Lüğətlərdə axtarış.

Çili (isp. Chile) və ya rəsmi adı ilə Çili Respublikası (isp. República de Chile) – Cənubi Amerikada dövlət. Çili şərqdə And dağları ilə qərbdə Sakit okean arasında qalan, şimaldan cənuba 4300 km boyunca uzanan ərazidə yerləşir. Şimalda Peru, şimal-şərqdə Boliviya, şərqdə Argentina ilə həmsərhəddir. Cənubda Dreyk boğazı, qərbdə isə Sakit okeanla əhatə olunmuşdur. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Santyaqo, ümumi sahəsi 756,096.3 kvadrat kilometr, əhalisinin sayı 18 milyon nəfərdən çoxdur. Çili BMT (1945), BVF (1945), BYİB (1945), ADT (1948), ÜTT (1995),Merkosur (1996, assosiativ üzv) üzvüdür. == Etimologiyası == Ölkənin adı Aymara dilində "dünyanın sonu" mənasını verən "chilli" sözündən gəlir. Tarixçi Xose de Akostanın göstərdiyi kimi, "Chile" sözü keçua dilində "soyuq" və ya "hədd" mənasını verirdi.

Kanyete — Çili şəhəri. Əhalisi 31.270 nəfərdir (2002). Ərazi — 760,4 km², əhali sıxlığı — 41,12 nəfər/km²-dir.

Florida — Çilidə şəhər.

Kanyete — Çili şəhəri. Əhalisi 31.270 nəfərdir (2002). Ərazi — 760,4 km², əhali sıxlığı — 41,12 nəfər/km²-dir.

Koronel — Çili şəhəri. Ərazisi 279 km². 95.527 nəfərdir (2002).

Salamanka — Çili şəhəri.

Çili (isp. Chile) və ya rəsmi adı ilə Çili Respublikası (isp. República de Chile) – Cənubi Amerikada dövlət. Çili şərqdə And dağları ilə qərbdə Sakit okean arasında qalan, şimaldan cənuba 4300 km boyunca uzanan ərazidə yerləşir. Şimalda Peru, şimal-şərqdə Boliviya, şərqdə Argentina ilə həmsərhəddir. Cənubda Dreyk boğazı, qərbdə isə Sakit okeanla əhatə olunmuşdur. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Santyaqo, ümumi sahəsi 756,096.3 kvadrat kilometr, əhalisinin sayı 18 milyon nəfərdən çoxdur. Çili BMT (1945), BVF (1945), BYİB (1945), ADT (1948), ÜTT (1995),Merkosur (1996, assosiativ üzv) üzvüdür. == Etimologiyası == Ölkənin adı Aymara dilində "dünyanın sonu" mənasını verən "chilli" sözündən gəlir. Tarixçi Xose de Akostanın göstərdiyi kimi, "Chile" sözü keçua dilində "soyuq" və ya "hədd" mənasını verirdi.

Çili Universiteti - (isp. Universidad de Chile) — Çili dövlət universiteti, Santyaqo şəhərində yerləşir. Çilinin ən iri və qədim ali məktəbi, Latın Amerikasının da ən qədim universitetləri siyahısındadır. 17 sentyabr 1842-ci ildə San-Felipe müstəmləkə kral universiteti əsasında yaradılıb. Məzunları arasında iki Çili prezidenti və ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatları Qabriel Mistral və Pablo Neruda vardır. == Həmçinin bax == == Ədəbiyyat == "La Privatización de las Universidades", María Olivia Mönckeberg, Ed. Copa Rota, ISBN 956-8523-00-6.

Azərbaycan–Çili münasibətləri — Azərbaycan Respublikası ilə Çili Respublikası arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. == Diplomatik əlaqələr == İki ölkə arasında diplomatik əlaqələr 1994-cü il noyabrın 3-də qurulmuşdur. 2005-ci ildə Azərbaycanın xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarov Santyaqoda keçirilən xarici işlər nazirlərinin konfransında iştirak etmişdir. Səfər çərçivəsində o, Çilinin xarici işlər naziri İ.Volker ilə görüşmüş və iki ölkə arasında gələcək münasibətlərin perspektivlərinə dair müzakirələr aparmışdır. == Parlamentlərarası əlaqələr == Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisində Azərbaycan-Çili parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupu fəaliyyət göstərir. 4 mart 2016-cı il tarixindən Azər Badamov işçi qrupunun rəhbəridir.

