Lüğətlərdə axtarış.

Axtarışın nəticələri

  • əmək qabiliyyəti olmayan şəxslər

    Əlillər, o cümlədən 16 yaşadək əlil uşaqlar, 62 yaşına çatmış qadınlar, 67 yaşına çatmış kişilər, 3 və daha çox uşaq doğub 8 yaşınadək tərbiyə etmiş,

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • vətəndaşlığı olmayan şəxslər

    ...olmayan və başqa dövlətin vətəndaşlığına mənsub olmayan şəxslər

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • olmayan

    sif. absent, -e adj

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-fransızca lüğət
  • əmək

    əmək

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • ƏMƏK

    I. i. labour, work; ağır ~ toil; brgə ~ team-work; qadın əməyi female labour; qul əməyi slave labour, slavery; zehni ~ mental / brain work; əl əməyi m

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ingiliscə lüğət
  • ƏMƏK

    1. сущ. кӀвалах, зегьмет; əmək çəkmək зегьмет чӀугун (кил. əmək qoymaq); əmək qoymaq зегьмет тун, зегьмет чӀугун, кӀвалахун; əməyi itmək (zay olmaq, ə

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • ƏMƏK

    \ – insanın məqsədyönlü fəaliyyətinin adıdır. Bir şeyin yaradılması və ya çıxarılması üçün xərclənən bədən və baş gücü, yaxud uzun və yorucu, diq

    Tam oxu »
    Fəlsəfə terminlərinin izahlı lüğəti
  • əmək

    emek, mesai

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-türkcə lüğət
  • ƏMƏK

    İməcilik, əppək, iməkləmək, əmmək, əkmək, əmcək sözləri kökdaşdır, əmək, zəhmətanlayışı ilə bağlıdır

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti
  • əmək

    is. travail m, labeur m ; besogne f ; zehni ~ travail intellectuel ; mücərrəd ~ siya. iqt. travail abstrait ; fiziki ~ travail physique ; ~ intizamı d

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-fransızca lüğət
  • ƏMƏK

    ƏMƏK İnsanın zinəti işdir, əməkdir; Onsuz nə yüksəliş, nə gələcək var (S.Rüstəm); ZƏHMƏT [Mənsumə:] İndi yaylaqlara sığmayan sürülər onun Muxtarın kim

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • ƏMƏK

    zəhmət — iş

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • ƏMƏK

    I сущ. труд: 1. человеческая деятельность, направленная на создание материальных и культурных ценностей; работа

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ƏMƏK

    (Şərur) əməkgünü. – Əli əmi, heç bir əməkdən-zaddan qazandun?

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.
  • ƏMƏK

    hər hansı bir işin görülməsində sərf edilən güc, zəhmət

    Tam oxu »
    Azərbaycan kişi adlarının izahlı lüğəti
  • ƏMƏK

    1. труд; 2. трудовой;

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • ƏMƏK

    is. İnsanın əqli və cismani gərginlik tələb edən məqsədəuyğun və ictimai cəhətdən faydalı fəaliyyəti; zəhmət

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • əmək normaları

    Hasilat normaları, vaxt normaları, xidmət normaları və işçilərin say normaları işçilər üçün texnikanın, texnologiyanın əldə edilmiş səviyyəsinə uyğun

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • islah-əmək

    islah-əmək, müəssisəsi

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • əmək-islah

    əmək-islah, düşərgəsi

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • tərbiyə-əmək

    tərbiyə-əmək

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • aqrar-əmək

    aqrar-əmək

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • məcburi əmək

    Qanunsuz olaraq şəxsin müəyyən işin yerinə yetirilməsinə (xidmətin göstərilməsinə) məcbur edilməsi

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • əmək veteranları

    Dövlət qarşısında xüsusi xidmətləri olan və ya fəxri adlara layiq görülmüş,yaxud ordenlərlə təltif edilmiş uzun illər ictimai əməklə məşğul olmuş və q

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • əmək şəraiti

    İşçinin öz əmək funksiyasını səmərəli və faydalı yerinə yetirmək üçün minimum normaları Əmək Məcəlləsində nəzərdə tutulan, habelə əmək müqaviləsində (

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • əmək pensiyası

    Qanunla nəzərdə tutulmuş qayda və şərtlərlə müəyyən edilən və məcburi dövlət sosial sığorta olunan (bundan sonra – sığorta olunan) şəxslərin onlara əm

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • əmək kollektivi

    İşəgötürənlə əmək münasibətlərində olan, Əmək Məcəlləsi ilə və digər normativ hüquqi aktlarla müəyyən edilmiş əmək, sosial, iqtisadi hüquqlarını birgə

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • əmək müqaviləsi

    kontraktı İşəgötürənlə işçi arasında fərdi qaydada bağlanan əmək münasibətlərinin əsas şərtlərini, tərəflərin hüquq və vəzifələrini əks etdirən yazılı

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • əmək məzuniyyəti

    İşçinin normal istirahəti, əmək qabiliyyətinin bərpası, sağlamlığının mühafizəsi və möhkəmləndirilməsi üçün işdən ayrılmaqla öz mülahizəsi ilə istifad

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • əmək haqqı

    Müvafiq iş vaxtı ərzində əmək funksiyasını yerinə yetirmək üçün əmək müqaviləsi ilə müəyyən edilmiş, işçinin gördüyü işə (göstərdiyi xidmətlərə) görə

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • əmək funksiyası

    Əmək müqaviləsində nəzərdə tutulan bir və ya bir neçə vəzifə (peşə) üzrə işçinin yerinə yetirməli olduğu işlərin (xidmətlərin) məcmusu

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • əmək bazarı

    İş qüvvəsinə olan tələb və təklifin məcmusu

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • əmək stajı

    kıdem

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-türkcə lüğət
  • əmək haqqı

    ücret

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-türkcə lüğət
  • TƏRBİYƏ-ƏMƏK

    прил. воспитательнотрудовой. Tərbiyə-əmək koloniyası воспитательнотрудовая колония

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • TİBB-ƏMƏK

    прил. врачебно-трудовой. Tibb-əmək komissiyası (TƏK) врачебно-трудовая комиссия (ВТК)

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • hərəkəti buraxmaq qabiliyyəti

    Yolun və ya onun hər hansı bir hissəsinin vahid vaxt ərzində müəyyən edilmiş sürətini və təhlükəsizliyini təmin etməklə keçirə biləcəyi avtomobil nəql

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • təhsil alan şəxslər

    Ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrində, texniki peşə məktəblərində istehsalatdan ayrılmaqla müvafiq sənətə, peşəyə, ixtisasa yiyələnən tələbələr,

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • Tam olmayan uyğunluq

    məna və üslubi invariantlara uyğunluq. 1. Məna invariantına uyğunluq. 2. Mənanı özündə əks etdirməyən (saxlamayan) uyğunluq

    Tam oxu »
    İzahlı tərcüməşunaslıq terminləri lügəti
  • banka aidiyyəti olan şəxslər

    Bankın inzibatçıları, struktur bölmələrinin rəhbərləri, qərarların qəbul edilməsində iştirak edən digər əməkdaşları və onlarla yaxın qohumluq münasibə

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • ƏMƏK SƏRF ETMƏK

    zəhmət çəkmək, gücünü, qüvvəsini sərf etmək.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin frazeologiya lügəti
  • əmək haqqına əlavə

    Əmək şəraiti ilə əlaqədar əvəzödəmək və ya həvəsləndirmək məqsədi ilə işçinin tarif (vəzifə) maaşına, əmək haqqına müəyyən edilən əlavə ödəncdir

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • fərdi əmək mübahisələri

    Fərdi əmək mübahisələri işəgötürənlə işçi arasında əmək müqaviləsinin, kollektiv müqavilənin şərtlərinin, habelə əmək qanunvericiliyinin və digər norm

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • fərdi əmək mübahisəsi

    Əmək müqaviləsinin, kollektiv müqavilənin, sazişin şərtlərinin, tərəflərin öhdəliklərinin yerinə yetirilməsi, habelə Əmək Məcəlləsinin və digər normat

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • kollektiv əmək mübahisəsi

    Kollektiv tələblərdən törəyən fikir ayrılığı

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • minimum əmək haqqı

    İqtisadi, sosial şərait nəzərə alınmaqla qanunvericiliklə ixtisassız əməyə və xidmətə görə aylıq əmək haqqının ən aşağı səviyyəsini müəyyən edən sosia

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • orta əmək haqqı

    İşçiyə vəzifəsi (peşəsi) üzrə işəgötürən tərəfindən ödənilmiş məvacib və onun tərkibinə daxil olan ödənclərin məbləği

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • peşə-əmək reabilitasiyası

    Əlilin əvvəlki, yaxud yeni peşədə əmək qabiliyyətinin qaytarılması məqsədi ilə zəifləmiş, yaxud itirilmiş funksiyasının reabilitasiyasına, peşə seçilm

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • bank olmayan kredit təşkilatı

