Pis məqsədli proqram
Ziyankar proqram, ziyanverici proqram, zərərli proqram (rus. вредоносная программа, ing. malware - malicious — "pisniyyətli" и software — "proqram təminatı") — kompüter sistemlərində informasiya təhlükəsizliyinə təhdidlərin əsas, mənbələrindən biridir, icazəsiz və əksər hallarda ziyankar əməllərin həyata keçirilməsi üçün yaradılan və istifadə edilən bütün proqramları birləşdirir.
Təsir mexanizmindən asılı olaraq ziyankar proqramların növləri:
məntiqi bombalar - kompüterdə daimi yerləşən və yalnız müəyyən şərtlər ödəndikdə yerinə yetirilən proqramlardır. Belə şərtlərə misal: verilmiş tarixin başlaması, kompüter sisteminin müəyyən iş rejiminə keçməsi, bəzi hadisələrin müəyyən dəfə baş verməsi və s. ola bilər.
kompüter virusları - digər proqramlara yeridilmə yolu ilə müstəqil yayılan, müəyyən şərtlər yerinə yetirildikdə kompüter sisteminə mənfi təsir göstərən kiçik proqramlardır.
soxulcanlar - müstəqil, yəni başqa proqramlara yeridilmədən öz surətlərini kompüter sistemlərində yaymağa və onları işə salmağa qabil olan proqramlardır (virusun aktivləşməsi üçün yoluxmuş proqramın işə salınması tələb olunur). Soxulcanların axın kimi yayılması rabitə kanallarının, yaddaşın həddən artıq yüklənməsinə və son nəticədə sistemin iflic olmasına gətirib çıxarır.
Troyan proqramı - funksional cəhətdən faydalı proqram kimi görünən ziyankar proqramlardır.
Pis İncəsənət Muzeyi
1993-cü ildə əntiq əşyalar toplayan Skot Vilson (Scott Wilson) Bostonun küçələri ilə gəzərkən zibil yeşiyində rəsm əsəri görür. Çox pis çəkilmiş tablonu götürən Skot Vilson fikirləşir ki, dünyanın ən gözəl tabloları sərgilənən incəsənət müzeyləri olduğu kimi, pis çəkilmiş tablolar saxlanan muzeylər də olmalıdır. Belə bir muzeyin olmadığı üçün Skot Vilson özü bu muzeyi yaratmaq qərarına gəlir və beləliklə də, Pis İncəsənət Muzeyi yaranır. Muzeydə əvvəlcə bir eksponat olur və sərgi Skotun dostunun evində təşkil olunur. İndi Pis incəsənət muzeyinin üç sərgi zalı, 600-ə yaxın eksponatı və ildə 8000 ziyarətçisi var.
Yaxşı, pis, zalım
Yaxşı, pis, zalım (ing. The Good, the Bad and the Ugly, it. Il buono, il brutto, il cattivo) — Serco Leone tərəfindən vestern janrında çəkilmiş film. "Bir ovuc dollar" (1964) və "Bir neçə dollar üçün" (1965) filmlərilə başlayan trilogiyanın sonuncusudur.
Amerikada vətəndaş müharibəsi dövründə, quldur Tuko Ramirez (Zalım) Sarışın (Yaxşı) tərəfindən tutularaq dövlət adamlarına təslim edilir. Sarışın quldurun tutulmasına görə vəd edilən pulu alır. Buna baxmayaraq, o, Tukonu asılarkən kəndirə açdığı atəşlə ölümdən xilas edir.
Sentenza (Pis) isə Bill Karson adında böyük bir miqdarda qızılı gizlətmiş şəxsin izinə düşür. Tuko səhranın ortasında Sarışını öldürmək istəyərkən Bill Karsonla rastlaşırlar. Karson qızılları bir qəbirdə gizlətdiyini söyləmiş və oradaca vəfat etmişdir.
