Tor (həndəsi fiqur)
Tor (toroid) — doğuran çevrənin bu çevrə ilə eyni müstəvidə yerləşən və onu kəsməyən düz xəttin (fırlanma oxu) ətrafında firlanması nəticəsində alınan səth.
Bəzən doğuran çevrənin fırlanma oxunu kəsməməsi də istisna olur. Belə olan halda, əgər doğuran çevrə fırlanma oxunu kəsərsə, yaxud ona toxunarsa, belə tor qapalı tor, əks halda açıq tor adlanır.
Fiqurların bərabərliyi
Fiqurların bərabərliyi — Evklid həndəsəsində müstəvi üzərində yaxud fəzada verilən fiqurlar çoxluğunda əsas binar münasibətlərdən biridir.
Fiqurların bərabərliyi ekvivalentlik münasibətidir, yəni həm refleksiv, həm simmetrik, həm də, tranzitivdir. Bərabərlik fiqurların bərabər olmaq xassəsidir.
Əgər
φ
{\displaystyle \varphi }
fiqurunu hərəkət çevirməsi ilə
φ
1
{\displaystyle \varphi 1}
fiquruna çevirmək olarsa, bu fiqurlara bərabər fiqurlar deyilir.
Qeyd edək ki, fiqurların bərabərliyi onların nöqtələr çoxluğu kimi bərabər olması demək deyildir.
1. M. Mərdanov, S. Mirzəyev, Ş. Sadıqov Məktəblinin riyaziyyatdan izahlı lüğəti. Bakı 2016, "Radius nəşriyyatı", 296 səh.
2. "Azərbaycan Sovet Ensklopediyası" I–X cild, Bakı 1976–1987.
Fiqurların qarşılıqlı əlaqəsi (şahmat)
Şahmat terminlərinin lüğəti — Şahmat ədəbiyyatında tez-tez rast gəlinən əsas şahmat anlayışları və terminləri verilir.
Axmaq matı — şahmatda ən tez mümkün olan mat növü.
Alyoxin müdafiəsi
Armaqedon
Avanpost
Batareya (şahmat)
Cənub qambiti — İlk dəfə olaraq 1867-ci ildə danimarkalı usta Fromen və isveç şahmatçısı Lindek tərəfindən praktikaya tətbiq edilmişdir.
Cinah — Şahmat taxtasının bir hissəsi sol cinah ağlar üçün vəzir, qaralar üçn isə şah cinahı adlandırılır.
Çevrilən piyada — Sonuncu xanaya çataraq şahdan başqa istənilən fiqura çevrilən piyadaya deyilir.
Çəngəl — Piyadanın və ya atın eyni vaxtda iki fiqura və ya piyadaya hücumu.
Daimi şah — "Şah"ların ardıcıl seriyasıdır ki, şah özünə sığınacaq tapa bilmir.
Dəyirman — Topun və filin iştirakı ilə açıq silsilə şahlar elan edən kombinasiyanın adı.
Dəyişmə — Bir-birinə bərabər olan fiqurların dəyişməsi gedişidir.
Düzgün olmayan başlanğıc — Bir sıra az işlənən və nəzəriyyəcə zəif işlədilmiş başlanğıcların (1.d3-Andersson debütü; 1.e3-van Kruysa debütü; 1.c3-Saraqossa başlanğıcı; 1.d3-Mizes başlanğıcı) və adsız başlanğıcların (1.b3, 1.
Fiqurlu konkisürmə
Fiqurlu konkisürmə — musiqinin müşayiəti ilə ediləcək rəqsin, ya da nümayişin mövzusuna uyğun kostyumlarla reallaşdırılan idman növü. Yarışma məcburi hərəkətlər və sərbəst fiqurların bir kombinasiyasından meydana gəlir. Qış Olimpiya idman növlərinə daxildir. Avropa çempionatı, Dünya çempionatı, Dörd Qitə çempionatı və İSU Grand Prix yarışmaları kimi yarışlar təşkil edilir.
Olimpiadalar səviyyəsində yarışmalar təşkil edilən Buz Rəqsi, Cütlər, Təklər növlərdən başqa xeyli çox dəyişik şəkildə icra edilə bilər (dördlü ya da 10-12 şəxsiyyət qruplar halında).