    Öz vəsaiti və/və ya cəlb edilmiş vəsait hesabına (depozitlər istisna olmaqla) yalnız pul formasında kreditlər verməklə məşğul olan hüquqi şəxs

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • EMEK

    əmək

    Tam oxu »
    Türkcə-azərbaycanca lüğət
  • tam təminatı olmayan kreditlər

    Satıla bilən və bazar dəyəri kredit məbləğinin 100 faizindən azını təşkil edən, yaxud dəyəri kredit məbləğinin 100 faizindən çox olsa da, elan olunmuş

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • ilk dəfə işaxtaranlar

    ...başlamaq istəyən və əvvəllər işləməyən əmək qabiliyyətli şəxslər

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • НЕТРУДОСПОСОБНЫЙ

    əmək iqtidarı olmayan, işləmək qabiliyyətini itirmiş əlil

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • xarici investor

    Əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslər, xarici hüquqi şəxslər və onların nümayəndəlikləri, habelə nizamnamə kapitalında xarici sərmayənin payı 50 f

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • QABİLİYYƏTLİ

    прил. 1. даровитый, одарённый, способный; умелый 2. вежливый, галантный, деликатный

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • QABİLİYYƏTLİ

    sif. 1. Qabiliyyətli, istedadlı, bacarıqlı, zehinli. Qabiliyyətli uşaq. Qabiliyyətli tələbə. Qabiliyyətli usta. Qabiliyyətli adam. 2. Ləyaqətli, dəyər

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • QABİLİYYƏTLİ

    istedadlı — bacarıqlı — zehnli

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • QABİLİYYƏTLİ

    ləyaqətli — dəyərli

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • QABİLİYYƏTLİ

    qabiliyyətli bax 1. istedadlı; 2. ləyaqətli 1; 3. bacarıqlı

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • QABİLİYYƏTLİ

    s. 1. gifted, talented, capable; 2. tactful, polite, delicate

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ingiliscə lüğət
  • qabiliyyətli

    sif. doué, -e ; poli, -e ; délicat, -e ; ~ adam homme m doué (de facultés brillantes)

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-fransızca lüğət
  • QABİLİYYƏTLİ

    прил. 1. алакьун авай, талант авай, зигьин авай, кьатӀун авай (мес. ученик, устӀар); 2. лайихлу, къимет авай, кутугай (мес. бахшиш).

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • qabiliyyətli

    qabiliyyətli

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • QABİLİYYƏTLİ

    умелый, искусный, талантливый, способный, даровитый

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • qabiliyyət

    kabiliyet, kapasite, yetenek

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-türkcə lüğət
  • QABİLİYYƏT

    ...гьар са затӀ фад кьунин, фад кьатӀунин алакьун; 2. алакьун (мес. ван атунин, ни атунин, акунин, са затӀ къачуз хьунин ва мс.); 3. марифат, камал, лай

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • QABİLİYYƏT

    ...tələbənin dillərə qabiliyyəti yoxdur. – İnsanda qabiliyyət də gərək olsun, zəkavət də gərək olsun, hamı oxuyan alim olmaz. C.Məmmədquluzadə. 2. Bir ş

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • QABİLİYYƏT

    1. способность, восприимчивость, даровитость, талант; 2. достоинство;

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • QABİLİYYƏT

    istedad, fitri zəka, hər şeyi tez qavrama, tez mənimsəmə bacarığı

    Tam oxu »
    Azərbaycan kişi adlarının izahlı lüğəti
  • QABİLİYYƏT

    ...qabiliyyat врожденная способность; iş qabiliyyati работоспособность, əmək qabiliyyati трудоспособность, müdafiə qabiliyyati обороноспособность, döyüş

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • QABİLİYYƏT

    istedad — zəka

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • QABİLİYYƏT

    ləyaqət — mərifət — kamal

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • QABİLİYYƏT

    qabiliyyət bax 1. istedad; 2. ləyaqət 1; 3. bacarıq

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • QABİLİYYƏT

    i. 1. ability (for), giftedness, aptitude (for), faculty (of, for); əqli ~ mental ability; fiziki ~ physical ability; musiqiyə ~i olmaq to have* aptit

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ingiliscə lüğət
  • qabiliyyət

    is. 1) capacité f (nəyəsə) ; aptitude à qch ; (işə) génie m des affaires ; 2) faculté f, capacité f, pouvoir m ; alıcılıq ~i pouvoir d’achat ; 3) dign

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-fransızca lüğət
  • QABİLİYYƏT

    \– geniş mənada fərdin davranışını tənzim edən və onun həyat fəaliyyətini şərtləndirən psixi xüsu-siyyəti.

    Tam oxu »
    Fəlsəfə terminlərinin izahlı lüğəti
  • qabiliyyət

    qabiliyyət

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • SEYŞLƏR

    fr. seiche – batma

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin etimologiya lüğəti
  • əmək qabiliyyətli yaşda olan əmək qabiliyyətli əhali

    ...tutulmuş aşağı və yuxarı yaş həddi arasında olan və hər hansı əmək fəaliyyətini həyata keçirmək iqtidarında olanlar

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • özünüməşğulluq

    Əmək qabiliyyətli şəxslərin müstəqil surətdə özünü işlə təmin etməsi

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • QABİLİYYƏTSİZ

    I. s. 1. unskilful, incapable (of), dull, ungifted; 2. tactless, indelicate, indiscreet II. z. 1. impolitely, indelicately, tactlessly; 2

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ingiliscə lüğət
  • QABİLİYYƏTSİZ

    istedadsız — bacarıqsız

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • qabiliyyətsiz

    qabiliyyətsiz

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • QABİLİYYƏTSİZ

    sif. Qabiliyyəti, istedadı, bacarığı olmayan; istedadsız, bacarıqsız. Qabiliyyətsiz adam. – [Kor kişi] … günəşin işığına baxa bilməzdi. Zəhmətə qabili

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • QABİLİYYƏTSİZ

    ləyaqətsiz — dəyərsiz

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • qabiliyyətsiz

    sif. 1) incapable, maladroit, -e, inapte à qch, inhabile, malhabile, inexpérimenté, -e, inexpert, -e ; 2) impoli, -e ; indélicat, -e, malappris, -e ;

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-fransızca lüğət
  • QABİLİYYƏTSİZ

    qabiliyyətsiz bax 1. istedadsız; 2. ləyaqətsiz; 3. qanacaqsız

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • QABİLİYYƏTSİZ

    прил. 1. неспособный, неумелый, бездарный, неискушенный. Qabiliyyətsiz uşaq неспособный ребенок 2. невежливый, неделикатный

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • QABİLİYYƏTSİZ

    прил. 1. алакьун (талант, кьатӀун) авачир; 2. марифатсуз.

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • QABİLİYYƏTLƏ

    нареч. талантливо, умело

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • QABİLİYYƏTSİZ

    неспособный, невосприимчивый, неискусный, бездарный

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • QABİLİYYƏTLƏ

    ...skilfully, ably; 2. tactfully, politely; with dignity; O həmişə qabiliyyətlə hərəkət edir He always acts with dignity

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ingiliscə lüğət
  • OLMAYA-OLMAYA

    1. выражение, означающее запрещение, предостережение; 2. выражение, ознчающее удивление, недоумение;

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • OLMAYA-OLMAYA

    ...выражение предостережения, запрещения: Боже упаси, не дай бог. Olmaya-olmaya razılaşasan не дай бог, согласишься

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-rusca lüğət
  • OLMAYA-OLMAYA

    ...warning / caution; whatever you do, on no account; Olmaya-olmaya gecikəsən... Whatever you do, don’t be late; 2. denotes surprise / bewilderment: yet

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ingiliscə lüğət
  • OLMAYA-OLMAYA

    ...saqındırmağı bildirir; məbada. Olmaya-olmaya gedəsən! – [Tağı əmi:] …Atı yavaş sür. Olmaya-olmaya çapasan. S.S.Axundov. 2. Olmadığı halda, olmadığına

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • olmaya-olmaya

    нареч. 1. гьич са чӀавузни, ади, мийир, тахьуй манада сад са кардивай къакъасарун, яргъазун патал кӀвалахардай гаф; 2

    Tam oxu »
    Azərbaycanca-ləzgicə lüğəti
  • MÜMTƏNE

    MÜMTƏNE’ ə. 1) imtina edən, razı olmayan; 2) imkanı, qabiliyyəti olmayan.

    Tam oxu »
    Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti
  • ТРУДОСПОСОБНОСТЬ

    bacarığı, əmək qabiliyyəti, işləmək qabiliyyəti

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ТРУДОСПОСОБНОСТЬ

    ж мн. нет iş bacarığı, əmək qabiliyyəti, işləmək qabiliyyəti.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • olmaya-olmaya

    olmaya-olmaya

    Tam oxu »
    Azərbaycan Dilinin Orfoqrafiya Lüğəti
  • НЕМУЗЫКАЛЬНЫЙ

    прил. musiqi qabiliyyəti olmayan.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • НЕБОЕСПОСОБНЫЙ

    прил. döyüşə qabil olmayan, döyüş qabiliyyəti olmayan.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • РАБОТОСПОСОБНОСТЬ

    ж мн. нет 1. əmək qabiliyyəti (olma), işləmək qabiliyyəti, çalışmaq iqtidarı, iş bacarığı; 2. çalışqanlıq.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ТРУДНОСПОСОБНЫЙ

    прил. iş bacaran, işləyə bilən, əmək qabiliyyəti olan.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • LAL

    f. danışıq qabiliyyəti olmayan, danışa bilməyən.

