qiyamət günü günahkar müsəlmanların bağışlanmasını diləmək üçün Allaha edilən duadır. İlahiyyatçılar bunu hədislərə və Quran ayəsinə (20: 109) istinad
din uğrunda düşmənə qarşı savaşda həlak olan müsəlmandır. O savaşda birbaşa düşmən tərəfindən öldürülən və ya orada xəstəlikdən, yaralardan və başqa s
(548/1153-cü ildə vəfat etmişdir) – tanınmış İslam tarixçisi və fəqihi olmuşdur. O, Xorasanın şimalında yerləşən Şəhristan şəhərində doğulmuş və orada
kitabda o, müxtəlif İslam təriqətləri, eləcə də din və fəlsəfi məktəblərin tarixi və təlimi haqqında məlumat vermişdir
İsrail oğullarına mənsub mömin bir insan olmuşdur. Rəvayətlərə görə o, İsa peyğəmbərdən sonra, Məhəmməd peyğəmbərdən əvvəl yaşamış və din uğrunda uzun
müəyyən bir dinin hüquqi və əxlaqi normalarının ümumi məcmuəsidir. Bu anlamda işlədilən “şəriət” sözü bir çox Quran ayələrində anılır (42: 13, 45: 18)
Məhəmməd peyğəmbərin nəvəsi Həsənin soyundan olanlardır. Misirdə Fatimilərin xəlifəliyi dövründə (297/910 – 567/1171) Məhəmməd peyğəmbərin qızı Fatimə
hər hansı bir dini ibadət, ayin və ya dini buyruğun şəriətə uyğun yerinə yetirilməsi üçün ondan qabaq yerinə yetirilməsi vacib olan hərəkət və ya davr
hicri təqviminin onuncu ayıdır. Şəvval Ramazan ayından sonra girdiyi üçün onun birinci günündə oruc bayramı qeyd edilir
Musa peyğəmbərin şəriətini yaymış İsrail peyğəmbərlərindən biri olmuşdur. Onlar doğru yoldan sapdıqlarına görə Allah onları doğru yola dəvət etmək üçü
hədis elmində etibarlı ravilərin rəvayət etdikləri hədislər ilə ixtilaf təşkil edən digər etibarlı ravilərin rəvayət etdikləri hədislərdir
Əli ibn Əbu Talibi və onun soyundan olan imamları xəlifə və dini rəhbər kimi qəbul edən müsəlmanlardır
kimi və ya nəyi isə Allaha ortaq qoşmaq və ona tapınmaqdır. İslam əqidəsinə görə şirk ən ağır günahlardan biri hesab edilir
Adəmin oğlu olmuşdur. Qurana görə Adəmin oğlu Qabil, qısqanclıq səbəbi ilə qardaşı Habili öldürmüşdü
Qurana əsasən Mədyən və Əykə xalqlarına göndərilmiş peyğəmbər olmuşdur. O, İbrahim peyğəmbərin şəriəti ilə hökm vermişdir
səhabələri görmüş, onlardan dini biliklər əldə etmiş inanclı müsəlmanlardır. Bəzi hədislərdə Məhəmməd peyğəmbər onları səhabələrindən sonra ən yaxşı m
içində İsrail xalqına məxsus müqəddəs əşyaların olduğu güman edilən bir sandıqdır. Rəvayətlərə görə orada Musa peyğəmbərə verilmiş Tövratın lövhələri,
bax: CİBT
evliliyin pozulması və ya boşanma hadisəsidir. Ənənəyə görə boşanma qərarı yalnız kişi tərəfindən verilir
Bəni İsrailin kralı olmuşdur. Talut İşmoil peyğəmbərdən sonra onun tövsiyəsi ilə israilliləri idarə etmişdir
bəzi rəvayətlərə görə İbrahim peyğəmbərin atası olmuşdur. İbrahimin yetkinlik yaşına çatmasından əvvəl vəfat etmişdir
tabiunları görmüş, onlarla ünsiyyətdə olmuş, onlardan dərs almış inanclı müsəlmanların üçüncü nəslidir
(260/873 – 360/970) – tanınmış təfsirçi, fəqih və mühəddis olmuşdur. O, Fələstində anadan olmuş, sonra İsfəhanda yaşamış, orada da vəfat etmişdir
(224/838 – 310/923) – görkəmli İslam tarixçisi, fəqihi, mühəddisi və təfsirçisi olmuşdur. Təbəristanda doğulmuş, Rey, Bəsrə, Küfə, Mədinə, Suriyada tə
bilərəkdən və ya bilmədən insanı İslamdan çıxara bilən hər hansı bir əməl icra edildikdən sonra kəlimeyi-şəhadəti dilə gətirərək inancı yeniləməkdir
öncə İslamı tərk edib, sonra dinə yenidən qayıdan insanın öz həyat yoldaşı ilə yenidən nikahlarının bağlanmasıdır
bir neçə qadınla eyni zamanda nikahda olmaq, yəni poliqamiyadır. İslam dinində poliqamiyaya yol verilsə də, bu müəyyən şərtlər daxilində mümkündür
hər hansı bir ideyaya aşırı bağlı olmaq, ona uyğun olmayan hər şeyi inkar etməkdir. Dini və ya məzhəbi təəsübkeşlik bir çox dindarlarda müşahidə edilm
hər hansı bir şey haqqında düşünməkdir. Bir çox Quran ayələri (3: 191) insanları düşünməyə çağırır. Ancaq, ilahiyyatçılar İslamın ənənəvi dini dünyagö
Quran ayələrinin şərh və izah edilməsidir. Təfsir İslamda əsas elm sahələrindən biridir. Rəvayətlərə görə Məhəmməd peyğəmbər ayələrin anlamlarını səha
bax: MÜFƏSSİR.
