fenil

Fenilalanin həyat üçün önəmli aminturşulardan biridir. Təbii halda məməlilərin südlərində mövcuddur. Süd və müxtəlif növ içki məhsulları istehsalında istifadə olunur. Antidepressiv təsiri vardır.

Fenilketonuriya — ağır irsi xəstəlik olub, əsasən sinir sisteminin zədələnməsi ilə müşahidə olunur. Autosom — resessiv yolla ötürülürİlk 1934-cü ildə Norveç həkimi və biokimyaçısı İ. A. Fellinq (İvar Asbjörn Fölling, 1888–1973) tərəfindən təsvir edilmişdir. Ağır irsi xəstləik olub əsasən, sinir sisteminin zədələnməsi ilə xarakterizə olunur. Fenilketonuriya, fenilalanin 4-hidrolaza fermentinin çatışmaması ilə bağlı yaranan bir xəstəlikdir. Xəstənin qanında fenilalaninin miqdarı yüksək olur. Onlarda sidik vasitəsilə fenil piroüzüm turşusunun ifrazı baş verir. Bütün bunların səbəbi orqanizmdə yalnız bir fermentin – fenilalanin 4-hidrolazanın çatışmaması durur. Fenilalanin 4-hidrolaza fermentini kodlaşdıran PAH geni 12-ci autosom xromosomun uzun çiyninin 23.2 lokusunda (12q 23.2) yerləşir. Xəstəlik autosom-resesiv tipdə irsən verilir. Müəyyən edilmişdir ki, xəstəliyin rastgəlmə tezliyi : · Çində-1:18000 · Yaponiyada-1:120000 · Finlandiyada-1:100000 · Koreyada-1:41000 · Türkiyədə-1:2600 · ABŞ-da-1:15000 · Norveçdə-1:13000 Eiologiya.

Fenilsirkə turşusu (α- toluol turşusu)- kimyəvi formulu С6H5СH2COOH olan üzvü birləşmədir. == Fiziki xassələr == Fenilsirkə turşusu – parıltılı iynələrə bənzər, bal iyli bir maddədir. Üzvü birləşmələrdə həmçinin dietil efirində və etil spirtində yaxşı həl olunur. Suda pis həl olunur 1,66 q/100 q (20 °C). == Alınması == Fenilsirkə turşusunun sintezinin əksəriyyəti benzil - hallogenlərdən əmələ gəlir. Fenilsirkə turşusu benzil nitrilin hidrolizi ilə sintez edilə bilər, öz növbəsində benzil bromidin natrium siyanidlə qarşılıqlı təsiri ilə əldə edə bilərik.Fenilsirkə turşusunun ikinci sintez üsulu - benzilxloridin maqniumlaqarşılıqla təsirindən və sonradan alınan Qrinyar reaktivının karbon turşusu ilə reaksiyası nəticəsində alınırPhCH2Cl + Mg → {\displaystyle \to } PhCH2MgCl PhCH2MgCl + CO2 → {\displaystyle \to } PhCH2COOMgCl PhCH2COOMgCl + H2O → {\displaystyle \to } PhCH2COOH + Mg(OH)Cl == Tətbiqi == Fenilsirkə turşusu və efirləri ətir kompozisiyalarının və qida sirkəsinin hazırlanmasında istifadə olunur Fenilsirkə turşusu amfetaminin sintezində bir başlanğıc maddə kimi istifadə olunur. == Toksikliyi == Dovşanlar üçün fenilsirkə turşusunun yarım öldürücü dozası 5 q / kq təşkil edir. == Mənbə == Рабинович В. А., Хавин З. Я. Краткий химический справочник. — Л.: Химия, 1977. — 188 с.

o- Fenilendiamin – formulası C6H8N2 olan üzvi birləşmə, aromatik diamin. == Fiziki xassələri == o-Fenilendiamin - ağ, açıq çəhrayı və ya sarımtıl rəngli kristallardır. == Alınması == Sənayedə o-fenilendiamin 2-nitroanilinin bərpası nəticəsində alınır, hansı ki 2-nitroxlorobenzolun aminləşmə reaksiyası zamanı sintez olunur. Bərpa müxtəlif reagentlərin, məsələn, dəmir tozu, hidrazin və ya hidrogen sulfidin təsirindən həyata keçirilə bilər. Sənaye üsulu palladium katalizatorunun istifadəsi ilə keçirilir. Həmçinin, o-fenilendiamin 1,2-dixlorobenzolun və anilinin aminləşmə reaksiyası nəticəsində alınır. Laboratoriyada o-fenilendiamin natrium hidrogen sulfitin 1% sulu məhlulundan kristallaşma yolu ilə təmizlənir, sonra maddə buzlu su ilə yuyulur, vakuumda qurudulur və və sublimasiya olunur. == Kimyəvi xassələri == o-Fenilendiamin isti suda, etil spirtində, dietil efirdə, xloroformda həll olunur. İşıqda və havada kristallar tez qaralır. o-Fenilendiamin, reaksiyalarda gələvi kimi özünü görsədərək duzlar əmələ gətirir, tipik aromatik aminlərə bənzər.