Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti

  • GƏZƏL

    Qoz, nar kimi meyvələrin qabığına və onun rənginə gəzəl, gəz deyirik. Fars dilindən gəlsə də, əsli sloven (Yuqoslaviyada xalqdır) sözüdür

    Tam oxu »
  • GİCBƏSƏR

    Gic (fırlanma) və bisər (farsca: başsız) kəlmələrindən əmələ gəlib, “sarsaq” anlamını əks etdirir. (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • GİCƏLLƏNMƏK

    Farsca qice “baş fırlanması” deməkdir. Söz də ondan əmələ gəlib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • GİCİTKAN

    Qıcıq, qıdıq sözləri ilə kökdaşdır. “Qıcıq törədən (dalayan) bitki” deməkdir. Deyim də var: gicitkan dalayar, əməköməci yalayar (müalicə edər)

    Tam oxu »
  • GİDİ (GİDİ DÜNYA)

    Bu söz mənbələrdə “yaramaz” mənasında verilib. Məncə, gedən (dəyişkən, sabit olmayan, dayanmayan) sözü ilə bağlıdır

    Tam oxu »
  • GİLEY

    Farscadır, əsli “gile”dir. Bizdə təhrif edilib və sonuna y samiti artırılıb. Mənası “şikayət” deməkdir

    Tam oxu »
  • GİLƏMEYVƏ

    Gilə fars, meyvə isə ərəb sözüdür. Giləmeyvə -“giləli meyvə” deməkdir, bura moruq, çiyələk, üzüm, qarağat və s

    Tam oxu »
  • GİLƏNAR

    Fars sözüdür. “Meyvəsi nar giləsinə oxşayan” deməkdir. Bizdə “turş gilas” (albalı) mənasında işlədilir

    Tam oxu »
  • GİLƏVAR

    Farscadır, cənubdan əsən küləyə deyirik.

    Tam oxu »
  • GİLYOTİN

    Fransa inqilabı günlərində inqilabi qanunverici orqanın üzvü, həkim Jozef İqnas Gilyoten məhkumların edam olunması üçün mexaniki bıçaqdan istifadə edi

    Tam oxu »
  • GİMNAZİYA

    Demək olar ki, qədim dünyanın heç bir xalqı bədən tərbiyəsini yunanlar qədər sevmirdi. Onlar hesab edirdilər ki, insan hər şeydə – əqli, fiziki və mən

    Tam oxu »
  • GİPS

    yun. gypsos – təbaşir, əhəng

    Tam oxu »
  • GİRDAB

    Farscadır. Əsli girdə ab kimidir. Girdə -“dairəvi, çevrəyə bənzəyən” deməkdir, ab isə “su”. Girdab –“suyun girdə yeri”, yəni “burulğanı”dır

    Tam oxu »
  • GİRDƏ

    Fars mənşəlidir, girdin (gırdın) sözü ilə qohumdur. “Dairəvi olan” deməkdir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • GİRDİN

    Dilimizdə mişarla eyni boyda kəsilmiş yoğun odun parçalarına girdin (dialektlərdə: gırdın) deyirlər. Bu, girdə sözü ilə bağlıdır, “dairəvi parçalar” d

    Tam oxu »
  • GİRƏVƏ

    Fars sözüdür, əsl mənası “pusqu” deməkdir. Bizdə “fürsət” mənasında işlədilir. Gir kəlməsi də farscadır, mənası “qüvvə” deməkdir (“qıçım girdən düşüb”

    Tam oxu »
  • GİRLƏNMƏK

    Baş girləmək, başını dolandırmaq ifadələrindəki girlə, dolandır sözlərinin mənası nədir? Mənbələrdə girlənmək kəlməsinin mənası “öz ətrafında sürətlə

    Tam oxu »
  • GİROV

    Farsca “götürmək” mənasını verən qereftən feili ilə bağlıdır, qrammatik əsası qirdir. Bizdə tutuq sözü işlədilib

    Tam oxu »
  • GİRYAN

    Farsca qeristən (ağlamaq) feili ilə bağlıdır, qrammatik əsası qeridir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • GİZLƏMƏK

    Giz sözü müşk (yıpar) saxlamaq üçün olan qabı əks etdirib. Deyim də var: müşkü iyi satar. Giz elə qab olub ki, ətirin yayılmasına imkan verməyib

    Tam oxu »
  • GİZLƏNPAÇ

    Gizləntut, gizləntap, gizlənpaç, gizlənpus kimi müxtəlif formalarda işlədilir. Ədəbi dilimizdə gizlənpaç variantı sabitləşib

    Tam oxu »
  • GOD

    Anadolu türkləri bu sözün yerinə kovan işlədirlər. Vedrə sözünün əvəzinə kova deyirlər. God “arı yeşiyi” deməkdir

    Tam oxu »
  • GÖBƏK

    Döl ana bətnində olanda onun qidalanması üçün göbək bağı deyilən bo­ru işə yarayır. Doğumda bu bağı kəsirlər, yerdə kiçik bir çuxur qalır ki, ona da g

    Tam oxu »
  • GÖBƏLƏK

    Mənbələrdə quzu göbəyi ifadəsi var və göbələk (qıcıtqan) mənasında işlədilib. Ehtimal etmək olar ki, elə göbək və göbələk qohumdur

    Tam oxu »
  • GÖDƏKCƏ

    Kurtka (короткий) sözü ilə qohumdur, onun tərcüməsi ilə bağlı əmələ gəlib (kalkadır). (Bəşir Əhmədov

    Tam oxu »
  • GÖGÖYÜN

    Rus dilində овод, bəzi dialektlərdə biyələk adlanan bu həşəratın adı onun rənginin göy olması ilə bağlıdır

