SENTNER
SENZ
OBASTAN VİKİ
10 sentyabr
10 sentyabr — Qriqorian təqvimində ilin 253-cü günü. (uzun ildə 254-cü) Bu tarixdə ilin sonuna 112 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 28 avqust tarixinə uyğun gəlir. == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === === 1601–1900 === 1846 — Elias Hou tikiş maşını üçün patent alıb. === 1901–cari === 1977 — İşgəncə və qətldə təqsirli bilinən Həmidə Candubi Fransada gilyotinlə edam edilən sonuncu şəxs olmuşdur. === Azərbaycana aid hadisələr === 2013 — Şəmkirdə Excelsior Hotel Shamkir hotelinin açılışı olub.
11 sentyabr
11 sentyabr — Qriqorian təqvimində ilin 254-cü günü. (uzun ildə 255-ci) Bu tarixdə ilin sonuna 111 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 29 avqust tarixinə uyğun gəlir. == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === === 1601–1900 === === 1901–cari === 1941 — Pentaqonda tikinti işləri başlayıb. 2001 — ABŞ-nin Nyu-York və Vaşinqton şəhərlərində terror aktları törədilib. 2015 — Səudiyyə Ərəbistanının Məkkə şəhərində Kəbə yaxınlığında tikinti işlərinin getdiyi Matəf adlı sahədə qaldırıcı kranın aşması nəticəsində 111 nəfər ölüb. === Azərbaycana aid hadisələr === 1992 — Azərbaycan və Qana arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur.
12 sentyabr
12 sentyabr — Qriqorian təqvimində ilin 255-ci günü. (uzun ildə 256-cı) Bu tarixdə ilin sonuna 110 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 30 avqust tarixinə uyğun gəlir. == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === === 1601–1900 === === 1901–cari === 2013 — NASA təsdiq edib ki, onun Voyacer 1 zondu ulduzlararası kosmosa daxil olan ilk süni obyekt olub. === Azərbaycana aid hadisələr === 1909 — Ərdəhan kanoner qayığı dənizə salınmışdır. 2017 — "Qarabağ" futbol klubu UEFA Çempionlar Liqasında ilk oyununu keçirmişdir.
13 sentyabr
13 sentyabr — Qriqorian təqvimində ilin 256-cı günü. (uzun ildə 257-ci) Bu tarixdə ilin sonuna 109 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 31 avqust tarixinə uyğun gəlir. == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === === 1601–1900 === 1899 — Henri Bliss ABŞ-də avtomobil qəzasında ölən ilk insan olmuşdur. === 1901–cari === === Azərbaycana aid hadisələr === 1992 — Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti təsis edilib. 1993 — Azərbaycan və İordaniya arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur.
14 sentyabr
14 sentyabr — Qriqorian təqvimində ilin 257-ci günü. (uzun ildə 258-ci) Bu tarixdə ilin sonuna 108 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 1 sentyabr tarixinə uyğun gəlir. == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === === 1601–1900 === === 1901–cari === 2008 — Permdə Boeing 737 qəzası nəticəsində 88 nəfər həlak olub. === Azərbaycana aid hadisələr === 2012 — Bakıda Bakcell Arena stadionunun açılışı olub.
15 sentyabr
15 sentyabr — Qriqorian təqvimində ilin 258-ci günü. (uzun ildə 259-cu) Bu tarixdə ilin sonuna 107 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 2 sentyabr tarixinə uyğun gəlir. == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === === 1601–1900 === 1762 — Yeddiillik müharibə: Siqnal Hill döyüşü === 1901–cari === 1935 — Nürnberq qanunları Almaniya yəhudilərini vətəndaşlıqdan məhrum edib. 1956 — Cənubi Koreya milli futbol komandası Asiya Kubokunu qazanıb. 2000 — XXVII Yay Olimpiya Oyunları Sidneydə keçirilib. === Azərbaycana aid hadisələr === 1918 "Azərbaycan" qəzeti ilk dəfə nəşr olunub. Bakı döyüşündən sonra Qafqaz İslam Ordusu Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin könüllü dəstələrinin köməyi ilə Bakını azad edib. 2006 — Böyük Britaniyada azərbaycan dilində nəşr edilən ilk qəzet olan "Araz" dərc edilmişdir. 2011 — Moskva şəhərində Azərbaycan müğənnisi Müslüm Maqomayevin abidəsiin açılışı olmuşdur.
