Lüğətlərdə axtarış.

Ədadil Qadınəfəndi (d. 1845 — ö. 12 dekabr 1875) — 32. Osmanlı sultanı Əbdüləzizin ikinci xanımı. Ədadil xanım 1845-ci ildə Abxaz əsilzadəsi Tandal bəy Aredba və xanımı Aublaa xanımın ailəsində dünyaya gəlmişdir. Saray xidmətçilərindən biri tərəfindən saraya alınmış, Validə Pərtəvniyal Sultan tərəfindən xüsusi təhsil almışdır. Mavi gözləri və uzun qəhvəyi saçları ilə tezliklə vəliəhd Şahzadə Əbdüləzizin diqqətini cəlb etdi və 1861-ci ilin yazında cütlük Dolmabağça sarayında evləndi. Bir neçə ay sonra əri taxta çıxmış, Ədadil xanım da ikinci qadınəfəndi olaraq sarayda nüfuz qazanmışdır. Nigahdan bir il sonra ilk övladı Mahmud Cəlaləddin Əfəndini, 1866-cı ildə isə Əminə Sultanı dünyaya gətirmişdir. Ancaq qızı çox keçmədən vəfat etmişdir.

Ədat — sözlərin və cümlələrin təsir gücünü artıran köməkçi nitq hissəsi. Ədatlar cümləyə müxtəlif cəhətdən məna incəlikləri verir, ifadənin səlistləşməsinə və fikrin məntiqi qurulmasına xidmət edir. 'Ən, lap, daha, axı, hətta, artıq, -ca², da, də, ha, düz, bir, ki, necə, nə, belə, olduqca, heç ' ədatları qüvvətləndirici ədatlardır. Məsələn: Lap başımı itirmişəm. Artıq mən belə fikirlə razı deyiləm. Axı o bununla maraqlanırdı? Sən bunu desən belə, heç kəs razı olmayacaq. Bunu mütləq deməlisən ha! Hətta mən də bunu bilmirdim. Düz yanında dayandı.

Ədəd — varlıqların miqdar və say xarakteristikası üçün istifadə olunan anlayışdır. Bu anlayış qədim insanlar arasında saymaya olan təlabatdan yaranıb, hazırda isə dəyişib zənginləşdirilərək, mühüm riyazi anlayışa çevrilib. Riyaziyyatda mənfi rəqəmlər anlayışı borcları hesablamaq üçün orta əsrlərdə yaranıb. Natural ədədlər əşyaları sayarkən istifadə olunan ədədlərə deyilir. Natural ədədlər çoxluğu N {\displaystyle \mathbb {N} } ilə işarə olunur. Yəni N = { 1 , 2 , 3 , . . . } {\displaystyle \mathbb {N} =\left\{1,2,3,...\right\}} . Tam ədədlər.

Əcdad və ya ata-baba — valideyn və ya (rekursiv olaraq) bir antesedentin valideyni (yəni, baba, nənə, ulu baba, ulu nənə və s.). Əcdad "şəxsin törədiyi hər hansı bir şəxsdir. Qanunda bu, mülkün miras buraxıldığı şəxsdir". Əgər biri digərinin əcdadıdırsa və ya ortaq əcdadı paylaşırsa, iki fərd genetik əlaqəyə malikdir. Təkamül nəzəriyyəsində təkamül əcdadı paylaşan növlərin ortaq mənşəli olduğu deyilir, lakin bu əcdad anlayışı bəzi bakteriyalara və üfüqi gen köçürmə qabiliyyətinə malik digər orqanizmlərə aid edilmir. Bəzi araşdırmalar göstərir ki, ortastatistik insanın kişi əcdadlarından iki dəfə çox qadın əcdadı var. Bu, keçmişdə poliginiya münasibətlərin və qadın hiperqamiyanın yayılması ilə bağlı ola bilər.

Yüz iyirmi — say sistemində ədədlərdən biridir. Yüz on doqquzdan sonra, yüz iyirmi birdən əvvəl gəlir. == Riyaziyyatda == === Əsas hesablamalarda === Yüz iyirmi ədədi —cüt ədəddir və eyni zamanda mürəkkəb ədəddir.

