Çeçenistan bayrağı

Çeçenistan Respublikasının bayrağı (çeç. Нохчийн Республикан байракх) — Rusiya Federasiyası daxilində Çeçenistan Respublikasının dövlət rəmzlərindən biridir.

Çeçenistan Respublikasının Bayrağı
Təfərrüatlar
Proporsiya 2:3
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Çeçenistan prezidenti Serqey Abramov tərəfindən eyni gündə parlament tərəfindən qəbul edildikdən sonra 22 iyun 2004 -cü ildə təsdiq edildi. 15 may 2008 -ci ildə, parlament Çeçenistan Respublikasının dövlət gerbi, dövlət bayrağı və dövlət rəmzləri haqqında qanunları ikinci oxunuşda qəbul edərək, respublika prezidenti Ramzan Kadırov tərəfindən parlamentin təsdiqinə təqdim edildi.[1] Daha əvvəl, Çeçenistanın dövlət bayrağı və gerbi respublika prezidentinin fərmanına uyğun olaraq istifadə edilmişdir.[2]

Çeçenistan Respublikasının müasir bayrağı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Çeçenistan Respublikasının dövlət bayrağı üç üfüqi zolaqdan ibarət düzbucaqlı paneldir: üstü yaşıl - 65 sm, ortası ağ - 10 sm, alt hissəsi qırmızı - 35 sm; bayraq dirəyində eni 15 sm olan Çeçen milli ornamentli şaquli ağ zolaq var. Bayraq bütün kontur boyunca qızıl saçaqlarla hörülmüşdür. Bayrağın eninin uzunluğuna nisbəti 2:3-dür.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şimali-Qafqaz əmirliyi və bayrağı

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Şimali Qafqaz imamlığı bayrağı (1829-1859)
Şimali-Qafqaz əmirliyi bayrağı (1919—1920)

Rusiya İmperiyası dövründə Çeçenistanın əksər hissəsi Qroznı ilə birlikdə Terek vilayətinə daxil idi və öz simvollarına malik deyildi.

1919-cu ilin sentyabrında Çeçenistanın Vedeno kəndində əmir Uzun-Hacı Saltinski Şimali Qafqazın müstəqilliyini və Dağıstanın dağlıq bölgələrini, dağlıq Çeçenistanı və İnquşetiyanın bir hissəsini özündə birləşdirən Şimali Qafqaz əmirliyinin yaradıldığını elan etdi. Əmirlik, Osmanlı imperatorluğunun protektoratı altında Şəriət monarxiyası olaraq yaradıldı.

Şimali Qafqaz əmirliyinin bayrağı ağ aypara və üzərində üç ulduz olan yaşıl parça idi. Görüntülərdə bayrağın uzunluğunun eninə nisbəti 2:1-ə yaxındır.[1]

Çeçen-İnquş MSSR

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Çeçen-İnquş MSSR-in bayrağı(1937—1944)
Çeçen-İnquş MSSR-in bayrağı (1957—1978)
Çeçen-İnquş MSSR-in bayrağı (1978—1993). 1991-ci ildən bəri Çeçen-İnquşetiyanın faktiki parçalanmasından sonra istifadə edilməmişdir.

30 noyabr 1922-ci ildə Çeçenistan Muxtar Vilayəti yaradıldı. Qroznı şəhəri əvvəlcə Çeçenistan Muxtar Vilayəti xaricində xüsusi əyalətə ayrıldı, 1925-ci ildə yeni yaradılan Şimali Qafqaz vilayuətinin mərkəzi oldu və yalnız 1929-cu ildə Çeçenistan Muxtar Vilayətinə daxil edildi.

15 yanvar 1934-cü ildə Çeçen-İnquş Muxtar Vilayəti quruldu, 5 dekabr 1936-cı ildə Çeçen-İnquş Muxtar Sosialist Sovet Respublikasına çevrildi. 22 iyun 1937-ci ildə Çeçen-İnquş MSSR Sovetlərinin III Fövqəladə Qurultayı Konstitusiyanı qəbul etdi.