16 sentyabr
16 sentyabr — Qriqorian təqvimində ilin 259-cu günü. (uzun ildə 260-cı) Bu tarixdə ilin sonuna 106 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 3 sentyabr tarixinə uyğun gəlir. == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === === 1601–1900 === === 1901–cari === 1908 — General Motors təsis edilib. === Azərbaycana aid hadisələr === 1951 — Bakıda Tofiq Bəhramov adına Respublika Stadionunun açılışı olub. 2021 — "Qarabağ" futbol klubu UEFA Konfrans Liqasında ilk oyununu keçirmişdir.
19 sentyabr
19 sentyabr — Qriqorian təqvimində ilin 262-ci günü. (uzun ildə 263-cü) Bu tarixdə ilin sonuna 103 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 6 sentyabr tarixinə uyğun gəlir. == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === === 1601–1900 === === 1901–cari === 1944 — İkinci Dünya müharibəsi: Finlandiya və Sovet İttifaqı arasında davam edən müharibəni rəsmi olaraq başa vuran Moskva Atəşkəs Müqaviləsi imzalanıb. 1983 — Sent-Kits və Nevis müstəqilliyini elan edib.
1 sentyabr
1 sentyabr — Qriqorian təqvimində ilin 244-cü günü. (uzun ildə 245-ci) Bu tarixdə ilin sonuna 121 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 19 avqust tarixinə uyğun gəlir. == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === === 1601–1900 === === 1901–cari === 1923 — Yaponiyada Böyük Kanto zəlzələsi baş verib. 1952 — Ernest Heminqueyin "Qoca və dəniz" povesti ilk dəfə nəşr olunub. 1969 — Muəmmər Qəddafinin başçılıq etdiyi "Azad Zabitlərin Yunonist-Sosialist Təşkilatı" adlı gizli ordu təşkilatı Liviyada inqilab edib. 1985 — Amerika-Fransa birgə ekspedisiyası RMS Titanic buxar gəmisinin qalıqlarını tapıb. 2004 — Rusiya Federasiyasının Şimali Osetiya Respublikasında yerləşən Beslan şəhərində terror aktı törədilib. === Azərbaycana aid hadisələr === 1919 — Bakı Dövlət Universiteti təsis edilib. 1992 — Qarabağ müharibəsi: Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Sırxavənd kəndini azad edir və Dağlıq Qarabağın təxminən yarısına nəzarəti qaytarmışdır.
27 sentyabr
27 sentyabr — Qriqorian təqvimində ilin 270-ci günü. (uzun ildə 271-ci) Bu tarixdə ilin sonuna 95 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 14 sentyabr tarixinə uyğun gəlir. == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === === 1601–1900 === === 1901–cari === 1940 — İkinci Dünya müharibəsi: Üçlər paktı Almaniya, İtaliya və Yaponiya tərəfindən Berlində imzalanıb. === Azərbaycana aid hadisələr === 2020 — Anım Günü: Azərbaycan və Ermənistan arasında İkinci Qarabağ müharibəsi başlamışdır.
