Mobil
Mobil (Alabama) — ABŞ-də, Alabama ştatında şəhər.
Mobil telefon — rabitə vasitəsi.
Mobil körfəzi — ABŞ-nin Alabama ştatı ərazində, Meksika körfəzində buxta.
Mobil bulud texnologiyaları —
Mobil genetik elementlər — ilk dəfə olaraq Barbara Mak-Klintok tərəfindən müəyyənləşdirilib.
Adlar
Mobil Babayev — azərbaycanlı bəstəkar, Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi (2007).
Mobil Əhmədov — azərbaycanlı teatr aktyoru, vokal ifaçı, Azərbaycan Respublikasının xalq artisti (2000).
Mobil (Alabama)
Mobil (ing. Mobile) — ABŞ-də, Alabama ştatında şəhər. Meksika körfəzi sahilində bir portdur. Arağ emalı, süllüloz-kağız, kimya sənyesi var. Gəmi, alüminium oksidi, sement istehsal olunur. 1711-ci ildə salınmışdır.
Mobil Babayev
Mobil Rəşid oğlu Babayev (23 dekabr 1945, Kirovabad – 10 noyabr 2023) — azərbaycanlı bəstəkar, Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi (2007).
Mobil Babayev 23 dekabr 1945-ci ildə Gəncə şəhərində dünyaya gəlmişdir. O, 1953-cü ildə Bülbül adına Orta İxtisas Musiqi Məktəbinin skripka sinfinə qəbul olunmuş, təqribən, 5–6-cı siniflərdə olarkən musiqi bəstələməyə başlamışdır. Bəstəkarlıqdan ilk müəllimi Ədilə Hüseynzadə, daha sonra Müdhət Əhmədov, 8-ci sinifdən etibarən məktəbi bitirənə kimi isə Nazim Əliverdibəyov olmuşdur.
1964-cü ildə viola və bəstəkarlıq üzrə məktəbdən məzun olur və həmin ildən Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının viola sinfinə daxil olmuşdur.
1972-ci ildə Konservatoriyadan məzun olmuş və diplom işi olan 1-ci simfoniya Rafiq Kərimovun dirijorluğu ilə Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Simfonik orkestrinin ifasında səslənmişdir. 1972-ci ildə hərbi xidmətə yollanmış, orada Qırmızı bayraq ordenli mahnı və rəqs ansamblında çalışmışdır.
1973-cü ildə hərbi xidmətdən qayıtdıqdan sonra Cəfər Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında musiqi redaktoru, daha sonra isə baş redaktor kimi fəaliyyət göstərmişdir.
İlk mahnılarından biri, sözlərinin müəllifi Zeynal Vəfa olan "Vəfalı dost" olmuşdur. Həmin mahnı 1974-cü ildə Vilnüs şəhərində "Vilnüs qalaları" beynəlxalq mahnı müsabiqəsində birinci yerə layiq görülmüşdür.
Mobil körfəzi
Mobil ABŞ-nin Alabama ştatı ərazində, Meksika körfəzində buxta. Şərqini Fort-Morqan yarımadası və qərbini sədd ada olan Dofin-Aylend formalaşdırır. Mobil çayı və Tenso çayı buxtanın şimalına tökülərək estuari əmələ gətirir. Bundan başqa buxtanın qərbinə Doq çayı, Dir çayı və Faul çayı və şərqinə Fiş çayı kimi bəzi çaylar da tökülür. Saniyədə 62,000 cubic feet (1,800 m3) su axını ilə Mobil buxtası ABŞ-də ən böyük dördüncü estuaridir. Hər il və bəzən yay aylarında bir neçə dəfə balıq və xərçəngkimilər sahilin dayaz hissəsinə və buxtanın sahilinə toplaşırlar. Təzə və asantutulan dəniz məhsulları əldə etmək üçün bura böyük izdiham toplanır və buna görə də bu hadisə yubiley adlanır. Mobil buxtası bu növ yubileyin ad hal olduğu dünyada yeganə yerdir.
Mobil buxtasının ərazisi 413 kvadrat mil (1,070 km2) təşkil edir. Uzunluğu 31 mil (50 km), eni isə 24 mil (39 km)-dir.
Mobil sursat
Mobil sursat (həmçinin intiharçı pilotsuz uçuş aparatı, intiharçı dron, kamikadze pilotsuz uçuş aparatı, rouminq silahları və ya kamikadze dron kimi tanınır) sursatların müəyyən müddət ərzində hədəf ərazinin ətrafında fırlandığı və yalnız hədəf aşkar edildikdən sonra hücum etdiyi hava silah sistemidir. Mobil sursatlar, yüksək dəyərli platformalar hədəf əraziyə yaxın yerləşdirildikdən qısa müddət sonra görünən gizli və ya məxfi hədəflərə qarşı daha sürətli cavab müddətlərini təmin edir və həmçinin də hücum əmri asanlıqla ləğv oluna bilindiyi üçün daha seçici olaraq vacib hədəflərə tuşlanmağa imkan yaradır.
Mobil sursatlar qanadlı raketlər ilə silahlı pilotsuz uçuş aparatları (SPUA) arasında qəbul edilir və hər ikisi ilə eyni xüsusiyyətlərə malikdir. Onlar qanadlı raketlərdən hədəf ərazinin ətrafında nisbətən uzun müddət dövrə vurması üçün nəzərdə tutulması, SPUA-lardan isə mobil sursatın bir hücumda sərf edilməsinin nəzərdə tutulması və daxili döyüş başlığına malik olması ilə fərqlənirlər. Buna görə də onları qeyri-ənənəvi mənzilli silahlar da hesab etmək mümkündür.
Mobil silahlar ilk dəfə 1980-ci illərdə yer-hava raketlərinə (SAM) qarşı Düşmənin Hava Hücumundan Müdafiəsinin Zəiflədilməsi (SEAD) rolunda istifadə üçün ortaya çıxmışdırlar və 1990-cı illərdə bir sıra hərbi hava qüvvələrində SEAD rolunda çıxış etməsi üçün yerləşdirilmişdirlər. 2000-ci illərdən başlayaraq, rouminq silahları nisbətən uzun mənzilli hücumlardan və atəş dəstəyindən tutmuş kürək çantasına sığan bir taktiki döyüş vasitələrinə və hətta çox qısa mənzilli döyüş sistemlərinə qədər əlavə rollar üçün hazırlanmışdır.
Mobil telefon
Mobil telefon — rabitə vasitəsi. Ən çox şəbəkəli danışma üçün işlədilir.
Telefonun ikinci dəfə "dünyaya gəlişi" isə XX əsrin 80-ci illərində simsiz rabitə sisteminin tətbiqi nəticəsində baş verdi. Mobil telefonun ixtirası mühəndis Martin Kuperin adı ilə bağlıdır.
Satış məqsədiylə ilk portativ mobil telefon 1983-cü il martın 6-da istehsal olunmuşdur. Həmin gün "Motorolla" şirkəti layihəsinə 100 milyon dollar xərclənən bir aparatı təqdim etdi. Onun çəkisi 794 qram, həcmi isə 33 x 4,4 x 8,9 sm idi. Akkumulyator 8 saat müddətində telefonu işlədə bilirdi. Bu telefonların satış qiyməti 3995 dollar olsa da, minlərlə amerikalı onu almaq üçün növbəyə yazılırdı.
Uzun-uzadı təkmilləşdirmələrdən sonra mobil aparata saat, təqvim və digər rahatlığı olan qrafik displey əlavə olundu.
