Sunja rayonu (Çeçenistan)

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Sunja rayonu.

Sunja rayonu (çeç. Соьлжан кӏошт[4]) — Rusiya Federasiyası, Çeçenistan Respublikasının tərkibindəki inzibati ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Sernovodskoye kəndidir.

Sunja rayonu
Эна-Хишкан кӀошт

43°20′ şm. e. 45°11′ ş. u.HGYO

Ölkə
İnzibati mərkəz Sernovodskoye (Çeçenistan)[1]
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 1920
Sahəsi
  • 349,23 km²[2]
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 28.877 nəf. (2024)[3]
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu 87154
Sunja rayonu xəritədə
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Coğrafiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Rayon Çeçenistan Respublikasının qərb hissəsində yerləşir. Şimaldan Nadterek rayonu, cənubdan və şərqdən Axçoy-Martan rayonu, qərbdən Respublikasının eyni adlı rayonu ilə həmsərhəddir.

Terek-Sunja massivinin bir hissəsi olan Sunja silsiləsinin cənub ətəyində, Sunja və Assa çaylarının vadilərində yerləşir. Rayonun sahəsi 349,23 km²-dir.

Əhali

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Milli tərkib

2010-cu il Ümumrusiya siyahıya alınmasının məlumatlarına görə kəndin milli tərkibi haqqında aşağıdakı məlumatlar verilmişdir[5]:

Xalq Say,
nəf. 		Ümumi əhaliyə
olan nisbəti, %
çeçenlər 20 794 99,07 %
digərləri 186 0,89 %
bildirməyənlər 9 0,04 %
ümumi 20 989 100,00 %

Tarix

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1936 - 1944 və 1957 - 1992-ci illərdə Sunja rayonu Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının tərkibində idi (1934 - 1936-ci illərdə Çeçen-İnquş Muxtar Vilayəti, 1944 - 1957-vi illərdə Qroznı vilayəti).

Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının süqutundan sonra iki respublikanın hər biri Sunja rayonunun ərazisinə iddia edirdi. 1992-ci ildə Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının bölünməsi zamanı keçmiş rayon ərazisində çeçen və inquşlara aid olan iki idarə quruldu. Rayonun böyük bir hissəsi İnquşetiyaya, yerdə qalan hissəsi isə Çeçenistana verildi. 10 mart 2003-cü ildə Çeçenistan administrasiyasının rəhbəri Əhməd Kadırov və İnquşetiya prezidenti Murat Zyazikov, Çeçenistan Respublikasında iki yaşayış məntəqəsini, Sernovodskoye və Assinovskaya olan Sunja rayonunu ehtiva edən bir protokol imzaladılar. Sunja rayonunun qalan hissəsi İnquşetiyanın hüquqi ərazisi olaraq tanındı.

13 fevral 2009-cu il tarixli Çeçenistan Respublikasının Qanununa əsasən, Çeçenistanın Sunja rayonunun tərkibində 2 kənd yaşayış məntəqəsi mövcud idi: Assinovskoye və Sernovodskoye.

Çeçenistan Respublikasının 6 noyabr 2012-ci il tarixli qanununa əsasən, Assinovski və Sernovodski kənd yaşayış məntəqələrindən əlavə, Çeçenistanın Sunja rayonuna 2003-cü ildə İnquşetiyaya ayrılmış torpaqların bir hissəsi də daxil edilmişdir.

26 sentyabr 2018-ci il Çeçenistan Respublikası və İnquşetiya Respublikası arasında hər iki tərəfin 4 oktyabr 2018-ci il tarixində təsdiqlədikləri[6][7], 15-16 oktyabr 2018-ci ildə qüvvəyə minən və Rusiya Federasiyasının Konstitusiya Məhkəməsi tərəfindən təsdiqlənən sərhəd müqaviləsi imzalanmışdır[8]. Bu Çeçenistan Respublikasının qonşu İnquşetiya Respublikası sərhədləri daxilində inzibati ərazi vahidləri təşkilini qeyri-mümkün etmişdir.

Çeçenistan Respublikasının 2 noyabr 2018[9]-ci il qanununa əsasən, Çeçenistan Respublikasının Sunja rayonu yenidən yalnız iki inzibati ərazi vahidliyi ilə məhdudlaşır: Assinovski və Sernovodski kənd yaşayış məntəqələri.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 http://www.gks.ru/free_doc/2016/oktmo/tom4_oktmo.rar.
  2. ↑ http://www.gks.ru/dbscripts/munst/munst96/DBInet.cgi?pl=8006001.
  3. ↑ "Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2024 года"..
  4. ↑ "Бовза хьай Дайхмохк". 2019-10-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-12.
  5. ↑ "Том 4 книга 1 "Национальный состав и владение языками, гражданство"; таблица 1 "Национальный состав населения Чечни по городским округам, муниципальным районам, городским населённым пунктам, сельским населённым пунктам с численностью населения 3000 человек и более"". 2015-09-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-01-01.
  6. ↑ "Закон Республики Ингушетии от 04 октября 2018 года N 42-РЗ «Об утверждении Соглашения об установлении границы между Республикой Ингушетия и Чеченской Республикой»". 2018-12-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-13.
  7. ↑ "Закон Чеченской Республики от 04 октября 2018 года N 45-РЗ «Об утверждении соглашения об установлении границы между Республикой Ингушетия и Чеченской Республикой»". 2019-10-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-13.
  8. ↑ "Постановление Конституционного суда РФ от 6 декабря 2018 года N 44-П «По делу о проверке конституционности Закона Республики Ингушетия "Об утверждении Соглашения об установлении границы между Республикой Ингушетия и Чеченской Республикой" и Соглашения об установлении границы между Республикой Ингушетия и Чеченской Республикой в связи с запросом Главы Республики Ингушетия»". 2019-10-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-13.
  9. ↑ "Закон Чеченской Республики от 02 ноября 2018 года N 50-РЗ «О внесении изменений в Закон Чеченской Республики "Об образовании муниципального образования Сунженский район и муниципальных образований, входящих в его состав, установлении их границ и наделении их соответствующим статусом муниципального района, городского и сельского поселения"»". 2022-04-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-13.