Anlamaq istəyirəm (film, 1980)
Anlamaq istəyirəm filmi rejissor Oqtay Mirqasımov tərəfindən 1980-ci ildə ekranlaşdırılmışdır. Film Mərkəzi Televiziyanın (Moskva) sifarişi ilə "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında istehsal edilmişdir. Film məhv olmuş arzular, xoşbəxtlik uğrunda mübarizə aparılmasının acı nəticəsi, iki sevən gəncin uğursuz məhəbbəti haqqında niskilli hekayədir. Aktrisa Həmidə Ömərovaya Çinarə roluna görə Lenin komsomolu mükafatı verilmişdir. Filmdə əsas rolları Revaz Çxikvişvili, Həmidə Ömərova, Mikayıl Kərimov, Mayya İsgəndərova, Həsən Məmmədov və Həsənağa Turabov ifa edirlər. Film AZTV- də dublyaj olunmuşdur.
İki nəfər — Çinarə (Həmidə Ömərova) və Rüstəm (Revaz Çxikvişvili) tələsmədən sahil bağında addımlayır, nə barədə isə söhbət edirlər. Vaxt var idi ki, onlar bir-birilərini sevir, bir arzu ilə yaşayırdılar: xoşbəxt olmaq! Lakin Çinarə başqasına ərə gedir, sonra başa düşür ki, xoşbəxtlik üçün nə içi xarici mebellə dolu mənzil, nə gələcəyi parlaq olan ər, nə də qayğısız həyat lazım deyilmiş. Xoşbəxtlik üçün yalnız o özü, sevgilisi Rüstəm, bu coşub daşan, bəzən də mürgüləyən dəniz, dənizin üzərində uçuşan, hərdən ləpələrə baş vuran qağayılar, dəniz kənarında topla oynayan körpə gülüşləri, bir də sevgilinin şirin, ürək açan sözləri gərəkmiş: "Sən mənim səadətim, sən mənim qəlbim, sən mənim səmam...
Bethoveni anlamaq (film, 2006)
"Bethoveni anlamaq" (ing. Copying Beethoven) — 2006-cı il istehsalı, Lüdviq van Bethovenin həyatından bəhs edən bir film.
== Məzmun ==
Bethoven fırtınalarla keçən həyatının yetkinlik dövründədir. Qulaqlarının eşitmə qabiliyyətini getdikcə itirməsinə baxmayaraq 9-cu simfoniya üzərində çalışmaqdadır. Bu arada notların təmizlənməsi və təkmilləşməsi üçün öz istəyi ilə köməkçi ayırır. Beləliklə, onun köməkçisi Anna Holtz adında qadın olur. Lakin, Bethoven başlanğıcda köməkçisinin qadın olmasından çox da xoşlanmır. Bir müddətdən sonra Anna Bethovenin sağ əlinə çevrilir, lakin, bu vaxt ərzində sevgilisi və öz həyatı ilə vidalaşmalı olur. Film bəstəkarın ölüm döşəyinə düşməsiylə bitir.
Bala-başa bəla! (film, 1995)
Bala başa-bəla — tammetrajlı bədii televiziya film-tamaşası.
Əsər rejissor Şərif Qurbanəliyev tərəfindən 1995-ci ildə ekranlaşdırılmışdır. Film-tamaşa "Sabah" eksperimental yaradıcılıq emalatxanasında istehsal edilmişdir. Film-tamaşa Əli Əmirlinin "Bala, bəla sözündəndir" pyesinin motivləri əsasında çəkilmişdir. Tamaşanın çəkilişləri Müqəddəs Ramazan ayında olduğu üçün aktyor Cahangir Novruzov oruclu imiş və aktyor üçün ən çətin səhnələrdən biri qonaqlıq səhnəsi olub. Rejissor Şərif Qurbanəliyev film-tamaşada aktyor kimi də iştirak edir. Amma titrlərdə onun adı Şərif Məcbur kimi göstərilib. Səbəbi də bu olub ki, rejissor bu rola aktyor tapa bilməyib, məcburiyyət qarşısında özü ifa etməli olub. İzzət Nəfislinin evində divardan asılan şəkildə Suğra ilə İzzətin uşaqlıq şəklini görürük. Əslində həmin şəkil aktyor Cahangir Novruzovun uşaqlıq şəklidir.
