texnoloji

Texnologiya ("sənət haqqında bilik", Yunanca: τέχνη, techne, "sənət, bacarıq, əl hiyləsi"; və -λογία, -logia - bilik, elm ) — malların və ya xidmətlərin istehsalında və ya elmi tədqiqat kimi məqsədlərin həyata keçirilməsində istifadə olunan hər hansı texnika, bacarıq, üsul və proseslərin məcmusudur. Bu nöqteyi-nəzərdən kompüter texnologiyası baxılan sahədə kompüter texnikasının aparat və proqram vasitələrindən istifadə texnologiyası deməkdir. Texnologiyanın ən sadə forması əsas alətlərin işlənib hazırlanması və istifadəsidir. Formalı daş alətlərin tarixdən əvvəlki ixtirası və ardınca yanğını idarə etmək üsullarının kəşfi qida mənbələrini artırdı. Sonrakı Neolit inqilabı bunu genişləndirdi və bir ərazidən əldə edilən ruzi dörd qat artırdı. Təkərin ixtirası insanlara səyahət etmək və ətraf mühiti idarə etməkdə kömək etdi. Tarixi dövrlərdə, o cümlədən mətbəə, telefon və internetdə baş verən inkişaflar ünsiyyət üçün fiziki maneələri azaldıb və insanların qlobal miqyasda sərbəst şəkildə qarşılıqlı əlaqədə olmasına imkan verib. Texnologiyanın çoxlu təsirləri var. Bu, daha qabaqcıl iqtisadiyyatların (o cümlədən, bugünkü qlobal iqtisadiyyatın) inkişafına kömək etdi və asudə vaxt sinfinin yüksəlməsinə imkan verdi. Bir çox texnoloji proseslər çirklənmə kimi tanınan arzuolunmaz əlavə məhsullar əmələ gətirir və təbii ehtiyatları Yerin ətraf mühitinə ziyan vuraraq tükəndirir.

Texnoloji determinizm — sosial inkişaf anlayışının texnologiyanın tərəqqisinə endirilməsinin, daşıyıcılarının varlığına, düşüncəsinə və dilinə necə təsir etdiyini müəyyən edən nəzəri və metodoloji bir quruluşdur. Bu, 1920-ci illərdə elmin və texnikanın inkişafındakı sürətli uğurlar, istehsalın inkişafında kütləvi tətbiqinin artan səmərəliliyi ilə əlaqədar yaranmışdır. Texnoloji determinizmin tərəfdarları hesab edirlər ki, cəmiyyətdə baş verən sosial-iqtisadi və digər dəyişikliklərin əsas təyinedicisi texnologiyada və istehsal sistemində daha çox və ya daha böyük dəyişiklik olur. Onlar üçün "texnologiya" sözü " maşın və alətlər deyil, mövcud olan hər şeyi qavramağımıza istiqamət verən dünya ilə əlaqəli fikirlər" mənasını verir. Texnoloji determinizmin banilərindən biri, onun sosial-iqtisadi inkişafa təsirini araşdıran alman filosofu və iqtisadçısı Karl Marks idi. O, texnologiyada, xüsusən istehsalda dəyişikliklərin insan sosial münasibətlərinə və təşkilati quruluşa təsir edən əsas amil olduğunu və ictimai münasibətlərin və mədəni təcrübələrin nəticədə müəyyən bir cəmiyyətin texnoloji və iqtisadi bazası ətrafında fırlanacağını iddia etdi. Marksın mövqeyi müasir cəmiyyətdə möhkəm bir yerdədir, burada sürətlə dəyişən texnologiyaların insan həyatını dəyişdirməsi fikri geniş yayılmışdır. Bir çox müəllifin Marksa texnoloji cəhətdən bəşər tarixinə nəzər salmasına baxmayaraq, bütün marksistlər texnoloji determinist deyillər və bəzi müəlliflər hətta Marksın özünün determinizm dərəcəsini şübhə altına alırlar. Bundan əlavə, texnoloji determinizmin bir çox forması var. "Texnoloji determinizm" termini 1920-ci illərdə elm və texnikanın inkişafındakı sürətli uğurlar, istehsalın inkişafında kütləvi tətbiqinin artan səmərəliliyi ilə əlaqədar yaranmışdır.