    Tam oxu »
    Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti
  • EARLESS

    adj 1. qulaqsız; 2. musiqini qavrama qabiliyyəti olmayan

    Tam oxu »
    İngiliscə-azərbaycanca lüğət
  • ÇOLAQDAN ÇOBANLIQ UMMAQ

    qabiliyyəti olmayan adamdan səviyyəli iş gözləmək.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin frazeologiya lügəti
  • əcnəbilər

    Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı olmayan və başqa dövlətin vətəndaşlığına mənsub olan şəxslər

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • НЕТРУДОСПОСОБНЫЙ

    прил. əmək iqtidarı olmayan, işləmək qabiliyyətini itirmiş, əlil.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • НЕЖИЗНЕННЫЙ

    прил. 1. qeyri-həyati, yaşaya bilməyən, yaşamaq qabiliyyəti olmayan, ölgün; 2. həyati olmayan, aktual olmayan, tətbiq edilə bilməyən.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ZEHİNSİZ

    sif. Zehni olmayan, qavrayış qabiliyyəti zəif olan; key, küt.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • НЕРАБОТОСПОСОБНЫЙ

    прил. iş bacarığını itirmiş, işləmək qabiliyyəti olmayan, işləyə bilməyən.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • EFFEKTİVLİK

    ...Tamaşanın effektivliyi. // Nəticə, nəticəlilik. Tədbirin effektivliyi. Əmək məhsuldarlığının effektivliyi.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • TUNELESS

    adj 1. qeyri-melodik; musiqi qabiliyyəti / duyumu olmayan; 2. batıq, boğuq (səs haq.)

    Tam oxu »
    İngiliscə-azərbaycanca lüğət
  • QANQURT

    (Meğri) əmək iqtidarı olmayan. – Əhmədəli bir bölix’ qanqurdın öfdəsinnən həmin ki galey

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti.
  • QEYRİ-QABİL

    ...keçirilməyə qeyri-qabil iş. 2. Bir işə bacarığı olmayan, qabil olmayan, qabiliyyəti olmayan; qabiliyyətsiz, istedadsız. Musiqiyə qeyri-qabil adam.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • işsiz vətəndaş

    İşi və qazancı olmayan, işə başlamağa hazır olub, müvafiq icra hakimiyyəti orqanında işaxtaran kimi qeydiyyata alınan, əmək qabiliyyətli yaşda olan əm

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • immiqrant

    ...Respublikasına gələn əcnəbilər və ya vətəndaşlığı olmayan şəxslər

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • СГОРАЕМОСТЬ

    yanma qabiliyyəti, alışma qabiliyyəti

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • РАСШИРЯЕМОСТЬ

    1. genişlənmə qabiliyyəti, 2. genəlmə qabiliyyəti

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ОТРАЖАЕМОСТЬ

    əks etmə qabiliyyəti, inikas qabiliyyəti

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • СГУЩАЕМОСТЬ

    ж мн. нет xüs. laxtalaşma qabiliyyəti, qəlizləşmə qabiliyyəti, qatılaşma qabiliyyəti.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ZƏHMƏT

    əmək, əmək fəaliyyəti; əzab, əziyyət.

    Tam oxu »
    Azərbaycan kişi adlarının izahlı lüğəti
  • СПАЙНОСТЬ

    laylanma qabiliyyəti, laylara ayrılma qabiliyyəti (kristlallarda)

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ПРИЖИВАЕМОСТЬ

    ж uyğunlaşma (qabiliyyəti), öyrəşmə; yetişmə qabiliyyəti.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • dövlət Reyestri

    ...Respublikasında daimi yaşayan əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslər barədə sənədləşdirilmiş informasiyanı əks etdirən dövlət informasiya ehtiyatı

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • ADAŞ

    eyni adlı şəxslər; omonim adlar.

    Tam oxu »
    Azərbaycan kişi adlarının izahlı lüğəti
  • gənclər

    Yaşı 16-dan 35-dək olan şəxslər

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • yetkinlik yaşına çatmayanlar

    On səkkiz yaşınadək olan şəxslər

    Tam oxu »
    Terminlər lüğəti
  • ПЛАТЁЖЕСПОСОБНОСТЬ

    ж мн. нет 1. ödəmə qabiliyyəti; 2. alıcılıq qabiliyyəti.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • РАСШИРЯЕМОСТЬ

    ж мн. нет 1. genəlmə qabiliyyəti; 2. genişlənmə qabiliyyəti.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • СМАЧИВАЕМОСТЬ

    ж xüs. rütubətlənmə qabiliyyəti, rütubəti saxlama qabiliyyəti.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ЧУТЬЕ

    duyma, duyğu, duyma qabiliyyəti, iybilmə qabiliyyəti, sezmə

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ПОГЛОЩАЕМОСТЬ

    ж мн. нет udulma qabiliyyəti, hopma qabiliyyəti.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ПЕРЕИМЧИВОСТЬ

    ж мн. нет zehinlilik, tez mənimsəmə qabiliyyəti, tez götürmə qabiliyyəti, tez qavrama qabiliyyəti.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ZƏHMƏT

    əmək

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin sinonimlər lüğəti
  • MƏHSULDARLIQ

    is. Məhsul vermə qabiliyyəti, bol məhsul vermə. Kənd təsərrüfatı bitkilərinin məhsuldarlığı. Məhsuldarlıq planını yerinə yetirmək. – [Qocalar] məhsuld

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • BAŞA ÇIXARMAQ

    layiq olmayan, heç bir xüsusi qabiliyyəti ilə fərqlənməyən birisinə yüksək vəzifə vermək, yuxarı başa keçirmək; ~ meymunu çiyinə çıxarmaq.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin frazeologiya lügəti
  • DUYUQSUZ

    sif. 1. Duyma qabiliyyəti olmayan. 2. zərf Xəbərsiz, xəbəri olmadan. Kəndlilərin hamısı bir-birindən duyuqsuz halda yavaşca dedilər… Ə.Vəliyev.

    Tam oxu »
    Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
  • ОСЫПАЕМОСТЬ

    ж мн. нет k. t. tökülmə, tökülmə qabiliyyəti, dağılma, dağılma qabiliyyəti; səpələnmə, səpələnmə qabiliyyəti.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
  • ВОСПЛАМЕНЯЕМОСТЬ

    ж мн. нет alışma qabiliyyəti, alovlanma qabiliyyəti; alışqanlıq.