28 sentyabr
28 sentyabr — Qriqorian təqvimində ilin 271-ci günü. (uzun ildə 272-ci) Bu tarixdə ilin sonuna 94 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 15 sentyabr tarixinə uyğun gəlir. == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === === 1601–1900 === === 1901–cari === 1961 — Dəməşqdə hərbi çevriliş Misir və Suriya arasında birlik olan Birləşmiş Ərəb Respublikasına faktiki olaraq son qoymuşdur. === Azərbaycana aid hadisələr === 2012 — Azərbaycan və Lesoto arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur. 2020 — İkinci Qarabağ müharibəsi: Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Xankəndi şəhərini atəşə tutmuşdur. == Doğumlar == === 1600-cü ildən əvvəl === 616 — Cavanşir, Qafqaz Albaniyası hökmdarı === 1601–1900 === 1803 — Prosper Merime, Fransa yazıçısı 1897 — Muxtar Əvəzov, Qazaxıstan yazıçısı === 1901–cari === 1903 — Aleksey Kapler, Sovet kinodramaturqu 1905 — Maks Şmelinq, Almaniya boksçusu 1906 — Aleksandr Şteyn, Rusiya dramaturqu 1913 — Osman Həbibullayev, Azərbaycan arxeoloqu 1917 — Semyon Sviqun, Sovet dövlət xadimi 1924 — Marçello Mastroyanni, İtaliya aktyoru 1929 — Lata Mangeşkar, Hindistan müğənnisi 1944 — Miloş Zeman, Çexiya prezidenti 1953 — Əjdər Həmidov, Azərbaycan aktyoru 1968 Mika Hakkinen, Finlandiya Formula-1 pilotu Naomi Uotts, Böyük Britaniya aktrisası 1972 — Dita fon Tiz, ABŞ rəqqası 1976 — Fyodor Yemelyanenko, Rusiya MMA döyüşçüsü 1987 — Hilari Daff, ABŞ aktrisası == Ölümlər == === 1600-cü ildən əvvəl === E.ə.
29 sentyabr
29 sentyabr — Qriqorian təqvimində ilin 272-ci günü. (uzun ildə 273-cü) Bu tarixdə ilin sonuna 93 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 16 sentyabr tarixinə uyğun gəlir. == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === === 1601–1900 === === 1901–cari === 1941 — İkinci Dünya Müharibəsi: Almaniya qüvvələri yerli ukraynalı əməkdaşların köməyi ilə iki günlük Babi Yar qırğınına başlayıb. 1954 — CERN (Avropa Nüvə Tədqiqatları Təşkilatı) yaradılması haqqında konvensiya imzalanıb. === Azərbaycana aid hadisələr === 1994 Bakıda Azərbaycan dövlət xadimi Afiyəddin Cəlilov yaşadığı binanın blokunda qətlə yetirilib. Bakıda Azərbaycan polkovniki Şəmsi Rəhimov yaşadığı binaya girərkən qətlə yetirilib. == Doğumlar == === 1600-cü ildən əvvəl === E.ə.
2 sentyabr
2 sentyabr — Qriqorian təqvimində ilin 245-ci günü. (uzun ildə 246-cı) Bu tarixdə ilin sonuna 120 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 20 avqust tarixinə uyğun gəlir. == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === === 1601–1900 === 1666 — Böyük London yanğını 3 gün olmuşdur və Köhnə Müqəddəs Pol Kafedralı də daxil olmaqla 10.000 binanı məhv etmişdir. 1789 — ABŞ Xəzinədarlıq Departamenti təsis olunub. === 1901–cari === === Azərbaycana aid hadisələr === 1959 — Oğuz rayonunda 7 ball gücündə zəlzələ olmuşdur.
30 sentyabr
30 sentyabr — Qriqorian təqvimində ilin 273-cü günü. (uzun ildə 274-cü) Bu tarixdə ilin sonuna 92 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 17 sentyabr tarixinə uyğun gəlir. == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === === 1601–1900 === === 1901–cari === 1966 — Beçuanalend müstəqilliyini elan edir və Botsvana olur. 1980 — Küveyt milli futbol komandası Asiya Kubokunu qazanıb. === Azərbaycana aid hadisələr === 1990 — Azərbaycan SSR Ali Sovetinə seçkilər keçirilib. 2000 — Sidneydə keçən 2000 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçi Namiq Abdullayev qızıl, boksçu Vüqar Ələkbərov bürünc medal qazanıb.
4 sentyabr
4 sentyabr — Qriqorian təqvimində ilin 247-ci günü. (uzun ildə 248-ci) Bu tarixdə ilin sonuna 118 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 22 avqust tarixinə uyğun gəlir. == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === === 1601–1900 === 1870 — Fransa imperatoru III Napoleon devrildi və Üçüncü Fransa Respublikası elan edildi. 1888 — Corc İstman Kodak ticarət markasını qeydiyyata alır və rulon filmindən istifadə edən kamerası üçün patent alır. === 1901–cari === 1998 — Google Stenford Universitetinin iki tələbəsi Larri Peyc və Sergey Brin tərəfindən təsis edilib.