Qarşılıqlı surətdə başa düşülə bilinmək
Dilçilikdə qarşılıqlı aydınlıq, fərqli, lakin əlaqəli dil növlərini danışanların fikirləşmədən və ya xüsusi səy göstərmədən asanlıqla bir-birini başa düşə biləcəyi dillər və ya ləhcələr arasındakı əlaqədir. Bu, tez-tez dillərin ləhcələrdən fərqlənməsi üçün ən vacib meyar kimi istifadə olunur, lakin sosiolinqvistik amillər də nəzərə alınır.
Dillər arasındakı aydınlıq asimmetrik ola bilər; Bu şəkildə X dilində danışan şəxs Y dilini, Y dilində danışan şəxsin X dilini başa düşməsindən faiz etibarilə daha çox başa düşür. İki dil arasındakı aydınlıq nisbətən simmetrikdirsə, buna “qarşılıqlı” aydınlıq deyilir.
Böhtan və pis güman
Böhtan və ya iftira — olmayan bir şeyi olmuş kimi təqdim etmək. Böhtan və ya iftira çox mənfi olaraq qiymətləndirilir.
== İslamda böhtan ==
İslamda böhtan böyük günahlardandır. Qurani-Kərimdə insana böhtan atmağın günah olması aşkar şəkildə qeyd edilir: "Mömin kişiləri və qadınları etmədikləri bir işdən (günahdan) ötrü incidənlər, şübhəsiz ki, öz üzərlərinə böhtan və açıq-aydın bir günah götürmüşlər!"; "(Ey insan!) Bilmədiyin bir şeyin ardınca getmə (bacarmadığın bir işi görmə, bilmədiyin bir sözü də demə). Çünki qulaq, göz və ürək-bunların hamısı (sahibinin etdiyi əməl, dediyi söz barəsində) sorğu-sual olunacaqdır." "Məgər o yalan sözü eşitdiyiniz zaman mömin kişilər və qadınlar öz ürəklərində (özləri haqqında yaxşı fikirdə olduqları kimi, dostlarının da əhli-əyalı barəsində) yaxşı fikirdə olub: "Bu, açıq-aydın bir böhtandır!" — deməli deyildilərmi? (Aişəyə iftira yaxanlar) nə üçün özlərinin doğru olduqlarını təsdiq edəcək dörd şahid gətirmədilər? Madam ki, şahid gətirmədilər, deməli, onlar Allah yanında əsl yalançıdırlar! Əgər Allahın dünyada və axirətdə sizə neməti və mərhəməti olmasaydı, o yalan sözünüzə görə sizə şiddətli bir əzab toxunardı. O zaman ki, siz (münafiqlərin yaydığı) yalanı dilinizə gətirir, bilmədiyiniz sözü ağzınıza alır və onu yüngül (asan, insana günah gətirməyən) bir şey sanırdınız. Halbuki bu (Peyğəmbərin əhli-əyalı haqqında nalayiq söz danışmaq) Allah yanında çox böyük günahdır!"
Hz.
Pis adam (film, 2010)
Pis adam (Rom: Raavan) – 2010-cu ildə hind dilində çəkilmiş filmdir. Filmi eyni vaxtda iki versiyada — tamil dilində (fərqli adla — “İblis”/Raavanan) və hind dilində lentə alınıb. Hər iki filmdə Aishwarya Rai qadın baş rol ifaçısı olmuşdur, lakin Tamil versiyasında Vikram Veera (İblis) rolunu və onun əri rolunu (Deva) isə Prithviraj oynamışdırsa, Bollywood Hind dilindəki versiyada isə Vikram Deva rolunu oynamış, Veera rolunu isə isə Abhishek Bachchan canlandırmışdır. Filmin Tamil versiyası teluqu dilinə dublyaj edilmişdir. Eyni gündə — 18 iyun 2010-cu ildə hind, tamil və teluqu filmlərinin premyerası baş tutmuşdur.