Mobil Əhmədov
Əhmədov Mobil Salman oğlu (10 sentyabr 1931, Gəncə – 3 iyun 2006, Bakı) — azərbaycanlı teatr aktyoru, vokal ifaçı, Azərbaycan Respublikasının xalq artisti (2000).
Mobil Əhmədov 10 sentyabr 1931-ci ildə Gəncədə doğulub. 1955-ci ildə Əzim Əzimzadə adına Bakı Rəssamlıq Məktəbinə daxil olub. Bir il sonra isə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasına qəbul edilib və Bülbülün sinfində oxuyub. 1961-ci ildə təhsilini başa vuraraq bir neçə ay Dövlət Radiosunun xorunda işləməyə başlayıb. Sentyabr ayında isə MkT-yə solist dəvət olunub. Elə həmin vaxtdan da qırx ilə yaxın teatrın əksər tamaşalarında əsas partiyaları ifa edib. Teatrın yetmişdən çox tamaşasında oynamaqla zəngin yaradıcılıq irsi yaradıb, bir neçə rolunu müxtəlif quruluşlarda ifa edib.
Müxtəlif təhsil ocaqlarında pedaqoji fəaliyyət göstərib. Sənət dostlarının yüzlərlə şarjını çəkib.
Mobil bulud texnologiyaları
Dünyada mobil qurğuların (notbuk, planşet, smartfonların və s.) istifadəsinin sürətlə artması və onların uyğun telekommunikasiya texnologiyalarının (GPS, 3G, 4G, Wi-Fi və s.) köməyi ilə internet üzərindən hesablama buludlarına qoşulması, yeni texnologiyanın – mobil bulud (ing. Mobile Cloud Computing) texnologiyasının yaradılmasına təkan verir. MHB-də məlumatların emalı və yadda saxlanılması mobil qurğulardan kənarda həyata keçirilir. MHB-də mobil qurğular baza stansiyalarının (GPS, 3G, 4G, Wi-Fi və s.) köməyi ilə internet şəbəkəsi üzərindən hesablama buludları sisteminə qoşulur və ona lazım olan servislərdən istifadə edirlər. Hal-hazırda istifadəçilər bulud servislərin üç növündən (IaaS, PaaS və SaaS) geniş istifadə edirlər. IaaS (ing. Infrastructure as a Service - infrastruktur xidmət kimi) xidməti istifadəçilərə bulud sistemlərinin hesablama və yaddaş resurslarından (məsələn, ing. Amazon Elastic Cloud Computing - EC2 və Amazon S3 - Simple Storage Service) istifadə etməyə imkan verir.Hal-hazırda mobil bulud provayderlərinin xidmətindən istifadə etməklə dünyada milyonlarla mobil istifadəçi mobil proqram əlavələrindən (mobil kommersiya, mobil təhsil, mobil sağlamlıq, mobil oyunlar və s. sahələr üzrə) geniş istifadə edir.
Mobil ticarət: mobil qurğulardan istifadə etməklə ticarət işlərini həyata keçirməkdir.
Mobil genetik elementlər
Mobil genetik elementlər — ilk dəfə olaraq Barbara Mak-Klintok tərəfindən müəyyənləşdirilib. O, genlərin yerdəyişmə hadisəsini transpozisiya, hərəkət edən lokusları isə nəzarət elementləri adlandırmışdır . Transpozonlar və ya mobil elementlər bir neçə əlamətlə xarakterizə olunur:
onlar bir saytdan digərinə keçirilə bilir.
onların müəyyən sahəyə daxil olması yaxınlıqda yerləşən genlərin aktivliyini dəyişdirir.
Nəzarət elementlərinin itirilməsi mutabil lokusun stabil lokusa çevrilməsinə səbəb olur
Nəzarət elementləri olan sahələrdə delesiyalar,translokasiyalar,transpozisiyalar,inversiyalar və xromosomların parçalanması baş verir.
Prokariotlarda 3 tip mobil element məlumdur. İS — elementləri,transpozonlar və bəzi bakteriofaqlar. Bunlar həm quruluş və həmçinin tənzimləyici genlərdə mutasiya əmələ gətirir. Mobil elementlərin yerdəyişməsi müxtəlif dəyişikliklərlə nəticələnə bilər. Mobil element genə daxil olub, ekzonu parçalyaraq onu zədələyə bilər.
Mobil telefon jammeri
Passiv Jammer:
Jammer-Siqnal kəsici (siqnal qarışdırıcı, siqnal pozucu) , qarşılıqlı sistemdə aradakı əlaqəni pozmaq üçün yaradılmış cihaz. Müasir texnikada alıcını (əksəriyyətlə radio) hədəfləyən qüvvətli bir ötürücü.
Siqnalın daşınma şəkli ən sıx elektromexaniki dalğa olmaq üzrə səs, işıq (UV-dən IR-yə qədər) də ola bilər. Alıcının həssas olduğu bant aralığında yüksək gücdə siqnalı qəbul edərək alıcının giriş nötəsinin bütün bant üçün təzyiqlənməsini təmin edir və alıcını “karlaşdırar”. Siqnal boğucu, alıcıda seçicilik və həssaslıq xüsusiyyətlərini hədəf alır. Q faktoru yüksək alıcılar bu cür maneə törətmələrə qarşı daha müqavimətlidirlər.
Əsasən aşağıdakı yerlərdə tətbiq olunur:
İctimaiyyətdə yüksək səslə radio-tv dinləmələrinə maneə törətmək.
Kino, konsert, teatr kimi cib telefonlarının istifadəsinin qadağan olunduğu mühitlərdə nizamı təmin etmək üçün.
Uzaqdan idarə edilən alətlərin işinə maneə törədilməsi.
Uzaqdan idarə edilən bombaların əvvəlcədən atılması ya da bloklanması.
Nar (Mobil Operator)
Nar — Azerfon MMC-nin Azərbaycanda fəaliyyət göstərən GSM standartlı mobil rabitə operatoruna məxsus olan əmtəə nişanı.
Şirkətin açıqlamasına görə “Nar” əmtəə nişanı Azərbaycanın zəngin mədəni və tarixi irsinin çağdaş həyatla bağlılığının rəmzi olaraq seçilib. “Nar” ölkədə ilk dəfə olaraq 3G texnologiyasını təqdim edib və geniş 4G şəbəkəsini abunəçilərinin istifadəsinə verib. “Nar” şəbəkəsi hazırda ölkə ərazisinin 91%-ni əhatə edir və 2,24 milyondan çox abunəçiyə yüksəkkeyfiyyətli xidmət göstərir.
“Nar” şəbəkə keyfiyyətinin davamlı təkmilləşdirilməsi strategiyası çərçivəsində səs keyfiyyətinin nəzərəçarpacaq dərəcədə artımını və səsin təmiz ötürülməsini təmin edən “HD-Voice” (High Definition Voice) xidmətini təqdim edib.
Azerfon MMC şirkəti 2005-ci ildə rəsmi qeydiyyatdan keçib (link). 2007-ci il mart 21-də “Nar Mobile” əmtəə nişanı ilə fəaliyyətə başlayıb. Azərbaycan telekommunikasiya bazarına üçüncü daxil olan mobil operator bazarda ən sərfəli qiymətləri təklif etdi . 2008-ci ildə “Nar” Azərbaycanda 3G texnologiyası əsasında xidmət təklif edən mobil operator olub. 2014-cü ildə 4G'ni tətbiq elədi.
