kanalizasiya

Kanalizasiya — tullantı su və mayelərin məskunlaşma bölgələrindən və sənaye bölgələrindən uzaqlaşdırılması üçün qurulan yeraltı qurğu sistemidir. Kanalizasiya xəttləri ümumiyyətlə 1/2 doluluqda 2fps sürətlə axacaq şəkildə hazırlanar. Minimum axış sürəti, boruların təmiz qalmasını təmin edər və qatı maddə təcrübəsini mane olur. Bina içi Sistemlərdə Əyəm 1–2% arasında olmalıdır. Bina xaricindəki Sistemin uc (xarici) nöqtələrindəki borular, ən azı 1% meyllə hazırlanmalıdır. Bu uc nöqtələrdəki borularda az axış olacağından, %1 əyəm, boruların təmiz qalmasına köməkçi olar. Üfüqi əyrilikli borular çox istənməsə də bəzi vəziyyətlərdə lazımlı ola bilər. Belə vəziyyətlərdə, boru düzmüş kimi hesablanır və lazımlı minimum meyl 50% əlavə olunur. Beləcə, borunun əyriliyindən qaynaqlanan hidrolik enerji itkisi tarazlanmış olur. Kanalizasiya əlaqələrində, eyni diametrli borular bağlanarkən, axış istiqamətində aşağıda qalan boru, yuxarıdakı borudan ən az 0,025 m daha alçaq qoyulmalıdır.

Pokefuta (ポケふた) və ya pokeqapaq – Yaponiyada üzərində Pokemon personajlarının təsviri olan kanalizasiya qapaqları. 2018-ci ildən etibarən "The Pokémon Company" tərəfindən Yaponiyanın 35 prefekturasında 356 pokefuta quraşdırılmışdır. Pokefutalar Yaponiyanın nisbətən daha az tanınan yerlərinə diqqət cəlb etmək məqsədi daşıyır. Yaponiyada kanalizasiya qapaqları tez-tez bədii təsvirlərlə bəzədilir. Bu praktika 1980-ci illərdə kanalizasiya sisteminin inkişaf etdirilməsini hədəfləyən kampaniya kimi başlamışdır. Yaponiyada bir çox şəhər və qəsəbənin öz yerli kimliyini əks etdirən kanalizasiya qapağı dizaynı olur, hətta kanalizasiya qapaqları üçün illik sərgilər təşkil olunur. "The Pokémon Company" 2018-ci ildən etibarən Yaponiyanın yerli bələdiyyələri ilə əməkdaşlıq edərək "Pokémon Local Acts" layihəsi çərçivəsində pokemonların təsvirləri olan kanalizasiya qapaqları quraşdırır. Bu layihə həm kiçik qəsəbələrə turist cəlb etmək, həm də təbii fəlakətlərdən əziyyət çəkmiş yerlərin canlanmasına kömək etməyi hədəfləyir. Pokemon İvinin təsviri olan ilk belə kanalizasiya qapağı 20 dekabr 2018-ci ildə Kaqoşima prefekturasının İbusuki şəhərində quraşdırılmışdır. 2024-cü ilin statistikasına əsasən Yaponiyanın 35 prefekturasında 356 pokefuta quraşdırılmışdır.

Tokio "Göyqurşağı" Kanalizasiya Muzeyi (東京都虹の下水道館) – Yaponiyanın paytaxtı Tokioda yerləşən kanalizasiya muzeyi. Muzey 1997-ci ildə Tokionun Koto rayonunda yerləşən Ariake Su Təmizləmə Mərkəzində açılmışdır. 2013-cü ildə aparılmış yenidənqurma işlərindən sonra yenidən açılışı keçirilmişdir. Muzey Tokio Metropolitan Hökumətinin Kanalizasiya Bürosu tərəfindən nəzarət olunan kanalizasiya sistemi haqqında məlumat verir. Burada kanalizasiya borularının, nasos stansiyalarının, su təmizləmə mərkəzinin reproduksiyaları nümayiş etdirilir. Muzey 6 əsas bölmədən ibarətdir: "Göyqurşağı kinoteatrı", "Yer-kunun evi", "Giriş və kanalizasiya meydanı", "Kanalizasiya borusu", "Su təmizləmə mərkəzi". "Göyqurşağı" kinoteatrında kanalizasiya sistemi və kanalizasiya işçilərinin həyatı haqqında videomateriallar nümayiş etdirilir. "Giriş və kanalizasiya meydanı" bölməsində ziyarətçilər optik illüziya ilə işləyən interaktiv alət qarşısında dayanananda öz hərəkətləri ilə kanalizasiya axınının istiqamətinə təsir göstərə bilirlər. Bu bölmədə kanalizasiya ilə bağlı tədbirlər keçirilir. "Yer-kunun evi" bölməsində tualet düyməsinə basandan sonra su axınının hərəkətini şüşə ilə əhatə olunmuş yeraltı borulardan müşahidə etmək mümkündür.

