Bağanis Ayrım

Bağanis Ayrım (keçmiş adı "Seyid Ayrım")^[2] — Azərbaycan Respublikasının Qazax rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.

Kənd
Bağanis Ayrım
41°05′47″ şm. e. 45°04′29″ ş. u.
Ölkə	Azərbaycan
Tarixi və coğrafiyası
Sahəsi	40.0[1]
Mərkəzin hündürlüyü	886 m
Saat qurşağı	UTC+4 , yayda UTC+5
Əhalisi
Əhalisi	648[1] nəfər
Milli tərkibi	azərbaycanlılar
Rəsmi dili	Azərbaycan dili
Xəritəni göstər/gizlə Bağanis Ayrım
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

1990-cı il martın 23-dən 24-ə keçən gecə ermənilər tərəfindən işğal edilib.

Tarixi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ermənilərin Azərbaycan ərazisində Qarabağ müharibəsinə başlayarkən törətdiyi ilk faciə Bağanis Ayrım kəndində törədilib. Kənddə 5 üzvdən ibarət bir ailə xüsusi amansızlıqla qətlə yetirilərək yandırılıb.

Qazax rayonunun Bağanis Ayrım kəndi 1990-cı ilin martın 23-dən 24-ə keçən gecə qabaqcadan təşkil edilən plan əsasında hücuma məruz qalmış və martın 24-ü səhər saatlarında ermənilər tərəfindən işğal olunub. Bununla da Ermənilərin işğal etdiyi ilk Azərbaycan kəndi kimi tarixə düşüb. İşğal zamanı Bağanis Ayrım kəndinin əli silahsız, günahsız əhalisinə qarşı qətliam törədilib. 10 nəfər dünyasını dəyişib, 15 nəfərdən çox insan yaralanıb. 100-dən çox evi olan kənd talan olunub, əhalinin kənddən çıxara bilmədiyi ev əşyaları və mal-qara ermənilər tərəfindən mənimsənilib.

Bağanis Ayrım faciəsi barədə Elçin İsmayıl "Bu, əsl faciə idi" adlı kitab yazaraq 1999-cu ildə "Azərbaycan nəşriyyatı"nda çap etdirmişdir.

Toponimikası[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bağanis Ayrım oyk, mür. Qazax rayonunun Əskipara inzibati ərazi vahidində kənd. Coğazçayın sahilindədir. Keçmiş adı Seyid Ayrım olmuşdur. Yaşayış məntəqəsini ayrımların seyidli qoluna mənsub ailələr keçmişdə mövcud olmuş Bağanis kəndi yaxınlığında saldığı üçün belə adlandırılmışdır. Kəndi 1990-cı ilin martında erməni işğalçıları zəbt edərək büsbütün yandırmış, əhali ətraf kəndlərdə məskunlaşmışdı. Etnotoponimdir. Türk dillərinin əksəriyyətində bağana "köhnə, keçmiş"; "sadəlövh" mənalarını ifadə edir. Qazaxıstandakı Bakanas (İli çayının qolu), Bakanas (Qara İrtıŞın qolu), Nann-Bakanas, OrtaBakanas, şet-Bakanas və s. çayların adı toponimiyada monqol dilindəki boqon və us sözlərinin birləşməsi kimi "qısa çay" mənasını verir. Lakin kəndin daxil olduğu i.ə.v.-in adı da (Əskipara - "köhnə kənd") onun "ayrımlar yaşayan köhnə kənd" kimi izah olunmasına imkan verir.^[3]

Əhalisi[redaktə | mənbəni redaktə et]

2009-cu ilin əhalinin siyahıyaalınmasına əsasən kəndə 610 nəfər əhali yaşayır. Əhalinin 288 nəfəri kişilər, 322 nəfəri qadınlardan ibarətdir.^[4]

Tanınmışları[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Tahir Musayev (1916-) — Azərbaycan aşığı.

Coğrafiyası və iqlimi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xüsusu strateji əhəmiyyətli Bağanis Ayrım kəndi İcevan–Noyamberyan avtomobil yolu üzərində yerləşdiyindən düşmən gələcəkdə daha rahat hərəkət etməsi üçün bu kəndin işğalı xüsusi plan əsasında həyata keçirilib. Qeyd edək ki, 600 nəfər əhalisi olan Bağanis Ayrım kəndi Qazax rayonunun Aşağı Əskipara, Quşçu Ayrım, Xeyrimli və Məzəm kəndləri ilə həmsərhəddir. Əhalisi əsasən əkinçilik və heyvandarlıqla məşğul olan kəndin əsrarəngiz təbiəti, saysız-hesabsız bulaqları olub. İndi Bağanıs Ayrım kəndindən məcburi köçkün həyatı yaşayan insanlar Qazax rayonunda müxtəlif yerlərdə məskunlaşıblar.

Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Qazax rayonu

Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Bağanis Ayrım soyqırımına dair kitab ingilis dilinə tərcümə edilib Arxivləşdirilib 2009-08-09 at the Wayback Machine
• Azərbaycan Respublikasi Qazax Rayon İcra Hakimiyyəti. Bələdiyyələr

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qazax rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

Kənd ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.