Yaponiyada mobil telefon mədəniyyəti
Yaponiyada mobil telefon mədəniyyəti özünəməxsus şəkildə inkişaf etmişdir. Yapon dilində mobil telefona "keytay denva" (携帯電話) və ya qısaca "keytay" (携帯電話) deyirlər. Ona görə də Yaponiyadakı mobil telefon mədəniyyətini Keytay mədəniyyəti də adlandırırlar.
Yaponiyada mobil telefondan istifadə geniş yayılmışdır və yayılmağa da davam edir. 2013-cü ildə əhalinin 39,1%-nin mobil telefonu olduğu halda, 2021-ci ildə bu rəqəm 74,3%-ə çatmışdır.
Yaponiyada mobil telefon mədəniyyəti özünəməxsus şəkildə inkişaf etdiyi üçün bu hal Qalapaqos sindromu adını almışdır.
Yaponiyada mobil telefon mədəniyyətinin populyar elementlərindən biri romanlardır. Mobil telefon romanı və ya keytay romanı mobil telefon vasitəsilə yazılan roman növüdür və Yaponiyada ədəbi janra çevrilmişdir. Mobil telefon ədəbiyyatı ilə əsasən həvəskarlar məşğul olsa da, bəzi əsərlər populyarlaşaraq kitab şəklində çap oluna bilir. Yaponiyada mobil telefon vasitəsilə yazılmış ən məşhur roman olan "Dərin sevgi" (2002) əsasında film, serial və manqa istehsal olunmuşdur.
Mobil şəbəkə
Mobil şəbəkə — son qovşaqlara, onlardan olan əlaqənin simsiz olduğu və şəbəkənin quruda hücrələr adlanan ərazilər üzərində paylandığı telekommunikasiya şəbəkəsi. Bu hücrələr hər birinə ən azı bir sabit yerləşmiş qəbuledici tərəfindən təqdim olunur. Bu baza stansiyaları hücrəni səs, verilənlər və digər məzmun növlərinin ötürülməsi üçün istifadə olunan şəbəkə əhatəsi ilə təmin edir. Müdaxilədən qaçmaq və hər bir hücrə daxilində zəmanətli xidmət keyfiyyətini təmin etmək üçün hücrə adətən qonşu hücrələrdən fərqli tezliklər dəstindən istifadə edir.
hücrələr birləşdirildiyi halda geniş coğrafi ərazidə radio yayımı təmin edir. Bu çoxsaylı portativ ötürücülərə bir-biri ilə həmçinin stasionar qəbuledicilər və telefonlarla şəbəkənin istənilən yerində ötürücülərə ötürmə zamanı birdən çox hücrə vasitəsilə hərəkət etsə belə baza stansiyaları vasitəsilə əlaqə saxlamağa imkan verir. Mobil şəbəkələr bir sıra funksiyaları təklif edir:
Əsas telekommunikasiya provayderləri Yer kürəsinin məskunlaşmış ərazisinin əksəriyyətində səs və verilənlər mobil şəbəkələrini yerləşdirmişdilər. Bu mobil telefonların və mobil hesablama cihazlarının ictimai kommutasiya edilmiş telefon şəbəkəsinə və ictimai internetə qoşulmasına imkan verir. Şəxsi mobil şəbəkələr tədqiqat və ya yerli ictimai təhlükəsizlik agentlikləri, taksi şirkəti üçün göndəriş kimi iri təşkilatlar və donanmalar üçün istifadə edilə bilər.
Bir böyük ötürücüdən daha çox tutum.
Mobil hökumət
Mobil hökumət və ya m-hökumət — yalnız mobil telefonlar, notbuk kompüterlər, fərdi rəqəmsal köməkçilər (PDA) və simsiz internet infrastrukturundan istifadə etməklə mümkün olan dövlət xidmətləri və proqramlarından strateji istifadə kimi xidmətlər toplusu.
Mobil hökumət xidmətləri "e-hökumətdə iştirak edən tərəflər, o cümlədən vətəndaşlar, biznes müəssisələri və bütün dövlət strukturlarına faydaların artırılması üçün hər növ simsiz və mobil texnologiya, xidmətlər, tətbiqlər və cihazlardan istifadəni əhatə edən strategiya və onun həyata keçirilməsi kimi" izah edilir.
İnfrastrukturun olmaması səbəbindən internetin nüfuzunun aşağı olduğu, mobil bağlantı və nüfuzunun yüksək olduğu inkişaf etməkdə olan ölkələrdə mobil hökumət daha yaxşı seçimdir. Hökumətin vətəndaşlarla qarşılıqlı əlaqəsi SMS kimi vasitələrlə həyata keçirilə bilər.
Hindistanın Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyi, Elektronika və İnformasiya Texnologiyaları Departamenti bütün departamentləri və agentlikləri üçün mobil cihazlar vasitəsilə bütün xidmətlərini təmin etmək üçün mobil proqramlar hazırlamaq və yerləşdirmək planlarını açıqlamışdır.
Freymvorkun qəbulunu və vaxtında həyata keçirilməsini təmin etmək üçün hökumət mobil cihazlar vasitəsilə ictimai xidmətlərin əlçatanlığını təmin etmək üçün əsas infrastruktur olan "Mobile Service Delivery Gateway"i (MSDG) inkişaf etdirəcək.
I. Kushchu and M. H. Kuscu. From e-Government to m-Government: Facing the Inevitable // The 3rd European Conference on e-Government. 2003. 253–260.
Mobil applikasiya
Mobil proqram — telefon, planşet və ya saat kimi mobil cihazda işləmək üçün nəzərdə tutulmuş kompüter proqramı və ya proqram təminatı. Mobil proqramlar, tez-tez masaüstü kompüterlərdə işləmək üçün nəzərdə tutulmuş masaüstü proqramlardan və birbaşa mobil cihazda deyil, mobil veb brauzerlərdə işləyən veb proqramlardan fərqlidir.
Proqramlar əvvəlcə e-poçt, təqvim və kontakt siyahısı kimi məhsuldarlıq yardımı üçün nəzərdə tutulmuşdu, lakin proqramlara olan ictimai tələbat mobil oyunlar, avtomatlaşdırılma, GPS və məkana əsaslanan xidmətlər, sifariş izləmə və bilet kimi digər sahələrə doğru sürətlə genişlənməsinə səbəb oldu. Əksər proqramlar internetə çıxış tələb edir. Proqramlar ümumiyyətlə rəqəmsal paylama platformasının bir növü olan proqram mağazalarından endirilir.
Proqramlar üç növə bölünür: doğma (native) proqramlar, hibrid proqramlar və veb proqramlar. Doğma proqramlar xüsusi olaraq mobil əməliyyat sistemi, adətən iOS və ya Android üçün nəzərdə tutulub. Veb proqramlar HTML5 və ya CSS-də yazılır və adətən brauzer vasitəsilə işləyir. Hibrid proqramlar JavaScript, CSS və HTML5 kimi veb texnologiyalarından istifadə etməklə qurulur və yerli konteynerdə gizlənmiş veb proqramlar kimi fəaliyyət göstərir.
Əksər mobil cihazlar veb-brauzer, e-poçt, təqvim, xəritə və musiqi, digər media və ya daha çox proqram satın almaq üçün mağaza kimi əvvəlcədən quraşdırılmış proqram təminatı kimi yığılmış bir neçə proqramla birlikdə satılır.
