irfani elmlərə sahib insandır. Bununla belə, ariflər də yanlışlıqlara yol verə bilərlər. Çünki, yalnız peyğəmbərlər yanlış və günah əməllər işləməzlər
yardımlaşma və ya bir şeyin müvəqqəti olaraq istifadə edilməsi üçün ödənişsiz olaraq başqa adama verilməsidir
Məkkənin varlı adamlarından biri olmuşdur. Məhəmməd peyğəmbərə və ilk müsəlmanlara qarşı düşmən mövqe tutan bir şəxsdir
rəvayətlərə görə Süleyman peyğəmbərin vəziri olmuşdur. O, çox imanlı bir şəxs kimi tanınır. Süleyman peyğəmbər Səba kraliçasının taxtını onun yanına g
Musa peyğəmbərin dövründə yaşamış Fironun həyat yoldaşı olmuşdur (Quran, 66: 11). Firona bir oğlan uşağının doğulacağı və həmin uşağın onun krallığına
bax: MƏHƏRRƏM.
müxtəlif yerləri gəzib-dolaşan türk sufi dərvişidir. Onlar xalq arasında gəzib-dolaşaraq onlara öz məsləhətləri ilə yardımçı olurlar
sözünün etimoloji mənası nişanə, işarə, ilahi hikmətin sərgilənməsi deməkdir. Quran surələrindəki cümlələr də ayə adlanır
Eyni zamanda, Quranın bəzi surələri Hurufi-Müqəttəə adlanan hərf və ya hərf birləşmələri ilə başlanır
“Bəqərə” (2) surəsinin 255-ci ayəsidir. Bu sözlər orada Allahın yer və göyləri əhatə edən kürsüsü anlamında işlədilir
hüquqi məsələlər ətrafında müstəqil şəkildə fətva verə bilən şiə ilahiyyatçısıdır. Sözün etimoloji mənasına gəldikdə isə “Allahın ayəsi” deməkdir
ibadətlərin camaatla və ya fərdi şəkildə yerinə yetirilməsidir. Sufilikdə Allahın zikr edilməsi də ayin hesab edilir
namaz qılmaq və başqa dini-ictimai işləri görmək üçün yüksək yerlərdən (əsasən minarələrdən) xalqa edilən səsli çağırışdır
Quranda (6: 74) İbrahim peyğəmbərin atası kimi qeyd edilən şəxsdir. Rəvayətlərə görə, o bütpərəst olub, bütlərin düzəldilməsi və satışı ilə məşğul olm
həqiqətin qapısıdır. Babilər hərəkətinin lideri olan Mirzə Əli Məhəmməd Şirazi özünü bu adla tanıtmışdır
Cənubi Mesopotamiya ərazisində (müasir İraq ərazisi) yerləşmiş qədim dövlət və mədəniyyətin adı olmuşdur
XIX əsrin ortalarında İranda Babilik dini hərəkatının davamçıları olmuşdurlar. Babilik sonradan ayrıca dinə-bəhailiyə çevrilmişdir
(1037-ci ildə vəfat etmişdir) – görkəmli şafii fəqihi və əşəri kəlamçısı olmuşdur. Həyatının böyük bir hissəsini İranda Nişapur şəhərində keçirmişdir
(403/1013-cü ildə vəfat etmişdir) – görkəmli İslam alimi və kəlamçısı, əşəri kəlam məktəbinin təmsilçisi olmuşdur
bax: XƏLVƏTİLƏR.