Yüz iyirmi bir — say sistemində ədədlərdən biridir. Yüz iyirmidən sonra, yüz iyirmi ikidən əvvəl gəlir. == Riyaziyyatda == === Əsas hesablamalarda === Yüz iyirmi bir ədədi —tək ədəddir və eyni zamanda mürəkkəb ədəddir.

Yüz iyirmi iki — say sistemində ədədlardən biridir. Yüz iyirmi birdən sonra, yüz iyirmi üçdən əvvəl gəlir. == Riyaziyyatda == === Əsas hesablamalarda === Yüz iyirmi iki ədədi —cüt ədəddir və eyni zamanda mürəkkəb ədəddir.

e ədədi və ya Eyler ədədi — riyaziyyat, təbiət elmləri və mühəndislikdə istifadə edilən sabit bir həqiqi ədəd, natural loqarifmanin əsası. e ədədi tam qiyməti sonlu sayda rəqəmdən istifadə edilərək yazıla bilməz. Təxmini olaraq qiyməti 2.71828-ə bərabərdir. == Tarixi == Bu ədədi "Loqarifmlərin cədvəlinin təsviri" işinin (1614-cü il) müəllifi şotlandiyalı alim Neveranın şərəfinə "nevera" ədədi də adlandırırlar. Lakin, onun bu işi o qədər də düzgün deyildir, çünki x ədədinin loqarifmi 10 7 ⋅ log 1 / e ⁡ ( x 10 7 ) {\displaystyle 10^{7}\cdot \,\log _{1/e}\left({\frac {x}{10^{7}}}\right)\,\!} bərabər idi. İlk dəfə 1618-ci ildə dərc edilmiş Neperanın yuxarıda göstərilən işinin ingilis dilinə tərcüməsi məxfi saxlanılır. Çünki orada yalnız kinematikada məlum olan natural loqarifmaların cədvəli olur və burada sabit olmur. Güman edilir ki, ingilis riyaziyyatçısı Otred cədvəlin müəllifi idi. Bu sabitə birinci Leybnits Qyuyqensu məktublarında rast gəlinir (1690 — 1691 il). O bu sabiti b hərfi ilə işarələyirdi.

Kardinal ədəd — çoxluqlar nəzəriyyəsinin mühüm anlayışıdır. Kardinal ədəd çoxluğu onun elementləri ehtiyatı baxımından xarakterizə edir. Kardinal ədəd çoxluğun elementləri sayı anlayışının sonsuz çoxluqlar üçün ümumiləşməsidir. Bu cür ümumiləşdirmənin maraqlı cəhəti odur ki, eyni bir sonsuz çoxluğu tamamilə müxtəlif cür nizamlamaq olar və bununla əlaqədar Kardinal ədəd transfinit, yəni nizamı müəyyən edən ədəddən kəskin fərqlənir. Sonlu çoxluqlar üçün kardinal ədəd transfinit ədədlərlə eynidir və çoxluğun elementləri sayı ilə üst-üstə düşür. == Ədəbiyyat == 1. M. Mərdanov, S. Mirzəyev, Ş. Sadıqov Məktəblinin riyaziyyatdan izahlı lüğəti. Bakı 2016, "Radius nəşriyyatı", 296 səh. 2. "Azərbaycan Sovet Ensklopediyası" I–X cild, Bakı 1976–1987.

Mürəkkəb ədəd — 1-dən böyük sadə olmayan natural ədəddir. 4, 6, 8, 9, 10, 12, 14, 15, 16,18… Bunun əksi olan sadə ədədlər isə özünə və vahidə bölünən ədədlərə deyilir. Məsələn: 2,3,5,7,11,13,17,19,23 və s. Mürəkkəb ədədin sadə vuruqların hasili şəklində göstərilməsi sadə vuruqlara ayırma adlanır.

Palindromik ədəd — iki tərəfdən də oxunduğu zaman eyni olan ədədlərə deyilir. Misal: 5, 101, 2112, 14341, 213898312 və s. Sadə palindromik ədədlər: 2, 7, 151, 191 və s. Kvadratik palindromik ədədlər: 1, 4, 121, 484, 12321 və s. Kubik palindromik ədədlər: 8, 343, 1331, 1030301 və s.