    Tam oxu »
    Rusca-azərbaycanca lüğət
OBASTAN VİKİ
Alıcılıq qabiliyyəti
Alıcılıq qabiliyyəti (ing. purchasing power, rus. покупательная способность) valyutanın bir ədədinə alına bilən malların/xidmətlərin sayı. Misal üçün, əgər siz cibinizdə bir dollar ilə 1950-ci ildə mağazaya getsəydiniz, daha çox ala bilərdiniz, nəinki bu gün. Deməli, 1950-ci ildə bir dolların alıcılıq qabiliyyəti daha yüksək idi. Valyuta geniş mənada həm əmtəə pulu (qızıl, gümüş) həm də fiat pulu (ABŞ dolları) ola bilər. Adam Smit qeyd etdiyi kimi, pula sahib olmaq başqaların əməyini idarə etmək deməkdir. Ona görə də alıcılıq qabiliyyəti bir tərəfdən öz əməyi pula satmaq istəyən digər insanların üzərində hakimiyyət deməkdir. Əgər gəlir dəyişməz qalırsa, amma qiymətlər qalxır, onda b gəlirin alıcılıq qabiliyyəti düşür. İnflasiya baş verəndə birin pul gəlirin alıcılıq qabiliyyəti düşməyə də bilər, əgər qiymət dərəcəsindən daha tez artıra bilər.
Daşıma qabiliyyəti
Daşıma qabiliyyəti nəqliyyat vasitəsinin daşıya biləcəyi maksimum yük tutumunu bildirir. Avtomobillərdə boş çəkinin üstünə tam dolu vəziyyətdə depo ağırlıqları, oturacaq sayı qədər insan (təxminən 70 kq) və maksimum baqaj tutumu əlavə edilərək hesablanır. Xülasə olaraq, bir avtomobilin alt hissəsinin daşıya biləcəyi maksimum çəkidir.
Sövdələşmə qabiliyyəti
Sövdələşmə qabiliyyəti — mübahisəli situasiyada olan tərəflərin bir-birinə təsir göstərmək qabiliyyəti. Əgər hər iki tərəf debatda bərabər şəraitdə olarsa, o zaman onlar bərabər sövdələşmə qabiliyyətinə malik olarlar. Bu, tərəflərin ölçüsü və gücü, mövcud alternativlər və ünsiyyət kimi amillərdən asılıdır. Sövdələşmə qabiliyyəti əmək haqqı, qiymətlər və bazar strukturu kimi iqtisadi nəticələrə təsir göstərə bilər. Buna dövlət tənzimlənməsi və elmi-texniki tərəqqi kimi xarici amillər təsir edir. Sövdələşmə qabiliyyəti konsepsiyasının ardıcıl təhlil üçün mühüm əhəmiyyət kəsb etdiyi bir sıra sahələr var. Bunlara oyun nəzəriyyəsi, əmək iqtisadiyyatı, kollektiv sövdələşmələr, diplomatik danışıqlar, məhkəmə çəkişmələrinin həlli, sığortanın qiyməti və ümumilikdə istənilən danışıqlar daxildir. == Formulu == Sövdələşmə qabiliyyətinün bir neçə formulları hazırlanmışdır. Amerikalı iqtisadçı Nil Volverton Çemberlenə görə, A-nın sövdələşmə qabiliyyətinü B-nin A-nın şərtləri ilə razılaşmadığı halda yaranacaq xərclərin A-nın şərtləri ilə razılaşdığı halda yaranacaq xərclərə nisbəti kimi izah etmək mümkündür. A ilə fikir ayrılığının B üçün yaradacaq nisbətən yüksək həmcdəki xərci o deməkdir ki, A-nın sövdələşmə qabiliyyəti güclüdür.
Rəqabət qabiliyyəti
Rəqabət qabiliyyəti — müəyyən bir obyektin və ya subyektin müəyyən şərtlərdə rəqibləri üstələmək qabiliyyəti. Rəqabət qabiliyyəti subyektin öz növü ilə rəqabətə tab gətirmək qabiliyyətini, rəqabətli hərəkətləri yerinə yetirmək qabiliyyətini və s. göstərən xüsusiyyəti kimi də müəyyən edilir. Rəqabət qabiliyyətli obyektləri dörd qrupa bölmək olar : mallar; müəssisələr (mal istehsalçıları kimi); sənaye sahələri (mal və ya xidmətlər təklif edən müəssisələrin toplusu kimi); regionlar (rayonlar, bölgələr, ölkələr və ya onların qrupları). Bu baxımdan, belə növlər haqqında danışmaq adətdir: Milli rəqabət qabiliyyəti Məhsulun rəqabət qabiliyyəti Müəssisənin rəqabət qabiliyyəti Bundan əlavə, müəyyən obyektlərin rəqabət qabiliyyətini qiymətləndirən dörd növ subyekti əsaslı şəkildə ayırd edə bilərik: istehlakçılar; istehsalçılar; investorlar; dövlət.
Əmək
Əmək — fərdin və cəmiyyətin tələbatını ödəmək üçün insanın məqsədyönlü, maddi (fiziki əmək) və qeyri-maddi (əqli əmək) fəaliyyəti. == Ümumi anlayış == Əmək vasitəsi ilə insan özü ilə təbiət arasında münasibətləri tənzimləyir. Əmək prosesində təbiəti dəyişməklə insan özünü də dəyişir, yeni imkanlarını üzə çıxardır. Əmək insanı təbiətdən təcrid etsə də, təbiətlə xüsusi münasibətlərini daima saxlayır. Əmək iqtisadi kateqoriya kimi istehsalat faktorlarından biri sayılır. Marksizm nəzəriyyəsinə görə əmək insanın dünyaya bağlılığın ilk faktorudur. Həmçinin əmək prosesində xüsusi münasibətlər - istehsal münasibətləri yaranır. Əmək kollektiv fəaliyyət olduğundan onu təşkil etmək üçün əlaqə vasitələri lazım olur. Bu rolu isə insan dili oynayır. Cəmiyyətin inkişafı əsasən əmək alətlərinin və istehsal münasibətlərinin təkmilləşdirilməsindən asılıdır.
Alıcılıq qabiliyyəti pariteti
Alıcılıq qabiliyyəti pariteti (AQP) — valyuta məzənnələrini müəyyənləşdirən nəzəriyyə. Alıcılıq qabiliyyəti pariteti nəzəriyyəsinə uyğun olaraq, əmtəənin bir ölkədəki qiyməti həmin əmtəənin cari kursla hesablanan digər ölkədəki qiymətinə müvafiq olmalıdır, yəni eyni bir əmtəə səbəti müxtəlif ölkələrdə eyni qiymətdə olmalıdır. İnflyasiyanın müxtəlif templəri valyuta məzənnələrinin iki cür dəyişməsinə səbəb olur. Birinci hal ixrac və idxal qiymətləri nisbətinin dəyişdirilməsi nəticəsində meydana çıxan effektə aiddir. Bir ölkədə buraxılan nemətin qiyməti başqa bir ölkədə buraxılan həmin nemətin qiyməti ilə müqayisədə qalxdıqda, həmin nemətin alıcıları bir neməti başqası ilə əvəz etməyə cəhd göstərir, bu isə valyutaya olan tələbi azaldır. İnflyasiya templəri fərqlərinə cavab olaraq valyuta məzənnələrinin dəyişilməsini meydana çıxaran ikinci hal valyuta məzənnələrinin gözlənilən dəyişilməsinə yönələn möhtəkirliklə bağlıdır. Belə ki, bir ölkədə qiymət digər ölkədəki qiymətlərlə müqayisədə qalxdıqda, xarici valyuta portfeli saxlayanlar və möhtəkirlər valyutaların qiymətinin enəcəyini, yəni onun alıcılıq qabiliyyətinin düşəcəyini gözləyərək onlardan xilas olmağa çalışır və bununla da həmin valyutanın devalvasiyasına səbəb olurlar. Alıcılıq qabiliyyəti pariteti nəzəriyyəsi inflyasiyanın fərqli templərinin valyuta məzənnələrində bir-birini əvəzləyən dəyişilmələrə səbəb olacağını qabaqcadan göstərir. Valyuta məzənnələrində baş verən dəyişikliklərin öz-özlüyündə müxtəlif inflyasiya templərini yaratmaması halı da mümkündür. Belə ki, tələb qiymətə görə elastik deyildirsə, bu halda valyuta məzənnəsinin devalvasiyası daxili inflyasiyanın artmasına gətirib çıxara bilər.
Torpağın udma qabiliyyəti
Torpağın udma qabiliyyəti— müxtəlif maddələrin ion və molekullarının torpaq tərəfindən udulub saxlanması, onun bərk fazası ilə təmasda olan müxtəlif maddələri torpağın özündə saxlamaq xassəsi. K. K. Hedroyss torpağın udma qabiliyyətini bioloji, mexaniki, fiziki, kimyəvi və fiziki-kimyəvi xassələrə ayırmışdır. == Bioloji udma qabiliyyəti == Torpağın bioloji udma qabiliyyəti bitki köklərinin və mikroorqanizmlərin maddələri toplamaq qabiliyyətidir. Bioloji udma qabiliyyətinin torpaqmələgəlmədə böyük əhəmiyyəti vardır. == Mexaniki udma qabiliyyəti == Torpağın mexaniki udma qabiliyyəti torpaq məsamələrinin yüksək dispersli hissəcikləri udmasıdır. == Fiziki udma qabiliyyəti == Torpağın fiziki udma qabiliyyəti torpağın çox xırda hissəciklərinin maddələri özünə cəlb etməsidir. == Kimyəvi udma qabiliyyəti == Torpağın kimyəvi udma qabiliyyəti torpaqda gedən kimyəvi reaksiya nəticəsində pis həll olan və çöküntü verərək torpağın bərk hissəsi ilə qarışmasıdır. == Fiziki-kimyəvi udma qabiliyyəti == Torpağın fiziki-kimyəvi udma qabiliyyəti torpağın bərk hissəsi ilə torpaq məhlulu kationları arasındakı mübadilədir. Torpağın bu udma qabiliyyəti dağ süxurlarının aşınmasında, torpağın yuyulmasında əsas rol oynayır, bütün torpaq proseslərinə təsir edir, torpağın məhsuldarlığı ilə sıx əlaqədardır.