Film Ramayana dastanı əsasında çəkilmişdir.
Filmdə baş qəhrəmanın bacısının toy mərasimində xoşagəlməz bir hadisə baş verir, onun toy məclisinə polis hücum təşkil edir, bundan əsəbləşən Beera toy mərasiminə hücumu təşkil edən şəxsin həyat yoldaşını (Aishwarya Rai) bir qayıq gəzintisi sırasında oğurlayır. Daha sonra isə bu adam oğurluğu hadisəsi polislər də daxil olmaqla bütün hüquq mühafizə orqanlarına xəbər edilir və Beeranı hər yerdə axtarmağa başlayırlar. Beera əqidəsinə görə qaçırdığı qızı 14 saat ərzində öldürməlidir, lakin qıza aşiq olduğuna görə qızın oğurlanmasının üstündən kifayət qədər zamanın keçməsinə baxmayaraq, qızı öldürməyə cəsarət edə bilmir.
Pis oğlanlar (film, 2021)
Pis uşaqlar (ing. The Bad Guys) — DreamWorks Animation tərəfindən istehsal edilmiş Amerika kompüter animasiyalı soyğunçu komediya filmidir. Filmin rejissoru Pier Perifeldir (onun bədii debütü) İtan Koen və Hilari Uinstonun ssenarisi əsasında, icraçı prodüser Aaron Bleybi tərəfindən yazılmış eyni adlı uşaq kitabları seriyasına əsaslanır. Sem Rokvell, Mark Meron,Entoni Ramos,Kreyq Robinson və Akvafina, islahat bəhanəsi ilə həbsdən qaçmağa çalışan bir qrup heyvan cinayətkarını səsləndirirlər. Digər səs aktyorları arasında Riçard Ayoad,Zazie Bitz,Lili Sinqx və Aleks Borşteyn var idi .
Filmin premyerası Latın Amerikasında 17 mart 2022-ci ildə oldu və 22 apreldə ABŞ-da yayımlandı, Universal Pictures distribyutor kimi xidmət etdi.
Los-Ancelesdə, insanların və antropomorf heyvanların bir yerdə yaşadığı bir dünya.Cənab Qurd, cənab Piranya, cənab İlan, cənab Köpək Balığı və Miss Tarantula cinayətlərinin mürəkkəbliyi və ədalətdən qaçmaq bacarığı ilə tanınan cinayətkar dəstənin üzvləridir.
Qubernator Diane Foksington efirdə dəstə üzvlərini təhqir etdikdə, onlar professor Rupert Marmalade IV-in almalı olduğu yaxşı işlər mükafatını oğurlamağa qərar verirlər.Yaşlı qadını soymağa çalışan canavar təsadüfən ona müvazinətini saxlamağa kömək edir, bundan sonra o, yaxşı əməlinə görə onu tərifləyir.Qurd cinayətkar həyatının ona nə qədər təsir etdiyini anlayır və Marmeladın çıxışı zamanı təsadüfən özünü və dəstəni üzə çıxarır, nəticədə onlar həbs edilir.
Həbsi zamanı Qurd Marmeladı ona və dostlarına yenidən təhsil almağa kömək etməyə inandırır, bu arada lütfü oğurlamaq üçün yeni plan hazırlayır.Marmelad, Canavarı və dəstəni onlara gözəl əxlaqla dərs vermək üçün evinə dəvət edir, lakin gözlənilən nəticəni vermirlər.Sonda Marmeladın qvineya donuzlarını laboratoriyadan xilas etmək üçün qəhrəmanların iştirakı ilə əməliyyat keçirmək ideyası fiaskoya çevrilir.
Foksington eksperimenti dayandırmaq və dəstəni həbsə göndərmək qərarına gəlir, lakin Qurd ona nifrət etməsinin səbəbinin xarici görünüşü olduğunu etiraf etdikdə fikrini dəyişir.Foxington başa düşdüyünü və müsbət nəticəyə ümid etdiyini deyir.Bundan sonra Qurd fikirlərini toplayır və pişiyi ağacdan xilas edir, bunu Marmelad videokameraya çəkərək internetdə dərc edir.Video internetdə yayılır və ictimaiyyətin personajlar haqqında fikirlərini dəyişir və İlan ən yaxın dostu ilə əlaqəni itirdiyindən şübhələnməyə başlayır.
