METATEZA

Metateza — söz daxilindəki səslərin qarşılıqlı halda öz mövqelərini dəyişmə hadisəsi metateza adlanır. Məsələn, məşhur əvəzinə məşhur, yanlış əvəzinə yanlış deyilir. Müasir Azərbaycan dilində metateza hadisəsinə, xüsusilə, şivələrdə yol verilir və bir sıra sözlər müxtəlif çalarlıqda yerdəyişmə hadisəsinə uyğun tələffüz olunur. Məsələn, qeyrət-qiryət(yr-ry), süfrə-sürfə(fr-rf), pəhriz-pərhiz(hr-rh) və s. Yerdəyişmə də şivələrə xas olan fonetik hadisələrdəndir. Bu hadisə şivələrdə iki şəkildə özünü göstərir: 1) yanaşı yerdəyişmə; 2) yanaşı olmayan yerdəyişmə. Yanaşı yerdəyişmə. Yanaşı yerdəyişmədə qonşu səslər dəyişir. Əsas tipləri bunlardır: rb>br: Tərbiz, İrbahım yb>by: loyba zğ>ğz: vazğal yd>dy: maydan, bayda rg>gr: örgənir pr>rp: kirpik ur>ru: doğrudan hr>rh: Fəhrad Yanaşı olmayan yerdəyişmə. Yanaşı olmayan yerdəyişmə də müxtəlif mövqeli səslər dəyişilir.