Hindistan iqtisadiyyatı

Hindistanın maliyyə mərkəzi Mumbay[1][2]

Hindistan iqtisadiyyatı inkişaf etməkdə olan bazar iqtisadiyyatı kimi xarakterizə olunur.[3][4] Bu, nominal ÜDM-ə görə dünyanın beşinci, alıcılıq qabiliyyəti paritetini görə (AQP) üçüncü ən böyük iqtisadiyyatdır. Beynəlxalq Valyuta Fondunun məlumatına əsasən, adambaşına düşən gəlir baxımından Hindistan 2018-ci ildə 142-ci ÜDM-yə malik ölkə, adambaşına düşən alıcılıq qabiliyyəti pariteti ÜDM-si üzrə 119-cu olmuşdur.[5] 1947-ci ildəki müstəqilliyindən 1991-ci ilə qədər ardıcıl hökumətlər geniş dövlət müdaxiləsi və tənzimlənməsi ilə proteksionist iqtisadi siyasət yürütdü. Soyuq müharibənin sonu və 1991-ci ildə kəskin tədiyyə balansı böhranı geniş iqtisadi liberallaşdırma proqramının qəbul edilməsinə səbəb oldu.[6][7] 21-ci əsrin əvvəllərindən ÜDM-in illik orta artımı 6% -dən 7% -ə qədər olmuşdur[4] və 2014-cü ildən 2018-ci ilə qədər Hindistan Çini üstələyərək dünyanın ən sürətli böyüyən əsas iqtisadiyyatına çevrilmişdir.[8][9] Tarixən Hindistan 1-ci əsrdən 19–cu əsrə qədər iki minillik tarix ərzində dünyanın ən böyük iqtisadiyyatlarından biri idi.[10][11][12]

Hindistan iqtisadiyyatının uzunmüddətli böyümə perspektivi gənc əhalisi və müvafiq asılılıq nisbəti, sağlam əmanət və investisiya nisbətləri səbəbindən müsbət olaraq qalır və qlobal iqtisadiyyata inteqrasiyanı artırır.[13] 2016-cı ildə "demonetizasiya" zərbələri və 2017-ci ildə Mallar və Xidmətlər Vergisi tətbiq edilməsi səbəbiylə 2017-ci ildə iqtisadiyyatdakı artım yavaşladı.[13] Hindistan ÜDM-nin təxminən 60% -i daxili fərdi istehlak hesabına idarə olunur[14] və dünyanın altıncı ən böyük istehlak bazarı olaraq qalmaqdadır.[15] Şəxsi istehlakdan başqa Hindistanın ÜDM-i də dövlət xərcləri, investisiya və ixrac hesabına artır.[16] 2018-ci ildə Hindistan dünyanın onuncu ən böyük idxalçısı və on doqquzuncu ən böyük ixracatçı olmuşdu.[17] Hindistan 1 yanvar 1995-ci ildən Ümumdünya Ticarət Təşkilatının üzvüdür.[18] Biznesin asanlığı indeksinə görə 63-cü, Qlobal Rəqabətlilik Hesabatı üzrə 68-ci yerdədir.[19] 520 milyon işçisi olan Hindistan işçi qüvvəsi 2019-cu ilə görə dünyada ikinci yerdədir. Hindistan geniş qeyri-rəsmi iqtisadiyyata sahib olduğundan vətəndaşlarının yalnız 2% -i gəlir vergisi ödəyir.[20] 2008-ci ildə baş verən qlobal maliyyə böhranı dövründə iqtisadiyyat yavaşlama ilə üzləşdi, Hindistan böyüməni artırmaq və tələbat yaratmaq üçün stimullaşdırıcı tədbirlər (həm maliyyə, həm də pul) tətbiq etdi, sonrakı illərdə iqtisadi artım canlandı.[21] Dünya Bankının fikrincə, davamlı iqtisadi inkişafa nail olmaq üçün Hindistan dövlət sektoru islahatları, infrastruktur, kənd təsərrüfatı və kənd inkişafı, torpaq və əmək qaydalarının ləğvi, maliyyə daxil edilməsi, özəl investisiya və ixracat, təhsil və səhiyyə sahələrinə diqqət yetirməlidir.[22]