Nanyanq Texnoloji Universiteti (çin. 南洋理工大学) — Sinqapur Respublikasının Nanyanq şəhərində yerləşən iki ən böyük dövlət ali təhsil müəssisəsindən biri. Universitetin Mühəndislik Kolleci bu sahə üzrə dünyanın ən böyük təhsil ocağıdır. 1955-ci ildə Sinqapurda Nanyanq Universiteti fəaliyyətə başlayır. Bu, Çindən kənarda açılan ilk çindilli ali məktəb olur. Universitet cəmiyyətin bütün təbəqələrindən toplanan vəsait hesabına Sinqapur Hokkien Huay Klan Assosiasiyasının bağışladığı torpaq ərazisində (Yunnan Bağında) tikilir. 1980-ci ildə Nanyanq Universiteti Sinqapur Universitetinə birləşdirilir. 1981-ci ildə Nanyanq Universitetinin yerləşdiyi ərazidə dövlət vəsaiti hesabına üç məktəbdən ibarət Nanyanq Texnologiya İnstitutu yaradılır. İnstitutun yaradılmasında əsas məqsəd Sinqapurun inkişaf edən iqtisadiyyatı üçün yeni mütəxəssislər yetişdirmək olur. Ali məktəbdə dərslər ingilis dilində keçirilir.

Texnion – İsrail Texnoloji İnstitutu (ivr. ‏הטכניון - מכון טכנולוגי לישראל‏‎) — İsrailin Hayfa şəhərində universitet. İsrailin ən qədim və nüfuzlu universitetlərindən biri. Texnion dünya universitetlərinin və mühəndis məktəblərinin reytinqində yüksək yerlərdən birini tutur. Texnionun ilk binasının inşası 1913-cü ildə başlayıb, universitet 1924-cü ildə açılıb. Binanın memarı Aleksandr Bervalddır. Bina Hayfada karmel dağının ətəyində yerləşir. İlk açılışında yeganə fakültəsi mülki tikinti fakültəsi olub. Rəsmi tədris dili ivrit dilidir. Universitetin açılışında müəllimlərin əksəriyyəti Mərkəzi Avropadan olduqlarına görə, tədris dili kimi alman dili də təklif edilirdi.

Texnoloji boşluq nəzəriyyəsinə uyğun olaraq, ölkələr arasında ticarət eyni istehsal amilləri ilə də baş verir və ticarət ölkələrindən birində hər hansı bir sənayedə baş verən texniki dəyişikliklər nəticəsində yarana bilər. Bunun səbəbi odur ki, texniki yeniliklər əvvəlcə bir ölkədə meydana çıxır, ikincisi üstünlük qazanır: yeni texnologiya daha az xərclə mal istehsalına imkan verir. Əgər innovasiya yeni məhsulun istehsalından ibarətdirsə, o zaman innovasiya edən ölkədə sahibkar müəyyən müddət ərzində “kvaziinhisar” adlanan vəziyyətə malikdir, başqa sözlə, yeni məhsulu ixrac etməklə əlavə gəlir əldə edir. Beləliklə, yeni optimal strategiya: nisbətən ucuz olanı deyil, hələ heç kimin istehsal edə bilmədiyi, lakin hamı və ya çoxları üçün zəruri olanı buraxmaq. Başqaları bu texnologiyaya yiyələnən kimi yeni və yenə başqaları üçün əlçatmaz bir şey istehsal edəcəklər. == Tarixi == Texnoloji boşluq nəzəriyyəsi 1961-ci ildə amerikalı iqtisadçı Maykl Pozner tərəfindən hazırlanmışdır. Beynəlxalq ticarətin təhlilində bu konsepsiyanın istifadəsi Hekşer-Ulin nəzəriyyəsinin bütün ölkələrdə eyni adlı malların istehsalı üçün eyni texnologiyadan istifadə edilməsi fərziyyəsinin rədd edilməsi demək idi. M.Pozner ondan çıxış edirdi ki, eyni texnologiya müxtəlif ölkələrdə həmişə eyni vaxtda istifadə olunmur və onun beynəlxalq miqyasda yayılması müəyyən vaxt tələb edir. Nəticədə bir ölkə bu və ya digər yeni texnologiyadan istifadə edə bilər, halbuki bu yenilik başqa ölkəyə hələ çatmayıb. Bundan əlavə, yenilikçi şirkət ən son texnologiyalarının tez bir zamanda ümumi mülkiyyətə çevrilməsində maraqlı deyil.

Mədəni-texnoloji mübadilə — ayrı -ayrı xalqların, ölkələrin, sivilizasiyaların (ticarət, nikahlar, müharibələr və s. müxtəlif əlaqələr vasitəsilə) müəyyən ərazi vahidlərində mədəniyyət, elm və texnologiya nailiyyətlərinin bir-birinə nüfuz etməsinə səbəb olan qarşılıqlı əlaqə prosesidir. Akkulturasiya İnkulturasiya İnterkulturalizm Mədəniyyətlərarası ünsiyyət Mədəniyyətlərarası kompetensiya Transkulturasiya Белый В. И. Международный культурный обмен и его влияние на развитие национальной культуры: дис. канд. филос. наук. — М.: Государственный институт культуры, 1992. — 155 с. Боголюбова Н. М., Николаева Ю. В. Межкультурная коммуникация и международный культурный обмен. Учебное пособие.