5 sentyabr
5 sentyabr — Qriqorian təqvimində ilin 248-ci günü. (uzun ildə 249-cu) Bu tarixdə ilin sonuna 117 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 23 avqust tarixinə uyğun gəlir. == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === === 1601–1900 === 1669 — Krit Osmanlı imperiyasına ilhaq olunub. 1800 — Napoleon Bonapart Malta adasını İngiltərəyə qaytardı. (Halbuki özü adanı 1798-ci ildə İngilislərin əlindən özü almışdı) 1839 — Çin və İngiltərə arasında Birinci tiryək müharibəsi başlayıb. === 1901–cari === 1905 — Rusiya və Yaponiya imperiyası arasında Rus-yapon müharibəsi bitmişdir. 1944 — Belçika, Niderland və Lüksemburq Benilüksü təsis edib. 1960 — Məhəmməd Əli 1960 Yay Olimpiya Oyunlarında qızıl medal qazanıb. 1977 — Voyacer proqramı: NASA Voyacer 1 kosmik gəmisini orbitə buraxıb.
8 sentyabr
8 sentyabr — Qriqorian təqvimində ilin 251-ci günü. (uzun ildə 252-ci) Bu tarixdə ilin sonuna 114 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 26 avqust tarixinə uyğun gəlir. == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === === 1601–1900 === 1636 — Harvard Universiteti təsis edilib. === 1901–cari === 1974 — Votergeyt qalmaqalı: ABŞ prezidenti Cerald Ford Riçard Niksonun vəzifədə olarkən törətdiyi cinayətlərə görə Niksonun əfv fərmanını imzalayıb. === Azərbaycana aid hadisələr === 1991 — Azərbaycanda Prezident seçkiləri keçirilib. == Doğumlar == === 1600-cü ildən əvvəl === 1157 — Şirürəkli I Riçard, İngiltərə kralı 1209 — II Sanço, Portuqaliya kralı 1474 — Ludoviko Ariosto, İtaliya şairi 1588 — Maren Mersenn, Fransa riyaziyyatçısı === 1601–1900 === 1779 — IV Mustafa, Osmanlı sultanı 1841 — Antonin Dvorjak, Çexiya bəstəkarı === 1901–cari === 1906 — Yelena Taryeva, Sovet aktrisası 1910 — Jan Lui Barro, Fransa aktyoru 1941 — Berni Sanders, ABŞ senatoru 1946 — Əziz Səncər, Türkiyə mikrobioloqu 1955 — Valeri Gerasimov, Rusiya generalı 1979 — Pink, ABŞ müğənnisi 1989 — Aviçi, İsveç DJ-i 1992 — Fərid Adıgözəlov, Azərbaycan əsgəri == Ölümlər == === 1600-cü ildən əvvəl === 780 — IV Leo, Bizans imperatoru === 1601–1900 === 1645 — Francisco de Quevedo, İspan şairi və siyasətçisi (d. 1580) 1811 — Peter Simon Pallas, Alman zooloq və botanik (d.
Sentyabr
Qriqorian təqviminə görə ilin 9-cu ayı olub 30 gündən ibarətdir. == Etimologiyası == Qədim Romada il mart ayından başladığından sentyabr sözü latıncadan "septem", yəni yeddi, yeddinci ay mənasını verir. Ərəbcə Sentyabr ayı, Süryani dilində "üzüm" mənasında olan Sentyabr sözu (üzüm ayı) bu günümüzə qədər gəlmişdir. Xristianlar bu aya "istavroz ayı", "heç ayı" ya da Qaradənizdə dəyişdirirərək "istavrit ayı"da deyilir.
17 sentyabr
17 sentyabr — Qriqorian təqvimində ilin 260-cı günü. (uzun ildə 261-ci) Bu tarixdə ilin sonuna 105 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 4 sentyabr tarixinə uyğun gəlir. == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === === 1601–1900 === === 1901–cari === 1978 — İsrail və Misir arasında Kemp-Devid müqaviləsi imzalanmışdır. 1988 — XXIV Yay Olimpiya Oyunları Seulda keçirilib. === Azərbaycana aid hadisələr === 2015 — "Qəbələ" futbol klubu UEFA Avropa Liqasında ilk oyununu keçirmişdir.