Pi ədədi ( π {\displaystyle \pi } ) — çevrənin uzunluğunun onun diametri ilə nisbətinə bərabər olan riyazi sabit. π {\displaystyle \pi } -nin adı, Yunan dilində (περίμετρον) yəni "Dairənin uzunluğu" sözünün ilk hərfi olan π hərfindən alınmışdır. Bu hərf latın əlifbasında π {\displaystyle \pi } olaraq simvollaşdırılır. π {\displaystyle \pi } həm də Arximed sabiti və Lüdolf ədədi olaraq da bilinir. Riyaziyyat kitablarında π ≈ 3.1415 {\displaystyle \pi \approx {3.1415}} olaraq ifadə edilməsinə baxmayaraq həqiqi cavabını əldə etmək üçün vaxtaşırı təkrar olunmayan sonsuz sayda pilləyə ehtiyac var. 65 pilləli π {\displaystyle \pi } = 3, 14159 26535 89793 23846 26433 83279 50288 41971 69399 37510 58209 74944 5923 Fabrice Bellard 2010-cu ildə Çudnovski alqoritmi ilə π {\displaystyle \pi } ədədinin 2.699.999.990.000 pilləlisini tapmışdır. Arximed 3.1/7 ilə 3.10/71 arasında bir ədəd olaraq hesablamışdır. Misirlilər 3.1605, babillilər 3.1/8, Ptolemey 3.14166 olaraq, İtalyan Lazzarini 3.1415929, Fibonaççi isə 3.141818 ilə hesablamışdırlar. XVIII əsr də π {\displaystyle \pi } 140 pilləyə qədər, XIX əsrdə isə 500 pilləyə qədər hesablandı. Dünyanın ilk kompüterində cəmi 2035 pilləlisi hesablanmış, müasir dövrün kompüterlərində isə milyonlarla pilləlisi hesablana bilir.

Sadə ədəd — 2-dən başlayaraq yalnız 2 böləni (1-ə və özünə bölünən) olan natural ədəddir. Sadə (əsli) ədədlər cədvəlini tərtib etmək işi ilə riyaziyyatçılar hələ çox qədim zamanlarda məşğul olmuşlar. Birinci belə işi riyaziyyatçı və coğrafiyaşünas Eratosfenin adına çıxırlar (bu alim bizim eradan əvvəl III əsrdə yaşamışdır). Eratosfenin üsulu ondan ibarətdir ki, natural ədədlər sırasından tədricən bütün mürəkkəb ədədlər pozulur. Əsli ədədlər cədvəli düzəltmənin bu üsuluna "Eratosfen xəlbiri deyirlər". Vahiddən başqa, ancaq birə və özünə bölünən hər bir natural ədəd sadə (əsli) ədəd adlanır. 1 ədədi nə sadə (əsli) ədəd və nə də mürəkkəb ədəddir. Sonu 0, 4, 6, 8 rəqəmləri ilə qurtaran sadə ədədlər olmadığı kimi, sadə ədədlər içərisində 2, 5 ilə qurtaran ancaq bir ədəd var ki, o da 2 və 5 özüdür. Deməli 2 və 5-dən başqa bütün qalan sadə ədədlərin sonu 1, 3, 7, 9 rəqəmləri ilə qurtarır. 2 yeganə cüt ədəddir ki, sadə ədəddir.

Dörd yüz üç — say sistemində ədədlərdən biridir. Dörd yüz ikidən sonra, dörd yüz dörddən əvvəl gəlir. == Riyaziyyatda == === Əsas hesablamalarda === Dörd yüz üç ədədi — tək ədəddir və eyni zamanda sadə ədəddir. Rəqəmlərin cəmi — 7. Rəqəmlərin hasili — 0.