Müəssisənin rəqabət qabiliyyəti
Müəssisənin rəqabət qabiliyyəti — verilmiş bazarda təqdim olunan oxşar obyektlərlə müqayisədə konkret ehtiyacın faktiki və ya potensial ödənilmə dərəcəsi ilə xarakterizə olunan onun mülkiyyətidir. Philip Kotler deyir ki, rəqabətqabiliyyətlilik müəyyən bazarda oxşar obyektlərlə müqayisədə rəqabətə tab gətirmək qabiliyyətini müəyyənləşdirir. Müəssisənin rəqabət qabiliyyəti müəssisəni idarə edən şirkətin tutduğu rəqabət mövqeyi ilə təmin edilir. == Rəqabətliliyin amilləri == İqtisadiyyatın demək olar ki, bütün sahələrində rəqabət qabiliyyətinin aşağıdakı beş amili fəaliyyət göstərir: keyfiyyət; qiymət; reklam; tədqiqat və inkişaf; xidmət == Müəssisələrin rəqabət qabiliyyətinin qiymətləndirilməsinin əsas üsulları == Matris üsulları (şirkətin məhsul portfelinin qiymətləndirilməsi əsasında); Məhsul metodları (şirkətin məhsullarının rəqabət qabiliyyətinin qiymətləndirilməsi əsasında); Əməliyyat metodları (şirkətin əməliyyat fəaliyyətinin müxtəlif komponentlərinin qiymətləndirilməsi əsasında); Biznesin dəyərinin qiymətləndirilməsi üsulları (şirkətin bazar dəyərinin qiymətləndirilməsi əsasında); Dinamik üsullar (zaman ərzində şirkətin əsas iqtisadi göstəricilərinin qiymətləndirilməsinə əsaslanaraq). == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Стивен Силбигер. МВА за 10 дней: Самое важное из программ ведущих бизнес-школ мира. М.: Альпина Паблишер. 2014 [The Ten-Day MBA. A Step-by-Step Guide to Mastering the Skills Taught In America’s Top Business Schools]. ISBN 978-5-9614-4476-6.
Məhsulun rəqabət qabiliyyəti
Məhsulun rəqabət qabiliyyəti — məhsulun xüsusiyyətlərinin verilmiş bazarın tələblərinə və istehlakçı reytinqlərinə daha yaxşı uyğunluğu səbəbindən oxşar növ və təyinatlı digər məhsullarla müqayisədə cəlbedici olmaq qabiliyyəti. Məhsulun xüsusiyyətləri onun istehlak xüsusiyyətlərini müəyyən edir ki, bu da öz növbəsində bu məhsulun keyfiyyətinin bir sıra göstəricilərini ehtiva edir. Məhsulun rəqabət qabiliyyəti həm fərdi göstəricidən, həm də onların birləşməsindən (sinergiyadan) asılıdır. Məhsulun rəqabət qabiliyyəti məhsulu istehsal edən və paylayan firmaların tutduğu rəqabət mövqeləri ilə təmin edilir. Bir məhsulun rəqabət qabiliyyətini xarakterizə edən göstəricilər çox vaxt iki qrupa bölünür: Məhsulun istehlak xüsusiyyətlərini (keyfiyyətini) xarakterizə edən, onun faydalı təsirini təşkil edən göstəricilər. Onlar “sərt” və “yumşaq” göstəricilər toplusunu təmsil edir; Məhsulun iqtisadi xassələrini xarakterizə edən iqtisadi göstəricilər.
Dövləti olmayan xalqlar
Dövləti olmayan xalqlar (ing. Stateless nation) — adətən azlıq etnik qruplardır ki, öz ərazi və toprağlarına siyasi nəzarəti və suverenliyi yoxdur və əraziləri iki və ya daha çox qonşu dövlətlər arasında bölünüb və ya müstəmləkə hakimiyyət tərəfindən bir ölkə daxilində milli suverenliyi pozulmuşdur. Məsələn, İranda Azərbaycanlılar, İspaniyada katalanlar, Çində Şərqi Türküstanlılar ilə Tibetlilər, Şri-Lankada Tamillər və s. misal gətirmək olar. == Mənbə == Keating, Michael, Nations Against the State: The New Politics of Nationalism in Quebec, Catalonia and Scotland () (Second), Palgrave, 2001 Levinson, David, redaktor Ethnic Groups Worldwide: A Ready Reference Handbook, Phoenix, AZ: The Oryx Press, 1998, ISBN 1573560197 Minahan, James, redaktor Encyclopedia of the Stateless Nations: Ethnic and National Groups Around the World, Westport: Greenwood Press, 2002, ISBN 0313316171 == Xarici keçidlər == Map of European Stateless Nations Arxivləşdirilib 2006-06-23 at the Wayback Machine, published by the advocacy group Eurominority Map of European Stateless Nations By Astur.tk.
Kəskin olmayan maskalama
Kəskin olmayan maskalama –( eng.unsharp masking ) tonal keçidlərin kontrastlığını gücləndirmək hesabına böyük kəskinliyə nail olmaq üçün fotoqrafik görüntünün işlənməsi üsulu. Peşəkar iş üçün nəzərdə tutulmuş proqram məhsullarının əksəriyyətində bu texnika gerçəkləşdirilib. Bu üsuldan lentli fotoqrafiyada da istifadə olunurdu. Ancaq XX əsrin başlanğıcında böyük zəhmət tələb edən bu işin nəticəsi, görüntülərin emalının müasir üsullarından istifadənin nəticələri ilə müqayisə oluna bilməz. Doğrusu, kəskin olmayan maskalama görüntünün kəskinlik dərəcəsini yüksəltmir. O, görüntünün yaradılması prosesinin müxtəlif mərhələlərində (çəkiliş, darama, ölçünün dəyişdirilməsi, poliqrafik canlandırma) itirilmiş detalları bərpa etmir. Kəskin olmayan maskalama görüntünün elə hissələrində lokal kontrastlığı gücləndirir ki, həmin hissələrdə əvvəldən rəngin dərəcələrinin kəskin dəyişiklikləri var idi. Bunun nəticəsində görüntü vizual olaraq daha kəskin qəbul olunur. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.
Yayı olmayan il
"Yayı olmayan il" (ing. “Poverty Year”, “The Summer that Never Was”, “Year There Was No Summer”) — 1816-cı il Şimali Amerikada və Qərbi Avropada çox soyuq keçdiyindən həmin il tarixdə bu adla qalmışdır. Meteoroloji müşahidələrin başlandığı dövrdən bəri ən soyuq il olmuşdur. ABŞ-də 1816-cı ili, həm də “Eighteen hundred and frozen to death” (“Min səkkiz yüz və ölümcül şaxta”) adlandırırlar. == Səbəbləri == 1920-ci ildə amerikalı iqlim tədqiqatçısı Uilyam Hamfreys “Yayı olmayan ili” izah edə bilmişdir. O iqlimdə baş verən dəyişiklikləri Sumbava adlı İndoneziya adasında yerləşən Tambora vulkanının püskürməsi ilə izah etmişdir. Bu püskürmə tarixən müşahidə edilmiş ən güclü vulkan püskürməsi sayılır. 1815-ci ildə baş vermiş bu püskürmə VEİ şkalası üzrə 7 bal gücünə malik idi və atmosferə atılmış 150 km3 kül növbəti illərdə şimal yarımkürəsində vulkanik qış effekti yaratmışdı. Başqa bir məlumata görə, 1809-cu ildə tropiklər ərazisində daha bir vulkan püskürməsi baş vermişdi və onun barəsində yazılı qeydlər olmasa da, onun püskürmə gücü Tambora vulkanı ilə müqayisə edilən idi. Bu iki püskürmənin nəticəsində növbəti onillik (1810-1819) son 550 il ərzində ən soyuq onillik kimi tarixdə qalmışdı .
"Əmək" ordeni