18 sentyabr
18 sentyabr — Qriqorian təqvimində ilin 261-ci günü. (uzun ildə 262-ci) Bu tarixdə ilin sonuna 104 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 5 sentyabr tarixinə uyğun gəlir. == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === === 1601–1900 === === 1901–cari === 1934 — Sovet İttifaqı Millətlər İttifaqına qəbul edilib. 1947 — ABŞ-də Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi təsis edilib. 2014 — Şotlandiyada ölkənin müstəqilliyi haqqında referendum keçirilmişdir. === Azərbaycana aid hadisələr === 1992 — Azərbaycan və Livan arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur. 2014 — "Qarabağ" futbol klubu UEFA Avropa Liqasında ilk oyununu keçirmişdir.
20 sentyabr
20 sentyabr — Qriqorian təqvimində ilin 263-cü günü. (uzun ildə 264-cü) Bu tarixdə ilin sonuna 102 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 7 sentyabr tarixinə uyğun gəlir. == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === === 1601–1900 === === 1901–cari === 1977 — Vyetnam Birləşmiş Millətlər Təşkilatının üzvü olub. 1990 — Cənubi Osetiya Gürcüstandan müstəqilliyini elan edib. === Azərbaycana aid hadisələr === 1994 — Bakıda dünyanın 11 ən böyük neft şirkəti Əsrin müqaviləsini imzalayıblar. 2012 — "Neftçi" futbol klubu UEFA Avropa Liqasında ilk oyununu keçirmişdir.
21 sentyabr
21 sentyabr — Qriqorian təqvimində ilin 264-cü günü. (uzun ildə 265-ci) Bu tarixdə ilin sonuna 101 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 8 sentyabr tarixinə uyğun gəlir. == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === === 1601–1900 === === 1901–cari === 1942 — Boeing B-29 Superfortress ilk uçuşunu həyata keçirib. 1964 — Malta Birləşmiş Krallıqdan müstəqillik qazanır, lakin Millətlər Birliyində qalır. === Azərbaycana aid hadisələr === 2000 — Sidneydə keçən 2000 Yay Olimpiya Oyunlarında stend atıcısı Zemfira Meftahətdinova qızıl medal qazanıb. == Doğumlar == === 1600-cü ildən əvvəl === 1411 — Yorklu Riçard, İngiltərə maqnatı === 1601–1900 === 1840 — V Murad, Osmanlı sultanı 1842 — II Əbdülhəmid, Osmanlı sultanı 1866 — Herbert Uells, İngiltərə yazıçısı 1872 — Henri Vayld, Böyük Britaniya dəniz zabiti === 1901–cari === 1909 — Kvame Nkruma, Qana prezidenti 1934 — Leonard Koen, Kanada müğənnisi 1936 — Yuri Lujkov, Rusiya siyasətçisi 1938 — Nurəngiz Gün, Azərbaycan şairəsi 1947 — Stiven Kinq, ABŞ yazıçısı 1950 — Bill Mürrey, ABŞ aktyoru 1951 — Aslan Masxadov, İçkeriya prezidenti 1954 — Şinzo Abe, Yaponiya baş naziri 1986 — Çumbinyo, Braziliya futbolçusu 1990 — Fibi Rayan, ABŞ müğənnisi 1993 Ante Rebiç, Xorvatiya futbolçusu Vüsal Salamov, Azərbaycan əsgəri == Ölümlər == === 1600-cü ildən əvvəl === E.ə.
22 sentyabr
22 sentyabr — Qriqorian təqvimində ilin 265-ci günü. (uzun ildə 266-cı) Bu tarixdə ilin sonuna 100 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 9 sentyabr tarixinə uyğun gəlir. == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === === 1601–1900 === === 1901–cari === 1980 — İraqın İranı işğal etməsi təxminən səkkiz illik İran-İraq müharibəsinə səbəb olub. === Azərbaycana aid hadisələr === 2010 — Bakıda FİFA U-17 Qadınlararası Dünya Çempionatı 2012-in açılışı olmuşdur. 2011 — Bakıda 2011 Boks üzrə dünya çempionatının açılışı olmuşdur.