Mobil bankçılıq
Mobil bankçılıq — müştərilərinə smartfon və ya planşet kimi mobil cihazlardan istifadə etməklə uzaqdan maliyyə əməliyyatlarını aparmağa imkan verən bank və ya digər maliyyə institutu tərəfindən göstərilən xidmət. Müvafiq internet bankçılığından fərqli olaraq, o, bu məqsədlə maliyyə institutu tərəfindən təmin edilən, adətən tətbiq adlanan proqram təminatından istifadə edir. Mobil bankçılıq əsasən 24 saat işləyir. Bəzi maliyyə institutlarında mobil bankçılıq vasitəsilə hansı hesablara daxil ola biləcəyinə dair məhdudiyyətlər, eləcə də əməliyyat edilə bilən məbləğlə bağlı məhdudiyyətlər var. Mobil bankçılıq internetin mövcudluğundan və ya mobil cihaza məlumat bağlantısının olmasından asılıdır.
Mobil bankçılıq vasitəsilə əməliyyatlar təqdim edilən mobil bankçılıq proqramının xüsusiyyətlərindən asılıdır və adətən hesab qalıqlarının və ən son əməliyyatların siyahılarının əldə edilməsini, elektron faktura ödənişlərini, uzaqdan qəbz depozitlərini, P2P ödənişlərini və müştərinin və ya başqasının hesabları arasında pul köçürmələrini əhatə edir. Bəzi proqramlar həmçinin qəbzlərin nüsxələrini endirməyə və bəzən çap etməyə imkan verir. Mobil bank proqramından istifadə səmərəliliyi, sürəti, çevikliyi və həmçinin təhlükəsizliyi artırır, çünki o, istifadəçinin daxili mobil cihaz təhlükəsizlik mexanizmləri ilə inteqrasiya edilir.
Bank nöqteyi-nəzərindən mobil bankçılıq müştərilərin nağdsız pul vəsaitlərinin çıxarılması və depozit əməliyyatları üçün bank filialına müraciət etmə ehtiyacını azaltmaqla əməliyyatların aparılması xərclərini azaldır. Mobil bankçılıq nağd pulla bağlı əməliyyatları idarə etmir və müştəri nağd pul çıxarmaq və ya depozit qoymaq üçün bankomata və ya bank filialına müraciət etməlidir.
Mobil cihaz
Mobil cihaz, həmçinin əl kömpüteri və ya rəqəmsal köməkçi — əldə tutulacaq və işləyəcək qədər kiçik həcmdə olan kompüter. Mobil cihazlarda adətən düz LCD və ya OLED ekran, sensor ekran interfeysi, rəqəmsal və ya fiziki butonlar olur. Onların fiziki klaviaturası da ola bilər. Bir çox mobil qurğular internetə qoşula və Wi-Fi, "Bluetooth", mobil şəbəkələr, həmçinin NFC vasitəsilə avtomobil əyləncə sistemləri və ya qulaqlıqlar kimi digər cihazlara qoşula bilər. İnteqrasiya edilmiş kameralar, audio və video telefon zəngləri yerləşdirmək və qəbul etmək imkanı, videooyunlar və qlobal mövqeləşdirmə sistemi (GPS) imkanları geniş yayılmışdır. Güc adətən litium-ion batareya ilə təmin edilir. Mobil cihazlar üçüncü tərəf proqramlarının quraşdırılmasına və işə salınmasına imkan verən mobil əməliyyat sistemlərini işlədə bilər.
İlkin smartfonlara 2000-ci illərin sonlarında daha böyük planşetlər qoşulmuşdur. Giriş və çıxış adətən sensor ekran interfeysi vasitəsilə həyata keçirilir. Telefonlar/planşetlər və fərdi rəqəmsal köməkçilər eksklüziv xüsusiyyətlərə əlavə olaraq, noutbuk/masaüstü kompüterin əksər funksiyalarını təmin edə bilər.
Mobil nömrədaşıma
Mobil nömrədaşıma (ing. mobile number portability, MNP) — mobil telefon istifadəçilərinə mobil şəbəkə operatorunu dəyişdirən zaman mobil telefon nömrəsini saxlamağa imkan verən xidmət.
Mobil nömrədaşıma bütün dünyada müxtəlif üsullarla həyata keçirilir. Beynəlxalq və Avropa standartına görə, "resipent tərəfindən idarə olunan" daşınma üsulu həyata keçirilir. Burada telefon nömrəsini daşımaq istəyən müştəri yeni şəbəkə (resipent) ilə əlaqə saxlayır, nömrədaşıma sorğusunu cari şəbəkə operatoruna (provayder) göndərir. Bunun əksinə olaraq, Birləşmiş Krallıq və Hindistan yeganə istisnadır. Bu ölkələrdə "provayder tərəfindən idarə olunan" üsul tətbiq olunur. Birləşmiş Krallıqda müştəridən Portlaşdırma Avtorizasiya Kodu (PAC), Hindistanda isə Unikal Portlaşdırma Kodu (UPC) əldə etmək üçün provayderlə əlaqə saxlaması tələb olunur və onlar resipent şəbəkəsinə təqdim edilməlidir. Həmin daşıma kodu resipentə bildirilərək daşıma prosesi davam etdirilir. Bu üsul bəzi sənaye analitikləri tərəfindən mobil nömrədaşıma fırıldaqlarının qarşısını almasına baxmayaraq, səmərəsiz olduğu üçün tənqid edilmişdir.
Mobil oyun
Mobil oyun — adətən mobil telefonda oynanan videooyun. Termin həmçinin mobil telefonlar (fərdi telefonlar və ya smartfonlar), planşetlər, PDA-lar, əl oyun konsolları, portativ media pleyerləri və ya qrafik kalkulyatorları da daxil olmaqla istənilən portativ cihazda oynanan bütün oyunlara aiddir. Mobil telefonda məlum olan ən erkən oyun 1994-cü ildən Hagenuk MT-2000 cihazında oynanan Tetris variantı idi.
1997-ci ildə Nokia Snake oyununu təqdim etdi. Nokia tərəfindən istehsal edilən əksər mobil cihazlarda əvvəlcədən quraşdırılmış Snake, o vaxtdan bəri ən çox oynanan oyunlardan birinə çevrildi və dünyada 350 milyondan çox cihazda mövcud idi. Mobil cihazlar, ilkin olaraq telefon operatorlarının öz mağazaları ilə məhdudlaşsa da, oyunların yüklənməsinə imkan verən texnologiya baxımından daha təkmilləşdi. Mobil oyunlar 2008-ci ildə Apple-ın iOS App Store kimi proqram mağazalarının inkişafı ilə çox böyüdü. Birbaşa mobil platforma sahibi tərəfindən idarə olunan ilk mobil məzmun bazarı olaraq, App Store istehlakçı davranışını əhəmiyyətli dərəcədə dəyişdirdi və mobil oyunlar bazarını tez bir zamanda genişləndirdi, çünki demək olar ki, hər bir smartfon sahibi mobil proqramlar yükləməyə başlayırdı.
XX əsrin sonlarına doğru, sənaye standartlarının yaradılması, telefona sahib olma qiymətinin sürətlə aşağı düşməsi və miqyas iqtisadiyyatı ilə idarə olunan istifadə sayəsində cib telefonu mülkiyyəti sənayeləşmiş dünyada geniş yayılmışdır. Bu partlayış nəticəsində telefon istehsalçılarının texnoloji inkişafı sürətlənmişdir.