"Əmək" ordeni — Azərbaycan Respublikasının dövlət təltifi (ordeni). 2017-ci il 25 yanvarda Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyevin fərmanı ilə təsis edilib. == Statusu == Azərbaycan Respublikasının "Əmək" ordeni ilə Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları, əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslər istənilən fəaliyyət sahəsində Azərbaycan Respublikasının inkişafına və rifahının təmin olunmasına yönəlmiş müstəsna əmək nailiyyətlərinə görə, o cümlədən:sənaye, kənd təsərrüfatı, tikinti, nəqliyyat, ticarət, sənətkarlıq, xidmət və digər sahədə uzunmüddətli məhsuldar əməyə, elm, təhsil, səhiyyə, mədəniyyət, bədən tərbiyəsi, idman və digər sahələrdə fərqlənən əmək nailiyyətlərinə, kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalında (emalında) kənd təsərrüfatının inkişafına təsir edən yüksək göstəricilərə, istehsalatda əməyin məhsuldarlığına və məhsulun (əmtəənin) keyfiyyətinin yaxşılaşmasına, ölkə iqtisadiyyatının rəqabət qabiliyyətinin artmasına təsir edən yüksək göstəricilərə; yüksəkkeyfiyyətli məhsul istehsalına (hazırlanmasına, yetişdirilməsinə), yeni texnikanın, texnologiyanın, qabaqcıl təcrübənin, ixtiranın və səmərələşdirici təklifin istehsalatda davamlı, nəticəli tətbiqinə görə təltif edilirlər. == Taxılma qaydası == Azərbaycan Respublikasının "Əmək" ordeni döşün sol tərəfinə, Azərbaycan Respublikasının digər orden və medalları olduqda, "Vətənə xidmətə görə" ordenindən sonra taxılır. == Təsviri == Azərbaycan Respublikasının "Əmək" ordeni (bundan sonra – orden) daxili diametrinin içərisində hər bir guşəsi alov simvolunu əks etdirən səkkizguşəli ulduz yerləşən bütöv ayparadan ibarətdir. Ordenin 1-ci dərəcəsi qızıldan, 2-ci dərəcəsi gümüşdən, 3-cü dərəcəsi bürüncdəndir. Ordenin ön tərəfi Ayparanın xarici diametri 38 mm, daxili diametri 30 mm-dir. Ayparanın aşağı hissəsinin mərkəzində dairə boyunca "ƏMƏK" sözü yazılmışdır. "ƏMƏK" sözü basma üsulu ilə ayparanın daxilində həkk olunmuşdur. Hər bir guşəsi alov simvolunu əks etdirən səkkizguşəli ulduzun üzərində milli ornamentləri əks etdirən naxışlar həkk olunmuşdur.
Məcburi əmək
Məcburi əmək — cəza verməklə hədə-qorxu gələrək hər hansı bir şəxsin boynuna qoyulan hər cür iş və xidmət.
Əmək Məcəlləsi
Əmək Məcəlləsi — əmək haqqında qanunverici akt; əmək hüququnun əsas mənbəyi. Əmək Məcəlləsi əmək münasibətlərində tərəflərin: hüquq bərabərliyinin təmin edilməsi; mənafelərinin haqq-ədalətlə və qanunun aliliyinin təmin olunması ilə qorunması; maddi, mənəvi, sosial, iqtisadi və digər həyati tələbatlarını ödəmək məqsədi ilə əqli, fiziki və maliyyə imkanlarından sərbəst istifadə etməsinin təmin edilməsi; əsasən əmək müqaviləsi (kontrakt) üzrə öhdəliklərinin icrasına hüquqi təminat yaradılması prinsiplərinə əsaslanır.
Əmək bazarı
Əmək bazarı — tələb və təklifin qarşılaşdığı yerdir. Əmək bazarı cəmiyyətin sosial-siyasi və iqtisadi həyatında vacib və planlı sahədir. Əmək bazarında iş qüvvəsinin dəyəri qiymətləndirilir, əməyin şəraiti, əmək haqqının kəmiyyəti, təhsil almaq imkanları, məşğulluğun təminatı və sairə müəyyənləşdirilir. Əmək bazarı məşğulluq dinamikasının əsas tendensiyalarını özündə əks etdirir. == Əmək bazarının tənzimlənməsi == Əmək bazarının tənzimlənməsinin ən mühüm şərti işəgötürənlərlə işaxtaranların maraqlarının və tələblərinin üst-üstə düşməsi, üzlaşdırılmasıdır. Əmək bazarına işaxtaranlara öz imkanlarına, bacarıqlarına və tələblərinə uyğun iş tapmaq, işəgötürənlərə isə öz fəaliyyətlərini təmin etmək üçün işçilər tapmağa imkan verən ictimai mexanizmlərin və sistemlərin məcmusu kimi də tərif vermək olar. İşaxtaranlar əmək fəaliyyəti barədə düşünərkən mütləq bu və ya digər peşələrə, ixtisaslara, xidmət sahələrinə gələcəkdə olan tələbatı nəzərə almalı, bu tələbatın əmək bazarında hansı istiqamətdə inkişaf edəcəyini bilməlidilər. Əmək bazarında hazırkı vəziyyəti qiymətləndirməyi bacarmaq və sonradan hansı şəraitin yaranacağını bilmək vacibdir. == Əmək bazarının xüsusiyyəti == Müasir əmək bazarının başlıca xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, daimi məşğulluğa tam zəmanət vermək qeyri-mümkündür. Məşğulluq səviyyəsini təyin edən əməyə tələbat bir çox amillərdən, dövlətin bu sahədə siyasətindən, iqtisadiyyatın strukturundan, əməyin təşkilindən, rəqabət bacarığından, gəlir meyarlarından, bazar qiymətlərindən, əməyin səmərəliyindən, əmək münasibətlərinin çevikliyindən, istehsal üçün lazım olan təhsil, peşə bilikləri və bacarıqlarından, ixtisas artırma və yeni peşələrə yiyələnmək proseslərindən, Həmkarlar İttifaqlarının aktivliyindən asılıdır.
Əmək bölgüsü
Əmək bölgüsü — müxtəlif əmək fəaliyyətinin həyata keçirilməsində və ictimai formada differensasiyasında müxtəlif əmək fəaliyyətinin tarixən dəyişməsi, oturuşmuşması və tanınması.
Əmək ehtiyatları
Əmək ehtiyatları — əmək bazarında işçi qüvvələrin ehtiyatları. == Əmək bazarı == Planlı iqtisadiyyat sistemində "əmək bazarı" anlayışı mövcud deyildi. Bazar iqtisadiyyatına keçidlə əlaqədar olaraq bazarlar, o cümlədən tələb və təklif münasibətlərinin fəaliyyət göstərdiyi əmək ehtiyatları bazarı meydana çıxdı və əmək ehtiyatlarının bölüşdürülməsi vacib problemlərdən birinə çevrildi. Əmək bazarında insan resursları artıq dövlətin və ya onun strukturlarının qərarı ilə işə düzəlmirlər, tələb və təklif münasibətlərinə daxil olurlar və təbii ki, burada əmək ehtiyatları arasında rəqabət yaranır. Azərbaycanda əmək bazarında kəskin şəkildə işsizlik problemi yoxdur. Amma əmək bazarının keyfiyyət problemləri var, əmək ehtiyatları iqtisadiyyatımızın tələblərinə cavab vermir və bu problemlər həll edilməlidir. Bir ixtisas üzrə kifayət qədər kadrlar olur ki, onlara ehtiyac yoxdur, amma başqa bir sahədə kadrlar çatışmır. Buna görə də Azərbaycana xaricdən əmək ehtiyatlarının axını davam edir. Kifayət qədər düşünülməmiş kadr siyasəti əmək məhsuldarlığının azalmasına və gəlir itkisinə səbəb ola bilər. Məhz buna görə də hazırda müəssisələrin kadr ehtiyatlarının ixtisas səviyyəsi və peşəkarlıq getdikcə daha böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Əmək hüququ
Əmək hüququ — milli hüququn aparıcı sahələrindən biridir. O, mülkiyyətin və təsərrüfatçılığın formalarından asılı olmayaraq işçilərlə işəgötürən arasındakı muzdlu əmək münasibətlərinin tənzimlənməsində mühüm rol oynayır. Özünün Konstitusiya hüququ olan əmək hüququnu həyata keçirən hər bir vətəndaş əmək müqaviləsini bağladığı andan əmək hüquq münasibətlərinə daxil olur. == Əmək hüququ anlayışı == Əmək hüququnun predmetini təşkil edən münasibətlər arasında işçilərlə işəgötürən arasındakı muzdlu əmək münasibətləri əsas yer tutur. Əmək qanunvericiliyinə uyğun olaraq bu münasibətlər, işçilərin əməyinin təşkilinə dair müəssisələrdə əmələ gələn iradəvi sosial münasibətləri özündə əks etdirir. İşçilərin işəgirmə, başqa işə keçmə və işdən azad olunma qaydaları məhz əmək hüququ ilə müəyyən edilir. Bundan əlavə, əmək hüququ əmək haqqı, iş vaxtı, istirahət vaxtı, əmək intizamı, həvəsləndirmə tədbirləri, intizam məsuliyyəti, əmək mübahısələri və onların həlli qaydası kimi vacib zəruri məsələləri nizamlayır. Hal-hazırda əmək münasibətlərinin iki əsas qrupu göstərilir: əmək müqaviləsi üzrə işləyənlərin muzdlu əmək münasibətləri və əmək proseslərində iştirak etmək üçün müəssisənin əmlakının mülkiyyətçilərinin iştirak etdikləri münasibətlər. Qeyd etmək lazımdır ki, işçilər işə daxil olduqda iş prosesində onunla işəgötürən(təşkilat, sahibkar) arasında əmək münasibətləri yaranır. Əmək münasibətləri ilə sıx sürətdə bağlı olan digər münasibətlər də əmələ gəlir.