Quamblin adası (isp. Isla Guamblin) — Çilinin Çonos arxipelaqına daxil olan ada. Sahəsi 388 km² təşkil edir. Maksimal hündürlüyü 1209 metrdir. Cənub sahilində kiçik bir liman vardır.

Los-Anceles — Çili şəhəri. Ərazisi 1,748 km². Əhalisi 166.556 nəfərdir (2002).

Los-Anceles — Çili şəhəri. Ərazisi 1,748 km². Əhalisi 166.556 nəfərdir (2002).

Qərbi Çili qalxması — sualtı silsilə Sakit okeanda yerləşir. Cənubi Amerikanın şelf zolağından başlayaraq Şərqi Sakit okean silsiləsinə keçir. Uzunluğu 2000 km, eni 400–600 km təşkil edir. Dərinlik 3000–3500 m, minimal isə 2068 metrdir. Ümumi hündürlüyü isə 1500 metr təşkil edir. Burada dekresiya ərazilərinin dərinliyi çatır.

Santa-Xuana— Çilidə şəhər.

Çili araukariyası (lat. Araucaria araucana) — bitkilər aləminin çılpaqtoxumlular şöbəsinin i̇ynəyarpaqlılar sinfinin i̇ynəyarpaqlılar dəstəsinin araukariyakimilər fəsiləsinin araukariya cinsinə aid bitki növü. Hündürlüyü 30–40 m-ə, gövdəsinin diametri 1-1,5 m-ə çatan piramida formalı həmişəyaşıl ağacdır. Cavan ağacların çətiri enlipiramida formalı, yan budaqları üfüqi və ya bir az meyllidir. Ağac yaşlandıqca aşağı budaqları tökülür. Qabığı boz-qonur, qatranlıdır. Tökulməyən yarpaqları oval-nizəşəkilli, məsaməli və hər iki tərəfdə zolaqlıdır, uzunluğu 30–50 mm, eni 8-25 mmdir ikievli və birevli olub, 10-15 il yaşayır. Yumurtacıq toxum pulcuğunda olur və örtücü pulcuqlarla birlikdə inkişaf edir. Dişi qozaları Şarşəkilli, tünd-qonur rəngli olub, uzunluğu 10-18 sm, eni 8-15 sm-ə qədərdir, 2-3 ilə yetişir. Erkək qozaları şaquli yerləşir, sarımtıl-qonurdur, uzunluğu 7-15 sm, eni 5 sm-ə qədərdir, tək və topalarla yerləşir, mikrosporofilləri birdir.

Çili bayrağı — Çilinin Dövlət bayrağı Çilinin dövlət bayrağı rəsmi olaraq, 18 oktyabr 1817-ci ildə təsdiqlənmişdi. Bayraq Çilinin müstəqilliyi uğrunda vuruşan amerikalı Çarlz Vud tərəfindən hazırlanmışdı. Bayraqdakı mavi rəng səmanın, ağ rəng qarla örtülən And dağlarının, qırmızı rəng isə ölkənin müstəqilliyi uğrunda tökülən qanın rəmzidir. Beşguşəli ulduz uğur və şöhrətə aparan bələdçini tərənnüm edir. Ölçüsü 2:3 nisbətindədir.

Çili - Cənubi Amerikanın Sakit okean sahili, nazik zolaq boyu tutduğu ərazi. Ərazi Atakama (17 °C.e.) səhrasından Froyord (54 °C.e) burnuna qədər uzanır. Çili dünyada şimaldan cənuba doğru ən çox uzanan ölkə hesab olunur. Ölkənin cənubunda Argentina ilə ortaqlı Odlu Torpaq adaları var. Çilyə həmçinin Sakit okeanda olan — Xuan-Fernandes, Desventuradas, Pasxa və Sala-i Qomes adaları aiddir. Bundan başqa Çili Antarktika ərazisinə belə iddialıdır. Çili Atalantik-Sakit okean keçidi olan Magellan boğazı, Biql və Dreyk boğazına nəzarət edir. Atakama səhrası —dünyanın ən quru ərazisi. Oxos-del-Salado kraterində dünyanın ən hündür gölü yerləşib. (hündürlük 6 390 м) == Geoloji quruluşu və faydalı qazıntıları == Çilinin bütün ərazisi And (Kordilyer) geosinklinal qırışıqlıq qurşağı hüdudlarında yerləşir.