Texnion – İsrail Texnoloji İnstitutu (ivr. ‏הטכניון - מכון טכנולוגי לישראל‏‎) — İsrailin Hayfa şəhərində universitet. İsrailin ən qədim və nüfuzlu universitetlərindən biri. Texnion dünya universitetlərinin və mühəndis məktəblərinin reytinqində yüksək yerlərdən birini tutur. Texnionun ilk binasının inşası 1913-cü ildə başlayıb, universitet 1924-cü ildə açılıb. Binanın memarı Aleksandr Bervalddır. Bina Hayfada karmel dağının ətəyində yerləşir. İlk açılışında yeganə fakültəsi mülki tikinti fakültəsi olub. Rəsmi tədris dili ivrit dilidir. Universitetin açılışında müəllimlərin əksəriyyəti Mərkəzi Avropadan olduqlarına görə, tədris dili kimi alman dili də təklif edilirdi.

Texnion – İsrail Texnoloji İnstitutu (ivr. ‏הטכניון - מכון טכנולוגי לישראל‏‎) — İsrailin Hayfa şəhərində universitet. İsrailin ən qədim və nüfuzlu universitetlərindən biri. Texnion dünya universitetlərinin və mühəndis məktəblərinin reytinqində yüksək yerlərdən birini tutur. Texnionun ilk binasının inşası 1913-cü ildə başlayıb, universitet 1924-cü ildə açılıb. Binanın memarı Aleksandr Bervalddır. Bina Hayfada karmel dağının ətəyində yerləşir. İlk açılışında yeganə fakültəsi mülki tikinti fakültəsi olub. Rəsmi tədris dili ivrit dilidir. Universitetin açılışında müəllimlərin əksəriyyəti Mərkəzi Avropadan olduqlarına görə, tədris dili kimi alman dili də təklif edilirdi.

Kazan Milli Tədqiqat Texnoloji Universiteti (tatar. Казан милли тикшеренү технология университеты, Qazan milli tikşerenü texnologia universitetı) — Kazan şəhərində dövlət ali təhsil müəssisəsi. == Tarixi == KMTTU-nun tarixi 1890-cı ildə açılan Kazan Birləşmiş Sənaye Məktəbindən başlayır. 1919-cu ildə Kazan Sənaye Məktəbi Kazan Politexnik İnstitutuna çevrildi. 13 may 1930-cu ildə Kazan Politexnik İnstitutunun Kimya fakültəsi və Kazan Dövlət Universitetinin Kimya fakültəsi əsasında 23 iyun 1930-cu ildən etibarən Kazan Kimya-Texnoloji adlandırılan Kazan Kimya İnstitutu yaradıldı. A. M. Butlerov adına institut və 23 aprel 1935–1992-ci il dekabr tarixləri arasında S. M. Kirov adına Kazan Kimya-Texnoloji İnstitutu. 1992-ci ildə Kazan Dövlət Texnologiya Universiteti (KDTU) olaraq dəyişdirildi. 2010-cu ildə universitetə ​​milli tədqiqat universiteti statusu verildi. KMTTU-da 25 mindən çox tələbə təhsil alır. Universitetdə 1670 müəllim çalışır: 330 elmlər doktoru, 236 professor, 1189 elmlər namizədi, 870 dosent.

Minas-Jerays Texnoloji Təhsil Federal Mərkəzi (port. Centro Federal de Educação Tecnológica de Minas Gerais) və ya qısaca Cefet-MG — Braziliyanın Belo Horizonte şəhərində yerləşən dövlət universiteti.