Mobil proqram
Mobil proqram — telefon, planşet və ya saat kimi mobil cihazda işləmək üçün nəzərdə tutulmuş kompüter proqramı və ya proqram təminatı. Mobil proqramlar, tez-tez masaüstü kompüterlərdə işləmək üçün nəzərdə tutulmuş masaüstü proqramlardan və birbaşa mobil cihazda deyil, mobil veb brauzerlərdə işləyən veb proqramlardan fərqlidir.
Proqramlar əvvəlcə e-poçt, təqvim və kontakt siyahısı kimi məhsuldarlıq yardımı üçün nəzərdə tutulmuşdu, lakin proqramlara olan ictimai tələbat mobil oyunlar, avtomatlaşdırılma, GPS və məkana əsaslanan xidmətlər, sifariş izləmə və bilet kimi digər sahələrə doğru sürətlə genişlənməsinə səbəb oldu. Əksər proqramlar internetə çıxış tələb edir. Proqramlar ümumiyyətlə rəqəmsal paylama platformasının bir növü olan proqram mağazalarından endirilir.
Proqramlar üç növə bölünür: doğma (native) proqramlar, hibrid proqramlar və veb proqramlar. Doğma proqramlar xüsusi olaraq mobil əməliyyat sistemi, adətən iOS və ya Android üçün nəzərdə tutulub. Veb proqramlar HTML5 və ya CSS-də yazılır və adətən brauzer vasitəsilə işləyir. Hibrid proqramlar JavaScript, CSS və HTML5 kimi veb texnologiyalarından istifadə etməklə qurulur və yerli konteynerdə gizlənmiş veb proqramlar kimi fəaliyyət göstərir.
Əksər mobil cihazlar veb-brauzer, e-poçt, təqvim, xəritə və musiqi, digər media və ya daha çox proqram satın almaq üçün mağaza kimi əvvəlcədən quraşdırılmış proqram təminatı kimi yığılmış bir neçə proqramla birlikdə satılır.
Mobil telefoniya
Mobil telefoniya — stasionar telefonlara yox, mobil telefonlara telefon xidmətlərinin göstərilməsi. Telefonun xüsusi olaraq yalnız səsli xidmətə və ya əlaqəyə işarə etməsi nəzərdə tutulur. Buna baxmayaraq, bəzən xətt bulanıqlaşa bilər.
Müasir mobil telefonlar baza stansiyalarının yerüstü mobil şəbəkəsinə qoşulur, peyk telefonları isə orbitdəki süni peyklərə qoşulur. Hər iki şəbəkə dünyada istənilən telefonun yığılmasına imkan vermək üçün ictimai telefon şəbəkəsinə (PSTN) qoşulur.
2010-cu ildə dünyada beş milyard mobil abunəçi olduğu təxmin edilmişdir.
Daxili qeydlərə görə, "American Telephone & Telegraph" 1915-ci ildə simsiz telefonun inkişafını müzakirə etmişdir, lakin texnologiyanın tətbiqinin ABŞ-də simli xidmət üzərindəki inhisarını poza biləcəyindən çəkinmişdir.
İctimai mobil telefon sistemləri ilk dəfə İkinci Dünya müharibəsindən sonrakı illərdə təqdim edilmişdir. Bunun üçün münaqişədən əvvəl və münaqişə zamanı inkişaf etdirilən texnologiyadan istifadə edilmişdir. İlk sistem 1946-cı ildə ABŞ-mn Missuri ştatının Sent-Luis şəhərində açılmış, digər ölkələrdə isə sonrakı onilliklərdə tətbiq edilmişdir.
Mobil tətbiq
Mobil proqram — telefon, planşet və ya saat kimi mobil cihazda işləmək üçün nəzərdə tutulmuş kompüter proqramı və ya proqram təminatı. Mobil proqramlar, tez-tez masaüstü kompüterlərdə işləmək üçün nəzərdə tutulmuş masaüstü proqramlardan və birbaşa mobil cihazda deyil, mobil veb brauzerlərdə işləyən veb proqramlardan fərqlidir.
Proqramlar əvvəlcə e-poçt, təqvim və kontakt siyahısı kimi məhsuldarlıq yardımı üçün nəzərdə tutulmuşdu, lakin proqramlara olan ictimai tələbat mobil oyunlar, avtomatlaşdırılma, GPS və məkana əsaslanan xidmətlər, sifariş izləmə və bilet kimi digər sahələrə doğru sürətlə genişlənməsinə səbəb oldu. Əksər proqramlar internetə çıxış tələb edir. Proqramlar ümumiyyətlə rəqəmsal paylama platformasının bir növü olan proqram mağazalarından endirilir.
Proqramlar üç növə bölünür: doğma (native) proqramlar, hibrid proqramlar və veb proqramlar. Doğma proqramlar xüsusi olaraq mobil əməliyyat sistemi, adətən iOS və ya Android üçün nəzərdə tutulub. Veb proqramlar HTML5 və ya CSS-də yazılır və adətən brauzer vasitəsilə işləyir. Hibrid proqramlar JavaScript, CSS və HTML5 kimi veb texnologiyalarından istifadə etməklə qurulur və yerli konteynerdə gizlənmiş veb proqramlar kimi fəaliyyət göstərir.
Əksər mobil cihazlar veb-brauzer, e-poçt, təqvim, xəritə və musiqi, digər media və ya daha çox proqram satın almaq üçün mağaza kimi əvvəlcədən quraşdırılmış proqram təminatı kimi yığılmış bir neçə proqramla birlikdə satılır.
Mobil tətbiqetmə
Mobil proqram — telefon, planşet və ya saat kimi mobil cihazda işləmək üçün nəzərdə tutulmuş kompüter proqramı və ya proqram təminatı. Mobil proqramlar, tez-tez masaüstü kompüterlərdə işləmək üçün nəzərdə tutulmuş masaüstü proqramlardan və birbaşa mobil cihazda deyil, mobil veb brauzerlərdə işləyən veb proqramlardan fərqlidir.
Proqramlar əvvəlcə e-poçt, təqvim və kontakt siyahısı kimi məhsuldarlıq yardımı üçün nəzərdə tutulmuşdu, lakin proqramlara olan ictimai tələbat mobil oyunlar, avtomatlaşdırılma, GPS və məkana əsaslanan xidmətlər, sifariş izləmə və bilet kimi digər sahələrə doğru sürətlə genişlənməsinə səbəb oldu. Əksər proqramlar internetə çıxış tələb edir. Proqramlar ümumiyyətlə rəqəmsal paylama platformasının bir növü olan proqram mağazalarından endirilir.
Proqramlar üç növə bölünür: doğma (native) proqramlar, hibrid proqramlar və veb proqramlar. Doğma proqramlar xüsusi olaraq mobil əməliyyat sistemi, adətən iOS və ya Android üçün nəzərdə tutulub. Veb proqramlar HTML5 və ya CSS-də yazılır və adətən brauzer vasitəsilə işləyir. Hibrid proqramlar JavaScript, CSS və HTML5 kimi veb texnologiyalarından istifadə etməklə qurulur və yerli konteynerdə gizlənmiş veb proqramlar kimi fəaliyyət göstərir.
Əksər mobil cihazlar veb-brauzer, e-poçt, təqvim, xəritə və musiqi, digər media və ya daha çox proqram satın almaq üçün mağaza kimi əvvəlcədən quraşdırılmış proqram təminatı kimi yığılmış bir neçə proqramla birlikdə satılır.