Çili dənizi – Sakit okeanın şərqində, Cənubi Amerikanın qərb sahillərində yerləşir. Dəniz rəsmi olaraq 30 may 1974-ci ildə Çili dənizi olaraq adlandırılmışdır. Dənizdə dünyanın ən qəribə hadisələrindən biri olan El-Ninyo hadisəsi baş verir. Bu hadisənin özəlliyi ondadır ki, dəniz dibinin soyuq suyu sürətlə dənizin səthinə qalxır. Nəticədə dəniz canlılarının böyük hissəsi məhv olur. Dənizin cənub sahili istisna, digər hissələri az girintili-çıxıntılıdır.

Çili dövlət himni (Himno nacional de Chile) - Çili Respublikası dövlət himni. Sözlərinin müəllifi - Eusebio Lillo. Bəstəkarı - Ramón Carnicer.

Çili pesosu (ISO 4217 : CLP) - Çilinın milli pul vahididir. cari peso 1817 və 1960 arasında gəzən bir əvvəlki versiya ilə, 1975-ci ildən yayıb.

== Təbii yayılması == Mənşəyi Cənubi Amerikadır (Çili, Argentina). == Botaniki təsviri == Hündürlüyü 6-8 m-ə çatan, yumru çətirli, həmişəyaşıl və ya yarpağını tökən ağacdır. Gövdəsi qısa, yerlə sürünən, qabığı cod, dərin yarıqlı, budaqları əyilmiş, üzəri seyrək, iri iynələrlə örtülmüşdür. Yarpaqları cüt lələkvari, üzbəüz yerləşmiş, parlaq yaşıldır. Çiçəkləri yaşılımtıl - ağ və ya sarı, uzun erkəkcikli, uzunluğu 12 sm-dək olan sıx, tükcüklü, sallaq çiçək qruplarına yığılmışdır. Meyvəsi oraqvari əyilmiş qınlıdır. Toxum və qələmlərlə çoxalır. Ekologiyası: Quraqlığa, istiyə davamlıdır. Drenajlı, qələvi torpaqlarda yaxşı bitir. Torpağı həmişə çox az miqdarda rütubətli olmalıdır.

Çili qızılqazı (lat. Phoenicopterus chilensis) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qızılqazkimilər dəstəsinin qızılqazlar fəsiləsinin qızılqaz cinsinə aid heyvan növü.

Çili salatı və ya ensalada chilena pomidor, soğan, keşniş, zeytun yağı və bəzən də Çili bibəri ilə hazırlanan salat növü.

Arika, Cənubi Amerikanın geniş bir iç bölgəsi üçün önəmli bir limandır. Şəhər, Boliviya üçün sərbəst bir liman xidməti verir və o ölkənin ticarətinin önəmli bir bölümünü idarə edir. Ayrıca Oruroda başlayan Boliviya neft boru xəttinin son stansiyasıdır . Şəhərin strategik mövqeyi, Pan-Amerikan Avtomobil yolunun yanında olması, həm Perudakı Taknaya həm də Boliviyadakı La Pasa dəmiryolu ilə bağlanması və beynəlxalq bir hava limanı tərəfindən xidmət verilməsi ilə gücləndirilmişdir . Arika , demək olar ki, heç yağış almayan son dərəcə quru bir iqlimə sahipdir . Buna baxmayaraq, yaxınlardakı soyuq sulardan gələn sıx dəniz küləkləri, mülayim bir çöl iqlimi yaradır. Mülayim havası Arikanı Çilidə "əbəi baharın şəhəri" olaraq tanıdır. Plajları Boliviya sosyətesinin uğraq yeridir. Şəhər, İspaniya müstəmləkə idarəsi sırasında önemli bir limandı . Çili, 1880-də Sakıt okean döyüşü sırasında şəhəri Perudan aldı və 1929-da Peru tərəfindənn Çili olaraq tanındı .