Natural ədədlər — saymaq üçün istifadə olunan ədədlərə deyilir (riyazi dildə: 1-i özündə saxlayan minimal induktiv çoxluq). Natural ədədlər tək (Məs.: 1, 3, 5) və cüt (Məs.: 2, 4, 6) olur. 0 Natural ədəd deyil.1,2,3,4,5,6,7,8,9 Natural ədədlərdir. "Ədəd" sözü yunan sözü olan "artimos" sözündən götürülmüşdür. Hesabla ədədlər haqqındakı elmlə bağlı yaranmışdır. "Rəqəm" sözü (ərəbcə "sıfır") əsl mənası "boş yer" olan (həmin mənanı verən "sunya sanskrit" sözünün tərcüməsidir) ərəb sözündən götürülmüşdür. Əşyaları saymaq üçün və ya eyni növ əşyaların sıra nömrəsini göstərmək üçün istifadə olunan ədədlərə natural ədədlər deyilir. Natural sıra natural ədədlər çoxluğunu yaradır. Natural ədədlər çoxluğu N ilə işarə olnur. Çoxluq 1-dən başlayır və sonsuzdur.

Vedat Albayrak — Türkiyəni təmsil edən cüdoçu. 2 mart 1993-cü ildə Gürcüstanda anadan olan Vane Revazişvili cüdo ilə məşğul olmağa başladıqdan sonra, Yunanıstana yollanaraq, Roman Moustopoulos ad-soyadı ilə mübarizə aparmağa başlayıb və hətta 2016-cı il Rio-de-Janeyro Yay Olimpiya Oyunlarına lisenziya qazanıb. 2017-ci ildən isə o, Türkiyə millisində Vedat Albayrak ad-soyadı ilə çıxış edir. 2018-ci ildə Bakıda keçirilən cüdo üzrə dünya çempionatında Türkiyə millisinə dünya çempionatlarında 17 ildən sonra ilk medalı qazandıraraq, 81 kq çəki dərəcəsində bürünc medala sahib olub.

Vedat Okyar — Türkiyə futbolçusu 1945-ci ildə Bursada anadan olan Vedat Bursaspor, Beşiktaş, "Diyarbakirspor" və "Karagümrük" klublarının şərəfini qoruyub. 1968-1976-cı illərdə Beşiktaşda forma geyinən və kapitan sarğısını daşıyan Okyar 253 oyunda 21 gol vurub. 33 dəfə milli komanda heyətində yer alan mərhum futbolçu karyerasını bitirdikdən sonra idman yazarı kimi çalışırdı. 19 iyul 2009-cu ildə xeyli vaxtdır xəstəxanaların birində müalicə olunan Okyar dünyasını dəyişib.

Xəlil Vədad Uşaqlıgil (türk. Halil Vedad Uşaklıgil; 1904, Konstantinopol – 1937, Tirana) — Türkiyə diplomatı. 1904-cü ildə İstanbulda yazıçı Xalid Ziya Uşaqlıgil və Fatma Məmnunə Uşaqlıgilin övladı olaraq anadan olmuşdur. Ondan əvvəl doğulan bacı-qardaşları Vədidə, Sadun, Güzin vəfat etmişdir. Ondan Bihin adlı bacısı və Bülənd adlı qardaşı qalmışdır. Qardaşı Bülənd Uşaqlıgil də onun kimi diplomat olmuşdur. Birinci Dünya müharibəsindən sonra ailəsi ilə birlikdə Avropanın bir çox şəhərlərini gəzən Vədad xüsusilə Bern və Parisdə yaşayırdı. Mustafa Kamalın əmri ilə işlədiyi Osmanlı Bankından Xarici İşlər Nazirliyinə köçürülmüşdür. Lətifə xanım onun əmisi qızı idi və o, fortepiano istedadı sayəsində Mustafa Kamalla tanış olmaq imkanı qazanmışdı. O, Londonda yerləşdirilmişdi.

Trilyon — say sistemində ədədlərdən biridir. Min milyarda bərabər ədəd (say). Qısa yazılışı 1012.

Yüz milyard — say sistemində ədədlərdən biridir. Qısa yazılışı 1011.

On milyard — say sistemində ədədlərdən biridir. Qısa yazılışı 1010.

1.000.000.000 (bir milyard) — 999.999.999-dan üstün, 1.000.000.000.000-dən əvvəlki təbii say. Elmi yazılarda 109 kimi yazılır. Cənubi Asiya ölkələrində ingiliscə ona 100 kurur (crore) deyilir. Milyard termini 1.000.000.000i rəqəmini ifadə etmək üçün istifadə edilə bilər. SI Giga prefiksi bu ədədi + 1.000.000.000 dəfə baza bölməni göstərir.