yetkinlik yaşına çatmış insandır. İslam hüququna görə, bu yaşa çatanda hər bir müsəlman etdiklərinə görə məsuliyyət daşıyır
həqiqətlə heç bir əlaqəsi olmayan bir şeydir. İslamda Quran və peyğəmbərin qoyduğu yola uyğun olmayan hər bir inanc, düşüncə və davranış batil hesab o
insanlar üçün əsl mahiyyəti bilinməyən gizli və sirli hər hansı bir şey və ya varlıqdır. Allahın gözəl adlarından biridir
Türkiyə və Balkan ölkələrində yaşayan müsəlmanlar arasında yayılan sufi təriqətlərindən biridir. Bu təriqətin adı Hacı Bayram Vəli (833/1429 ildə vəfa
Təriqət davamçıları çoxda uca olmayan ağ mahuddan tikilmiş altıguşəli papaq geyinirdilər. Hacı Bayram Vəlinin sağlığında onun davamçıları əsasən Ankar
(685/1286-cı ildə vəfat etmişdir) – Quran təfsirçilərindən biri olmuşdur. Tam adı Abdullah ibn Ömər Məhəmməd Nəsirəddin Beydavidir
İslam hüququnda hər hansı bir şəxsin hakimiyyətinin tanınmasıdır. Adətə görə beyət edən insan hakimiyyəti tanınan şəxsin əllərini sıxaraq, ona bağlılı
Məhəmməd peyğəmbərə Hüdeybiyə anlaşmasından əvvəl Məkkə yaxınlığındakı Samur ağacının altında 1400-ə yaxın səhabənin beyətidir
rəvayətlərə görə Allahın Ramazan ayında Quranı tam olaraq endirdiyi xüsusi bir yerdir. İslam əqidəsinə görə Beytül-İzzət kainatın yüksək yerində yerlə
İslam dövlətində xəzinənin saxlanıldığı və qorunduğu bir yerdir. Bu söz ilk dəfə xəlifə Ömərin hakimiyyəti dövründə istifadə edilməyə başlamışdır
mələklərin qibləsi, göylərdə mələklərin davamlı olaraq təvaf etdikləri bir məkandır. Rəvayətlərə görə, burada hər gün yetmiş min mələk namaz qılır
bax: BƏDƏVİLƏR.
çöl və ya səhrada yaşayan köçəri ərəblərdir. Onlar əsasən səhrada və vadidə yaşayırlar. Məhəmməd peyğəmbərin dövründə Mədinə ətrafında yaşayan Müzeynə
sufi təriqətlərindən birinin adıdır. Onları “əhmədilər” də adlandırırlar. Bu təriqətin adı Əhməd Bədəvi (675/1276-cı ildə vəfat etmişdir) ilə bağlıdır
bax: NURSİ SƏİD.
Məkkə ilə Mədinə arasında yerləşən yerdir. Hicrətin ikinci ilində müsəlmanlar ilk dəfə məkkəli müşriklərlə Bədrdə müharibə etmişlər
babiliyin dini prinsipləri üzərində qurulan yeni dinin adıdır. Babilər hərəkatı yatırılan zaman (1852) Babın davamçısı Mirzə Hüseyn Əli-Bəhaullah (“Al
bax: BƏHAİLİK.
İslamdan əvvəlki dövrdə ərəblərin xüsusi dəyər verdikləri süd verən dişi dəvənin adı olmuşdur. Dəvə ardıcıl olaraq on dişi bala dünyaya gətirirdisə, o
Anadoluda yayılmış sufi təriqətinin adıdır. Təriqətin adı Hacı Bəktaş Vəli ilə bağlıdır (645/1208 – 738/1270)
qədim zamanlarda yaxın Şərqdə ibadət edilən ən məşhur bütlərdən biri idi. Bu bütə sami xalqları tapınırdılar
qədim yəhudi və yəmənlilər arasında yüksək elmi və bacarığı ilə seçilən şəxs olmuşdur. Ona Allah zənginlik vermiş, öz ayələrini ona bəyan etmişdir
İsrail oğulları və ya qədim yəhudi xalqının adlarından biridir. “İsrail” sözü ibrani (qədim yəhudi) dilində “Allahın qulu” deməkdir
(72/691-ci ildə vəfat etmişdir) – Məhəmməd peyğəmbərin səhabələrindən biri olmuşdur. Bəra Mədinədə dünyaya gəlmişdir
müsəlmanların müqəddəs hesab etdikləri gecələrdən biridir. Hər il Şaban ayının 14-dən 15-nə keçən gecə qeyd edilir
bu söz bolluq, çoxluq, dində qazanılan mükafat mənasını verməkdədir. Bərəkət sözü Quranın ayrı-ayrı ayələrində zikr edilməkdədir
pərdə və ya iki şey arasında yerləşən yerdir (Quran 55: 19-20). Bu söz eyni zamanda, dənizi ayıran su sərhədi və ya boğaz mənasında da istifadə edilir
bax: QƏBZ VƏ BƏST.
(262/875 ildə vəfat etmişdir) – görkəmli İran sufisi, Sufizmdə əsas təriqətlərdən birinin qurucusu və dünyaca məşhur təsəvvüf alimi olmuşdur
(384/994 – 458/1066) – görkəmli fəqih, mühəddis və təfsirçi olmuşdur. Tam adı – Əbu Bəkr Əhməd ibn Hüseyn Bəyhəqidir