Arika, Cənubi Amerikanın geniş bir iç bölgəsi üçün önəmli bir limandır. Şəhər, Boliviya üçün sərbəst bir liman xidməti verir və o ölkənin ticarətinin önəmli bir bölümünü idarə edir. Ayrıca Oruroda başlayan Boliviya neft boru xəttinin son stansiyasıdır . Şəhərin strategik mövqeyi, Pan-Amerikan Avtomobil yolunun yanında olması, həm Perudakı Taknaya həm də Boliviyadakı La Pasa dəmiryolu ilə bağlanması və beynəlxalq bir hava limanı tərəfindən xidmət verilməsi ilə gücləndirilmişdir . Arika , demək olar ki, heç yağış almayan son dərəcə quru bir iqlimə sahipdir . Buna baxmayaraq, yaxınlardakı soyuq sulardan gələn sıx dəniz küləkləri, mülayim bir çöl iqlimi yaradır. Mülayim havası Arikanı Çilidə "əbəi baharın şəhəri" olaraq tanıdır. Plajları Boliviya sosyətesinin uğraq yeridir. Şəhər, İspaniya müstəmləkə idarəsi sırasında önemli bir limandı . Çili, 1880-də Sakıt okean döyüşü sırasında şəhəri Perudan aldı və 1929-da Peru tərəfindənn Çili olaraq tanındı .

1973 Çili hərbi çevrilişi (isp. Golpe de Estado en Chile de 1973) — 1973-cü il 11 sentyabr tarixində Çilidə baş vermiş hərbi çevriliş. Çevriliş nəticəsində Salvador Alyende hakimiyyətdən salınmış və Auqusto Pinoçetin rəhbərliyi altında hərbi xunta yaradılmışdır. Amerika Birləşmiş Ştatlarının icazəsi və dəstəyi ilə həyata keçirilmiş hərbi çevriliş nəticəsində, dünyada seçim yolu ilə hakimiyyətə gəlmiş ilk sosialist hökumət devrilmiş və əvəzində 17 il davam edəcək diktator hakimiyyəti qurulmuşdur. == Çilidə Alyende dönəmi == Salvador Alyende, 1970-ci ildə keçirilən prezident seçkiləri zamanı səslərin 36,3% toplayaraq prezident seçildi. Alyende prezident seçildikdən sonra genişmiqyaslı reform layihələrinin icrasına başladı. Keçirilməsi nəzərdə tutulan reformlardan ən önəmlisi sənayenin (xüsusən mis sənayesinin) üzərində dövlət nəzarətinin tətbiq edilməsi və torpağların yenidən bölüşdürlüməsi idi. Alyende tərəfindən həyata keçirilən reformlar, ilk illərdən etibarən çox uğurlu alındı və Çili iqtisadiyyatı 8.6% genişəndi. Ancaq bu uğurlu nəticələr növbəti cari ildə təkrarlanmadı və 1972-ci ildəki, 140% infilyasiya ölkə iqtisadiyyatını yararsız hala saldı. Ölkədə ərzaq qıtlığı yaşanmağa başladı və qara bazar şəbəkəsi sürətlə genişləndi.

Abdi Çilingir, (1902 – 30 dekabr 1982), Türk siyasətçidir. == Həyatı == 1902-ci ildə Karamanın Ərmənək bölgəsində anadan olmuşdur. Atasının adı Əli Rıza, anasının adı Xədicədir. Abdi bəy Ərmənəkdə orta məktəb təhsili aldı, daha sonra 3 il ərəbcə təhsil aldı. Ərəb dilini mükəmməl bilirdi. Ticarətlə məşğul olan Abdi Çilingir, ağac taciri işləyirdi. Ticarət xaricində, məmləkətində özəl kapitalla qurulan Əhali Bankda 5 il mühasib işləmişdir. 1946-cı ildən bəri eyni zamanda Ərmənək bölgə Demokrat Partiyanın sədri olan Abdi bəy millət vəkili seçilənə qədər partiya işlərində fəal idi. 1950 seçkilərində Demokrat Partiyasından Konya namizədi oldu. Konyadan Türkiyə Böyük Millət Məclisinə verilən 274.569 səsdən 162.100 səs alaraq Konya Millət vəkili seçildi.

== Kişilər ==

Universidad de los Andes (UANDES) — Çili universiteti. 6.048 tələbə.

Adi meşəcüllütü, Meşə çilingdimdiyi (lat. Scolopax rusticola) — çilingdimdik cinsinə aid quş növü. Şimal yarımkürəsində yayılmışdırlar. Sahillər, bataqlıq ve meşələr yaşadıqları yerlərdir. Soğulcanlar, tırtıllar və bəzən de bitkilərlə qidalanırlar . Dimdikləri fərqli quruluşlarda olur. Çox uzun məsafələrə uçmazlar.

Viktoriya adası (isp. Isla Victoria) — Çilinin Çonos arxipelaqına daxil olan ada. Sahəsi 354 km² təşkil edir. Maksimal hündürlüyü 759 metrdir. Adada maksimal eni 11 km olan uzunsov göl vardır.