    Tam oxu »
  • GÖL

    Tuva dilində öl sözü var və “yaş”, “göl” anlamında işlədilir. Onlar dağ çayına öləqə deyirlər. Ölə kəlməsi ruslardakı смочить sözünün tərcüməsi kimi v

    Tam oxu »
  • GÖN

    Mənbələrdə (M.Kaşğaridə) bu söz “heyvanın soyulmamış və ya aşılanmamış dərisi” mənasında açıqlanıb (el arasında “heyvanının gönünü al”, yəni “soy” dey

    Tam oxu »
  • GÖRƏ

    Görmək feilindən əmələ gəlmiş feili bağlama olub. Sonra qoşmaya çevrilib. ilə, deyə sözləri də bu qəbildəndir

    Tam oxu »
  • GÖRƏLGƏ

    Gör feilindən girəlgə (giriş yeri) qəlibi üzrə əmələ gəlib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • GÖRKƏZMƏ

    Göstərmək feili ilə bağlıdır, mənfi xüsusiyyətləri özündə cəmləşdirmiş olan şəxsə deyirlər (nümunə üçün göstərilən), görkəzmə adamdır

    Tam oxu »
  • GÖRMƏK

    Bu feilin əsasında qaramaq sözü dayanıb. Qaramaq görməyin qədim sino­nimidir. Görmək qaramağa nisbətən sonralar (həm də onun inkişafı pro­sesində) əmə

    Tam oxu »
  • GÖVDƏ

    Bu sözün əvəzinə mənbələrdə göydo kəlməsi verilib; köynək yerinə, kö­yü­lək işlədilib. Zənn edirəm ki, geymək feili də bunlarla qohumdur

    Tam oxu »
  • GÖY1

    Belə zənn edirəm ki, bu sözün rənglə əlaqəsi yoxdur. O, “od” mənasını verən göy (küy) kəlməsi ilə bağlıdır və günəşə, ulduza, ildırıma görə od mənalı

    Tam oxu »
  • GÖYÇƏ

    Alça növüdür, rənginə görə belə adlanıb, göyəm sözü ilə qohumdur. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • GÖYÇƏK

    Zahiri gözəllik anlamında işlədilir. Görcək kimi olub, eybəcər (göyçək ol­mayan) qadına “görüksüz” deyiblər

    Tam oxu »
  • GÖYDƏMİR

    Mənbələrdə bir mənası “bərkimiş dəmir” kimi açıqlanır. Belə bir cümlə də var: göydəmir deşib keçər. Buradakı göy kəlməsi rənglə bağlı deyil, “yandır­m

    Tam oxu »
  • GÖYƏM

    Rəng bildirən göy sözündən əmələ gəlib, rənginə görə belə adlanıb. Bəzi dialektlərdə gavalı sözü də göyalı kimi işlədilir

    Tam oxu »
  • GÖYƏRÇİN

    Hərfi mənası “göy quş” deməkdir (boyun tüklərinin rəngi göy olduğun­dan belə adlanıb). Farsca “kəbutər”, rusca “голубь” adlanır

    Tam oxu »
  • GÖYƏRTİ

    Kökü çöy kimi olub, “su”, “yaşıl” anlamları ilə bağlıdır. Göyərti həmişə sulu olur, quruyanda artıq suyunu (yaşıllığını, rəngini) itirir

    Tam oxu »
  • GÖYNƏMƏK

    Göy (od) sözü ilə qohumdur, “yanmaq” (soyuqdan da yanmaq olur) anlamını əks etdirir. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • GÖYTÜRK

    Hun imperiyası dağılandan sonra ən güclü imperiya Göytürk imperiyası olub. Güman etmək olar ki (bu fikir ədəbiyyatda da verilib), bu söz “Tanrı” anla­

    Tam oxu »
  • GÖYÜŞ

    Şəxs adı kimi işlədilən bu sözün bir neçə yozumu ola bilər: 1. Qaraş qəlibi üzrə göy sifətindən düzəlib

    Tam oxu »
  • GÖZ AĞARTMAQ

    Buradakı ağart sözü, əslində, alartmaqdır. Al –“qırmızı” deməkdir. Gözü ağardanda (hirslənəndə) gözə qan gəlir və o qızarır

    Tam oxu »
  • GÖZ QOYMAQ

    “Подметить” mənasında işlədilən bu sabit birləşmədəki qoymaq sözü qaramaq (baxmaq) feilinin dəyişmiş formasıdır, yaxın mənalı sözlərin birləşməsindən

    Tam oxu »
  • GÖZ-QULAQ OLMAQ

    Bu ifadə həm də gözdə-qulaqda olmaq formasında işlədilir, hərfi mənası “gözü və qulağı işə salmaq (gör və eşit)” deməkdir

    Tam oxu »
  • GÖZƏK

    Çuvalın ağzını kəndirlə bağlamaq üçün gözəklər (петля) tikirlər. Sözün kökü göz ismi ilə bağlıdır (“stolun gözü” deyirik), -ə şəkilçisi feil düzəldir

    Tam oxu »
  • GÖZƏL

    Göz özü ilə bağlıdır. Göyçək, görkəm, görük sözləri ilə kökdaşdır. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)

    Tam oxu »
  • GÖZÜ DÜŞMƏK

    Buradakı düşmək sözü, əslində, tuş (olmaq) sözü ilə bağlıdır, “rastlaşmaq” mənasını əks etdirir. Yola düşmək də “yola tuş olmaq” deməkdir

    Tam oxu »
  • GRP

    ing. GRP, Gross Rating Point – ümumi reytinq göstəricisi

    Tam oxu »