25 sentyabr
25 sentyabr — Qriqorian təqvimində ilin 268-ci günü. (uzun ildə 269-cu) Bu tarixdə ilin sonuna 97 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 12 sentyabr tarixinə uyğun gəlir. == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === === 1601–1900 === 1890 — ABŞ Konqresi Sekvoya Milli Parkını təsis edib. === 1901–cari === === Azərbaycana aid hadisələr === 1970 — Bakıda Bakmil metrostansiyasının açılışı olmuşdur. 1989 — Azərbaycan Ali Soveti suverenlik bəyannaməsini qəbul etmişdir. 2018 Azərbaycanın ikinci rabitə peyki Azerspace-2 Kuru kosmodromundan Fransanın Arianespace şirkəti tərəfindən Ariane-5 daşıyıcı raketi ilə orbitə buraxılıb. Azərbaycan və San-Tome və Prinsipi arasında diplomatik əlaqələr qurulmuşdur.
26 sentyabr
26 sentyabr — Qriqorian təqvimində ilin 269-cu günü. (uzun ildə 270-ci) Bu tarixdə ilin sonuna 96 gün qalır. XX və XXI əsrdə Yuli təqvimi ilə 13 sentyabr tarixinə uyğun gəlir. == Əhəmiyyətli hadisələr == === 1600-cü ildən əvvəl === === 1601–1900 === === 1901–cari === 1920 — Uruqvay milli futbol komandası Amerika Kubokunu qazanıb. === Azərbaycana aid hadisələr === 2016 — Azərbaycanda Konstitusiya Referendumu keçirilib. 2018 — Qızılağac Milli Parkı yaradılıb.
11 sentyabr terror aktları
11 sentyabr terror aktları — Əl-Qaidə terror təşkilatı tərəfindən 2001-ci il sentyabr ayının 11-də ABŞ-nin Nyu-York və Vaşinqton şəhərlərindəki hədəflərə qarşı həyata keçirilən silsilə terror aktları. Yerli vaxtla saat 08:46-da "American Airlines" (Amerika hava yolları) şirkətinə məxsus sərnişin təyyarəsi Nyu-Yorkda yerləşən Dünya Ticarət Mərkəzinin Şimal qülləsinə çırpıldı. 09:03 radələrində isə Cənub qülləsi bənzər hücuma məruz qaldı. Binaların aşmasına səbəb baş vermiş güclü yanğınlar idi. Sonuncu hücumdan 40 dəqiqə sonra ABŞ Müdafiə Nazirliyi — Pentaqonun binası da intiharçıların idarə etdikləri təyyarə tərəfindən vuruldu. Bu hücumdan 25 dəqiqə keçdikdən sonra eyni məqsədlə qaçırılan bir sərnişin təyyarəsinin hava hücumundan müdafiə qüvvələri tərəfindən vurularaq zərərsizləşdirildiyi açıqlandı. Həmin təyyarənin hədəfinin Ağ Ev olduğu bildirildi. == Hücumun hədəfləri == Bu hücumun əsas məqsədi sadəcə binalar, hətta bina və təyyarələrdəki minlərlə günahsız qurbandan daha böyük bir şey idi. Ən yaxın fiziki hədəflər Pentaqonun bir hissəsi, aşağı Manhetten və 4 təyyarə idi. Dünya Ticarət Mərkəzi bir zamanlar dünyanın ən hündür binası sayılan məşhur Əkiz Qüllələrin də daxil olduğu aşağı Manhettendə yerləşən 7 binadan ibarətdir.