Çili Xarici İşlər Nazirliyi (isp. Ministro de Relaciones Exteriores) — 1871-ci ildən bu yana Çili hökumətində, dövlətin xarici işlərini icra edən qurum. == Xarici İşlər Nazirləri 1941 ildən sonra == Erbesto Barros Xarpa — (2 aprel — 21 oktyabr 1942); Xoakin Fernandes — (21 oktyabr 1942 — 3 noyabr 1946); Raul Julye Qomes — (3 noyabr 1946 — 2 avqust 1947); Qerman Donoso — (2 avqust 1947 — 6 iyul 1948); Qerman Riesko Errasuris — (7 iyul 1948 — 27 fevral 1950); Orasio Uoker Larrain — (27 fevral 1950 — 19 iyun 1951); Eduardo İrarrasabal Konça — (19 iyun 1951 — 29 iyul 1952); Fernando Qarsiya Oldini — (29 iyul — 3 noyabr 1952); Arturo Olavariya Bravo — (3 noyabr 1952—1952); Oskar Fenner Marin — (1953—1954); Roberto Alduante Leon — (1954 — 15 yanvar 1954); Tobias Barros Ortis — (15 yanvar 1954 — 6 yanvar 1955); Osvaldo Kox Krefft — (6 yanvar — 30 may 1955); Кааре Olsen Nilsen — (30 may 1955 — 2 yanvar 1956); Xose Serrano Palma — (2 — 4 yanvar 1956); Enrike Barbosa Baesa — (4 yanvar — 24 may 1956); Ocvaldo Sent-Mari Sorukko — (24 may 1956 — 28 oktyabr 1957); Alberto Sepulveda Kontreras — (28 oktyabr 1957 — 3 noyabr 1958); Qerman Verqara Donoso — (3 noyabr 1958 — 26 avqust 1961); Karlos Martines Sotomayor — (26 avqust 1961 — 14 sentyabr 1963); Enrike Kornelio Eskobar — (14 sentyabr 1963 — 17 dekabr 1963); Xulio İskerdo — (17 dekabr 1963 — 3 noyabr 1964); Qabriel Valdes Suberkaso — (3 noyabr 1964 — 3 noyabr 1970); Klodimoro Almeyda Medina — (3 noyabr 1970 — 5 iyul 1973); Orlando Letelyer del Solar — (5 iyul — 8 avqust 1973); Klodomiro Almeyda — (8 avqust — 11 sentyabr 1973); İsmael Uerta Dias — (12 sentyabr 1973 — 3 iyul 1974); Patriso Karvaxal Prado — (3 iyul 1974 — 20 aprel 1978); Ernan Kubilos Salyato — (20 aprel 1978 — 20 mart 1980); Rene Roxas Qaldames — (20 mart 1980 — 14 fevral 1983); Migel Valters — (15 fevral 1983 — 19 dekabr 1983); Xayme Del Valye Alende — (19 dekabr 1983 — 7 iyul 1987); Rikardo Qarsia Rodriqes — (8 iyul 1987 — 21 oktyabr 1988); Ernan Felipe Errasuris Korrea — (22 oktyabr 1988 — 11 mart 1990); Enrike Silva Simma — (11 mart 1990 — 11 mart 1994); Karlos Fiqeroa Serrano — (11 mart — 20 sentyabr 1994); Xose Migel İnsulsa Salinas — (20 sentyabr 1994 — 21 iyun 1999); Xuan Qabriel Valdes Sublette — (22 iyun 1999 — 11 mart 2000); Mariya Soledad Alvear Valensuela — (11 mart 2000 — 1 oktyabr 2004); İqnasio Valker Prieto — (1 oktyabr 2004 — 11 mart 2006); Alexandro Foksli Rioseko — (11 mart 2006 — 12 mart 2009); Mariano Fernandes Amunateqi — (12 mart 2009 — 11 mart 2010); Alferdo Moreno Çarme — (11 mart 2010 — 11 mart 2014); Eraldo Munos — (11 mart 2014 — ).