Bu idman növündən adətən qışda istifadə edirlər. Bu idman növü həmdə hobbi ola bilər .Fiqurlu konki sürərkən cüt və tək durmaq olar. Ən əsası isə doğru konki seçimidir. Ən məşhur və yaxşı konki firması JACKSON firmasıdır. Bir çox insanlar konki alarkən ölçü seçimi onlara çətin gəlir.Bu idman növü sizi şəxsi dünyanızdakı kimi hiss etdirir.Hər bir hərəkət çətin gəlsədə ozünüzə inansanız nəticəni gördükdə çox sevinəcəksiniz.Mən özüm də fiqurlu konki sürürəm.Artıq bir ildir ki,ilk addımlarımı atıram.Və sizə deyə biəcəyim odur ki,əgər siz də fiquristka olmağı arzulayırsınızsa heç vaxt "alınmayacaq","bacarmaram" deməyin.Çoxlu məşqlər nəticəsində sizdə hər hərəkət alınacaq.
Fiqurnaya dili
Fiqurnaya dili — qumdan təşkil olunmuş dil Taymır yarımadasının sahillərində qərarlaşır. Laptevlər dənizi akvatoriyasına daxildir. İnzibati cəhətdən Rusiya Krasnoyarsk diyarı Taymır Dolqan-Nenes rayonu ərazisinə daxildir. Xatanqa inzibati vahidliyinə tabedir.
Dil yarımadanın şərqində qərarlaşır. Çvetkova çayında 1 km şimal-şərqdə, Çvetkova burnu ilə Dlinnaya dili arasında yerləşir. Dilin sahəsi 0,2 km², maksimal hündürlüyü isə 10 metrdir. Dlinnaya dilindən qumlu dayazlıqla ayrılır.
Uzunluğu 2 km, eni isə 250 metrdir.
Dil Rudiyanın daxili rayonlarının sərhədində qərarlaşır.
Fiqurnıy adası
Fiqurnıy adası — Sedov arxipelaqı qrupuna daxildir. İnzibati cəhətdən Krasnoyarsk diyarının Taymır Dolqan-Nenes rayonu ərazisində yerləşir.
Arxipelaqın şərqində yerləşir. Fiqurnıy adasından qərbdə Sredniy adası və Strela adası yerləşir. Şərqdə Vostoçnıy adası yerləşir. Əslində isə bu bir adadır. Onlar uzunluğu 9 km, eni isə 250 m olan bərzəxlə birləşir. Bununla belə bir çox xəritələrdə adalar ayrı göstərilir.
Aypara formasına malikdir. Şərqdən qərbə uzunluğu 12 km, şimaldan cənuba isə 8 km təşkil edir.
Maral fiquru
Mаrаl fiquru — Şərurun аrхеоlоji аbidələrindən аşkаr еdilmiş mаrаl fiquru sоn dərəcə оrijinаl bir tаpıntıdır. Mаrаl fiqurunun çiyin hissəsinə zəncir birləşdirilmişdir. Mаrаlın buynuzu və bоynunа kоnusvаri fоrmаlı, bucаq əmələ gətirən əlаvə bir fiqur birləşdirilmişdir. Gümаn еdirik ki, mаrаl fiqurundаn dəvə kаrvаnlаrındа istifаdə еdilmişdir. Görünür, fiqurun аşаğı hissəsinə əlаvə zəng birləşdirilmişdir. Kаrvаn hərəkət еtdikcə zəng səslənirdi. Maral fiquru III əsrə aid edilir. S.M.Qаzıyеvin fikrincə, mаrаl qədim Аzərbаycаnlılаrın tоtеmi оlduğu üçün оnun fiqurunu hаzırlаmışlаr.
Mum fiqurları evi (film, 2005)
"Mum fiqurları evi" (ing. House of Wax) — ABŞ-yəvstraliya istehsalı, rejissor Jaume Kollett Seranın, qorxu janrında film. Film 2005-ci ildə ekranzasiya olmuşdu. 1953-cü ilin (həmin adda) və 1933-cü ilin «Mum fiqurlar muzeyinin sirri» adlı filmlərinin remeykidir. ABŞ-də film $32 064 800 gəlir qazanmışdı, onların birinci uik-enddə $12 077 236. Digər ölkələrdə $36 701 321 yığmışdı, bu isə ümumillikdə $68 766 121 topladı.
Film girişlə başlayır. Biz görürük ki, qadın mum hazırlayır və maska üçün formanı götürərək mumu ona tökür. Onun yanında oğlu oturub və qarğıdalı portlağı yeyir. Birdən otağa atası ikinci oğlanla daxil olur və arvadına deyir ki, onu(ikinci oğlanı) sakitləşdirməyə kömək etsin.