Mobil ödəniş
Mobil ödəniş, mobil pul, mobil pul transferi, mobil pulqabı — maliyyə qaydalarına əsasən fəaliyyət göstərən və rəqəmsal pulqabının əsas sinfi kimi mobil cihazdan və ya mobil cihaz vasitəsilə həyata keçirilən hər hansı müxtəlif ödəniş emalı xidmətləri. İstehlakçı nağd pul, qəbz, debet kartı və ya kredit kartları ilə ödəmək əvəzinə, geniş çeşidli xidmətlər və rəqəmsal və ya fiziki mallar üçün ödəniş etmək məqsədilə mobil cihazda ödəniş proqramından istifadə edə bilər. Sikkələrə əsaslanmayan valyuta sistemlərindən istifadə konsepsiyasının uzun tarixi olmasına baxmayaraq, bu cür sistemləri dəstəkləyən texnologiyalar yalnız XXI əsrdə geniş yayılmışdır.
Mobil ödənişlər 2000-ci illərdə Yaponiyada və daha sonra bütün dünyada müxtəlif yollarla qəbul olunmağa başladı. Eksklüziv olaraq müəyyən edilmiş ilk patent "Mobil Ödəniş Sistemi" 2000-ci ildə təqdim edilmişdir.
Financial Access-in 2009-cu il "Dünyanın yarısı banksızdır" adlı hesabatına görə, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə mobil ödəniş həlləri "banksız" kimi tanınan cəmiyyətə maliyyə xidmətlərinin genişləndirilməsi vasitəsi kimi tətbiq edilmişdir ki, bu da dünyanın yetişkin əhalisinin 50%-ni təşkil edir. Bu ödəniş şəbəkələri tez-tez mikroödənişlər üçün istifadə olunur. İnkişaf etməkdə olan ölkələrdə mobil ödənişlərin istifadəsi Bill & Melinda Qeyts Fondu, ABŞ Beynəlxalq İnkişaf Agentliyi və Mercy Corps kimi təşkilatlar tərəfindən dövlət və özəl maliyyə vəsaitlərini cəlb etmişdir.
Avropa Ödəniş Şurasının (AÖŞ) məlumatına görə, mobil ödənişlər yeni inkişaf imkanlarına nail olmaq üçün ödəniş xidmətləri təminatçıları və digər bazar iştirakçıları üçün əsas alətə çevrilir. AÖŞ bildirir ki, "yeni texnoloji həllər əməliyyatların səmərəliliyini birbaşa təkmilləşdirir, nəticədə xərclərə qənaət və biznes həcminin artması ilə nəticələnir".
Mobil cihazlar
Mobil cihaz, həmçinin əl kompüteri — əldə tutulacaq və işləyəcək qədər kiçik həcmdə olan kompüter. Mobil cihazlarda adətən düz LCD və ya OLED ekran, sensor ekran interfeysi, rəqəmsal və ya fiziki butonlar olur. Onların fiziki klaviaturası da ola bilər. Bir çox mobil qurğular internetə qoşula və Wi-Fi, "Bluetooth", mobil şəbəkələr, həmçinin NFC vasitəsilə avtomobil əyləncə sistemləri və ya qulaqlıqlar kimi digər cihazlara qoşula bilər. İnteqrasiya edilmiş kameralar, audio və video telefon zəngləri yerləşdirmək və qəbul etmək imkanı, videooyunlar və qlobal mövqeləşdirmə sistemi (GPS) imkanları geniş yayılmışdır. Güc adətən litium-ion batareya ilə təmin edilir. Mobil cihazlar üçüncü tərəf proqramlarının quraşdırılmasına və işə salınmasına imkan verən mobil əməliyyat sistemlərini işlədə bilər.
İlkin smartfonlara 2000-ci illərin sonlarında daha böyük planşetlər qoşulmuşdur. Giriş və çıxış adətən sensor ekran interfeysi vasitəsilə həyata keçirilir. Telefonlar/planşetlər və fərdi rəqəmsal köməkçilər eksklüziv xüsusiyyətlərə əlavə olaraq, noutbuk/masaüstü kompüterin əksər funksiyalarını təmin edə bilər.
GSM-mobil rabitə üçün qlobal sistem
Global System for Mobile Communications (abr. GSM; azərb. Mobil Rabitə üzrə Qlobal Sistem) — Avropa Telekommunikasiya Standartları İnstitutu (ATSİ) tərəfindən mobil telefon və planşetlər kimi mobil cihazlar tərəfindən istifadə edilən ikinci nəsil (2G) rəqəmsal mobil şəbəkələr üçün hazırlanmış protokollar standartı. "GSM" həm də "GSMA"ya məxsus əmtəə nişanıdır. "GSM" həmçinin, "Full Rate" səs kodekinə də aid edilir.
Bu, ilk dəfə 1991-ci ilin dekabrında Finlandiyada tətbiq edilmişdir. 2010-cu illərin ortalarında 90%-dən çox bazar payına çatmış, 193-dən çox ölkə və ərazidə fəaliyyət göstərən mobil rabitə üçün qlobal standarta çevrilmişdir. "GSM" sistemləri və xidmətləri "ETSI" tərəfindən idarə olunan bir sıra standartlarda təsvir edilmişdir.
2G şəbəkələri birinci nəsil (1G) analoq mobil şəbəkələri əvəz etmək üçün hazırlanmışdır. "GSM" standartı əvvəlcə tam dupleks səsli telefoniya üçün optimallaşdırılmış rəqəmsal, dövrə keçidli şəbəkəyə aid edilirdi.
Latvijas Mobilais Telefons
Latvijas Mobilais Telefons, LMT – Latviyada mobil operator. Şirkət 1992-ci ildə qurulub və ölkədəki ilk mobil operatordur. Şirkətin səhmlərinin yüzdə 51-i dövlət tərəfindən idarə olunur. 1995-ci ilin yanvar ayında mövcud NMT şəbəkəsi ilə birlikdə bir GSM şəbəkəsi işləməyə başlayır. Bazar araşdırmalarına əsasən 1999-cu ilin yayında icazə verilən 1800 MHz diapazonundan istifadəyə icazə vermək üçün lisenziyasının genişləndirilməsini istəyir. 1 dekabr 1999-cu il tarixində artıq 14 aktiv GSM 900/1800 baza stansiyası var idi.
Latviya-İsveç-Finlandiya birgə müəssisəsi olaraq 2 yanvar 1992-ci ildə qurulmuşdur. Latviya dövləti kapitalın 51% -ə, xarici tərəfdaşlar - İsveç operatoru Telia və Finlandiya operatoru Sonera 49%-ə sahib olur. Əvvəlcə LMT NMT standartında rabitə xidmətləri göstərirdi. 1995-ci ilin yanvar ayından bu yana GSM standartında rabitə xidmətləri göstərir.
Mobile TeleSystems
Mobil Telesystems və ya MTS (rus. ОАО «Мобильные ТелеСистемы», abbr. МТС) — 31 dekabr 2009-cu ilə kimi 102,4 milyon abonenti ilə Rusiya və MDB-nin ən iri mobil operatoru.
Nar (Mobile)
Nar — Azerfon MMC-nin Azərbaycanda fəaliyyət göstərən GSM standartlı mobil rabitə operatoruna məxsus olan əmtəə nişanı.