Pis tərbiyə (film, 2004)
Pis tərbiyə (isp. La mala educación) — rejissor Pedro Almodovarın dram janrında filmi. 2004-cü ildə çəkilmişdir.
Enrike (Fele Martínez) 27 yaşlı uğurlu rejissordur. O özünü yeni filmlərini üçün yeni süjetlərinin axtarışındadır. Bir gün, öz ofisində işləyərkən, onun yanına İqnasio adında uşaqlıq dostu adında gənc insan gəlir. İgnasio Enrique'yə deyir ki, ona təcili olaraq iş tapmaq lazımdır və həmçinin onun uşaqlıq haqqında yazılmış hekayəsini verir. O bu gündən onu İqnasio deyil, Anhel adlandırmağı xahiş edir.
"Ziyarət" adlı hekayədə İgnasio və Enriquenin katolik internatda birgə həyatından danışılır. İgnasio internatda padre Manolo tərəfindən müntəzəm seksual zorakarlığa məruz qalır.
Super pis (film, 2007)
Super pis (ing. Superbad)— rejissor Qreq Mottola tərəfindən 2007-ci ildə çəkilmiş ABŞ komediya filmi. Ssenarisini İvan Qoldberq və Set Rocenin yazdığı filmin baş rollarını Cona Hill, Maykl Sera, Kristofer Mintz-Pliz, Set Roqen, Bill Heyder rol almaqdadır.
Oxuduqları liseyin qızlarından birinin düzəltdiyi şənliyə dəvət edilən üç dostun başına gələn hadisələrdən bəhs edir.
Ağ Baş
Ağ Baş — Gərnibasar mahalında kənd.
Tarixi Qərbi Azərbaycan torpaqları olan, müasir Ermənistan ərazisində bir neçə kənd olmuşdur: Yuxarı Ağ Baş Qəmərli rayonunda (İndi Artaşat r.) kənd. Kəndin digər adı Xaraba Ağ Baş idi. Digər Ağ Baş kəndi (qışlağı) Allahverdi rayonunda (indi: Tumanyan r.) yerləşirdi. Aşağı Ağbaş kəndi də Qəmərli (Artaşat) rayonunda kənd adı olmuşdur. Kəndin indiki adı 1945-ci ildən Arevşatdır.
Məlum olduğu kimi qədim türk tayfaları üçün fərqləndirici əlamətlərdən biri onların geyimi olmuşdur. Odur ki, müxtəlif nəsil, soy, tayfa həmin bu geyimin bəzi səciyyəvi əlamətlərinə görə adlandırılmışdır. Yurdumuzun yer adları işərisində belə adlar xüsusi qat təşkil edir. Müqayisə üçün: Ağ Köynək, Sarı Baş, Şişpapaqlı, Qara Donlu, Qara Dolaq, Yekəqurşaqlı, Alabaşlı və s.
Baş Abaran
Abaran, əvvəlki adı: Baş Abaran — Ermənistan Respublikasında şəhər. Abaran rayonunun mərkəzi.
== Tarixi ==
Abaran şəhərinin ilk adı Baş Abaran kəndi olub. Kənd İrəvan quberniyasının Eçmiədzin qəzasına aid olmuşdur. X əsrdən mənbələrdə adı çəkilir. Toponim Azərbaycan dilində "əsas" mənasında işlənən baş sözü ilə cəmlik bildirən -an şəkilçisi qəbul etmiş apar türk etnonimi əsasında əmələ gəlmişdir. Etnotoponimdir. Quruluşca mürəkkəb toponimdir. 1728-ci ildə İrəvan əyalətinin Karbi nahiyəsində kənd adı olmuşdur.Qədim türk mənşəli Abaran tayfasının adnı əks etdirir.
