalı adam idi (M.İbrahimov); Hüseyn artıq arxasız və kimsəsiz bir yetimdir (S
ARXASINCA – QABAĞINCA Məstan birdən sıçrayıb qaçdı; Ala-bula da arxasınca qaçıb onu tutdu (A.Şaiq); Uşaqların marağı daha da artdığı üçün onlar Dursun
ARXASIÜSTƏ – ÜZÜQOYLU Arxasıüstə çarpayıda uzanan və şirin yuxuya gedən Aliyəyə yaxınlaşdı (C.Əmirov); Birbaşa otağa gedib soyundu, üzüqoylu yerinə yı
ARXASIZ – HAVADARLI Zöhhakı məhv edən Gavə yoxsul, arxasız bir dəmirçi idi (H.Cavid); O elə gəzir ki, elə bil alçaq dağları o yaradıb, havadarlıdır
ARXAYIN – NİGARAN Bu məsələ barəsində də arxayın ola bilərsən, dostum! (C.Əmirov); Zəng etdim ki, nigaran qalmayasınız (C
ARXAYINÇILIQ – NİGARANÇILIQ Yolçular öz xorultuları ilə çayçının ürəyindəki arxayınçılığı daha da möhkəmləndirdilər (M
ARXAYINLIQ – NARAHATLIQ Lakin arxayınlıq şəraitində nə qədər alışıb ehtiyat qazanmış olsa belə, ən xırda şey əsgəri narahat edirdi (Ə
ARIQ – TOTUQ Arıq oğlanın üzünə baxdı (Mir Cəlal); Sabah totuq üzünü çəkdirib salın yola (S.Rüstəm). ARIQ – YAĞLI Arıq xoruzun biri, gəlib keçdi irəli
ARLI – HƏYASIZ Gərək bir azca həlim, ədəb-ərkanlı olsun; Bir az arlı, namuslu, bir az vicdanlı olsun (X
ARSIZ – HƏYALI Arsıza bir sillə kar eləməz (Ata. sözü); Qızdan həyalı oğlana rast gəlmisən, şərbət olmamış nə olacaq (M
ARSIZLIQ – HƏYALILIQ Arsızlıqdan sanma ki, şişib dama dönmüşəm (S.Rüstəm); Həyalılığından rəng verib, rəng alırdı
ARTIQ – AZ Bacı, artıq söz lazım deyil (Ə.Haqverdiyev); Bacarmazsınız! Çünki milyonlardan yüz qat azsınız! (S
ARTIQLIQ – AZLIQ Nadir iztirabının artıqlığından bozarıb qızarırdı (B.Talıblı); Bu isə yenə ona etimadın azlığını göstərirdi (Ə
ARTIM – İTKİ Bu düyünün heç artımı yoxdur. İtki var bir eli yandırıb-yaxar (S.Vurğun)
ARTIRMAQ – AZALTMAQ Bu mənim dərdimi daha da artırdı (S.Vəliyev); Azalt, uzağı demirəm, elə ver Azərbaycanın Kəlbəcər rayonuna, ver o yerə ki, orada l
ARTMAQ – ƏSKİLMƏK Sənə bizdən salam, qurultayımız! Artır, əskilməyir bizim sayımız (S.Rüstəm)
ARVADAĞIZLI – CƏSARƏTLİ Səndə təqsir yoxdur, mənim arvadağızlı oğlumdadır (N.Vəzirov); Rüstəm kişinin qorxmaz və cəsarətli hərəkətləri
ARVADLIQ – KİŞİLİK Min kərə sənə demişəm ki, sən arvadsan, get arvadlığına, mənə öyüd-nəsihət vermə! (M
ARVADÜZLÜ – KİŞİÜZLÜ Arvadüzlü kişidən, kişiüzlü arvaddan əlhəzər (Ata. sözü)
ASAN – ÇƏTİN Şəkil çəkmək asandır, həyat yaratmaq çətindir (C.Cabbarlı)
ASILI – ASUDƏ Axı bu səndən asılıdır (S.Vəliyev); O, Bakıda asudə gəzəndə mən rahat ola bilərəm (C.Əmirov)
ASILILIQ – AZADLIQ Getdikcə Mirzə Valeh bir asılılıq, bir məhkumluq hiss edirdi (S.Rəhimov); Əsir üçün azadlıqdan yaxşı şey ola bilərmi? (S
ASİMAN – YER Könül pərvaz etdi, qalxdı havaya; Yer üzündən asimana yetişdi (M.P.Vaqif)
ASMAQ – GÖTÜRMƏK Gəldiyev sözünü bitirəndə cavab gözləməyib, telefonun dəstəyini asdı (Mir Cəlal); Haydı, çantanızı götürüb durun (S
ASTA – BƏRK Asta basar, bərk kəsər (Ata. sözü)
ASTALIQ – CƏLDLİK Astalıq adamı yerində saymağa vadar edir, cəldlik adamı gümrahlaşdırır