Türkiyə Elmi və Texnoloji Tədqiqat Şurası (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, TÜBİTAK) — 1963-cü ildə, Türkiyədə planlı iqtisadiyyat dövrünün başlanğıcında qurulmuşdur. Quruluş mərhələsində ən fundamental vəzifələri, xüsusilə təbiət elmlərində təməl və tətbiqli akademik araşdırmaları dəstəkləmək və gənc araşdırmaçıları təşviq etmək, etina etdirmək idi. Bu vəzifələri yerinə gətirə bilmək məqsədiylə, təməl elmlər, mühəndislik, tibb, əkinçilik və heyvandarlıq sahələrində dörd araşdırma qrupu (indi on araşdırma qrupunu ehtiva edən Araşdırma Dəstək Proqramları Başçılığı) ilə Elm Adamı Yetişdirmə Qrupu (indi Elm İnsanı Dəstəkləmə Dairə Başçılığı) yaradılmışdır. Təşkilat, Türkiyədə müsbət elmlərdə araşdırma və inkişaf etdirmə fəaliyyətlərini ölkə inkişafındakı prioritetlərə görə inkişaf etdirmək, etina etdirmək, təşkil etmək və koordinasiya etmək; mövcud elmi və texniki məlumatlara çatmaq və çatılmasını təmin etmək məqsədi güdməkdədir. 2007 etibarilə təşkilatın bünyəsində saxladığı vahidlər: Elm İnsanı Dəstəkləmə Dairə Başçılığı (BİDEB) Araşdırma Dəstək Proqramları Başçılığı (ARDEB) Elm və Cəmiyyət Dairə Başçılığı Elm, Texnologiya və Yenilikçilik Siyasətləri Dairə Başçılığı (BTYPD) Texnologiya və Yenilik Dəstək Proqramları Başçılığı (TEYDEB) Beynəlxalq Əlaqələr Dairə Başçılığı (UİDB) Təşkilati İnkişaf Vahidi (KGB) Marmara Tədqiqat Mərkəzi (MAM) Çukurova Müasir Əkinçilik Texnologiyaları Tədqiqat İnstitutu (ÇİTTAGE) – Adana Müdafiə Sənayesi Tədqiqat və İşləmə İnstitutu (SAGE) – Ankara Türkiyə Sənaye İdarəetmə İnstitutu (TÜSSİDE) – Gebze TEKSEB və Texnopark – Gebze Fundamental Elmlər Tədqiqat İnstitutu (Fəza Gürsey İnstitutu) (TBAE) – İstanbul Milli Elektronik və Kriptoloji Tədqiqat İnstitutu (UEKAE) – Gebze, Ankara Milli Metrologiya İnstitutu (UME) – Gebze Kosmik Texnologiyalar Tədqiqat İnstitutu (UZAY) – Ankara Təşkilat, Türkiyədə elmi məşhurlaşdırmaq və insanları şüurlandırmaq məqsədilə üç ədəd aylıq məşhur elm jurnalı (Elm və texniki jurnalı, Elm uşaq jurnalı, Maraqlı kiçik jurnalı) və illik təxminən 20 ədəd məşhur elm kitabı nəşr etməkdədir. (Tübitak Məşhur Elm Kitabları) Təşkilat gərək lisans təhsili və gərək də sonrasındakı işləri üçün T. C. yurddaşlarına maddi qaynaq təmin etməkdədir. 2005 ÖSSdə ilk 5000ə girən şagirdlərə, fizika, kimya, biologiya, molekulyar biologiya və genetik, riyaziyyat, sosioloji, iqtisadiyyat, psixologiya, fəlsəfə və tarix hissələrindən birinə yerləşmələri halında, aylıq 250 YTL qarşılıqsız təqaüd verilmişdir. 50i aşan növü olan TÜBİTAK təqaüdləriylə əlaqədar (miqdarlar və müraciət şərtləri kimi) detallar təşkilatın şəbəkə səhifəsindən öyrənilə bilər. Ayrıca, doğrudan Türkiyədəki elm ictimaiyyətinə xitab edən 12 ədəd hakimli (Elmi Jurnal) çıxartmaqdadır.

Rio-de-Janeyro Texnoloji Təhsil Federal Mərkəzi (port. Centro Federal de Educação Tecnológica Celso Suckow da Fonseca və ya qısaca Cefet-RJ) – Braziliyanın Rio-de-Janeiro şəhərində yerləşən dövlət universiteti.

Lənkəran Dövlət Universitetinin nəzdində Sosial və Aqrar-Texnoloji Kollec (Əvvəlki adı:Lənkəran Dövlət Humanitar Kolleci)— Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin tabeliyində olan orta-ixtisas təhsili müəssisəsi == Tarixi == 26 avqust 2002-ci ildə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarına əsasən Lənkəran Məktəbəqədər Pedaqoji və Lənkəran Musiqi texnikumları birləşdirilərək onların bazasında Lənkəran Dövlət Humanitar Kolleci yaradılmışdır. 11 iyul 2020-ci ildə Lənkəran Dövlət Humanitar Kolleci Lənkəran Dövlət Universitetinin nəzdində publik hüquqi şəxs statusuna malik olan Sosial və Aqrar-Texnoloji Kollecə çevrilmə yolu ilə yenidən təşkil edildi. == İxtisaslar == Kollecdə aşağıdakı ixtisaslar üzrə mütəxəssislər hazırlanır: Fiziki tərbiyə müəllimliyi (ümumi orta təhsil bazası üçün); Təsviri incəsənət müəllimliyi; Texnologiya müəllimliyi; İnstrumental ifaçılıq (alətlər üzrə); Xanəndəlik; Xor dirijorluğu; Musiqi nəzəriyyəsi; Xalq çalğı alətləri ifaçılığı (alətlər üzrə); Mühasibat uçotu; Arxiv işi və kargüzarlıq; Meşə və meşə-park təsərrüfatı; Muzey işi və abidələrin muhafizəsi; Aqronomluq.