bədəni nəcasətdən təmizləməkdir. Fiqh elminin böyük bir hissəsi “Təharət” məsələlərinə ayrılmışdır. Hesab olunur ki, təmizlik Allaha ibadət etmənin ən
gecənin ikinci yarısında kiçik yuxudan sonra qılınan nafilə namazıdır. Bu namazı sübh namazına kimi qılmaq lazımdır
məscidə daxil olarkən qılınan nafilə mamazıdır. İki rükətdən ibarətdir.
müsəlmanın “Allahu əkbər” (Allah böyükdür) deyərək Tanrnı zikr etməsidir. Xüsusən bu sözlər namaz və zikrlərdə deyilir
müəyyən əməllər qarşılığında kiminsə İslamdan çıxmasını elan etməkdir. İlahiyyatçılar arasında bu məsələ ən mübahisəli məsələlərdən biridir
sufilərin mənəvi təcrübə keçirmək, birlikdə zikrlər etmək, eləcə də dərs almaq üçün toplandığı yerdir
hər hansı bir şeyin müqəddəs məqsədlər və ya Tanrı üçün həsr edilməsidir. İbadət evlərinin tikilməsindən sonra Tanrıya həsr etmənin rəmzi olan özəl du
müsəlmanın dini inancına görə həyatı üçün təhlükə yarandığı zaman öz inancının gizlətməsidir. Quranda bu barədə ayələr vardır (16: 106-109)
dinin vəzifələrin icrasında və fiqhi məsələlərdə müctəhidin hökmlərinə bağlanmaq və onları həyata keçirməkdir
(36/656-cı ildə vəfat etmişdir) – Məhəmməd peyğəmbərin səhabələrindən biri olmuşdur. İslamı qəbul edən ilk müsəlmanlardan biri hesab edilir
ruhun bir bədəndən başqasına köçməsidir. Bu inanc bəzi dinlərdə və dini-fəlsəfi təlimlərdə mövcuddur
Ramazan ayı boyu hər gecə qılınan nafilə namazıdır. Bu namazlar vacib namazların qılınmasından sonra qılınır
mənəviyyat yolçuluğunda izlənilən yoldır. Bu söz əsasən termin kimi müxtəlif dini cərəyanlara aid edilir
namaz kimi ibadətlərdə Allahın ucalığını vurğulayan “Sübhanallah” sözünü zikr etməkdir. Bu barədə Quran ayəsi də mövcuddur (17: 44)
İslamda mənəviyyatın inkişaf yollarını göstərən xüsusi təlimdir. Təsəvvüf alimlərinə görə sufilik müsəlmanın mənəvi axtarışlarının nəticəsidir
Xristianlıqda Ata, Oğul və Müqəddəs ruh üçlüyünü ifadə edən dini anlayışdır. II əsrindən başlayaraq xristian din adamları Tanrının mahiyyəti haqqında
təbiətdə müşahidə edilən bütün varlıqların, o cümlədən insanların və heyvanların şəkillərinin kağız, divar, geyim və digər əşyaların üzərində çəkilməs
namazın ikinci və sonuncu rükətlərində oturarkən xüsusi bir duanın oxunmasıdır. Bəzi alimlərə görə birinci təşəhhüdün oxunması vacib, digərlərinə görə
Kəbənin ətrafında fırlanmaqdır. Təvaf həcc və ümrədə olarkən yerinə yetirilir. Çünki təvaf bu ibadətlərin tərkib hissəsidir