Yüz milyon — say sistemində ədədlərdən biridir. Doxsan doqquz milyon doqquz yüz doxsan doqquz min doqquz yüz doxsan doqquzdan sonra, yüz milyon birdən əvvəl gəlir.

Yüz iyirmi üç — say sistemində ədədlərdən biridir. Yüz iyirmi ikidən sonra, yüz iyirmi dörddən əvvəl gəlir. == Riyaziyyatda == === Əsas hesablamalarda === Yüz iyirmi üç ədədi —tək ədəddir və eyni zamanda mürəkkəb ədəddir.

Yüz iyirmi dörd — say sistemində ədədlərdən biridir. Yüz iyirmi üçdən sonra, yüz iyirmi beşdən əvvəl gəlir. == Riyaziyyatda == === Əsas hesablamalarda === Yüz iyirmi dörd ədədi —cüt ədəddir və eyni zamanda mürəkkəb ədəddir.

Yüz iyirmi beş — say sistemində ədədlərdən biridir. Yüz iyirmi dörddən sonra, yüz iyirmi altıdan əvvəl gəlir. == Riyaziyyatda == === Əsas hesablamalarda === Yüz iyirmi beş ədədi —tək ədəddir və eyni zamanda mürəkkəb ədəddir.

Edam və ya ölüm hökmü, ya da ölüm cəzası — cəza növü kimi insanı həyatdan məhrum etmək. Həm hüquqi, həm cinayət aktı kimi ola bilər. Bir sıra ölkələrdə ölüm hökmü ən ağır cinayətlərə görə cəza növü kimi təyin olunmuş və hələ də qalmaqdadır. Bir sıra ölkələrdə isə o qanunla ləğv edilib. Ölüm hökmünün ən yayılmış növü güllələnmədir. Digər növləri zəhərli iynə vurulması, elektrik stulu, dar ağacı, baş kəsilməsi və daşqalaqdır. == Tarixi == Dünyada hazırda edam cəzaları öncədən planlaşdırılmış cinayətlər, casusluq, vətənə xəyanət, əxlaqsızlıq və s. cinayətlərə görə tətbiq edilir. İslam ölkələrində isə zina, uşaqbazlıq kimi cinayətlərə, həmçinin dinini dəyişənlərə ölüm hökmü kəsilir. İranda parlamentin 2007-ci ildə çıxardığı son qərarla pornoqrafik çəkilişlərlə məşğul olan şəxslər, internetdə erotik və pornoqrafik çəkilişlər yayımlayan şəxslər də edam edilir.

Edam və ya ölüm hökmü, ya da ölüm cəzası — cəza növü kimi insanı həyatdan məhrum etmək. Həm hüquqi, həm cinayət aktı kimi ola bilər. Bir sıra ölkələrdə ölüm hökmü ən ağır cinayətlərə görə cəza növü kimi təyin olunmuş və hələ də qalmaqdadır. Bir sıra ölkələrdə isə o qanunla ləğv edilib. Ölüm hökmünün ən yayılmış növü güllələnmədir. Digər növləri zəhərli iynə vurulması, elektrik stulu, dar ağacı, baş kəsilməsi və daşqalaqdır. == Tarixi == Dünyada hazırda edam cəzaları öncədən planlaşdırılmış cinayətlər, casusluq, vətənə xəyanət, əxlaqsızlıq və s. cinayətlərə görə tətbiq edilir. İslam ölkələrində isə zina, uşaqbazlıq kimi cinayətlərə, həmçinin dinini dəyişənlərə ölüm hökmü kəsilir. İranda parlamentin 2007-ci ildə çıxardığı son qərarla pornoqrafik çəkilişlərlə məşğul olan şəxslər, internetdə erotik və pornoqrafik çəkilişlər yayımlayan şəxslər də edam edilir.

