bax: QƏZA VƏ QƏDƏR.
insanın iradə azadlığına üstünlük verən dini cərəyanın mənsubları olmuşdurlar. Taleyi mütləqləşdirən cəbrilərə qarşı çıxış edirdilər
tanınmış sufi təriqətlərindən birinin davamçılarıdırlar. Onlar Cüneyd Bağdadinin “ayıq halda” mənəvi yolu keçmək ideyasına üstünlük verirdilər
Ramazan ayının son gecələrindən biri belə adlanmaqdadır. Bu gecə Allahdan Məhəmməd peyğəmbərə ilk vəhy nazil olunmuşdur
yoxsulluq içində yaşayan, dilənçiliklə məşğul olan, şəriət qanunlarına əməl etməyi özlərinə vacib bilməyən sufi təriqətlərindən birinin mənsublarıdırl
müharibə zamanı ələ keçirilmiş və beş yerə bölünən sərvətdir. Qənimətin götürülməsi haqqında Quranda (8: 1) ayə vardır
ismaililərə yaxın olan dini cərəyanın mənsubları olmuşdurlar. III/IX əsrdə qərmətilər Abbasi xilafətini sarsıdan böyük üsyan qaldırmışdırlar
başqasının əmlakını, malını və mülkünü zorla ələ keçirmək və ya mənimsəməkdir. İslam hüququna görə qəsb haram əməllərdən hesab edilmişdir
hər hansı bir şəxsin həyatına qəsd edərək öldürməkdir. İslam hüququnda qəsdən insanı öldürmək ən böyük günahlardan hesab olunur (Quran, 5: 32; 4: 93)
Quran təfsirlərinə görə cəhənnəmin dibində irinlə dolu dərin quyudur. Burada namazı tərk edərək gününü əyləncələrdə, eyş-işrətdə keçirən fasiq müsəlma
namazların ikinci və sonuncu rükətlərində oturaraq təşəhhüd duasının oxunmasıdır. Bəzi ilahiyyatçıların fikrincə dörd rükətli namazların ikinci rükəti
hər hansı bir ibadətin yerinə yetirilmə müddəti bitdikdən sonra həmin ibadətin başqa bir vaxtda yerinə yetirilməsidir
insanın yaradılmasından öncə onun Allah tərəfindən taleyinin müəyyənləşdirilməsi və təyin edilməsidir
(450/1058 – 505/1111) – tanınmış orta əsr müsəlman ilahiyyatçılarından biri olmuşdur. O, İranın Tus şəhərinin yaxınlığında yerləşən Qəzal kəndində doğ
xarici təcavüzə qarşı silahlı müqavimət və ya din uğrunda aparılan savaşdır. Quranda zərurət olduğu zaman din uğrunda savaşmaq əmr edilir (2: 216)
hər hansı bir şəxsin digər bir qadına yad kişi ilə cinsi əlaqəyə girməsi haqqında böhtan atmasıdır. Qurana (24: 23) görə bu çox ağır günahdır
Səfəvi sülaləsinin başçılığı altında Anadolu və Azərbaycanın köçəri türk qəbilələrinin arasında formalaşan ittifaq olmuşdur
İslam dünyasında müqəddəs məkanlardan hesab edilən Məkkə şəhərində yerləşən Kəbəyə yönəlməkdir. Bütün müsəlmanlar namazları və başqa ibadətləri yerinə
ənənəvi olaraq qəbul olunmuş qaydaya uyğun Quranın oxunmasıdır. Quranın tarix boyu formalaşmış bir neçə oxunuş qaydaları vardır
şəriət məhkəməsinin hökmü ilə qatildən intiqam almaq hüququdur. Quranın 2: 178-179, 5: 45, 17: 33 ayələrində qisas haqqında məlumat verilmişdir
ayaq üstündə durmaq və ya namazı ayaq üstündə duraraq qılmaqdır. Bu namazın rüknlərindən biridir. Qiyam gündə beş dəfə qılınan namazlarda ayaq üstündə
bax: AXİRƏT.
