Kommunikasiyaşünaslıq

Kommunikasiya
Əsasları
Sahələr
Fənlər
Kateqoriyalar

Kommunikasiyaşünaslıq və ya ünsiyyətşünaslıq — insan kommunikasiyası və davranışının prosesləri, şəxsiyyətlərarası münasibətlərdə kommunikasiya nümunələri, müxtəlif mədəniyyətlərdə sosial qarşılıqlı əlaqə və kommunikasiyanı tədqiq edən akademik fən.[1] Kommunikasiya adətən müvafiq media vasitəsilə fikir, məlumat, siqnal və ya mesajların verilməsi, qəbulu və ya mübadiləsi kimi müəyyən edilir, fərdlərə və ya qruplara başqalarını inandırmaq, onlara məlumat vermək, ya da məlumat axtarmaq və emosiyaları effektiv şəkildə ifadə etmək imkanı verir.[2][3] Kommunikasiyaşünaslıq fərdi agentlik səviyyəsində üz-üzə söhbətdən sosial və mədəni kommunikasiya sistemlərinə qədər bir sıra mövzuları əhatə edən biliklər toplusunu makro səviyyədə inkişaf etdirmək üçün müxtəlif empirik tədqiqat və tənqidi təhlil metodlarından istifadə edən sosial elmdir.[4][5]

Elmi kommunikasiya nəzəriyyəçiləri ilk növbədə kommunikasiyanın nəzəri anlayışını təkmilləşdirməyə, iddiaları əsaslandırmaq üçün statistik məlumatları araşdırmağa diqqət yetirir. Kommunikasiyanı öyrənmək üçün sosial elmi metodların dairəsi genişlənir. Kommunikasiya tədqiqatçıları müxtəlif keyfiyyət və kəmiyyət üsullarından istifadə edirlər. XX əsrin ortalarında linqvistik və mədəni dönüşlər kommunikasiyanın təhlilində getdikcə daha çox şərhçi, hermenevtik və fəlsəfi yanaşmaların yaranmasına səbəb olmuşdur.[6] Əksinə, 1990-cı illərin sonu və 2000-ci illərin əvvəlində yeni analitik, riyazi və hesablama yönümlü texnikaların yüksəlişi müşahidə olunmuşdur.[7]

Tədqiqat sahəsi kimi kommunikasiya jurnalistika, biznes, kütləvi informasiya vasitələri, ictimaiyyətlə əlaqələr, marketinq, xəbərlər və televiziya yayımı, şəxsiyyətlərarası və mədəniyyətlərarası kommunikasiya, təhsil, dövlət idarəçiliyi və digər sahələrə tətbiq edilir.[8][9] İnsan fəaliyyətinin bütün sahələri sosial kommunikasiya strukturu ilə fərdi agentlik arasındakı qarşılıqlı əlaqədən təsirləndiyinə görə[5][10] kommunikasiyaşünaslıq öz diqqətini tədricən səhiyyə, tibb, iqtisadiyyat, hərbi və cəza müəssisələri, kimi digər sahələrə də genişləndirmiş, həmçinin internet, sosial kapital və elmi biliklərin inkişafında kommunikativ fəaliyyətin rolunu əhatə etmişdir.

Əhatə dairəsi və mövzular

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Kommunikasiyaşünaslıq həm sosial elmlərin, həm də humanitar elmlərin aspektlərini birləşdirir. Sosial elm olaraq bu fən sosiologiya, psixologiya, antropologiya, biologiya, politologiya, iqtisadiyyat və dövlət siyasəti ilə üst-üstə düşür.[1] Humanitar elmlər baxış bucağından kommunikasiya ritorika və inandırma ilə bağlıdır. Odur ki, kommunikasiyaşünaslıq üzrə ənənəvi magistr proqramlarının tarixi Qədim Yunanıstanın ritorikaçılarına qədər izləyir.[11] Ünsiyyətə humanitar yanaşmalar çox vaxt tarix, fəlsəfə, ingilis dili və mədəniyyətşünaslıq ilə üst-üstə düşür.

Kommunikasiyaşünaslıq siyasətçiləri və siyasətçiləri, təhsilçiləri, strateqləri, qanunvericiləri, biznes maqnatlarını, menecerləri, sosial işçiləri, qeyri-hökumət təşkilatlarını, qeyri-kommersiya təşkilatlarını və ümumilikdə kommunikasiya problemlərinin həllində maraqlı olan insanları məlumatlandırır.[12]

Məsələn, Çakravartti (2018) ağ alimlərin nəşrlərin, sitatların və redaktor mövqelərinin böyük əksəriyyətini təşkil etdiyini tapır. Bu vəziyyət, geniş sosial ədalət problemləri ilə məşğul olan fənlərarası sahə üçün xüsusilə problemlidir.[13]