Erm.
Dana Baş
Dana Baş (ing. Dana Bash) tam adı (Dana Rut Şvarts ing. Dana Ruth Schwartz; d. 15 iyun 1971, Montvale, Nyu-Cersi, ABŞ) — ABŞ jurnalisti. CNN-in siyasi məsələlər üzrə baş müxbiri.
Heydər Baş
Heydər Baş (28 yanvar 1947, Trabzon – 14 aprel 2020, Trabzon) — Türkiyə siyasətçi, yazıçı, maarifçisi.
Bağımsız Türkiyə Partiyasınin qurucusu və başkanıdır.
İlk, orta və lisey təhsilini Trabzonda tamamladı. 1970-ci ildə Kayseri Yüksək İslam İnstitutinu bitirdi. Magistr və doktorluğunu "Veda Hutbesinde İnsan Hakları" mövzusunda tezi (disertasiyası) ilə Bakı Dövlət Universitetində tamamlamışdır. Akademik çalışmalarına eyni universitetdə davam eden Heydər Baş "İslam və Mövlanə", "Təsəvvüf Tarixi", "Din Sosialogiyası" və "Din Psixologiyası" mövzularındaki araşdırmaları nəticəsində "Professor" unvanını da almışdır.
Milli İqtisad Modeli
Sosyal Devlet / Milli Devlet
Imam-i Ali
Fatima
Veda Hutbesinde İnsan Hakları
Alemlere Rahmet Muhammed 2 Cilt
Dini ve Milli Bütünlüğümüze Yönelik Tehditler
İslam’da Kadın Hakları
Makalat
Mektubat
İslam ve Mevlana
Islam’da Zikir
Islam’da Tevhid
Iman ve Insan
Insan-ı Kamil ve Nefs Mertebeleri
Hacc’ın Hikmetleri
Hıristiyanlık ve Yahudilik
Hikmetin Sırları
Din Tahripçilerine Kur’an-ı Kerim’in Cevabı
Dua ve Evrad
Birliğe Doğru
Veda Hutbesi ve Evrensel Beyanname
Nefs Terbiyesi
Varoluşun Gayesi: Zikrullah
Yaşayan Kur`an: Sünnet
Dar Bölge Yaygın Kalkınma Modeli
Das Nationale Wirtschaftsmodell (Milli Ekonomi Modeli Almanca)
Oluş Sırrı
Hadikatü`l Cennah (Dua Kitabi)
Niçin Türkiye?
Məmati Baş
Məmati Baş (– 7 iyun 2012, İstanbul) — Qurdlar Vadisi teleserialının uydurma personajlarından biri. Gürkan Uyğun tərəfindən canlandırılıb.
Türkiyədə uşaqlara "Məmati" adının verilməsi qadağan edilib.
Nemət Baş
Nemət Baş (2 mart 1965) — Türkiyənin milli təhsil naziri, siyasətçi və hüquqşünas.
Nemət Baş 1965-ci il martın 2-də Türkiyə Respublikası Karaman ilinin Ayrancı kəndində anadan olub.
Keçmiş həyat yoldaşı Birol Çubuqçu ilə 15 iyul 2011-ci ildə boşanıb. Bu izdivacdan Çağrı adlı övladı var.
1988-ci ildə İstanbul Universitetinin hüquq fakültəsini bitirib. 1990-cı ildən sərbəst vəkillik fəaliyyətinə başlayıb. İstanbul Vəkillər Kollegiyası uşaq haqları komissiyasında və uşaq məhkəmələrində işləyib.
Türkiyənin hakim partiyası AKP-nin qurucu üzvü olan Nemet Çubuqçu 3 noyabr 2002-ci il parlament seçkilərində AKP üzrə İstanbuldan millət vəkili seçilib. 2 iyun 2005-ci ildə qurulan 59-cu hökumətdə qadın və ailə problemləri üzrə dövlət naziri vəzifəsinə təyin olunub. 60-cı hökumətdə yenidən dövlət naziri olub.
