Толковый словарь философских терминов

  • ƏZƏLİ

    \ - əvvəli olmayan, başlanğıc nöqtəsi olmayan. Allahın adlarından biridir. Dini – fəlsəfi ədəbiyyatda əsas var olan tanrının varlığıdır və o var olunm

    Полностью »
  • ƏZGİ

    əski türkcədə müxtəlif mənalar verirdi. 1- yaxşı, yaxşılıq, 2- uyum, ahəng, 3- əzab, üzüntü, 4- nəğmə, xoş səda

    Полностью »
  • FAKT

    \ – fikirdə olanın əksi, baş vermiş olan, həqiqi olan, həqiqətə çevrilmiş olan. Dilimizdə işlək ifadə kimi vaqiə sözü də işlənməkdədir

    Полностью »
  • FANTAZİYA

    \ – qarşılığında bir reallıq olmayan mənzərəli görüntü. Fantaziya, xəyal, görüntü sözləri ilə eyni anlamlarda Azərbaycan türkcəsində rast gəlinir

    Полностью »
  • FASİQ

    \ – imanlı adamın kafirliyi. Yəni küfür və iman arasında olan şəxs. Bəzi məzhəblərə görə, fasiq olan kəs tövbə etmədən ölərsə, əbədi olaraq cəhənnəm

    Полностью »
  • FAŞİZM

    \ – maliyyə kapitalının ən mürtəce, şovinist, imperialist ünsürlərininaşıq terorçuluq diktaturası

    Полностью »
  • FATALİZM

    \ – anti-dialektik dünyagörüşü konsepsiyası. Hər şeyin alınyazısına əsasən əvvəlcədən təyin olunmuş olduğuna, insanın bu əvvəlcədən müəyyən olunmu

    Полностью »
  • FATALİZM

    \ -Yazgıcılık\] – Bütün hadisələrin aləmin üstündə var olan bir qüvvət və ilk səbəb tərəfindən, dəyişməsi mümkün olmayacaq formada əvvəlcədən t

    Полностью »
  • FAYDALILIQ

    \ – yararın, faydanın həyat ideyasına, amalına çevrilməsi. Əxlaqi fəa- liyyət və davranışlarda faydanan ideya

    Полностью »
  • FENOMEN

    \ – ümumiyyətlə hisslərlə dərk edilən hər şey. Hadisəolan, zahir olan, yaxud müşahidəsi mümkün olan, idrak ediləbilən, mövcud olana müqabil görü

    Полностью »
  • FENOMONEOLOGİYA

    \ – təzahürlər haqqında təlim, əslində fenomenologiya. Yunanca Phainomenon – görüntü, təzahür, logos – təlim, doktrina

    Полностью »
  • FEODALİZM

    \ – ümumdünya tarixi tərəqqinin gedişində ictimai-iqtisadi forma- siyaların əvəz olunmasından ibarət bütöv dialektik prosesin orta həlqəsini təşkil

    Полностью »
  • FETİŞİZM

    \ – maddi şeylərə səciyyəvi sosial keyfiyyətlər aid edən, mədəniyyətin yaratdığı xassələri isə təbiətə aid bir şey kimi nəzərdən keçirən ictimai \ mü

    Полностью »
  • FƏAL

    \ – aktiv, Çox çalışan, çalışqan, canlı, hərəkətli, aktiv. Fəaliyyət \– aləmə yanaşmanın səciyyəvi üsulu, predmet üsulu; elə bir prosesdir ki, bunun

    Полностью »
  • FƏHM

    \ ağıl, düşüncə, təfəkkür. Fəhm etmək – düşünmək, təfəkkürə dalmaq mənasını verir. Sözün kökü fəhimə \ -dir

    Полностью »
  • FƏQİH

    \ – fəqih, hüqşünas. Şəriət hökmlərini bilən, İslam hüququna bələd olan kəs deməkdir. Termin olaraq isə Allah-təala-nın vəhylə bildirdiyi əmrlərind

    Полностью »
  • FƏLƏK

    \ – göy üzü, səma, qədər, taleh, bəx mənalari da vardir. Fələk sözü ilə bəzən dini-fəlsəfi ədəbiyyatda göyün qatları da nəzərdə tutulur

    Полностью »
  • FƏLSƏFƏ

    \ – istər varlığın \, istərsə də insan təfəkkürünün, idrak prosesinin tabe olduğu ən ümumi qanunauyğunluqlar haqqında elm

    Полностью »
  • FƏNA

    \ fəna, yox olma, ərimə, itmə. sufi məqamlarından biridir. Hərfi mənada yox olma, heçliyə qovuşma deməkdir

    Полностью »
  • FƏR

    \ – bölmə, şöbə. əsas olanın bölmələri, onu təşkil edənlər. Sözün kökü fərə`a dən gəlir.

    Полностью »
  • FƏRD

    individuum \ – Obyektlərin müəyyən növündən, cinsindən və ya sinfindən seçilib ayrılmış təkcə, ayrıca obyekt

    Полностью »
  • FƏRZ

    \ – dinin yerinə yetirilməsini vacib hesab etdiyi ibadətlərə deyilir. Fərzi yerinə yetirən şəxs savab qazanar, onu üzürlü səbəbdən yerinə yetirməyə

    Полностью »
  • FƏSAD

    \ – olmayan, yaxud yox olan şeylərə deyilir. Fəlsəfi terminologyada ―kövn‖ sözünün ziddidir. ―Fəsədə‖ \ yox olmaq, ortadan itmək mənasına gəlir

    Полностью »
  • FƏSAHƏT

    \ – açıqlıq, aydınlıq, dilin səlisliyi. Fəsahətli danışma. Fəsahət tələffüzün açıqlığına, səlisliyinə deyilir