vacib olan gecə namazından sonra sübh açılana qədər qılınan müstəhəb namazıdır. Rəvayətlərə görə bu namazın böyük savabı olsa da, onun qılınması vacib
müctəhid və ya fiqh aliminin fiqhdə hər hansı bir problem barəsində Quran və hədislərin əsasında həll olunmuş məsələlərə bənzər hökmün verməsidir
Məhəmməd peyğəmbərin hicrətdən sonra ilk məscidin tikildiyi Mədinə şəhərinin yaxınlığındakı kiçik bir məntəqənin adıdır
Qüdsdə Əməvi xəlifəsi Əbdül-Malik ibn Mərvanın 66/684- 72/691-ci illərdə tikdiyi məsciddir. Bu məscid qaya üzərində inşa edildiyinə görə bu adı (qayan
namazda oxunan duadır. Bu duanı hənəfilər vitr namazının üçüncü rükətində, cəfərilər bütün namazların ikinci rükətlərində rükudan əvvəl, şafiilər və m
ifrat şiə təriqətlərində birinin adıdır. Səbailər kimi onlar da Əli ibn Əbu Talibi tanrılaşdıraraq Məhəmməd peyğəmbərdən daha üstün insan hesab edirdi
İslamın müqəddəs kitabıdır. İlahiyyatçılara görə Quran vəhy yolu ilə Məhəmməd peyğəmbərə Allah tərəfindən nazil edilmiş, sonra isə kitab halına salınm
Allah rizası üçün müəyyən olunmuş günlərdə heyvanlardan bəzilərinin (qoyun, keçi, dana, dəvə olmaqla) kəsilməsi adətidir
bax: İDƏYN.
qədim Məkkənin ictimai və siyasi həyatında böyük rol oynamış tanınmış ərəb qəbiləsidir. O, başqa ərəb qəbilələri arasında çox nüfuzlu olmuşdur
(671/1273-cü ildə vəfat etmişdir) – görkəmli din alimi, təfsirçi və mühəddis olmuşdur. O, maliki məzhəbinin və əşəri kəlamının (I) ardıcılı kimi tanın
KƏRİM (375/986 – 464/1072) – görkəmli sufi alimlərindən biri, şafii fəqihi və əşəri kəlamçısı (I) olmuşdur
həm yəhudi, həm xristian, həm də müsəlmanlar üçün müqəddəs hesab edilən bir şəhərdir. Qüds müsəlmanların ilk qibləsi olmuşdur
Allah tərəfindən Məhəmməd peyğəmbərə vəhy edilmiş, ancaq Quranda yer almayan kəlamlarıdır. Müsəlman ənənəsinə görə bu hədisləri Allah Məhəmməd peyğəmb
dinin müəyyən etdiyi qaydalara əsasən bütün bədənin su ilə təmizlənməsidir. Qüsulun alınması haqqında Quranda ayə (5: 6) mövcuddur
sufilikdə ən yüksək məqamına çatmaqdır. Qütb Tanrı ilə insanlar arasında vasitəçi kimi “kamil insan”ın bariz nümunəsidir
(1324/1906 – 1386/1967) – islahatçı, ictimai xadim və siyasətçi olmuşdur. O, Misirin Əsyüt şəhəri yaxınlığındakı bir kənddə doğulmuşdur
İslamdan öncə ərəblərin tapındığı tanrılardan biri olmuşdur. Latın bütü Taifdə yerləşirdi. Latı Səqif qəbiləsi mühafizə edirdi
şölələnən atəş mənasını verən bir sözdür. Quranın 5 ayədən ibarət olan 111-ci surəsi bu adla adlanır
müəyyən xüsusiyyətlərinə və ya əməllərinə görə insana verilən ikinci ad və ya ayamadır. İslam əxlaqına görə ləqəb insanın hər hansı bir üstün xüsusiyy
fiqhə görə qadağan olunmuş eyni cinsdən iki insanın seksual yaxınlığıdır. Müctəhidlərin fikrincə Quranda buna dəlalət edən ayələr (7: 80-81) vardır
Quranda adı anılan iman və ehsan sahibi müdrik və ya peyğəmbərdir. Ancaq, ilahiyyatçıların əksəriyyətinə görə Loğman peyğəmbər olmamışdır
üzərində Allahın sonsuz elmi həkk olunmuş bir lövhədir. Quranın əsli də Löhvül-Məfhuzdadır. Allahın elmi yaradılışdan öncə Löhvül- Məfhuzda yazılmışdı
Ayrıca, hər biri insanın alın yazısı Löhvül-Məfhuzda əvvəlcədən hək olunmuşdur. Belə ki, İslamda insanın alın yazısı qəza və qədər anlayışı çərçivəsin
İslam hüququnda itirilmiş əşya və malın satın alınmasıdır. İslam əxlaqına görə itirilən şeyi tapan hər bir insan onu yiyəsinə qaytarmalıdır
Quranda anılan peyğəmbərlərindən biri olmuşdur. O, İbrahim peyğəmbərin qardaşı oğlu idi. Kral Nəmrudun təqiblərindən qurtulmaq üçün İbrahim peyğəmbərl
daşınan və daşınmaz əmlak, pul və ya sərvətdir. Fiqhdə mal insan həyatını qarşılamaq üçün əldə edilmiş və ya toplanmış maddi dəyərlərdir
(93/712 – 179/796) – İslam dünyasında ən çox yayılmış fiqhi məzhəblərindən biri olan maliki məzhəbinin qurucusu olmuşdur