Çeçen-İnquş MSSR bayrağı Konstitusiyasının 112 bəndində(1937) bəndində aşağıdakı kimi təsvir edilmişdir:

Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının dövlət bayrağı, qırmızı kətandan ibarət RSFSR dövlət bayrağıdır, sol küncündə yuxarıda rus, çeçen və inquş dilində qızılı "RSFSR" hərfləri var,"RSFSR" yazısının altına rus, çeçen və inquş dillərində kiçik hərflərlə "Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikası" yazısı əlavə edilmişdi.

7 mart 1944-cü ildə Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikası ləğv edildi, yerli əhali (çeçenlər və inquşlar) deportasiya edildi və 22 martda RSFSR-in tərkibində Qroznı vilayəti yaradıldı.

9 yanvar 1957-ci ildə SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fərmanı ilə Çeçen-İnquş MSSR bərpa edildi. 1960-1970-ci illərdə respublikanın bayrağı RSFSR bayrağını təkrarladı, lakin respublika adının rus, çeçen və inquş dillərində qısaltmaları əlavə edildi. Bayrağın bu yeni versiyası 16 aprel 1958-ci il tarixli Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikası Konstitusiyasının mətninə dəyişikliklər və əlavələr haqqında Qanunla təsdiq edilmişdir. 21 may 1958-ci ildə Çeçen-İnquş Silahlı Qüvvələri Rəyasət Heyətinin Fərmanı ilə Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının dövlət bayrağı haqqında Əsasnamə təsdiq edildi.

26 may 1978-ci ildə 6-cı çağırış Çeçen-İnquş MSSR Ali Sovetinin VIII növbədənkənar sessiyası Çeçen-İnquş MSSR-in yeni Konstitusiyasını qəbul etdi. Dövlət simvollarının təsviri əvvəllər mövcud olanlardan bir qədər fərqlənirdi. Bayraqda respublikanın adı (maddə 158) tam olaraq verilmişdir. 24 aprel 1980-ci ildə Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının Dövlət Bayrağı haqqında Əsasnamənin tətbiqi haqqında təlimat qəbul edildi. 24 iyul 1981-ci ildə Çeçen-İnquş MSSR-in bayrağı haqqında yeni Əsasnamə qəbul edildi.

Çeçen İçkeriya Respublikasının bayrağı

[redaktə | mənbəni redaktə et]
1991 -ci ildə hakimiyyətə gələn Çeçen Xalqının Milli Konqresinin bayrağı (1991).
Çeçen İçkeriya Respublikasının bayrağı (gerbsiz)
Çeçen İçkeriya Respublikası bayrağının digər bir variantı (gerbi ilə)

2 noyabr 1991-ci ildə Çeçenistan Respublikası (Noxçi-Ço) Parlamentinin 7 saylı fərmanı ilə (16 yanvar 1994-cü il, Cövhər Dudayevin fərmanı ilə əlavə olaraq İçkeriya sözü daxil edildi),eni nisbəti 7:11 olan düzbucaqlı yaşıl parçalı bayrağı təsdiqləndi. Bayrağın alt hissəsində üç zolaq var: ağ, qırmızı və yenə ağ, hər biri bayrağın eninin onda biridir. Bu zolaqlar panelin aşağı kənarından eyni enli yaşıl zolaqla ayrılır. Bayrağın başqa bir versiyası da məlumdur ki, burada zolaqlara əlavə olaraq 9 tukxum ulduzlu uzanmış bir canavar təsvirli İçkeriyanın gerbi də əlavə olunur. Dudayev 1990-cı ildə Hollandiyada təmsil olunmayan xalqların qurultayında bu variantla çıxış etdi. Gerbin və bayrağın son görünüşündə Alla Dudayeva, Cəngəlliklər kitabından təsirlənərək Akelaya bənzəyən canavar (çeç. нохчийн борз)təsvirini çəkmişdir.[3]

Çeçenistanda rusiyapərəst müxalifətin bayrağı

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Çeçenistanda rusiyapərəst müxalifətin bayrağı

Mövcud bayrağın təsdiqlənməsindən əvvəl, Çeçenistan bayrağı, eləcə də Çeçen İçkeriya Respublikasının rusiyapərəst müxalifət bayrağı; qırmızı, ağ, qırmızı, yaşıl zolaqları olan yaşıl parça idi. Hazırda bayraq Axmat FK futbol klubunun azarkeşləri tərəfindən istifadə olunur.