    Полностью »
  • FƏTVA

    / fitva \ – hökm, fitva, qanun. Daha çox dini-fəlsəfi mətnlərdə qarşılaşılan termindir. Ərəbcədən hərfi mənada görüşünü, məsləhətini almaq yaxud ki

    Полностью »
  • FİDEİZM

    \ – elmi dinə tabe etməyə, elmi biliklərdən dini ehkamların müdafiəsində istifadəyə çalışan mürtəce təlim

    Полностью »
  • FİNALİZM

    \ – hər şeyin bir məqsədlə müəyyənləşdiyini, bir məqsədə yönəldiyini, yaxud hər şeyin bir məqsədyönlülük qaydasına görə olub-bitdiyini qəbul edən g

    Полностью »
  • FİNİTİZM

    \ – Sonsuzluq kateqoriyasının \ obyektiv real məzmununu inkar edən fəlsəfi kateqoriya; bu kateqoriya onu əsas tutur ki, nə kainatda, nə mikroaləmdə, n

    Полностью »
  • FİRAQ

    \ – yrılık, ayrılma, kader, hüzün. Sözün kökü ərəbcədəki fərəqə-dir. Hərfi mənada ayırmaq, bölmək deməkdir

    Полностью »
  • FİTRİ

    \ – hər hansı bir varlığın təbiətində olan, var olandan sonra özünün qazandığı öyrənilmiş şeylərin nəticəsi olmayan, anadanolma özü ilə var olan

    Полностью »
  • FORMA

    \ - Şeyin xarici görünüşü, şəkli. Bir şeyin məzmununu ifadə etmək üçün istifadə olunan bədii vasitələr sistemi

    Полностью »
  • FORMALİZM

    \ - İşin mahiyyəti zərərinə olaraq, onun ancaq zahiri cəhətinə riayət etmək.

    Полностью »
  • FREYDİZM

    psixoanaliz nəzəriyəsinin və metodunun adı. Z.Freydin \ adı ilə adlandırılmışdır. Psixologiya və psixopatologiyada insanın bütün hərəkətlərinin başl

    Полностью »
  • FUNKSİONALİZM

    (ing. functionalism) – sosioloji tədqiqatlarda və biologiyada yayılmış konsepsiya; cəmiyyətin təşkilinin təhlilinə yanaşmaların geniş spektrini əhatə

    Полностью »
  • FUNKSİYA

    \ – Mövcud münasibətlər sistemində hər hansı bir obyektin xassələrinin xarici təzahürü; məs., orqanizmdə hiss orqanlarının funksiyaları, pulun funk

    Полностью »
  • FUTUROLOGİYA

    \ – bəşəriyyətin gələcəyi haqqında təsəvvürlər, sosial proseslər perspektivlərini əhatə edən biliklər sahəsi

    Полностью »
  • FÜYUZAT

    (ف ٍٛضبد ) – həftəlik ictimai-siyasi, ədəbi-tənqidi jurnal, 1906-cı il noyabrın 1-dən 1907-ci il noybrın 1-dək Bakıda Azərbaycan dilində nəşr edilmiş,

    Полностью »
  • FÜZULİ

    \ – boş, mənasız, cəfəng. Əslində orijinal ərəb dilində maraqlı, hər şeylə maraqlanan, hər işə qarışan kəs demək-dir

    Полностью »
  • GENERALIZM

    \ tək – tək yaxud da xüsusi vəziyyıtlərdən ümumi bir qanunun, prinsipin çıxarılması.

    Полностью »
  • GENESIZ

    \ – ―G.‖ termini ilk dəfə qədim yunan mifologiyasında işlənmişdir.sonralar fəlsəfədə, həmçinin təbiəətşünaslıqda yayılmışdır

    Полностью »
  • GENETIKA

    \ – orqanizmlərin irsiyyəti və dəyişkənliyi haqqında təlim.

    Полностью »
  • GEOPOLITIKA

    \ – imperialist ekspansiyanın müxtəlif formalarına iqtisadi və siyasi coğrafiyanın məlumatlarına saxta istinadlarla haqq qazandıran konsepsiya

    Полностью »
  • GEOSENTRİZM

    \ – yerin mərkəz qəbul edilməsi: Dünyanı bütün aləmin mərkəzi qəbul edən görüş.

    Полностью »
  • GERÇƏKLIK

    real mövcud olub inkişaf edən, özündə xüsusi mahiyyət və qanunauyğunluq olan, həmçinin xüsusi təsir və inkişaf nəticələrinə malik şey

    Полностью »
  • GƏLDƏÇ

    türk dilində gələcək, istiqbal mənalarını verməkdədir.

    Полностью »
  • GƏLƏCƏK

    zaman çərçivəsində və məkan hüdudlarında fantaziyanın gizli söylədiklərinin hamısının formasız və qeyri-müəyyən baş verməsi

    Полностью »
  • GÖK

    1 – Tanrı, Tanrıdan. Tanrısal, müqəddəs 2 – Mavi, Göyün rengi 3 – Yer üstü, göy üzü 4 – Əzəl-ebed, başsızlıq və sonsuzluq 5 – Gözəllik, göz alıc

    Полностью »
  • GÖRÜNMƏ

    obyektin, yaxud hadisənin qavrayışında saxtalıq anını ifadə edən anlayış.

    Полностью »
  • GÖZƏL

    \ – konkret anlamda görmə zamanı gözə çox xoş görünən, göz oxşayan. Estetikada geniş istifadə olunur

    Полностью »
  • GÖZƏLLİK

    ən yüksək estetik məziyyətli hadisələri səciyyələndirən estetik kateqoriya.

    Полностью »