11 sentyabr terror aktları icraçılarının siyahısı
"Hava quldurları" (ing. hijackers) kimi tanınan "Əl-Qaidə" ilə əlaqəli 11 sentyabr terror aktları icraçıları 19 nəfərdən ibarət idilər. Onlardan 15-i Səudiyyə Ərəbistanı, ikisi BƏƏ və daha biri Misir vətəndaşı idilər. Hava quldurları dörd qrupa bölünmüşdülər, hər birinə təlim görmüş pilot başçılıq edirdi, hansı ki 3 və ya 4 "əzələli hava qulduru"nun (ing. muscle hijackers) dəstəyi ilə uçuşa nəzarət etməli idi. "Əzələli hava quldurları"nın funksiyaları içərisinə təyyarə pilotları, ekipaj və sərnişinləri fiziki saxlama və onlar üzərində nəzarəti təmin etmək daxil idi. Terrorist qruplarının hamısı müəyyən reysə təyin olunmuş və idarə etdikləri təyyarənin dəyəcəyi konkret nişanı almışdılar.Teraktları həyata keçirmək üçün ABŞ-yə gələn ilk hava quldurları Xalid əl-Mihdar və Nəvaf əl-Həzmi oldular, onlar 2000-ci ilin yanvar ayında San Dieqoda məskunlaşmışdılar. Elə həmin ilin ortalarında Cənubi Floridada yay təlimindən keçmiş Məhəmməd Atta, Mərvan əl-Şehhi və Ziyad Cərrah adlı üç quldur pilotu onların arxasıyca getdilər. Dördüncü quldur pilotu Həni Hanjur San Dieqoya 2000-ci ilin dekabr ayında gəldi. Qalan "əzələli hava quldurları" 2001-ci ilin əvvəllərində və ya ortalarında ABŞ-yə çatmış idilər.Xalid əl-Mihdar və Nəvaf əl-Həzmi "Əl-Qaidə" lideri Üsamə bin Ladenin gözündə təcrübəli və hörmətli cihadçılar idilər.
11 sentyabr terror aktı
11 sentyabr terror aktları — Əl-Qaidə terror təşkilatı tərəfindən 2001-ci il sentyabr ayının 11-də ABŞ-nin Nyu-York və Vaşinqton şəhərlərindəki hədəflərə qarşı həyata keçirilən silsilə terror aktları. Yerli vaxtla saat 08:46-da "American Airlines" (Amerika hava yolları) şirkətinə məxsus sərnişin təyyarəsi Nyu-Yorkda yerləşən Dünya Ticarət Mərkəzinin Şimal qülləsinə çırpıldı. 09:03 radələrində isə Cənub qülləsi bənzər hücuma məruz qaldı. Binaların aşmasına səbəb baş vermiş güclü yanğınlar idi. Sonuncu hücumdan 40 dəqiqə sonra ABŞ Müdafiə Nazirliyi — Pentaqonun binası da intiharçıların idarə etdikləri təyyarə tərəfindən vuruldu. Bu hücumdan 25 dəqiqə keçdikdən sonra eyni məqsədlə qaçırılan bir sərnişin təyyarəsinin hava hücumundan müdafiə qüvvələri tərəfindən vurularaq zərərsizləşdirildiyi açıqlandı. Həmin təyyarənin hədəfinin Ağ Ev olduğu bildirildi. == Hücumun hədəfləri == Bu hücumun əsas məqsədi sadəcə binalar, hətta bina və təyyarələrdəki minlərlə günahsız qurbandan daha böyük bir şey idi. Ən yaxın fiziki hədəflər Pentaqonun bir hissəsi, aşağı Manhetten və 4 təyyarə idi. Dünya Ticarət Mərkəzi bir zamanlar dünyanın ən hündür binası sayılan məşhur Əkiz Qüllələrin də daxil olduğu aşağı Manhettendə yerləşən 7 binadan ibarətdir.
2014-cü il sentyabr ayında vəfat edənlər
=== 30 sentyabr === İradə Rövşən — vəfat edib. === 20 sentyabr === Şərəf Taşlıova — 76 yaşında Ankarada vəfat edib. === 17 sentyabr === Qədir Süleymanov — 97 yaşında Fransada vəfat edib. Eldar Axundov — 65 yaşında Bakıda vəfat edib. === 12 sentyabr === Tamilla Mahmudova — 83 yaşında vəfat edib. === 10 sentyabr === Riçard Kil — 74 yaşında vəfat edib. === 4 sentyabr === Əlfəddin Abdullayev — 85 yaşında vəfat edib. Coan Riverz — 81 yaşında vəfat edib.
2015-ci il sentyabr ayında vəfat edənlər
=== 29 sentyabr === Ziya Yusifzadə — 86 yaşında vəfat edib. === 24 sentyabr === Davud Əhmədov — 74 yaşında vəfat edib. === 23 sentyabr === Məmməd Aslan — 75 yaşında vəfat edib. === 22 sentyabr === Qalib Ağayev — 74 yaşında vəfat edib. === 10 sentyabr === Vəliəhd Vəliyev — 63 yaşında vəfat edib. === 6 sentyabr === İlham Əsgərov — 57 yaşında vəfat edib. === 5 sentyabr === Ağamusa Axundov — 83 yaşında vəfat edib. === 3 sentyabr === Rasim Musayev — 55 yaşında vəfat edib.
