Qırğızıstan iqtisadiyyatı

Qırğızıstan iqtisadiyyatı əsasən sənaye və xidmət sektorundan ibarətdir və əmək qabiliyyətli əhalinin yarısından azı xidmət sektorunda işləyir [4][5]. 2011-ci ildə miqrant köçürmələrinin həcmi ölkənin ÜDM-nin 29% -ni təşkil etmişdir [6][7].

Qırğızıstan iqtisadiyyatı
Statistika
ÜDM 10.930.644.920 $[1]
Adambaşına düşən ÜDM 1.606,7 $[2]
İnflyasiya (İQİ) −0,5 ± 0,1 %[3]
Əksi qeyd olunmayıbsa, bütün məlumatlar ABŞ dolları ilədir.

Sənaye enerji və mədənçiliklə təmsil olunur. Yüngül və qida sənayesində müəssisələr var. Yanacaqdoldurma stansiyası bazarı qismən ölkənin şimalında yanacaqdoldurma məntəqələrinin 63% -ə qədərinə sahib olan Qazprom Neft [8] şirkəti tərəfindən idarə olunur[7]. 1990-cı illərdə respublikada sənayeləşmə və Orta Asiya standartlarına görə böyük bir eniş yaşandı: Qırğızıstanın ÜDM-i 1990-2001-ci illərdə 10,35 dəfə azaldı (qonşu Özbəkistanda, eyni zamanda, 3,45 dəfə) . Ciddi bir problem 2008 - 2012-ci illərdə kəskin artan dövlət xarici borcudur: 2083,8 milyon dollardan 3031,1 milyon dollara qədər. Kənd təsərrüfatı məhsullarının əhəmiyyətli bir hissəsi ixrac olunur. Turizm Qırğızıstan üçün vacib bir gəlir mənbəyidir. 2008-ci ildə ölkəni gəliri 509 milyon dollar olan 2 milyondan çox xarici turist ziyarət etdi. Qırğızıstan büdcəsinə də Manas bazasının icarəsi üçün ABŞ-dən 63 milyon dollar gəlir əldə edilir. Kiçik sahibkarlığın payı əhəmiyyətsizdir - 2013-cü ildə kiçik və orta müəssisələrin heyəti (fərdi sahibkarlar və kəndli təsərrüfatlarının işçiləri istisna olmaqla) cəmi 87,7 min nəfər (iqtisadiyyatda işləyənlərin sayının 3,9%) təşkil etmişdir. . Həmçinin ölkədə 2013-cü il üçün 329,7 min fərdi sahibkar (fiziki şəxs)[9][10]

Energetikasi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qırğızıstanın ümumi enerji ehtiyatlarındakı payı [11] dünyanın ümumi sayının 0,037% -ni təşkil edir (179 ölkə). Eyni zamanda, bu ehtiyatların strukturunda% 96,5 kömürün payına düşür.

Ölkənin hidroenerji potensialına diqqət yetirmək lazımdır. Dünya Enerji Şurasının (WEC) hesablamalarına görə[12], ümumi nəzəri hidroelektrik potensialı 163 TWh / ildir. Ümumi texniki hidroelektrik potensialı (Texniki cəhətdən istismar olunan qabiliyyət) - 99 TWh / il. İqtisadi hidroenerji potensialı - 55 TWh / il. UNSD məlumatlarına görə (aprel 2020), 2017-ci ildə Qırğızıstandakı hidroelektrik stansiyalarda ümumi elektrik enerjisi istehsalı (EES EAEC "Dünyanın bölgələrində və ölkələrində elektrik enerjisi istehsalı") 14203 milyon kilovatsaat və buna görə də texniki hidroenerji potensialından istifadə% 14,3, iqtisadi - 25,8% qiymətləndirilə bilər.

Elektrik enerjisi sənayesi ölkənin sosial-iqtisadi kompleksinin ən vacib sahəsidir. 1945-dən 2016-cı ilədək dövrdə respublikada elektrik enerjisi istehsalı aşağıdakı diaqramla təsvir edilmişdir[13].

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD?locations=KG.
  2. ↑ https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.CD?locations=KG.
  3. ↑ http://www.imf.org/external/datamapper/PCPIEPCH@WEO?year=2016.
  4. ↑ Когда казахи купят Киргизию?
  5. ↑ "StanRadar.com: "Кыргызстан намерен удвоить свой ВВП"". 2014-05-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-27.
  6. ↑ "«Газпром нефть» заправит Киргизию. Компания удвоит количество АЗС в стране". 2017-11-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-27.
  7. ↑ 1 2 РБК daily: «Газпром нефть» развернётся в Киргизии[ölü keçid]
  8. ↑ Турдиев Т.И. Историко-экономические и региональные предпосылки социальной турбулентности в Кыргызстане // Социальная политика и социология. - 2013. - № 2-2 (93). - С. 80
  9. ↑ "Average monthly salary - Open Data - Statistics of the Kyrgyz Republic". 2019-02-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-27.
  10. ↑ Наабер Ю.Р., Галушкин В.А., Шарабакина И.Н. Мировые экономические кризисы и новые возможности для Кыргызстана // Вестник Кыргызско-Российского славянского университета. - 2013. - Т. 13. - № 10. - С. 163
  11. ↑ "Запасы энергоносителей. Энергетический потенциал". EES EAEC> Мировая энергетика. eeseaec.org. Обновлено: 29 мая 2019 г. 2021-05-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-07-27.
  12. ↑ World Energy Council. "WEC. 2010 Survey of Energy Resources" (PDF). WEC. 2010 год. 2012-03-04 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2021-07-27.
  13. ↑ "Энергоэкономическая модель СНГ". EES EAEC. Мировая энергетика. eeseaec.org. Обновлено: 15 января 2021 г.[ölü keçid]