Hindistanın ən böyük ticarət tərəfdaşları Çin, ABŞ, BƏƏ, Səudiyyə Ərəbistanı, İsveçrə, Almaniya, Honkonq, İndoneziya, Cənubi Koreya və Malayziyadır.[23] 2018-19-cu illərdə Hindistanda birbaşa xarici sərmayəsi (FDI) xidmət sektoru, kompüter və telekomunikasiya sektoru ilə 64.4 milyard dollar təşkil etdi və bunlar xarici investisiyaların axını üçün lider sektor olaraq qaldı.[24] Hindistanın qüvvədə və ya danışıqlar mərhələsində olan sərbəst ticarət əlaqələrinə ASEAN, SAFTA, Merkosur, Cənubi Koreya, Yaponiya daxildir.[25][26] Xidmət sektoru ÜDM-in 55,6% -ni təşkil edir və ən sürətli böyüyən sektor olaraq qalır, işçi qüvvəsinin böyük hissəi sənaye sektoru və kənd təsərrüfatı sektorunda işləyir.[27] Bombay Birjası və Milli Fond Birjası bazar kapitallaşmasına görə dünyanın ən böyük birjalarından biridir.[28] Hindistan qlobal sənaye məhsulunun 3% -ni təmsil edən və dünyada 57 milyondan çox insan çalışan dünyanın altıncı ən böyük istehsalçısıdır.[29][30] Hindistan əhalisinin təqribən 70% kənd təsərrüfatına sahib olan kənd əhalisidir və Hindistanın ÜDM-nin təxminən 50% -ni təşkil edir. 440 milyard dollar dəyərində dünyanın yeddinci ən böyük valyuta ehtiyatına sahibdir. Hindistanın ÜDM-nin 68%-i dövlət borcudur, maliyyə kəsiri isə ÜDM-in 3,4% səviyyəsində qalıb.[31][32] Bununla birlikdə, 2019 CAG hesabatına görə, faktiki maliyyə kəsiri ÜDM-in 5.85% -ni təşkil edir.[33] Hindistanın dövlətə məxsus bankları ağır borc artımı ilə üzləşdi, nəticədə kredit artımı aşağı oldu,[13] eyni zamanda NBFC sektoru likvidlik böhranına tutuldu.[34] Hindistan yüksək işsizlik, artan gəlir bərabərsizliyi və əsas tələb azalması ilə qarşılaşır.[35][36]