Əmək iqtisadiyyatı
Əmək bazarı — tələb və təklifin qarşılaşdığı yerdir. Əmək bazarı cəmiyyətin sosial-siyasi və iqtisadi həyatında vacib və planlı sahədir. Əmək bazarında iş qüvvəsinin dəyəri qiymətləndirilir, əməyin şəraiti, əmək haqqının kəmiyyəti, təhsil almaq imkanları, məşğulluğun təminatı və sairə müəyyənləşdirilir. Əmək bazarı məşğulluq dinamikasının əsas tendensiyalarını özündə əks etdirir. == Əmək bazarının tənzimlənməsi == Əmək bazarının tənzimlənməsinin ən mühüm şərti işəgötürənlərlə işaxtaranların maraqlarının və tələblərinin üst-üstə düşməsi, üzlaşdırılmasıdır. Əmək bazarına işaxtaranlara öz imkanlarına, bacarıqlarına və tələblərinə uyğun iş tapmaq, işəgötürənlərə isə öz fəaliyyətlərini təmin etmək üçün işçilər tapmağa imkan verən ictimai mexanizmlərin və sistemlərin məcmusu kimi də tərif vermək olar. İşaxtaranlar əmək fəaliyyəti barədə düşünərkən mütləq bu və ya digər peşələrə, ixtisaslara, xidmət sahələrinə gələcəkdə olan tələbatı nəzərə almalı, bu tələbatın əmək bazarında hansı istiqamətdə inkişaf edəcəyini bilməlidilər. Əmək bazarında hazırkı vəziyyəti qiymətləndirməyi bacarmaq və sonradan hansı şəraitin yaranacağını bilmək vacibdir. == Əmək bazarının xüsusiyyəti == Müasir əmək bazarının başlıca xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, daimi məşğulluğa tam zəmanət vermək qeyri-mümkündür. Məşğulluq səviyyəsini təyin edən əməyə tələbat bir çox amillərdən, dövlətin bu sahədə siyasətindən, iqtisadiyyatın strukturundan, əməyin təşkilindən, rəqabət bacarığından, gəlir meyarlarından, bazar qiymətlərindən, əməyin səmərəliyindən, əmək münasibətlərinin çevikliyindən, istehsal üçün lazım olan təhsil, peşə bilikləri və bacarıqlarından, ixtisas artırma və yeni peşələrə yiyələnmək proseslərindən, Həmkarlar İttifaqlarının aktivliyindən asılıdır.
Əmək kitabçası
Əmək kitabçası — işçinin əmək fəaliyyəti haqqında məlumatları özündə əks etdirən əsas sənəddir. == Kitabcanın forması == Əmək kitabşası 10sm x 14sm ölçüdə, üz qabığı yaşıl rəngdədir. Əmək kitabçası dörd bölmədən, üz qabığı, titul vərəqi, iş haqqında məlumat, pensiya təyin edilməsi haqqında məlumatlar bölmələrindən ibarətdir. Əmək kitabçalarının vahid formada olması və onun tərtibinin eyni qaydada aparılması üçün Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti 1996-cı il tarixli 186 saylı Qərarı ilə "İşçilərin əmək kitabçasının forması və onun tətbiqi qaydaları"nı təsdiq etmişdir. Qaydalara görə əmək kitabçası işçinin əmək fəaliyyətini və əmək stajını təsdiq edən əsas sənəddir. == Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsində == Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinin 48-ci maddəsinə uyğun olaraq hər bir şəxs əmək müqaviləsi bağlayarkən işəgötürənə digər sənədlərlə yanaşı əmək kitabçasını da təqdim etməlidir. Əmək fəaliyyətinə ilk dəfə başlayan şəxslərdən əmək kitabçası tələb olunmur. Bu şəxsləri işəgötürən əmək kitabçası ilə təmin etməlidir (işçidən əmək kitabçasının dəyəri alına bilər). Eyni zamanda məcburi köçkünlər, qaçqınlar və onlara bərabər tutulan şəxslər, habelə əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslərlə əmək kitabçası təqdim olunmadan da əmək müqaviləsi bağlana bilər. == Əmək kitabçasının düzgün yazılması == Azərbaycan Respublikasının müvafiq hakimiyyət orqanlarının, fiziki və hüquqi şəxslərin (bütün işəgötürənlər) təsis etdikləri mülkiyyət və təşkilati-hüquqi formasından asılı olmayaraq Respublikanın ərazisində yerləşən bütün müəssisələrdə, idarələrdə, təşkilatlarda, habelə müəssisə yaratmadan işçilərlə əmək müqaviləsi bağlamış iş yerlərində, eləcə də ölkəyə məxsus olan, lakin onun hüdudlarından kənarda yerləşən digər bütün iş yerlərində əmək kitabçası tətbiq edilir və bu kitabçada müvafiq qeydiyyatlar aparılır.
Əmək mühaciri
"Əmək mühaciri" termini dünyanın müxtəlif yerlərində müxtəlif mənalarda işlədilir. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı "Əmək mühaciri" dedikdə, öz vətənindən kənarda işləyən hər kəsi nəzərdə tutur. Onlar mühacir adlanır. Bir neçə ölkənin milyonlarla mühacir işçisi var. Bəzi ölkələrdə qeyri-leqal mühacirlər də çoxluq təşkil edir ki, onlar da əsasən iş üçün müxtəlif ölkələrə gedənlərdir. Bu termin eyni zamanda ölkə daxilində bir şəhərdən digərinə köç edənlərə də şamil olunur. Onlar mühacir adlanır. == Dünya ölkələrində mühacir işçilər == ===== Kanada ===== Kanadada şirkətlər mühacirlər üçün immiqrasiya proqramının genişləndirilməsi məqsədilə onları müvəqqəti işə cəlb edir. ===== Çin ===== Çin hökuməti iqtisadiyyatın inkişafında uzunmüddətli məqsədlərə çatmaqda, eləcə də, Çinin kənd əsaslı iqtisadiyyatdan şəhər əsaslı iqtisadiyyata keçməsində mühacirlərin rolunun böyük olduğunu vurğulayıb. Bəzi daxili şəhərlərdə pensiya və sosial sığorta da daxil olmaqla mühacirlərə sosial təminat verilməsinə başlanılmışdır.
Əmək müqaviləsi
Əmək müqaviləsi (ing. contract of employment ,rus. трудово́й догово́р, alm. arbeitsvertrag‎) – müәssisә әmәkdaşının vә müdiriyyәtinin hüquq vә vәzifәlәrini müәyyәn edәn rәsmi sәnәd. İşә götürmә zamanı rәsmilәşdirilir vә hәr iki tәrәf – işçi vә müdiriyyәtin nümayәndәsi imzalayır. Müxtәlif ölkәlәrdə əmək müqaviləsinin tәrkibi vә bölmәlәri fәrqlidir. Mәsələn Almaniyada uzun illәr əmək müqaviləsinin әsas bölmәlәrinә: әmәk fәaliyyәti; gәlirlәr (o cümlәdәn әmәkhaqqı); müdafiә tәdbirlәri (müvәqqәti әmәkqabiliyyәtsizliyi, әlillik, ölüm hallarında); mәzuniyyәt; 5) әlavә işlәrin görülmәsi qaydası; istehsal vә kommersiya sirlәrini saxlamaq öhdәliyi; ixtiraların rәsmilәşdirilmәsi vә ödәnilmәsi şәrtlәri; müqavilәnin qüvvәdә olduğu müddәt vә onu lәğv etmәk qaydası aid edilirdi. Əmək müqaviləsinin xüsusi növü işçilәr vә administrasiya arasında bağlanmış әmәk sazişidir. Bu sazişdә әmәk münasibәtlәri vә digәr münasibәtlәr, hәmçinin tәrәflәrin hüquq vә vәzifәlәri göstәrilir. == Əmək münasibətlərinin tərəfləri == Əmək münasibətləri işçilər ilə işəgötürənlər arasında əmək müqaviləsi əsasında yaranan və əmək hüquq normaları ilə tənzimlənən münasibətlərdir.
Əmək məzuniyyəti
Əmək məzuniyyəti - işçilərə verilən məzuniyyət İşçilərə əmək məzuniyyətlərinin verilməsi XIX əsrin ikinci yarısından, onun qanunvericiliklə tənzimlənməsinə isə ötən əsrin əvvəllərindən başlanılıb. 1903 və 1908-ci illərdə İsveçrə, 1909-da İslandiya, 1919-cu ildə Avstraliyada buna yönəlik qanunlar qəbul edilib. 1936-cı ildə Beynəlxalq Əmək Təşkilatı əmək məzuniyyəti haqda 47 saylı tövsiyə qərarı, 52 saylı konvensiyanı hazırlayıb. Azərbaycana gəlincə, o cümlədən məzuniyyət hüququnu tənzimləyən Əmək Məcəlləsi 1999-cu il iyulun 1-dən qüvvəyə minib. Ötən 10 il müddətində məcəlləyə bir neçə dəfə əlavə və dəyişiklik edilib. Sonuncu belə dəyişiklik 2009-cu ilin mayın 14-də reallaşıb. Azərbaycanın ana qanunu vətəndaşların məzuniyyət hüququna təminat verir. Konstitusiyanın 37-ci maddəsinə görə, əmək müqaviləsi ilə işləyənlərə ildə azı bir dəfə 21 təqvim günündən az olmayan ödənişli məzuniyyət verilməsi təmin edilir. 1999-cu ildə qüvvəyə minmiş Əmək Məcəlləsinə görə, işçilər vəzifəsindən (peşəsindən), əmək şəraitindən və əmək müqaviləsinin müddətindən asılı olmayaraq məzuniyyətlərdən istifadə hüququna malikdirlər. Məzuniyyət hüququ və ondan istifadə qaydaları məhdudlaşdırıla bilməz.