Çili 2018 Qış Olimpiya Oyunlarında dağ xizəyi və xizəklə yürüş olmaqla 3 idman növündə 7 idmançı ilə təmsil olunacaqdır. Boliviya 1992-ci ildən heç bir qış olimpiya oyunlaeında iştirak etməmişdir. == Millinin tərkibi == == Yarışmanın nəticələri == === Xizək idmanı növləri === ==== Dağ xizəyi idmanı ==== Təsnifat mərhələsində idmançı Beynəlxalq Xizək İdmanı Federasiyasının 21 yanvar 2018-ci il reytinqinə əsasən yarışmada iştirak edirlər. Bu yarışmada top-500 daxil olan və təsnifat xalını toplaya bilən idmançılar iştirak edə bilirlər. Top-500 daxil olmayan ölkələrin idmançıları "B" kateqoriyasında iştirak edirlər. Nəticələrə əsasən Çili "A" kateqoriyası üzrə təmsil olunacaqdır. Ölkəsini bu idman növü üzrə 2 idmançıtəmsil edəcəkdir. KişilərQadınlar ==== Xizək yürüşü ==== Təsnifat mərhələsində idmançı Beynəlxalq Xizək İdmanı Federasiyasının 21 yanvar 2018-ci il reytinqinə əsasən iştirak edə bilər. "A" kateqoriyası üzrə lisenziya qazanmaq üçün idmançı reytinq üzrə 100 xal qazanmalıdır. Bununla belə MOK-ləri "B" kteqoriyasını ödəyə biləcək 1 qadın və 1 kişi olmaqla iştirakçı ilə təmsil oluna bilər.

Çili Mərkəzi Universiteti (isp. Universidad Central de Chile — UCEN) — Çili universiteti. 12.137 tələbə (2010).

Çili Santyaqo Universiteti (isp. Universidad de Santiago de Chile — USACH) — Çili universiteti. 18.738 tələbə (2004).

Çili Xarici İşlər Nazirliyi (isp. Ministro de Relaciones Exteriores) — 1871-ci ildən bu yana Çili hökumətində, dövlətin xarici işlərini icra edən qurum. == Xarici İşlər Nazirləri 1941 ildən sonra == Erbesto Barros Xarpa — (2 aprel — 21 oktyabr 1942); Xoakin Fernandes — (21 oktyabr 1942 — 3 noyabr 1946); Raul Julye Qomes — (3 noyabr 1946 — 2 avqust 1947); Qerman Donoso — (2 avqust 1947 — 6 iyul 1948); Qerman Riesko Errasuris — (7 iyul 1948 — 27 fevral 1950); Orasio Uoker Larrain — (27 fevral 1950 — 19 iyun 1951); Eduardo İrarrasabal Konça — (19 iyun 1951 — 29 iyul 1952); Fernando Qarsiya Oldini — (29 iyul — 3 noyabr 1952); Arturo Olavariya Bravo — (3 noyabr 1952—1952); Oskar Fenner Marin — (1953—1954); Roberto Alduante Leon — (1954 — 15 yanvar 1954); Tobias Barros Ortis — (15 yanvar 1954 — 6 yanvar 1955); Osvaldo Kox Krefft — (6 yanvar — 30 may 1955); Кааре Olsen Nilsen — (30 may 1955 — 2 yanvar 1956); Xose Serrano Palma — (2 — 4 yanvar 1956); Enrike Barbosa Baesa — (4 yanvar — 24 may 1956); Ocvaldo Sent-Mari Sorukko — (24 may 1956 — 28 oktyabr 1957); Alberto Sepulveda Kontreras — (28 oktyabr 1957 — 3 noyabr 1958); Qerman Verqara Donoso — (3 noyabr 1958 — 26 avqust 1961); Karlos Martines Sotomayor — (26 avqust 1961 — 14 sentyabr 1963); Enrike Kornelio Eskobar — (14 sentyabr 1963 — 17 dekabr 1963); Xulio İskerdo — (17 dekabr 1963 — 3 noyabr 1964); Qabriel Valdes Suberkaso — (3 noyabr 1964 — 3 noyabr 1970); Klodimoro Almeyda Medina — (3 noyabr 1970 — 5 iyul 1973); Orlando Letelyer del Solar — (5 iyul — 8 avqust 1973); Klodomiro Almeyda — (8 avqust — 11 sentyabr 1973); İsmael Uerta Dias — (12 sentyabr 1973 — 3 iyul 1974); Patriso Karvaxal Prado — (3 iyul 1974 — 20 aprel 1978); Ernan Kubilos Salyato — (20 aprel 1978 — 20 mart 1980); Rene Roxas Qaldames — (20 mart 1980 — 14 fevral 1983); Migel Valters — (15 fevral 1983 — 19 dekabr 1983); Xayme Del Valye Alende — (19 dekabr 1983 — 7 iyul 1987); Rikardo Qarsia Rodriqes — (8 iyul 1987 — 21 oktyabr 1988); Ernan Felipe Errasuris Korrea — (22 oktyabr 1988 — 11 mart 1990); Enrike Silva Simma — (11 mart 1990 — 11 mart 1994); Karlos Fiqeroa Serrano — (11 mart — 20 sentyabr 1994); Xose Migel İnsulsa Salinas — (20 sentyabr 1994 — 21 iyun 1999); Xuan Qabriel Valdes Sublette — (22 iyun 1999 — 11 mart 2000); Mariya Soledad Alvear Valensuela — (11 mart 2000 — 1 oktyabr 2004); İqnasio Valker Prieto — (1 oktyabr 2004 — 11 mart 2006); Alexandro Foksli Rioseko — (11 mart 2006 — 12 mart 2009); Mariano Fernandes Amunateqi — (12 mart 2009 — 11 mart 2010); Alferdo Moreno Çarme — (11 mart 2010 — 11 mart 2014); Eraldo Munos — (11 mart 2014 — ).