Su kəməri və kanalizasiya — İçərişəhərdə tapılmış ölkə əhəmiyyətli abidə. 1924-cü ildə arxeoloq Sısoyevin başçılığı altında aparılmış arxeoloji qazıntılar nəticəsində bu kəmərin Qız qalasından bir neçə metr şimal tərəfdə keçdiyi müəyyənləşmişdir. 1964-cü ildə Sıratağlı qədim abidənin həyətində Ö. İsmizadə və F. İbrahimovun başçılığı altında aparılan arxeoloji qazıntı və kəşfiyyat zamanı, eləcə də torpaq təmizlənməsi zamanı tüng (saxsı) borulardan səliqə ilə çəkilmiş yeraltı memarlıq tikilisi aşkar olunmuşdur. Sıratağlı abidənin dini əhəmiyyət daşıyan müqəddəs bir yer olmasını nəzərə alsaq, bu qədim su xəttinin daha əvvəlki dövrlərə aid olduğu anlaşılır. Bu su kəməri şimal-qərb və cənub istiqamətində yerləşib Qız qalasına doğru davam edir. "SU KƏMƏRİ VƏ KANALİZASİYA" ( (az.)). icherisheher.gov.az. 2015-06-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-09-29.

Ayçi Prefektura Kanalizasiya Elmi Muzeyi (愛知県下水道科学館) – Yaponiyanın Ayçi prefekturasının İnazava şəhərində yerləşən kanalizasiya muzeyi. Muzey 15 aprel 2000-ci ildə insanları kanalizasiya sistemləri barədə məlumatlandırmaq məqsədilə açılmışdır. 2017-ci ildəki sponsorluq razılaşmasına əsasən muzeyin rəsmi adı Metawater Ayçi Kanalizasiya Elmi Muzeyidir. Muzeyin mövzusu "bax, toxun, təsdiqlə"dir. Ziyarətçilər muzey eksponatları ilə interaksiyaya girərək kanalizasiya sistemləri haqqında məlumatlanırlar. Muzey ikimərtəbəlidir. Birinci mərtəbədə kanalizasiya sisteminin iş prinsipini göstərən bölmələr yerləşir. Birinci bölmədə suyun Yer üzündəki dövranını əks etdirən xüsusi eksponat quraşdırılıb. İkinci bölmədə şəhərlərin güclü yağışdan qorunmasını, tualet suyunun borulardan axması göstərilir. Üçüncü bölmədə çirkli suyun hara getdiyi nümayiş etdirilir.

Naqoya Şəhər Kanalizasiya Elmi Muzeyi (名古屋市下水道科学館) – Yaponiyanın Ayçi prefekturasının Naqoya şəhərində yerləşən kanalizasiya muzeyi. Muzey 1989-cu ilin iyulunda Naqoya şəhərinin 100 illiyi münasibətilə yaradılmışdır. 2012-ci ildə Naqoya şəhərinin kanalizasiya sisteminin 100 illiyi ilə əlaqədar olaraq yenidən açılmışdır. 2019-cu ilin iyulunda muzeyin 30 illiyi münasibətilə yenidənqurma işləri aparılmışdır. 2020-ci ildə "Metawater" şirkəti ilə imzalanan müqaviləyə əsasən muzey rəsmi olaraq "Metawater Naqoya Kanalizasiya Elmi Muzeyi" adlanmışdır. Muzey kanalizasiya sistemlərinin iş prinsipinə həsr olunmuşdur və beş bölmədən ibarətdir. Muzeyin girişində suyun dövranına həsr olunmuş hissədə ziyarətçilər "su damcısına çevrilərək" virtual səyahətə çıxa bilərlər. Gündəlik həyata həsr olunmuş bölmədə suyun istifadə etdikdən sonra hara getdiyi izah olunur. Kanalizasiya təmizləmə bölməsində suyun təmizlənmə prosesi göstərilir. "Təbii fəlakətlərə hazırlıq" bölməsində Naqoya şəhərinin təhlükə xəritəsi və drenaj simulyasiya oyunu yerləşir.

Osaka Şəhər Kanalizasiya Elmi Muzeyi (大阪市下水道科学館) – Yaponiyanın Osaka şəhərində yerləşən kanalizasiya muzeyi. Muzey 29 aprel 1995-ci ildə Osaka şəhərində müasir kanalizasiya sisteminin 100 illiyini qeyd etmək məqsədilə keçmiş Ebie kanalizasiya suları təmizləmə qurğusunun ərazisində açılmışdır. Muzey 2018-ci ilin martında müvəqqəti olaraq bağlanmış, 1 aprel 2022-ci ildə yenidən açılmışdır. Osaka şəhərinin kanalizasiya sisteminə həsr olunmuş muzey Yodo çayının mənsəbinin yaxınlığında yerləşir. Ümumi sahəsi 3.544 m2 təşkil edir. Hər il muzey 100.000-ə yaxın ziyarətçi qəbul edir. Muzeyə giriş pulsuzdur. Muzey altı yuxarı mərtəbədən və bir yeraltı mərtəbədən ibarətdir. Birinci mərtəbədə açıq akvarium quraşdırılmışdır. Yeraltı mərtəbədə ziyarətçilər qədim kanalizasiya sistemləri haqqında məlumatlana, Osakanın "yeraltı çayına aparan ralli yarışı"nda iştirak edə və "Kanalizasiya boruları labirinti"nə dırmaşa bilirlər.