Bələdiyyə bayraqları

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1 yanvar 2020-ci il tarixinə Çeçenistan Respublikasında 234 bələdiyyə: 2 şəhər rayonu, 15 bələdiyyə rayonu, 4 şəhər qəsəbəsi və 213 kənd yaşayış məntəqəsi var idi.

Şəhərlərin bayraqları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Bayraq Adı Təsdiq tarixi Rusiya Federasiyası Dövlət Heraldik Qeydiyyatı
nömrəsi
Qroznı bayrağı 22.09.2010[4] 6267
Arqun bayrağı 21.04.2011[5] 7146

Bələdiyyə rayonlarının bayraqları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Bayraq Adı Təsdiq Rusiya Federasiyası Dövlət Heraldik Qeydiyyatı
nömrəsi
Vedeno rayonu bayrağı 28.08.2020[6]
Qroznı rayonu bayrağı 30.01.2018[7] 11748
Qudermes rayonu bayrağı 24.12.2020[8]
Kurçaloyevski rayonu bayrağı 17.09.2020[9] 13103
Naurski rayonu bayrağı 24.05.2017[10]
Bayraq Adı Təsdiq tarixi Rusiya Federasiyası Dövlət Heraldik Qeydiyyatı
nömrəsi
Naji-Yurt rayonu bayrağı 20.08.2020[11] 13105
Urus-Martan rayonu bayrağı 01.11.2016[12] 11227
Şali rayonu bayrağı 17.04.2020[13] 13107
Şatoy rayonu bayrağı 25.08.2020[14] 13109

Ləğv edilmiş bayraqlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Bayraq Adı Təsdiq tarixi Ləğv edilmə tarixi
Arqun rayonu bayrağı 30.06.2010[15] 21.04.2011[5]

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 "Vexillographia.ru — Чеченская Республика". 2008-11-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-04.
  2. ↑ "Указ Президента Чеченской Республики «О государственном флаге и гербе Чеченской Республики»". 2008-04-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-04.
  3. ↑ Юлия Юзик. "Деги Дудаев, кавказский белоэмигрант" (rus). GQ. 28 Марта 2013. 2013-12-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-04-09.
  4. ↑ Постановлением Совета города Грозного от 22.09.2010 № 66
  5. ↑ 1 2 Решение Совета депутатов муниципального образования г. Аргун от 21.04.2011 № 24 «Об утверждении Положения „О гербе и флаге города Аргун“ в новой редакции»
  6. ↑ Решение Совета Веденского муниципального района от 22.7.2021 № 42 «Об утверждении Положения о гербе и флаге Веденского муниципального района»
  7. ↑ Решение Совета депутатов Грозненского муниципального района от 30.01.2018 № 2 «Об утверждении Положения о гербе и флаге Грозненского муниципального района Чеченской Республики»
  8. ↑ Решение Совета депутатов Гудермесского муниципального района от 24.12.2020 № 250 «Об утверждении Положения о гербе и флаге Гудермесского муниципального района Чеченской Республики»
  9. ↑ Решение Совета депутатов Курчалоевского муниципального района от 17.09.2020 № 174/54−3 «Об утверждении Положения о гербе и флаге Курчалоевского муниципального района Чеченской Республики»
  10. ↑ Решение Совета Наурского муниципального района от 9.12.2020 № 14−05 «Об официальных символах Наурского муниципального района Чеченской Республики»
  11. ↑ Решение Совета депутатов Ножай-Юртовского муниципального района от 20.08.2020 № 20 «Об утверждении Положения о гербе и флаге Ножай-Юртовского муниципального района»
  12. ↑ Решение Совета депутатов Урус-Мартановского муниципального района от 01.11.2016 № 07 «Об утверждении Положения о гербе и флаге Урус-Мартановского муниципального района»
  13. ↑ Решение Совета депутатов Шалинского муниципального района от 17.04.2020 № 08 «Об утверждении Положения о гербе и флаге Шалинского муниципального района»
  14. ↑ Решение Совета депутатов Шатойского муниципального района от 25.08.2020 № 11 «Об утверждении Положения о гербе и флаге Шатойского муниципального района»
  15. ↑ Решение Совета депутатов муниципального образования г. Аргун от 30.06.2010 № 51 «О принятии Положения об официальных символах города Аргун и установлении порядка их использования»

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]