Biznesdə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Biznesdə kommunikasiya XX əsrin sonlarında biznes əlaqələrinin daxilində kommunikasiyanın mərkəzi olması ilə əlaqədar bir tədqiqat sahəsi kimi meydana çıxmışdır. Sahənin əhatə dairəsini müəyyən etmək çətindir, çünki burada işəgötürənlər, işçilər, istehlakçılar və brendlər arasında kommunikasiyanın müxtəlif üsullarından istifadə olunur.[14] Buna görə də sahənin diqqəti adətən işəgötürənlərin tələblərinə yönəldilir. Bu, yazılı və şifahi kommunikasiyanı kurikulumda vacib xüsusiyyət kimi vurğulamaq üçün Amerika Kollec Məktəbləri Assambleyasının biznes standartları ilə qəbul edilir.[15] Beləliklə, işgüzar kommunikasiya üzrə tədqiqatlar birbaşa iş sahəsi ilə əlaqəli daim dəyişən, yazılı və şifahi kommunikasiya aspektləri ətrafında cərəyan edir.[16] Müasir biznes kommunikasiyası kurikulumlarının tətbiqi bütövlükdə işgüzar kommunikasiyanın öyrənilməsini inkişaf etdirir, eyni zamanda onları biznes ictimaiyyətində effektiv kommunikasiya qura bilmək üçün hazırlayır.[14]

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Calhoun, Craig. Communication as Social Science (and More) // Jones, Steve (redaktor). Communicating @ the Center. Hampton Press. 2012. ISBN 978-1-61289-082-1. OCLC 949793640.
  2. ↑ Ferguson, Sherry Devereaux. Communication in everyday life : personal and professional contexts. Lennox Terrion, Jenepher, 1963-. Don Mills, Ontario, Canada. March 2014. ISBN 978-0-19-544928-0. OCLC 861207333.
  3. ↑ Bauer, Talya. Organizational Behavior. Boston, MA: FlatWorld. 2015. 227–242. ISBN 978-1-4533-7118-3.
  4. ↑ Craig, Robert T. "Communication Theory as a Field". Communication Theory. 9 (2). May 1999: 119–161. doi:10.1111/j.1468-2885.1999.tb00355.x.
  5. ↑ 1 2 Goffman, Erving. The presentation of self in everyday life (Anchor books). Garden City, New York. 1959. ISBN 978-0-385-09402-3. OCLC 256298.
  6. ↑ Hayes, Andrew F. Statistical methods for communication science. Mahwah, N.J.: Lawrence Erlbaum Associates. 2005. ISBN 978-1-4106-1370-7. OCLC 320950289.
  7. ↑ Shannon, C. E. "A mathematical theory of communication". ACM SIGMOBILE Mobile Computing and Communications Review (ingilis). 5 (1). 2001-01-01: 3–55. doi:10.1145/584091.584093. hdl:11858/00-001M-0000-002C-4317-B.
  8. ↑ Mifsud, Mari Lee. "To the humanities: what does communication studies give?". Review of Communication. 19 (2). 2019-04-03: 77–93. doi:10.1080/15358593.2019.1599411.
  9. ↑ Severin, Werner J. (Werner Joseph). Communication theories : origins, methods, and uses in the mass media. Tankard, James W. (5th). New York: Addison Wesley Longman. 2001. ISBN 0-8013-3335-0. OCLC 43397110.
  10. ↑ Trenholm, Sarah, 1944-. Interpersonal communication. Jensen, Arthur, 1954- (7th). Oxford: Oxford University Press. 2013. ISBN 978-0-19-982750-3. OCLC 739914833.
  11. ↑ ROUTLEDGE HANDBOOK OF STRATEGIC COMMUNICATION. [S.l.]: ROUTLEDGE. 2019. ISBN 978-0-367-36773-2. OCLC 1107565954.
  12. ↑ Miller, Katherine. Organizational communication : approaches and processes (Seventh). Stamford, Connecticut. January 2014. ISBN 978-1-285-16420-5. OCLC 864086905.
  13. ↑ Chakravartty, Paula; Kuo, Rachel; Grubbs, Victoria; McIlwain, Charlton. "#CommunicationSoWhite". Journal of Communication. 68 (2). 2018: 254–266. doi:10.1093/joc/jqy003.
  14. ↑ 1 2 Locker, Kitty O.; Miller, Scott L.; Richardson, Malcolm; Tebeaux, Elizabeth; Yates, JoAnne. "Studying the History of Business Communication". Business Communication Quarterly (ingilis). 59 (2). 1996-06-01: 109–127. doi:10.1177/108056999605900210. ISSN 1080-5699.
  15. ↑ Plutsky, Susan. "Faculty Perceptions of Students' Business Communication Needs". Business Communication Quarterly (ingilis). 59 (4). 1996-12-01: 69–76. doi:10.1177/108056999605900407. ISSN 1080-5699.
  16. ↑ Zhao, Jensen J. "Using Case Studies for International Business Communication Training". Business Communication Quarterly (ingilis). 59 (4). 1996-12-01: 11–24. doi:10.1177/108056999605900402. ISSN 1080-5699.

Ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Carey, James. 1988 Communication as Culture.
  • Cohen, Herman. 1994. The History of Speech Communication: The Emergence of a Discipline, 1914–1945. Annandale, VA: Speech Communication Association.
  • Gehrke, Pat J. 2009. The Ethics and Politics of Speech: Communication and Rhetoric in the Twentieth Century. Carbondale, IL: Southern Illinois University Press.
  • Gehrke, Pat J. and William M. Keith, eds. 2014. A Century of Communication Studies: The Unfinished Conversation. New York: Routledge.
  • Packer, J. & Robertson, C, eds. 2006. Thinking with James Carey: Essays on Communications, Transportation, History.
  • Peters, John Durham and Peter Simonson, eds. 2004. Mass Communication and American Social Thought: Key Texts 1919–1968.
  • Wahl-Jorgensen, Karin 2004, 'How Not to Found a Field: New Evidence on the Origins of Mass Communication Research', Journal of Communication, September 2004.