Çili İspan dili (isp. Español chileno) — Çilinın rəsmi dilidir.

Bili — Azərbaycan Respublikasının Astara rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Bili Astara rayonunun Siyaku inzibati ərazi vahidində kənd. Dağətəyi ərazidədir. Toponim tat dilindəki bil (sucaq, bataqlıq sözündən) və -i topoformantının birləşməsindən ibarət "bataqlıq yerdə salınmış kənd" mənalı soz kimi izah olunur. Yerli əhalinin dilində bili "ördək" mənasında işlənir. Bu baxımdan oykonim Zəngilan rayonundakı Ördəkli oykoniminin sinonimidir. == Etimologiyası == Oykonim "bil" - talış dilində bataqlıq və "i" topoformantının birləşməsindəndir (Bataqlı kənd).

Dili port. Díli — Şərqi Timorun paytaxtı və ən iri şəhəri. Kiçik Zond adalarının ən şərqində yerləşən Timor adasının şimali hissəsində yerləşir. Dili Şərqi Timorun iri portu və kommersiya mərkəzidir. Əhalisi 150 min nəfərdir. Burada milli qəhrəman Nikolau Lobatu adını daşıyan Komor aeroportu yerləşir.

Xili – Rusiya Federasiyasının Dağıstan Respublikasının Tabasaran rayonunda yerləşən kənd. Xili kəndi «„Xili-Pənceh kənd sovetliyinə“» daxildir. == Əhali == Milli tərkibi: Azərbaycanlılar. Mono etnik kənddir. Dini baxımdan islam dininin şiə məzhəbində etiqad edirlər. 2002-ci ildə əhalisi 511, 2010-cu ildə isə 575 nəfər təşkil etmişdir.

Zili — xovsuz xalça növünün ən maraqlı nümunələrindən biri. Zili zərif toxunuşlu olur. == Ümumi məlumat == Yaşlı xalçaçıların söylədiklərinə görə, Bərdə, Cəbrayıl, Naxçıvan, Şirvan, Abşeron, Xızı, Təbriz, Qazax və digər rayonlarda istehsal olunan zililər XVIII əsr – XIX əsrin əvvələrində Avropa və Rusiyaya ixrac olunurdu. "Zili" xalçalarının ən xarakterik xüsusiyyəti - heyvan və bitki elementlərinin üslublaşdırılmış formasıdır. Qarabağ tipinin xovsuz xalça növünə aid olan “Zili”, əsas etibarilə, Ağcabədi, Bərdə, Ləmbəran, Cəbrayıl, Naxçıvan rayonlarının xalçaçılıq müəssisələrində istehsal olunmuş və “Qarabağ Zili” adı ilə məşhurlaşmışdır. “Qarabağ zili”si “Qazax zili”sindən daha zərifdir, lakin “Bakı zili”sindən daha kobuddur. Bununla bərabər,onlar həm milli, həm də xarici bazarlarda əhəmiyyətli mövqe qazanmışlar. Qədim zamanlarda zili köçəri əhalinin məişətində geniş istifadə olunurdu, hal – hazırda isə yaşayış yerlərinin bəzəyi hesab olunur. Qarabağ zililəri bədii nöqteyi – nəzərdən kompozisiyasına və rəng çalarlarına görə Bakı və Qazax zililərindən fərqlidir. Kompozisiya şahmat sxemini xatırladır, onun kvadrat, düzbucaqlı və çoxbucaqlı formalı əsas elementləri Qarabağ tipi üçün səciyyəvidir.

