FALÇI

Falçı qadın (it. Buona ventura) — Mikelancelo Merisi de Karavacco tərəfindən 1594–1595-ci illərdə ərsəyə gətirilən rəsm əsəri. Karavacco bu əsəri iki dəfə rəsm etmişdir. Bunlardan ilki (1594) hal-hazırda Romada Kapitoli muzeyində, bir digəri (1595) isə Parisdə Luvr muzeyində saxlanılır. == Təsviri == Mikalencelo Karavacco məişət janrında olan əsərlərini daha çox Sezari emalatxanasından ayrıldıqdan sonra rəsm etmişdir. Bu müddətərzində o ətrafı nəzərdən keçirmiş və gördüklərini rəsmlərinə əks etdirmişdir. Kompozisyada falçı qadın və cavan bir oğlan rəsm edilmişdir. Rəsmdə falçı qadın kələkbaz və hiyləgər nəzərlərlə belində qılınc olan cavan oğlanın əlini tutur. Gəncin digər əli isə qılıncın üzərində, belindədir. Qadın oğlanın diqqətini çəkmədən barmağındakı üzüyü çıxarmağa çalışır.

Fal — gələcəklə bağlı məlumat əldə etmək məqsədilə fövqəltəbii qüvvələrlə təmas qurmağı nəzərdə tutan ritual; Sehrin fərqli növü; Gələcək həqiqətləri və ya sadəcə bilinməyən faktları öyrənməyə imkan verən və bir çox millətlərin mədəniyyətlərində mövcud olan okkultik metodları və ritualları özündə birləşdirir. == Tarixi == Türk xalqlarında falın yaranmasının tarixi çox qədimlərə gedir. Şərqi Türküstanda tapılmış VIII əsrə aid edilən “Irq bitik” faldan bəhs edən ən mükəmməl əlyazma hesab olunur. Zərlə fala baxmanın prinsiplərinin verildiyi bu kitab ilk arifmomantika nümunəsi sayılır. Türk xalqlarında qədimdə nisbətən sadə, bəsit fala baxma üsullarından (məsələn, odla, oxla, heyvan içalatı ilə və s.) istifadə olunmuşdur. İslam dinində falçılıq müsbət qəbul olunmamış, hətta bu işlə məşğul olmaq kafirliyə bərabər tutulmuş, dua yazmaq, cadu etmək, paltarın üstündə dua-pitik gəzdirmək, gələcəkdən xəbər vermək Allahın işinə qarışmaq kimi qəbul olunmuş və belə adamların qırx gecəlik namazının qəbul olunmadığına inanılmışdır. Dünyasını dəyişmiş falçıları torpağın qəbul etməməsi haqqında rəvayətlər bu gün də xalq arasında dolaşmaqdadır. Bu mənfi münsibətlərə baxmayaraq, islam dini falçılığı məişətdən təcrid edə bilməmişdir. Qədimdə xalq məişətində çox güclü mövqeyi olan fal icra vasitələrinə görə aşağıdakı növlərə ayrılır: Piromantiya (odla fala baxma); Hidromantiya (su ilə fala baxma); Nekromantiya (ruhları çağırmaqla fala baxma); Ornitomantiya (quşların uçuşu ilə fala baxma); Xiromantiya (əl çizgilərinə görə fala baxma); Astrologiya (ulduzlarla fala baxma); Arifmomantiya (rəqəmlərlə fala baxma). == Fal Azərbaycanda qeyri-maddi mədəni irs nümunəsi kimi == Azərbaycanda “fala inanma, faldan da qalma” məsəli əslində falçılığın Azərbaycan məişətində nə qədər geniş yayıldığının bir göstəricisidir.