Hindistan qida və kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalında dünya miqyasında ikinci yeri tutur, kənd təsərrüfatı ixracı isə 38.5 milyard dollar təşkil edir.[37][38] Tikinti və daşınmaz əmlak sektoru kənd təsərrüfatından sonra ikinci ən böyük məşğulluq yaradan sahədir və iqtisadi fəaliyyəti ölçmək üçün vacib bir sektordur.[39] Hindistan toxuculuq sənayesi 150 milyard dollar dəyərində qiymətləndirilir və sənaye məhsulunun 7% -i və Hindistanın ÜDM-nin 2% -ini təşkil edərək, 45 milyondan çox insana məşğulluq yaradır.[40] Hindistan İT sənayesi 180 milyard dollarlıq gəliri olan İT xidmətlərinin əsas ixracatçısıdır və bu sahədə dörd milyondan çox insan işləyir.[41] Hindistanın telekommunikasiya sənayesi mobil telefon, smartfon və internet istifadəçilərinin sayına görə dünyada ikinci yerdədir. Dünyanın onuncu ən böyük neft istehsalçısı və üçüncü ən böyük neft istehlakçısıdır.[42] Hindistan avtomobil sənayesi istehsalına görə dünyada dördüncüdür.[43][44] Hindistanın ÜDM-nin 10% -dən çoxunu təmin edən və dünyanın ən sürətli böyüyən elektron ticarət bazarlarından birinə sahib olan 672 milyard dollar dəyərində pərakəndə bazarı var.[45] Hindistan dünyanın dördüncü ən böyük təbii sərvətlərinə malikdir, mədən sənayesi ölkənin sənaye ÜDM-nin 11% -ni və ümumi ÜDM-nin 2,5% -ni təşkil edir.[46] Ölkə həm də dünyanın ikinci ən böyük kömür istehsalçısı, ikinci ən böyük polad istehsalçısı və üçüncü ən böyük elektrik istehsalçısıdır.[47][48]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Information About Maharashtra, Industries, Economy, Exports of Maharashtra". ibef.org. 4 August 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 April 2014.
  2. ↑ SUDALAIMUTHU, S.; RAJ, S.A. Logistics Management for International Business: Text and Cases. PHI Learning. 2009. ISBN 9788120337923. 2019-05-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-04.
  3. ↑ Alamgir, Jalal. India's Open-Economy Policy: Globalism, Rivalry, Continuity. Routledge. 2008. səh. 176. ISBN 978-1-135-97056-7.
  4. ↑ 1 2 Kanungo, Rama P.; Rowley, Chris; Banerjee, Anurag N. Changing the Indian Economy: Renewal, Reform and Revival. Elsevier. 2018. səh. 24. ISBN 978-0-081-02014-2.
  5. ↑ "World Economic Outlook Database, October 2019". IMF.org. International Monetary Fund. 7 March 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 October 2019.
  6. ↑ "Economic survey of India 2007: Policy Brief" (PDF). OECD. 6 June 2011 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 June 2009.
  7. ↑ Edward A. Gargan. "India Stumbles in Rush to a Free Market Economy". The New York Times. 15 August 1992. 8 February 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 January 2011.
  8. ↑ "World Economic Outlook October 2018: Report for Selected Countries and Subjects". International Monetary Fund (IMF). 22 October 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 July 2019.
  9. ↑ "India loses place as world's fastest-growing economy". British Broadcasting Corporation (BBC). 21 November 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 September 2019.
  10. ↑ Maddison, Angus. Contours of the World Economy 1-2030 AD: Essays in Macro-Economic History. Oxford University Press. 2007. səh. 379. ISBN 978-0-191-64758-1.
  11. ↑ Maddison, Angus (2003): Development Centre Studies The World Economy Historical Statistics: Historical Statistics Arxivləşdirilib 2021-04-14 at the Wayback Machine, OECD Publishing, ISBN 9264104143, page 261
  12. ↑ Paul Bairoch. Economics and World History: Myths and Paradoxes. University of Chicago Press. 1995. səh. 95. ISBN 978-0-226-03463-8. 2019-10-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-03.
  13. ↑ 1 2 3 "The World Factbook — Central Intelligence Agency". www.CIA.gov. 11 March 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 November 2017.
  14. ↑ "Future of Consumption in Fast-Growth Consumer Markets: INDIA" (PDF). World Economic Forum. 29 June 2022 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 20 January 2019.
  15. ↑ "Household final consumption expenditure (current US$) | Data". data.worldbank.org (ingilis). 2020-11-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-04-07.
  16. ↑ "Is your debt dragging the economy down?". Times of India. 8 July 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 September 2019.
  17. ↑ "World Trade Statistical Review 2019" (PDF). World Trade Organization. səh. 100. 30 June 2022 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 31 May 2019.
  18. ↑ "India - Member information". WTO. 2022-05-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-04.
  19. ↑ "The Global Competitiveness Report 2018". 17 October 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 October 2018.
  20. ↑ "Why Do So Few People Pay Income Tax In India?". NPR. 14 April 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 March 2017.
  21. ↑ "Govt announces stimulus package, including tax cuts". Live Mint. 21 June 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 December 2008.
  22. ↑ "India Country Overview". World Bank. 18 November 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 January 2019.
  23. ↑ "Total Trade". commerce.nic.in. Department of Commerce. 2015–16. 2 March 2019 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 January 2019.
  24. ↑ "FDI Statistics" (PDF). Department for Promotion of Industry and Internal Trade, MoCI, GoI. 24 December 2020 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 May 2019.
  25. ↑ "By Country/Economy - Free Trade Agreements". aric.adb.org. 11 November 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 August 2019.
  26. ↑ "ASIA REGIONAL INTEGRATION CENTER". ASIA REGIONAL INTEGRATION CENTER. 29 August 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 August 2019.
  27. ↑ "India has second fastest growing services sector". The Hindu. 2016-05-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-04.
  28. ↑ "Monthly Reports - World Federation of Exchanges". WFE. 2021-07-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-04.
  29. ↑ "Manufacturing, value added (current US$) | Data". data.worldbank.org (ingilis). 2020-01-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-11.
  30. ↑ "Global manufacturing scorecard: How the US compares to 18 other nations". Brookings Institution (ingilis). 22 November 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 July 2018.
  31. ↑ "World Economic Outlook Database, July 2018 – Report for Selected Countries and Subjects – General government gross debt". International Monetary Fund. 26 September 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 May 2019.
  32. ↑ "Government meets fiscal deficit target of 3.4% for 2018-19". Economic Times. 1 June 2019. 23 September 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 December 2019.
  33. ↑ "CAG demonstrates how govt relies on off-budget resources to fund deficit". economictimes.com (ingilis). 2022-07-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-07-25.
  34. ↑ "All you need to know about current liquidity crisis at India's NBFCs". financialexpress.com (ingilis). 2022-06-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-02.
  35. ↑ "Unemployment Rate in India". Centre for Monitoring Indian Economy. 10 November 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 October 2019.
  36. ↑ "Digging Deeper, Is India's economy losing its way?". moneycontrol.com (ingilis). 2021-04-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-09.
  37. ↑ "India: An agricultural powerhouse of the world". Business Standard. 2016-05-18. 2022-06-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-08.
  38. ↑ "Agriculture in India: Information About Indian Agriculture & Its Importance". ibef.org. 6 March 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 June 2019.
  39. ↑ "Indian Real Estate Industry". ibef.org. 15 March 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 June 2019.
  40. ↑ "Indian IT-BPM Industry FY 2019-19 Performance" (PDF). NASSCOM. 25 January 2022 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 22 June 2019.
  41. ↑ "Indian IT-BPM Industry FY 2019-19 Performance" (PDF). NASSCOM. 25 January 2022 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 22 June 2019.
  42. ↑ "Production of Crude Oil including Lease Condensate 2019" (CVS download). U.S. Energy Information Administration. 27 April 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 March 2019.
  43. ↑ 2018 Production Statistics Arxivləşdirilib 2020-12-02 at the Wayback Machine, Organisation Internationale des Constructeurs d'Automobiles
  44. ↑ "Automobile Market, IBEF". 2021-02-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-04.
  45. ↑ "Retail industry in India". ibef.org. 21 February 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 June 2019.
  46. ↑ Anthony, Craig. "10 Countries With The Most Natural Resources". Investopedia. 12 September 2016. 6 September 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 December 2019.
  47. ↑ "BP Statistical Review of World Energy June 2019" (PDF). 2019-12-26 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2019-12-04.
  48. ↑ "World Crude Steel Production" (PDF). WorldSteel. 2019-01-25. 2019-02-02 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-01.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]