Edda Művek — Macarıstan rok qrupu. == Tarixi == József Halász "Edda Művek" qrupunu 1973-cı ildə Miskolc. "Edda Művek" müasir mahnı yaradıcılığından məharətlə istifadə etdiyi üçün öz ətrafına xeyli pərəstişkar toplaya bilir. == Heyət == Attila Pataky – vokal István Alapi – solo gitara László Kicska – bass gitara Zsolt Gömöry – klaviatura alətləri Zoltán Hetényi – zərb aləti == Diskoqrafiya == === Studiya albomları === 1980 – Edda Művek 1. 1981 – Edda Művek 2. 1983 – Edda Művek 3. 1986 – Edda Művek 6. 1988 – Változó idők 1988 – Pataky-Slamovits 1989 – Szaga van! 1990 – Győzni fogunk 1991 – Szélvihar 1992 – Edda Művek 13. 1993 – Elveszett illúziók 1994 – Sziklaszív 1997 – Edda 20.

Eyad Hammoud (Bolqarca: Ияд Хамуд; 24 iyul 2001-ci ildə anadan olub) — Çempionşip təmsilçilərindən olan Şeffild Uensdey komandasında hücumçu kimi çıxış edən peşəkar Bolqarıstan — Livan futbolçusudur. == Karyerası == === Lokomotiv Plovdiv === Hammoud öz peşəkar karyerasında debütünü Lokomotiv Plovdiv klubu ilə 20 noyabr 2016-cı ildə yerli derbilərdən sayılan Botev Plovdiv klubu ilə oyunda etmişdir. Meydana 15 yaş 3 ay 26 günlüyündə çıxan Hammoud Bolqarıstan Milli Futbol Çempionatında oyuna çıxan ən gənc ikinci futbolçu hesab edilir. Həmin görüşdə Lokomotiv 2-0 hesabı ilə qələbə qazandı və Hammoud birinci qol vurularkən qol ötürməsi ilə yadda qaldı. === Şeffild Uensdey === 2017-ci ilin əvvələrində Hammoud Şeffild Uensdey klubunda baxışdan keçmişdir. O, yayda klub ilə müqavilə imzalamaq üçün Lokomotiv klubuna geri dönmüşdür. 27 iyun 2017-ci ildə Hammoud icazə əldə edənə qədər klubun U-18 millisi ilə iki illik müqavilə imzalamışdır. == Milli karyerası == === Gənclər === Hammoud 23 may 2017-ci ildə Bolqarıstan U-16 millisi ilə Kipr U-16 millisinə qarşı oyunda iştirak etmiş və görüş 1-1 hesabı ilə başa çatmışdır. == Karyera statistikası == === Klub === 3 Dekabr 2016 tarixində yenilənib == Şəxsi həyatı == Hammoud Livanda anadan olmuşdur. Onun atası Omar Hammoud Livanlı, anası Mariya isə Bolqarıstanın Burqas şəhərindəndir.

Kiçik edda (isl. Snorra Edda) — Snorri Sturlusonun 1220-ci ildə İslandiyada qələmə aldığı əsər. Nəsr eddası, Snorrinin eddası olaraq da bilinir. Nəzm eddası ilə bərabər German-skandinav mifologiyasının öyrənilməsində ən böyük qaynaqdır. == Hissələr == === Giriş === Odin və digər tanrıların Troyadan şimala köçən sadə insanlar olduğu haqda hekayədən bəhs olunur. Onların üstün mədəniyyət və texnologiyaya sahib olmasının tanrılar kimi görünməsinə səbəb olduğu qeyd olunur. Onların ölümündən sonra qəbrinə ziyarət edənlərin tanrılaşdırdıqlarından bəhs olunur. === Gylfaginning === Gylfaginning (azərb. Gilvenin fırıldağı‎) dünyanın yaradılışı və məhv olunması haqda hissədir. Təqribən 20000 sözdən ibarətdir.