2016-cı il sentyabr ayında vəfat edənlər
=== 28 sentyabr === Şimon Peres — 93 yaşında vəfat edib. === 17 sentyabr === Bəhman Gülbarnəjad — 48 yaşında vəfat edib. === 16 sentyabr === Tarık Akan — 66 yaşında vəfat edib. === 2 sentyabr === İslam Kərimov — 78 yaşında vəfat edib.
2018-ci il sentyabr ayında vəfat edənlər
2018-ci il sentyabr ayında vəfat edənlərin siyahısı.
Azərbaycan–Ermənistan sərhəd toqquşması (sentyabr, 2022)
Sentyabr döyüşləri və ya Azərbaycan–Ermənistan sərhəd toqquşması, həmçinin İkigünlük müharibə — 2022-ci ilin 12–14 sentyabr tarixlərində Ermənistan-Azərbaycan sərhədində Ermənistan və Azərbaycan silahlı qüvvələri arasında baş vermiş silahlı toqquşma. == Zəmin == 1980-ci illərin sonlarında başlamış Azərbaycan–Ermənistan Dağlıq Qarabağ münaqişəsi 1990-cı illərin əvvəllərindən 1994-cü ilin mayına qədər Birinci Qarabağ müharibəsinə səbəb olmuşdur. Müharibə zamanı Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ regionu və onun ətrafında olan yeddi rayon Ermənistan silahlı qüvvələri və erməni hərbi dəstələri tərəfindən işğal edilmişdir. İşğal nəticəsində bir milyondan çox azərbaycanlı qaçqın düşmüşdür, münaribə zamanı isə həm Azərbaycan, həm də Ermənistan tərəfində ümumi olaraq 16–18 min insan öldürülmüşdür, mindən çox insan itgin düşmüşdür.1994-cü ildən aparılan sülh danışıqları nəticə verməmiş, 1994–2020-ci illərdə ara-sıra Dağlıq Qarabağ təmas xəttində və Azərbaycan–Ermənistan sərhədində silahlı toqquşmalar baş vermişdir.2020-ci ilin sentyabr–noyabr aylarında Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin başladığı hərbi əməliyyatlar nəticəsində 26 ildən çox dondurulmuş olan münaqişə yenidən alovlanmışdır. 44 gün ərzində Azərbaycan Ordusu yeddi bölgəni – Cəbrayıl, Füzuli, Zəngilan, Qubadlı, Ağdam və Laçın rayonlarını, həmçinin Şuşa şəhərini tamamilə, Xocavənd və Kəlbəcər rayonlarının geniş hissəsini, Xocalı və Tərtər rayonlarının isə bir hissəsini işğaldan azad eləmişdir. Hərbi əməliyyatlar 10 noyabr 2020-ci ildə Azərbaycan, Ermənistan və Rusiya liderləri arasında imzalanan üçtərəfli bəyanatla başa çatmışdır.Bununla belə müharibədən sonra Azərbaycan–Ermənistan sərhədində böhran başlamışdır. 2021-ci ildə Azərbaycan və Ermənistanda sərhəd delimitasiyası üzrə işçi qruplar yaradılmışdır. Danışıqlar böhran və bölgədə ara-sıra baş verən silahlı toqquşmalarla müşahidə olunmuşdur. 2021-ci ilin noyabrında sərhəddə birinci silahlı toqquşmalar baş vermişdir. Müharibədən sonra əl qanlı toqquşma isə məhz 2022-ci ilin sentyabrında vermişdir.

Digər lüğətlərdə

бро́вка га́нцы кунжу́тные мсти́тельный нагнета́ть предъяви́тельский псевдоготи́ческий стра́нствующий сыроде́л требуха́ фонди́рование визуализа́ция войти́ в лета́ левита́ция пьянчу́га рекордома́ния стереоти́пия колер слуда bicker event horizon raised shrunken прощелыга увлажнить