Yuxarı Baş
Yuxarı Baş — Azərbaycanın Şəki şəhərinin yuxarı (hündür) tarixi hissəsində tarix-memarlıq qoruğu. Bura Şəki şəhərinin ən qədim hissəsidir. Qoruğun ərazisi 283 hektardır, direktoru isə Təranə Abdullayevadır.
Qoruq ərazisinə Şəki xan sarayının da yerləşdiyi Nuxa qalası və karvansarayların və müxtəlif sənət növlərinə aid dükanların yerləşdiyi əsas alış-veriş küçəsi daxildir. Alış-veriş küçəsinin ətrafında hələ də öz qədim adlarını daşıyan məhəllələr yerləşir: Gileyli, Qırıçı, Qullar, Duluzlar, Aqvanlar, Otaq eşiyi, Sarı torpaq və s. Qoruq ərazisində həmçinin Şəkixanovların evi, məscidlər və hamamlar yerləşir.
Yuxarı Baş 6 mart 1968-ci ildə Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin qərarı ilə memarlıq qoruğu elan edildi. Şəhərin tarixi hissəsi Şəki xan sarayı ilə birlikdə 2019-cu ildən Ümumdünya İrsidir.
Tədqiqatçılar fikirləşirdilər ki, Nuxa qədim Şəki şəhəridir. Ancaq tarixi mənbələrin analizinə və sahə araşdırmalarına əsaslanaraq müəyyən edilib ki, Nuxa və Şəki ayr-ayrı yaşayış məntəqələridir.
Memati Baş
Məmati Baş (– 7 iyun 2012, İstanbul) — Qurdlar Vadisi teleserialının uydurma personajlarından biri. Gürkan Uyğun tərəfindən canlandırılıb.
Türkiyədə uşaqlara "Məmati" adının verilməsi qadağan edilib.
Baş Müfti
Baş Müfti — bir dövlətin bölgə müftilərinin başçısıdır. Məqam erkən müasir dövrdə Osmanlı İmperiyasında meydana gəlib və sonralar bir sıra müasir ölkələrdə qəbul edilib. Baş Müfti adətən dövlət tərəfindən təyin olunan şəxsdir. Baxmayaraq ki, bəzi müasir ölkələrdə o, kollektiv və ya seçkili vəzifə tutur.
Müftilər İslam hüququna (şəriətə) dair məcburi olmayan rəy (fətva) vermək səlahiyyətinə malik olan İslam hüquqşünaslarıdır. Osmanlı İmperiyasında 15-ci əsrdə əvvəllər müstəqil alim kimi fəaliyyət göstərən müftilər dini qurumların və alimlərin ierarxik bürokratiyasına inteqrasiya etməyə başlamışlar. XVI əsrin sonlarında hökumətin təyin etdiyi İstanbul müftisi şeyxülislam titulu ilə bu iyerarxiyaya cavabdeh olan baş müfti kimi tanınırdı. Şeyxülislam dini məsələlərdə sultana məsləhət vermək, dövlət siyasətini qanuniləşdirmək, hakimlər təyin etmək kimi bir sıra funksiyaları yerinə yetirirdi. Osmanlı İmperatorluğunun dağılmasından sonra müsəlman dünyasının bir çox ölkəsində baş müftilik vəzifəsi qəbul edilmiş və əksər hallarda hökumət siyasətlərinə dini dəstək vermək rolunu oynayır.
Baş istiqamət
Əgər ikitərtibli əyriyə nəzərən hər hansı istiqamət özünə perependikulyar olan istiqamətlə qoşma olarsa, baş istiqamət adlanır. Başqa sözlə öz qoşma istiqamətinə perependikulyar istiqamət baş istiqamətdir.
Qoşmalıq qarşılıqlı olduğundan baş istiqamət perependikulyar olan istiqamətin özü də baş istiqamətdir.