Məcd Hafiz əl-Əsəd (ərəb. مجد حافظ الأسد‎; 1966, Laziqiyyə – 12 dekabr 2009, Dəməşq) — Suriyanın keçmiş lideri Hafiz Əsədin ortancıl oğlu. == Həyatı == Məcd Əsəd 1966-cı ildə doğulub. O, Suriyanın hazırkı lideri olan Bəşər Əsədin kiçik qardaşıdır. Suriyada elektrik mühəndisi olaraq çalışan Məcd Əsəd ağır baş ağrısı və zehni sağlamlıq problemləri ilə mübarizə aparırdı. 2009-cu ildə davam edən xəstəliklərinə görə 43 yaşında Dəməşqdə öldü. Suriyalı ərəb arvadı Ru'a Ayyoub (1976-cı il təvəllüdlü) ilə evlidir və övladı yoxdur. == Ölümü == Məcd Əsəd 12 dekabr 2009-cu ildə, Şamda 43 yaşında çəkdiyi ruhi xəstəliklər səbəbindən vəfat etmişdir.

Dead Oceans — 2007-ci ildə ABŞ-də yaradılmış müstəqil musiqi şirkəti.

Yerində edam — mülki və hərbi hüquqşünaslıqda bir cinayətdə təqsirləndirilən şəxsin azad və ədalətli məhkəmə araşdırması olmadan edam edilməsi. Termin, təbil başlı hərbi məhkəmədə (hərəkət zamanı törədilmiş cinayətlərə görə ümumi ədalət mühakiməsinin təmin edilməsi üçün sahədə keçirilən hərbi məhkəmə) olduğu kimi, ümumi cinayəti cəzalandırmaq üçün ümumi ədalət mühakiməsinin hüquqi konsepsiyasından irəli gəlir, lakin bu termin adətən ölüm hökmünün ümumi icrasını ifadə edir. Beynəlxalq hüquqa əsasən, bu, döyüşçünün təslim olan rəqibləri öldürməklə, rəqibin qanuni təslim olmasını və döyüşçünün heç bir rüblük təmin etməməsini qəbul etməkdən imtina etməsidir. Yerində edamlar polis, ordu və hərbiləşdirilmiş təşkilatlar tərəfindən tətbiq edilir və çox vaxt partizan müharibəsi, üsyanla mübarizə, terrorizm və təqsirləndirilən məhbuslarla, mülki və ya hərbçilərlə işləmək üçün normal prosedurların pozulmasını nəzərdə tutan hər hansı digər vəziyyətlə əlaqələndirilir. == Hərbi yurisdiksiya == Hərbi qanuna əsasən, təqsirliliyi müəyyən etmək və ölüm hökmü elan etmək üçün lazım olan səlahiyyətli hakim hərbi tribunal olacağından, demək olar ki, bütün hallarda qısamüddətli,yerində edam qeyri-qanunidir. Bununla belə, fövqəladə hallar və hərbi əməliyyatlar zamanı bu qayda üçün müəyyən istisnalar var ki, burada ümumi icra qanuni olsun. === Müharibə əsirləri === Cenevrə Konvensiyaları və Haaqa Konvensiyaları və tarixdən adi beynəlxalq hüquq kimi əsas müqavilələr düşmən dövlətlərinin mülki vətəndaşları ilə yanaşı əsir götürülmüş nizami və qeyri-qanuni düşmən əsgərlərinin hüquqlarını qoruyur. Cenevrə Konvensiyalarının İkinci Əlavə Protokolunda (1977) qeyd edildiyi kimi, müharibə əsirlərinə qısamüddətli edamı qəti şəkildə qadağan edən diqqətlə müəyyən edilmiş üsullarla rəftar edilməlidir: === Müharibə əsirlərinin statusuna istisnalar === Bununla belə, bəzi döyüşçü siniflərinə əsir statusu verilməyə bilər, lakin bu tərif zaman keçdikcə daha çox döyüşçü siniflərini əhatə etmək üçün genişlənmişdir. Keçmişdə piratların, casusların və franks-tayrs (Fransa-Prussiya müharibəsinin ilkin mərhələlərində (1870-71) Fransanın yerləşdirdiyi nizamsız ordu) xülasəsi edam edilib və mövcud beynəlxalq hüquqa əsasən qanuni hesab edilib. Frənks-tayrs (Fransa–Prussiya müharibəsində yaranan termin) döyüşən tərəfin işğal etdiyi ərazidə döyüşməyə davam edən və hərbi forma geyinməyən düşmən mülki şəxsləri və ya milisləridir və əks halda partizanlar, üsyançılar və s.