Şirkətin açıqlamasına görə “Nar” əmtəə nişanı Azərbaycanın zəngin mədəni və tarixi irsinin çağdaş həyatla bağlılığının rəmzi olaraq seçilib. “Nar” ölkədə ilk dəfə olaraq 3G texnologiyasını təqdim edib və geniş 4G şəbəkəsini abunəçilərinin istifadəsinə verib. “Nar” şəbəkəsi hazırda ölkə ərazisinin 91%-ni əhatə edir və 2,24 milyondan çox abunəçiyə yüksəkkeyfiyyətli xidmət göstərir.
“Nar” şəbəkə keyfiyyətinin davamlı təkmilləşdirilməsi strategiyası çərçivəsində səs keyfiyyətinin nəzərəçarpacaq dərəcədə artımını və səsin təmiz ötürülməsini təmin edən “HD-Voice” (High Definition Voice) xidmətini təqdim edib.
Azerfon MMC şirkəti 2005-ci ildə rəsmi qeydiyyatdan keçib (link). 2007-ci il mart 21-də “Nar Mobile” əmtəə nişanı ilə fəaliyyətə başlayıb. Azərbaycan telekommunikasiya bazarına üçüncü daxil olan mobil operator bazarda ən sərfəli qiymətləri təklif etdi . 2008-ci ildə “Nar” Azərbaycanda 3G texnologiyası əsasında xidmət təklif edən mobil operator olub. 2014-cü ildə 4G'ni tətbiq elədi.
Nar Mobile
Nar — Azerfon MMC-nin Azərbaycanda fəaliyyət göstərən GSM standartlı mobil rabitə operatoruna məxsus olan əmtəə nişanı.
Şirkətin açıqlamasına görə “Nar” əmtəə nişanı Azərbaycanın zəngin mədəni və tarixi irsinin çağdaş həyatla bağlılığının rəmzi olaraq seçilib. “Nar” ölkədə ilk dəfə olaraq 3G texnologiyasını təqdim edib və geniş 4G şəbəkəsini abunəçilərinin istifadəsinə verib. “Nar” şəbəkəsi hazırda ölkə ərazisinin 91%-ni əhatə edir və 2,24 milyondan çox abunəçiyə yüksəkkeyfiyyətli xidmət göstərir.
“Nar” şəbəkə keyfiyyətinin davamlı təkmilləşdirilməsi strategiyası çərçivəsində səs keyfiyyətinin nəzərəçarpacaq dərəcədə artımını və səsin təmiz ötürülməsini təmin edən “HD-Voice” (High Definition Voice) xidmətini təqdim edib.
Azerfon MMC şirkəti 2005-ci ildə rəsmi qeydiyyatdan keçib (link). 2007-ci il mart 21-də “Nar Mobile” əmtəə nişanı ilə fəaliyyətə başlayıb. Azərbaycan telekommunikasiya bazarına üçüncü daxil olan mobil operator bazarda ən sərfəli qiymətləri təklif etdi . 2008-ci ildə “Nar” Azərbaycanda 3G texnologiyası əsasında xidmət təklif edən mobil operator olub. 2014-cü ildə 4G'ni tətbiq elədi.
PUBG Mobile
PUBG: Battlegrounds (əvvəlki adı PlayerUnknown's Battlegrounds ilə bilinir) — Cənubi Koreya videooyun şirkəti "Krafton" şirkətinin bir hissəsi olan "PUBG Studios" tərəfindən hazırlanan və nəşr olunan onlayn multipleyer döyüş oyunu. 2000-ci ilin yapon filmi "Battle Royale"-dan ilhamlanaraq yaradılmış oyunda, 100 oyunçu paraşütlə bir adaya atlayaraq müxtəlif silah və vasitələrdən istifadə edərək digər oyunçuları öldürüb həyatda qalan son oyunçu olmağa çalışır. Oyun ərazisi vaxt keçdikcə daralmağa başlayır, oyunçular xəritənin təhlükəsiz adlanan ərazisinə daxil olmağa məcbur edilirlər, həyatda qalan yeganə oyunçu və ya komanda matçın qalibi olur.
2021-ci ilin sonuna qədər fərdi kompüterlərdə və oyun konsollarında 75 milyon nüsxədən çox satılan "PUBG: Battlegrounds", PC və Xbox One üçün ən çox satılan videooyunu, eləcə də bütün zamanların beşinci ən çox satılan videooyunudur. Oyunun mobil versiyası "PUBG Mobile" 1 milyarddan çox endirmə toplamış və 8,42 milyard ABŞ dollarından çox gəlir əldə edərək dördüncü ən yüksək gəlirli mobil oyun olmuşdur. PC və konsol oyunlarından qazandığı ümumi gəliri 4,65 milyard dollara bərabər olan "PUBG: Battlegrounds", 2022-ci ilin may ayına olan ümumi gəliri 13,07 milyard dollardır ki, bu da onu bütün zamanların ən çox gəlir gətirən videooyunlarından birinə çevirir. Oyun 12 yanvar 2022-ci ildən etibarən pulsuzdur.
"PUBG: Battlegrounds" ilk dəfə 2017-ci ilin martında Steam-in erkən giriş beta proqramı vasitəsilə Windows üçün buraxıldı, tam buraxılışı isə 2017-ci ilin dekabrında edildi. Oyun həmin ay Microsoft Studios tərəfindən Xbox One üçün Xbox Game Preview proqramı vasitəsilə buraxıldı, rəsmi olaraq 2018-ci ilin sentyabrında yayımlandı. 2018-ci ildə Android və iOS üçün pulsuz oynaya bilən mobil versiyası "PUBG Mobile" PlayStation 4 üçün portlanmış versiyası ilə birlikdə buraxıldı.
Perpetuum Mobile
Daimi mühərrik (lat. Perpetuum Mobile) — Faydalı iş əmsalı 100%-dən artıq olan xəyali qurğu.
Ayrı-ayrı alimlər müxtəlif üsullarla bu mexanizmi yaratmağa cəhd göstərsələr də, bunun mümkün olmadığını dərk etmişlər. Bu istiqamətdəki bütün təcrübələr göstərir ki, əbədi olaraq öz-özünü mütəmadi hərəkət və enerji ilə təmin edən mexanizm yaratmaq qeyri-realdır. İstənilən hərəkət sükuta məhkumdur.
Daimi mühərrik haqqında elmə məlum olan ilk fikirlər XII əsr hind şairi, riyaziyyatçısı və astronomu Bhaskaraya məxsusdur. Həmçinin, bu ideyaya bəzi orta əsr ərəb alimlərinin əlyazmalarında rast gəlinir. Leonardo da Vinçinin işləri arasında da daimi mühərrik çertyoju tapılmışdır.
Daimi mühərrik yaratma sahəsində aparılmış çoxsaylı təcrübələrin nəticəsi olaraq fizikada termodinamikanın 1-ci və 2-ci qanunu formulə edilmişdir. Belə ki, 1-ci qanuna görə termodinamik sistem yalnız öz daxili enerjisi və ya kənardan aldığı enerji hesabına iş görə bilər.
Robert Mobili
Robert Baqratoviç Mobili (20 avqust 1954, Nic, Qutqaşen rayonu) — Alban-udi xristian icması sədri, geoloq.