(
0
,
i
,
j
)
{\displaystyle (0,i,j)}
sistemində
p
→
(
p
1
,
p
2
)
{\displaystyle {\vec {p}}(p_{1},p_{2})}
baş istiqamət vekorudur. Onda
p
→
⊥
q
→
{\displaystyle {\vec {p}}\bot {\vec {q}}}
və
p
→
{\displaystyle {\vec {p}}}
qoşma
q
→
{\displaystyle {\vec {q}}}
olmalıdır. Yəni,
1)
p
1
q
1
+
p
2
q
2
=
0
{\displaystyle p_{1}q_{1}+p_{2}q_{2}=0}
2)
a
11
p
1
q
1
+
a
12
(
p
1
q
2
+
p
2
q
1
)
+
a
22
p
2
q
2
=
0
{\displaystyle a_{11}p_{1}q_{1}+a_{12}(p_{1}q_{2}+p_{2}q_{1})+a_{22}p_{2}q_{2}=0}
ödənməlidir. 1)-i nəzərə
alsaq,
a
11
p
1
q
1
+
a
12
(
p
1
q
1
−
p
2
q
2
)
+
a
22
p
2
q
2
=
0
{\displaystyle a_{11}p_{1}q_{1}+a_{12}(p_{1}q_{1}-p_{2}q_{2})+a_{22}p_{2}q_{2}=0}
buradan da
a
11
(
p
1
2
−
p
2
2
)
+
(
a
22
−
a
11
)
p
2
p
1
=
0
{\displaystyle a_{11}(p_{1}^{2}-p_{2}^{2})+(a_{22}-a_{11})p_{2}p_{1}=0}
alınır. Bu tənlik baş istiqamətlərin müəyyən edilməsinə imkan yaradır.
Aşağıdakı hallara baxaq:
1.
a
12
≠
0
,
p
1
≠
0
{\displaystyle a_{12}\neq 0,p_{1}\neq 0}
olarsa,
p
→
≠
0
,
k
=
p
2
p
1
{\displaystyle {\vec {p}}\neq 0,k={\frac {p_{2}}{p_{1}}}}
işarə etsək
k
2
a
12
+
(
a
11
a
22
)
k
−
a
12
=
0
,
k
1
,
2
=
a
22
a
11
±
(
a
11
a
22
)
2
+
4
a
12
2
2
a
12
,
k
1
⋅
k
2
=
−
1
{\displaystyle k^{2}a_{12}+(a_{11}a_{22})k-a_{12}=0,k_{1,2}={\frac {a_{22}a_{11}\pm {\sqrt {(a_{11}a_{22})^{2}+4a_{12}^{2}}}}{2a_{12}}},k_{1}\cdot k_{2}=-1}
Buradan alınır ki,
γ
{\displaystyle \gamma }
əyrisinə nəzərən yalnız iki baş istiqamət vardır.
Baş vəzir
Baş vəzir, sədrəzəm və ya vəziri-əzəm (osman. صدر اعظم, وزیر اعظم) — İslam dünyasında əsasən erkən və orta əsrlərdə hökumət başçısının daşımış olduğu tarixi titul.
Osmanlı dövlətində sultanın adından dövlət işlərini idarə edən ən yüksək dərəcəli şəxsə verilən siyasi rütbədir. Bugünkü baş nazir vəzifəsi ilə eynidir.
Osmanlı dövlətinin quruluş dönəmində sadəcə vəzir ünvanı işlədilmişdir. Orxan Qazi səltənətində 4 vəzir elmiyyə sinfindən seçilmişdir. I Murad səltənətində Çandarlılar qazılıqdan vəzirliyə yüksəlmiş, eyni dönəmdə vəzirlərin sayı artdığından əvvəlcə I vəzir, II vəzir ifadələri, daha sonra vəzir-i əzəm və nəhayət Bab-ı Əlinin qurulması ilə sədrəzəm ünvanı işlədilmişdir. 15. əsrin sonlarına qədər vəzir sayı üçü keçməmişdir. Vəzirlər Divan-ı Hümayun məclisi üçün Topqapı Sarayının Qübbəaltı adlanan hissəsində yığışdıqları üçün adətən onlar qübbə vəziri və ya qübbəaltı vəziri adlanırdılar.
