“Xörək növü” mənasında Qərbi Azərbaycanın Basarkeçər şivəsində işlənir. (10, 385) “Tutmaş” sözünün əsasında “tut” feili dayanır
Bu qida məhsulunun adı arxaikləşmişdir. M.Kaşğari bu sözü “süzmə, yəni pendir” mənasında izah etmişdir (8, 199)
İçki adıdır. Azərbaycan dilinin dialekt və şivələrində bu söz müşahidə edilmir. “DLT”-də Seçkin Ərdi ilə Sərap Tuğba Yurtsevər “buğda içkisi” yerinə,
Tarixən şərbətə bənzər içki növünün adı olmuşdur. Arxaikləşmiş leksik vahid olub, bu söz M.Kaşğari tərəfindən belə izah edilir: “qaysını sıxaraq əldə
Azərbaycan dilinin Qərb qrupu dialekt və şivələrində “xörəyin bir növü” anlamında işlənir: -Umaşdı çox yeməlidi
Sintaktik üsulla yaranmış xörək adıdır. “Un” məhsulunun adı ilə bağlı olaraq motivləşmişdir. İkinci növ ismi birləşmə modelindədir
Şoraba, turşu növünün adıdır. Məhdud dialektal areala malikdir. Bu turşu, şoraba növü müxtəlif meyvələrdən (ərik, alça, əzgil və s
Yemək adıdır. Arxaikləşmiş qida məhsulunun adıdır. Mahmud Kaşğari bu yeməyin hazırlanma reseptini belə vermişdir: düyünü bişirib soyuq suyu qoyur, suy
Arxaikləşmiş leksik vahiddir. Mahmud Kaşğari bu sözü belə izah edir: Tutmaca bənzər əriştə şorbası. Tutmac daha sulu olur (8, 185)
Yemək növünün adıdır. Yuxanın və ya lavaşın arasına halva qoyulmaqla hazırlanır. Bu söz “ülüş” formasında Salyan, Quba dialektlərində, Sabirabad şivəs
Bu söz Şəki dialektində, Ağdam, Bərdə, Biləsuvar, Salyan, Gürcüstanın Borçalı şivələrində “qaymaq” mənasında işlənir
Bu söz Qərbi Azərbaycanın Dərələyəz mahalında və Naxçıvan dialektlərində işlənməkdədir. Dərələyəz mahalında bu söz “qəlyə” formasında da işlənmişdir
Təbriz və Ordubad dialekt və şivələrində “yemək adı”dır. Çöl bitkilərinin bəziləri qurudulur, qovrulur və yağda qızardılır
Geniş areala malik olmayan bu xörək adı İrəvan şivəsində bişmiş qaraciyər və quyruqdan döyülüb hazırlanmış xörək növü anlamında işlənir
Mürəkkəb quruluşa malik bu yemək adı Quba dialektində “yağlı yuxa, fəsəli” mənasını bildirir. –Yayılır yuxa, yağ sürtə-sürtə, yuxanı aralayıb içinə tü
Məhdud arealda işlənən bu sözə “çörək növü” mənasında Laçın şivəsində rast gəlirik. Sadə bir yolla hissə-hissə doğranmış çörəyin üzərinə yağ çəkilməsi
Qədim yemək adlarından birinin adıdır. Azərbaycanda bu yemək növündən hal-hazırda istifadə edilməsə də, türkdilli xalqların bəzilərində bu xörəyə üstü
Arxaikləşmiş çörək adıdır. Azərbaycan dilinin dialekt və şivələrində müşahidə edilmir. Kaşğarinin “Divan”ında bu söz haqqında aşağıdakı məlumatlar ver
Arxaikləşmiş çörək adıdır. Mahmud Kaşğarinin “Divan”ında bu söz “lavaşın bir növü (yalaçı yuxa)” mənasında izah edilir (19, 38)
Məhdud areala malik olan bu şivə sözü Ağdaş və Biləsuvar şivələrində saçda bişirilən qalın çörək mənasında işlənir: - Ciji, mə yannama ver
“Əl dəyirmanında buğdanın xırda-xırda doğranmışından hazırlanmış xörək” mənasında Azərbaycan dilinin əksər dialekt və şivələrində işlənir
“Yavan” formasında bu söz Müasir Azərbaycan dilində işlənməkdədir. Mahmud Kaşğari bu sözü “yavan, yavğan aş = yavan aş, içində ət olmayan yemək” mənas
Mürəkkəb quruluşa malik olan bu şivə sözü kök + (yel) kök + (apar) + (dı) modeli əsasında formalaşmışdır
Kök + kök + şəkilçi + kök + şəkilçi modeli əsasında formalaşmış xörək adıdır. Təbriz mətbəxində hazırlanma qaydası belədir: “Yerkökünün ortasını boşal
Kök + şəkilçi modeli əsasında formalaşmış xörək adıdır. Təbriz mətbəxində bu xörək belə hazırlanır: “Qara badımcan, yeralması, soğan, pomidoru girdə-g
Azərbaycanda qədim içki növlərindən birinin adı belə adlanmışdır. “Yoqurt” qədim türkcədə “kəsmikləşmiş süd // qatıq” mənasındadır: yoqurt udışdı – kə
Arxaikləşmiş yemək adıdır. Mahmud Kaşğari “Divan”ında bu yemək növünün reseptini belə verir: “işkənbə və bağırsaq incə-incə doğranır, bağırsaq içərisi
“Yayma və nazik çörək” mənasında Cəbrayıl və Şuşa şivələrində işlənir: - Minbaşılı ununnan yaxşı yuxa bişir; Mən bir öynədə iki yuxadan çox yeyəmmərəm
Çox qədim tarixə malik olan bu şirniyyat növündə daha çox Gəncədə istifadə olunur, bu gün artıq unudulmaqdadır
Düyü unundan hazırlanmış xörək növüdür. Düyü ununu yağda qovurandan sonra ona şirin su əlavə edilir. Zövqə görə qablara çəkiləndən sonra üstünə darçın
Plov növlərindən birinin adıdır. Bu söz Qərbi Azərbaycanın İrəvan şivəsində “zoğal və düyüdən bişirilən xörək” mənasında işlənir: - Dünən Həsəngil zoğ