Çilə — Sufi dərvişlərin nəfslərini tərbiyə edib təsəvvüf yolunda irəlləmək üçün qırx gün inzivaya çəkilib riyazət (dünyanın rahatlıq və ləzzətlərindən əl çəkmə) və ibadətlə məşğul olmaları.

Cili Benyamino (20 mart 1890[…] – 30 noyabr 1957[…], Roma) — italyan müğənnisi. 20-ci əsrin ən məşhur lirik tenorlarından biri. == Həyatı == Çəkməçi ailəsində anadan olmuşdur. 1908–10-cu illərdə Romada A. Boanuççidən, 1911–14-cü illərdə isə "Santa- Çeçilia" Roma konservatoriyasında A. Kotonyi və E. Rozatinidən dərs almışdır.1914-cü ildə vokalçiların Parmada keçirilən Beynəlxalq müsabiqəsinin 1-ci mükafatına layiq görülmüş Cilinin həmin ildə opera səhnəsində debütü olmuşdur (A. Ponkyellinin "Cokonda" tamaşasında Ensonun partiyası, Roviqo ş. teatrı), sonralar İtaliyanın müxtəlif teatrlarında çıxış etmişdir. 1920–32-ci illərdə "Metropoliten- opera" (Nyu-York) teatrının solisti olmuşdur. == Fəaliyyəti == 1932-ci ildə İtaliyaya qayıtmış, əsasən, Roma səhnəsində (o cümlədən 2-ci dünya müharibəsi illərində) oxumuşdur. Avropa və Amerikada qastrolda olmuşdur (1930-cu ildən dəfələrlə "Kovent-Qarden" teatrında çıxış etmişdir). 1954-cü ildə opera səhnəsini tərk etmişdir.19–20-ci əsrin əvvələrinin romantik və verist operalarından (V. Bellini, Q. Donisetti, C. Ver di, C. Puççini, J. Bize, J. Massne və b.) partiyalar (cəmi təqribən 60) repertuarının əsasını təşkil etmişdir. Neapol mahnılarının ifası müğənniyə geniş populyarlıq qazandırmışdır.

Cili Benyamino (20 mart 1890[…] – 30 noyabr 1957[…], Roma) — italyan müğənnisi. 20-ci əsrin ən məşhur lirik tenorlarından biri. == Həyatı == Çəkməçi ailəsində anadan olmuşdur. 1908–10-cu illərdə Romada A. Boanuççidən, 1911–14-cü illərdə isə "Santa- Çeçilia" Roma konservatoriyasında A. Kotonyi və E. Rozatinidən dərs almışdır.1914-cü ildə vokalçiların Parmada keçirilən Beynəlxalq müsabiqəsinin 1-ci mükafatına layiq görülmüş Cilinin həmin ildə opera səhnəsində debütü olmuşdur (A. Ponkyellinin "Cokonda" tamaşasında Ensonun partiyası, Roviqo ş. teatrı), sonralar İtaliyanın müxtəlif teatrlarında çıxış etmişdir. 1920–32-ci illərdə "Metropoliten- opera" (Nyu-York) teatrının solisti olmuşdur. == Fəaliyyəti == 1932-ci ildə İtaliyaya qayıtmış, əsasən, Roma səhnəsində (o cümlədən 2-ci dünya müharibəsi illərində) oxumuşdur. Avropa və Amerikada qastrolda olmuşdur (1930-cu ildən dəfələrlə "Kovent-Qarden" teatrında çıxış etmişdir). 1954-cü ildə opera səhnəsini tərk etmişdir.19–20-ci əsrin əvvələrinin romantik və verist operalarından (V. Bellini, Q. Donisetti, C. Ver di, C. Puççini, J. Bize, J. Massne və b.) partiyalar (cəmi təqribən 60) repertuarının əsasını təşkil etmişdir. Neapol mahnılarının ifası müğənniyə geniş populyarlıq qazandırmışdır.

Mikeli cili (lat. Carex michelii) - cil cinsinə aid bitki növü.

Parv cili (lat. Carex brevicollis) - cil cinsinə aid bitki növü.

Qumluq cili (lat. Carex arenaria) - cil cinsinə aid bitki növü.

Su cili (lat. Carex aquatilis) — cilkimilər fəsiləsinin cil cinsinə aid bitki növü.