İnsan fiqurlu şahmat
"İnsan fiqurlu şahmat" şahmatın bir növüdür və burda fiqruları insanlar əvəz edir. İnsan fiqurlu şahmat adətən açıq havada və ya böyük şahmat lövhəsi üzərində oynanılır. İntibah dövrünün sərgilərində tez-tez oynanılırdı. İnsan fiqurlu şahmat səhnə döyüşü təlimi keçmiş aktyorlar tərəfindən xoreoqrafiya səhnələri göstərilir. Həqiqətən fiqurun götürülüb götürülmədiyini fiqur vuranları təmsil edən xoreoqrafiya döyüşçüləri müəyyən edir. Alternativ olaraq fiqurlar "Yaradıcı Anarxizm Cəmiyyəti" tərəfindən istifadə edilən qaydaları izləyərək boks edə bilərlər
Kostyumlu insan fiqurlu şahmat 1923-cü ildən Venesiya yaxınlığında, İtaliyanın Marostika şəhərində hər iki ildən bir sentyabrın 2-ci həftəsində səhnələşdirilir. Oyun 1454-cü ildə iki aşiq gənc cənab arasında qadının kimin olmasına qərar vermək üçün oynanılan əfsanəvi oyun anılır.
2004-cü ildə "Metrocon" şirkəti ilk animasiyalı insan fiqurlu şahmat yaratdı və keçirtdi. Bu ilkin ssenari idi və döyüş xoreoqrafiyasından istifadə edilirdi.
O vaxtdan etibarən, Bostondan tutmuş Manifest animasiyalarina qədər öz miqyasina görə fərqlənən digər animasiyalar ilə bağlı konvensiyalar şahmat fiqurlarında insanların animasiya və ya videooyun qəhrəmanlarını canlandırdığı insan şahmatını əks etdirdilər.
İvan Fiqurovski
İvan Vladimiroviç Fiqurovski (15 avqust 1865) — alim, professor, iqlimşünas, metroloq. Azərbaycanın əməkdar elm xadimi.
İvan Vladimiroviç Fiqurovski Rusiyanın keçmiş Vladimirovskaya quberniyasının Pyatdus kəndində 1865-ci il avqustun 15-də dünyaya göz açmışdır. Ali təhsilini Varşava universitetində fizika-riyaziyyat ixtisası üzrə almışdır. Demək olar ki, onun həyatının ən məhsuldar illəri məhz Qafqazla bağlıdır. O, ömrünün təxminən 40 ilini burada keçirmiş və pedaqoji, elmi və elmi-təşkilati fəaliyyətlə məşğul olmuşdur. Öz dövründə o, Azərbaycanın əməkdar elm xadimi adını da almışdır.
Meteorologiya sahəsində o, ilk təcrübəsini Sankt-Peterburqda Nikolayevski Baş Fizika Rəsədxanasında (BFR) qazanmışdır. Lakin tezliklə o, Tiflis Fizika Rəsədxanasına (TFR) keçmişdir. Hansı ki, bu rəsədxana Qafqazda XIX əsrin ortalarından başlayaraq iqlim məsələlərinin həll olunduğu yeganə müəssisə idi.
Türk mifoloji fiqurlarının siyahısı
Göy Tanrı – Baş tanrı.
Kayra – Yaradıcı tanrı. Göy tanrının oğlu.
Erlik – ölülərin və yeraltı dünyasının tanrısı. Sonralar, ehtimal ki, Zərdüştiliyin təsiri altında olan şər tanrısına çevrilib.
Ülgən – xeyirxahlıq tanrısı. Kayranın oğlu. O, bəzi türk və monqol miflərində yaradıcı tanrıdır.
Mergen — Ağıl tanrısı. Kayranın oğlu.
Şahmat fiqurları
Şahmat fiqurları — şahmat oyununda istifadə olunan simvollardır. İki oyunçunun fiqurlarını bir-birindən fərqləndirmək üçün fiqurlar iki rəngdə olur: tünd və açıq (adətən ağ və qara). Hər oyunçunun başlanğıcda 16 fiquru olur.
1 Şah
1 Vəzir
2 Top
2 Fil
2 At
8 Piyada
Fiqurların adları ilə nəzərdə tutulan simvollar dildən asılı olaraq dəyişir. Məsələn, bir çox dillərdə ingilis dilində "cəngavər" kimi tanınan fiqur tez-tez "at", İngiliscə "yepiskop" isə yepiskopun müasir hərəkət tərzini uyğunlaşdıran, lakin yeni adını deyil, fərqli dillərdə tez-tez "fil" kimi tərcümə olunur.
Unicode kodlaşdırmasında şahmat fiqurlarını təmsil edən xüsusi simvollar var.