Robert Mobili 20 avqust 1954-cü ildə Qəbələ rayonunun Nic kəndində anadan olub. 1971-ci ildə Nic kənd orta məktəbi bitirib. Azərbaycan Dövlət Universitetinin geologiya-coğrafiya fakültəsinin 1980-ci ilin məzunu. Milliyyətcə Udindir. 1973-1989-ci illərdə METDKİ (Mərkəzi Elmi-Tədqiqat Dağ Kəşfiyyat İnstitutu) Cənub Filialında işləyib, Naxçıvanın sərbəst misin və polimetal yataqlarının geoloji qiymətləndirilməsi, Kiçik Qafqazda, Türkmənistanda və Tacikistanda səpinti qızılın axtarışı və qiymətləndirilməsi üzrə elmi işi aparmışdır. 1989-ci ildən indiyə kimi Bakı Dövlət Universitetinin "Səpinti qızılın proqnozu, axtarışı və qiymətləndirilməsi" ETL-da elmi işçi vəzifəsində çalışır. Müxtəlif illərdə Kiçik Qafqazın və Kür depressiyanın molaslarda, Abşeronun neft-qaz yataqlarında səpinti qızılın qanunauyğunlar üzrə elmi araşdırmalar aparıb.
Bakı, Moskva, Leninqrad, Bişkek, Aşqabad, Sankt Peterburq, Dallas, Qüds və Oslo şəhərlərində keçirilən beynalxalq seminarlarda və konfranslarda məruzə ilə iştirak etmişdir. 4-18 avqust 2008-çi ildə Osloda keçirilən XXXIII Beynəlxalq Geoloji Konqresidə məruzə ilə çıxış etmişdir.
T-Mobile
T-Mobile Alman GSM operatoru. Deutsche Telekom nəzdində fəaliyyət göstərən qrupun mərkəzi Bonnda yerləşir. Digər ölkələrdəki investisiyaları da hesaba qatılanda cəmi 106,42 milyon müştərisi olan T-Mobile mobil telefon xidməti təqdim edən şirkətlər siyahısında 6-cı yerdədir. İdarə heyəti başçılığı Hamid Akhavan tərəfindən aparılan T-Mobile, 7 mini Almaniyada olmaq üzrə 44 mindən çox işçiyə malikdir.
Windows 10 Mobile
Windows 10 Mobile — "Microsoft" tərəfindən hazırlanmış, istehsalı dayandırılmış mobil əməliyyat sistemi. İlk dəfə 2015-ci ildə buraxılan əməliyyat sistemi "Windows Phone 8.1"in davamçısıdır, lakin "Microsoft" tərəfindən "Windows 10" fərdi kompüter əməliyyat sisteminin versiyası kimi satışa çıxarılmışdır.
"Windows 10 Mobile" məzmunun daha geniş sinxronizasiyası, "Universal Windows Platform" proqramları, eləcə də dəstəklənən aparatda cihazları xarici displeyə qoşmaq, klaviatura daxiletmə dəstəyi və siçan ilə iş masası interfeysindən istifadə etmək imkanı daxil olmaqla, fərdi kompüterlər üçün analoqu ilə daha çox uyğunluq təmin etməyi hədəfləyirdi. "Microsoft" proqramçılar üçün "iOS Objective-C" tətbiqlərini minimal dəyişikliklərlə portlaşdırmaq üçün alətlər hazırlamışdır. "Windows Phone 8.1" smartfonları istehsalçı və operator dəstəyinə uyğun olaraq "Windows 10 Mobile"a yüksəltmək üçün uyğundur. Bəzi xüsusiyyətlər aparat uyğunluğundan asılı olaraq dəyişir.
"Windows 10 Mobile" 32 bitlik ARM prosessor arxitekturasında işləyən smartfon və fabletlərdə istifadə üçün nəzərdə tutulmuşdur. "Microsoft" həmçinin, platformanın 9 inç və ya daha kiçik ölçülü ekranlı ARM planşetlərində istifadə edilməsini nəzərdə tuturdu, lakin bu cür cihazlar nadir hallarda kommersiya olaraq buraxılırdı. "Windows 10 Mobile" 12 fevral 2015-ci ildə seçilmiş "Lumia" smartfonları üçün ictimai betaya daxil olmuşdur. "Windows 10 Mobile" ilə təchiz edilmiş ilk "Lumia" smartfonları 20 noyabr 2015-ci ildə buraxılmışdır.
Windows Mobile
Windows Mobile — smartfonlar və şəxsi rəqəmsal köməkçilər üçün "Microsoft" tərəfindən hazırlanmış mobil əməliyyat sistemləri ailəsi.
Daha yeni smartfon əməliyyat sistemlərinin (iOS və "Android") yüksəlişindən sonra "Windows Mobile" heç vaxt uğura bərabər olmadı və sonrakı illərdə sürətlə sönmüşdür. "Microsoft" 2010-cu ilin fevralına qədər "Windows Mobile"ı əvəz etmək üçün daha müasir və istehlakçıya yönəlmiş "Windows Phone"u elan etmişdir. Nəticədə, mövcud cihazlar və proqram təminatı "Windows Phone" ilə uyğun gəlmədiyi üçün "Windows Mobile" köhnəlmişdir. "Windows Phone"un elanından sonra çıxan "Windows Mobile"ın son versiyası 6.5.5 idi. Bundan sonra Microsoft bütün diqqətini "Windows Phone" üzərində cəmləşdirmək üçün Windows Mobile-da inkişafı dayandırmışdır.
"Microsoft" 2015-ci ildə "Windows Phone" seriyasının bir hissəsi olan oxşar adlı "Windows 10 Mobile"ı buraxmış, onun keçmiş "Windows Mobile" əməliyyat sistemləri ilə əlaqəsi yoxdur.
"Windows Mobile"dan sonra "Windows Phone" layihəsinə start verilmişdir, lakin bu, əvvəlkisi ilə uyğun gəlməyən bir mobil əməliyyat sistemidir. "Windows Mobile" 6.5 versiyasının buraxılması ilə "Microsoft Windows Phone" adlı brend yaratmağa başlamışdır. Bu əməliyyat sistemi olan bütün telefonlar belə adlandırılmağa başlamış, lakin ilk "Windows Phone" əməliyyat sistemi 11 oktyabr 2010-cu ildə buraxılmışdır.
Yaponiyada mobil telefon sənayesi
Yaponiyada mobil telefon sənayesi dünyada ən inkişaf etmiş mobil telefon sənayelərindən biridir. Daxili Əlaqələr və Kommunikasiyalar Nazirliyinin verdiyi 31 iyul 2013-cü ilin statistikasına görə Yaponiyada 139.180.300 mobil telefon istifadədədir. Bu isə Yaponiya əhalisinin 110 %-i deməkdir.
Yaponiyada mobil telefonlara sadəcə keytay denva və ya qısaca keytay deyilir.
1979-cu ildə Nippon Telegraph and Telephone (NTT) Tokioda dünyada ilk birinci nəsil mobil telefon xidmətini yaratmışdır.
1985-ci ildə NTT Yaponiyanın ilk mobil telefon xidməti olan "Shoulder Phone" xidmətini təklif etmişdir.
1988-ci ildə Mobile Communication Group (daha sonra KDDI) mobil telefon xidməti başlatmışdır.
1993-cü ildə NTT DoCoMo ilk rəqəmsal mobil telefon xidmətini başlatmışdır.
1994-cü ildə Digital Phone Group və Tu-Ka Group (daha sonra ikisi də SoftBank Mobile) mobil telefon xidməti başlatmışdır. Eyni il DDI Pocket PHS mobil telefon xidmətini yaratmışdır.