Bauer und Arbeiter

Bauer und Arbeiter (azərb. Kəndli və işçilər‎) — 1924-cü ilin iyun ayından noyabr ayına qədər Bakı şəhərində çap edilmiş alman dilində qəzet.^[1][2] Kommunist yönümlü olan qəzet Azərbaycan Kommunist Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin rəsmi mətbuat orqanı kimi fəaliyyət göstərmişdir.^[3] Qəzet həftədə bir dəfə olmaqla nəşr edilirdi.^[3] Alman jurnalist Albert Erfurt Bauer und Arbeiterqəzeti fəaliyyət göstərdiyi müddətdə baş redaktor vəzifəsini tutmuşdur. Qəzetin kollektivi əsasən Bakı şəhərində yaşayan az saylı alman icmasından təşkil edilmişdi.

Bauer und Arbeiter Kəndli və işçilər
Baş redaktor	A. A. Erfurt
Yaranma tarixi	iyul, 1924
Siyasi mənsubiyyət	Kommunizm
Dil	alman dili
Nəşrini dayandırıb	noyabr, 1924
Baş ofis	Bakı
Ölkə	Azərbaycan SSR
Tiraj	2,200
OCLC nömrəsi	39388774

1924-cü ilin mart ayında Azərbaycan Kommunist Partiyasının Mərkəzi Komitəsi tərəfindən Azərbaycan almanları üçün nəzərdə tutulmuş alman dili qəzetin yaradılması barədə təlimat verildi. Bundan öncə Qafqaz almanları üçün nəzərdə tutulmuş Kaukasische Post adlı qəzet 1906-cı ildə Tbilisi şəhərində çap olunmuşdu. Həmin qəzetdə əsasən qafazşünas kimi tanınan alman jurnalist Artur Leist məşğul olmuşdu. Kaukasische Post təkcə Azərbaycan almanlarına yox bütünlükdə Qafqaz almanlarına xitab etməkdə idi və Bauer und Arbeiterdən fərqli hər hansısa siyasi idelogiyanı özündə daşımırdı. 1924-cü ildə Bakıda alman dilində qəzetin çap edilməsi üçün əsas problem səlis alman dilində danışa biləcək savadlı insanların çox az olması idi. Azərbaycan Kommunist Partiyasının Mərkəzi Komitəsi Gəncə şəhərində yaşayan etnik almanlardan qəzetdə fəaliyyət göstərmələri üçün qaynaq kimi istifadə etmək qərarına gəldi.

Bauer und Arbeiterdən əvvəl 1924-cü ilin mart və aprel ayları aralığında Helenendorfda (indiki Göygöl) ərazisində alman dilində Qırmızı kəndli (alm. Rote Bauer‎) adlı kiçik qəzet çap edilmiş, ancaq ümumi çap həcmi 150 ədəddən çox olmamışdı. Qırmızı kəndli (alm. Rote Bauer‎) qəzetində əsasən kənd təsərrüfatı mövzularında yazılar verilirdi və ümumi ölkədə yaşayan alman dilli əhalini əhatə etməməkdə idi. Azərbaycan Kommunist Partiyasının Mərkəzi Komitəsinin əsas istəklərindən biri də, bütün Respublikanı əhatə edəcək vahid alman dilli və eyni zamanda kommunist maraqlarını qoruyan bir qəzetin nəşr edilməsi idi.

Bauer und Arbeiter qəzetindən Zaqafqaziya Sosialist Federativ Sovet Respublikasında ideloji işin aparılmasında istifadə olunması qərarına gəlinir. Qəzetdə ideoloji təbliğatla yanaşı Azərbaycan və Gürcüstan ərazilərində yaşayan almanların məişət, təhsil və cəmiyyətə inteqrasiya məsələləri kimi müxtəlif mövzularada toxunulurdu.^[1][4] XX əsrin 20-ci illərində Qafqazda yaşayan etnik almanlar Bakı və Tbilisi kimi böyük şəhərlərdə yaşamırdılar. Almanlara daha çox Qafqaz almanlarının məskən saldığı bölgələrdə rast gəlmək mümkün idi. Bu səbəbdən qəzet üçün fəaliyyət göstərən 32 nəfərdən cəmisi 8 nəfəri Bakıda, 3 nəfəri isə Tbilisidə işləyirdi və yerdə qalan 15 nəfər Azərbaycanda, 7 nəfər isə Gürcüstanda etnik almanların yaratdığı kolaniyalarda yaşayan müxbir kəndlilər idilər.

Bauer und Arbeiter Bakı şəhərində çap olunduğu ilk saylarında 2.200 nüsxə ilə nəşr olunmuşdu. Nüsxələrin çox az bir qismi Bakıda saxlanılırdı, əsasən Azərbaycanın bölgələrində və Gürcüstanda yaşayan almanlara göndərilməkdə idi. Qəzetin nüsxələrindən bir neçəsi Moskva ətrafında yaşayan almanlarda göndərilmişdir. Gürcüstan Kommunist Partiyasının səyləri nəticəsində Bauer und Arbeiterin mərkəzi Tbilisi şəhəri olmaqla kiçik ofisi açıldı. İlk aylarda Bakıdakı mətbəədə qəzetin çapı üçün özəl avadanlıqların olmaması, qəzetin inkişafına mənfi təsir göstərdi.

Çap zamanı yaranan problemlər səbəbindən qəzetin nəşri müxtəlif gecikmələrə səbəb olurdu. Bütün çətinliklərə baxmayaraq 1924-cü ilin sentyabr ayında baş redaktor A. A. Erfurt və məsləkdaşı Şonberq Azərbaycan Kommunist Partiyasının nəznində alman dilli özəl mətbəə yaratmağa nail oldular. Qəzetə olan marağın kəskin azalması səbəbindən 1924-cü ilin 5 noyabr tarixində Bauer und Arbeiterin fəaliyyətinə son verildi.