Əmək nəğmələri
Əmək nəğmələri — əsas etibarilə bədii estetik xüsusiyyətləri ilə yox, mövzusu ilə müəyyənləşdirilən və bilavasitə əmək prosesinin doğurduğu hiss-həyəcanları ifadə edən poetik mətnlər. Misraların sayından tutmuş qafiyələnmə prinsipinəcən heç bir ümumi qəlibə sığmayan bu nəğmələrin təsnifatı mövzusuna görə aparılır: hana nəğmələri, sağın nəğmələri, gümçü-ipəkçi nəğmələri, balıqçı nəğmələri, ovçu nəğmələri və s. Əmək nəğmələri şifahi xalq ədəbiyyatın ən qədim janrıdır. Ovçuluq, əkinçilik, maldarlıqla məşğul olan qədim insanlar əmək prosesində müəyyən ahəng və ritmikadan istifadə edərək görülən işi asanlaşdırmağa, şux əhvali-ruhiyyə yaratmağa çalışmışlar. İlk mərhələdə bu nəğmələr yalnız müəyyən ritmika üzərində qurulduğu üçün məzmun və forma baxımından qeyri-kamil olmuşdur. Məsələn; == İstinadlar == == Mənbə == Elçin. Seçilmiş əsərləri. 10 cilddə. IX cild. Bakı: ÇİNAR-ÇAP, 2005, 509 səh.
Bankın əlaqəli şəxsləri
Seyşlər
Seyşlər (fr. seiche – batma) — böyük göllərdə və körfəzlərdə xarici qüvvələrin təsiri ilə yaranan durğun dalğaları seyş adlandırırlar. Seyşlər durğun dalğalardır. Belə dalğalar hərəkət etmir, yalnız sakit vəziyyətdə tərəddüd edir. Suyun səthinin aşağı-yuxarı hərəkət etdiyi sahələr qarın adlanır. Bu zaman bəzi nöqtələrdə suyun səviyyəsi daima eyni vəziyyətdə qalır və yerini dəyişmir. Onlara durğun dalğaların düyünləri deyilir. İlk seyşlər Cenevrə gölündə İsveçrə alimi Oqyust Forel (1848–1931) tərəfindən müəyyən edilmişdir. Seyş termini latın sözü olan "siecus"-dan (quru) yaranmışdır. Cenevrə gölündə suyun səviyyəsi aşağı düşərkən gölün quruyan dibi belə adlanırdı.
Rəqslər
Rəqs — bədii obrazın ritmik plastik hərəkətlərinin və insan bədəninin ifadəli vəziyyətlərinin dəyişilməsi ilə yaranan incəsənət növü. Rəqs musiqisi Azərbaycan milli folklorunda xüsusi yer tutur. Azərbaycan xalq rəqslərinin çox qədim tarixi var. Qobustan qayaüstü rəsmlərində əksini tapmış rəqs səhnələri bunun əyani sübutudur. Ritminə görə Azərbaycan rəqsləri 3 qrupa bölünür: ağır, aram – "Mirzəyi", "Turacı", "Uzundərə"; yüngül şən – "Tərəkəmə", "Ceyranı", "Brilyant (rəqs); şıdırğı "Qaytağı", "Qazağı", "Xançobanı". Bəzi rəqslərin adı isə hərəkətlərlə bağlıdır: "Süzmə", "Kəsmə", "Atlanma", "Çolağı". Qadın və kişi rəqsləri bir-birindən fərqlənir. Qadın rəqslərində uzun yubka ayaqların süzgün hərəkətini müəyyənləşdirir, rəqqasələrin bütün diqqəti əl və bədənin yuxarı hissəsinin (çiyinlər, baş, üzün mimikası və s.) hərəkətinə yönəlir. Kişi rəqsinin əsas əlaməti isə ayaqların hərəkətidir. Rəqqas barmaqları üzərində dayanır, dizləri sürətlə yerə vurur.
İlmaya
Şeşpər-şeşpər
Şeşpər-şeşpər — Azərbaycanda əsasən yazqabağı, bayramqabağı günlərdə əsasən uşaq və gənclər arasında geniş şəkildə oynanılan qədim oyunlardan biri. == Ümumi məlumat == Şeşpər-şeşpər yazın əvvəllərində və payızda keçirilən uşaq oyunlarındandır. Bu oyun bəzi yerlərdə, əsasən də Bakı kəndlərində "Şeşpər-şeşpər", bəzi yerlərdə "Şumaqədər", bəzi yerlərdə "Şappu", bəzi yerlərdə isə "Hadar-hadar" adlanır. Oyun uşaqları çevikliyə alışdırır və onlarda güc yaradır. Bu oyun bəlkə də hərbi məşq məqsədilə yaranmış, sonra uşaq oynuna çevrilmişdir. == Oyunun qaydaları == Oyunda bir neçə nəfər iştirak edir. Hər oyunçu özü ilə 50–60 sm uzunluğunda ucları yonulmuş çoxlu ağac gətirir. Bu ağaclara şeşpər deyilir. Böyük dairə çəkilir. Oyuna ilk başlayan oyunçu püşk yolu ilə müəyyənləşdirilir.
Leisler
İohann Filip Axilles Leysler (alm. Johann Philipp Achilles Leisler‎, 1771, Hanau, Hessen – 8 dekabr 1813, Hanau, Hessen) — Alman həkimi və zooloqu.
Segelər
Segelər – Rusiya Federasiyasının Dağıstan Respublikasının Dərbənd rayonunda yerləşən kənd. == Əhali == Milli tərkibi: Azərbaycanlılar, Darginlər. Dini baxımdan islam dininin sünnə məzhəbində etiqad etsələrdə burada qismən şiələrdə yaşayırlar. 2010-cu il məlumatına görə kənddə 196 nəfər yaşayır. == Coğrafiya == Xəzər dənizi sahilində, Ulluçay çayının mənsəbində, Dərbənd şəhərindən 37 km şimal-qərbdə yerləşir. == Tarixi == Kənd 1976-cı ildə salınmışdır. == Mənbə == Topoqrafik xəritə K-39-XIII — 1 : 200 000 Topoqrafik xəritə K-39-61 — 1 : 100 000 Администрация Дербентского района == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Дагестанская АССР: Административно-территориальное деление. — Махачкала: Дагестанское кн. изд-во, 1966. Дагестанская АССР: Административно-территориальное деление.
Seigler
David Stanley Seigler (ing. David Stanley Seigler, 1940) — ABŞ botaniki. == Əsərləri == 2003. Phytochemistry of Acacia sensu lato. Ed. Pergamon. 873 pp. 1998. Plant secondary metabolism. Ed.
Serblər
Serblər — Avropada xalq.
Sədrlər
Sədrlər —Şərqin tanınmış soylarından biri. == Soyun yaranması == İslam Peyğəmbərinin (s) nəslindən olan Sədrlər ailəsinin ilk tanınmış nümayəndəsi Seyid Sədrəddin təxminən 200 il əvvəl İranın İsfahan şəhərindən şiə elm mərkəzi olan Nəcəfə köçə­rək burada məskunlaşıb. Sonradan Sədrlər ailəsinin bir qolu Livanın cənubuna - Cəbəl Amil məntəqəsinə köçüb və orada yaşamağa başlayıb. Livanda İslam müqavimətinin liderlərin­dən olan şəhid Musa əs-Sədr də bu ailəyə mənsubdur. Nə­cəfdə məskunlaşan Sədrlər burada elmi fəaliyyətlə məşğul olublar. İraqda Səddam Hüseyn hakimiyyəti ələ keçirəndən sonra şiə­lərə, xüsusən də ruhanilərə qarşı təqiblər başlayır. Çoxlu say­da məşhur şiə üləması həbsə atılır, bir çoxu qətlə yetirilir. Səddam qəti şəkildə şiə ruhanilərinin ölkədən çıxmasını tələb edir. Bu zaman Nəcəfin nüfuzlu alimlərindən olan Seyid Məhəm­mədbağır Sədr Səddam hakimiyyətinə qarşı açıq mübarizə­yə başlayır. O və bacısı, təhsilli ruhani qadın olan Bintul Hu­da diktatura rejimini ifşa edən çağırışlar edirlər.
Vepslər
== Haqqında == Vepslər (rus. вепсы) - Ural xalqlarının fin qrupuna mənsub olan xalq. Hazırda vahid etnik əraziyə malik deyillər. Vepslər 3 qrupa ayrılırlar. I qrup - Şimal vepsləri - Kareliya Respublikası ərazisində, Oneqa gölünün cənub-qərb sahillərində yaşayırlar. II qrupa Sankt-Peterburq vilayəti ərazisində, Oyati və Kapşi çaylarının kənarında, Voloqda vilayətinin Vıteqra və Babayevsk rayonlarında yaşayan vepslər daxıldir. III qrup -Cənub vepsləri isə Sankt-Peterburq vilayətinin Yefimovski rayonunun şimalında yaşayırlar. Cənub vepsləri özlərinin bensya, qalanları isə lyudinkau adlandırırlar. XX əsrin əvvəllərinə qədərki tarixi-etnoqrafik ədəbiyyatda çud adı ilə tanınmışlar. Vepslər Ural dil ailəsi fin qrupunun pribaltika-fin qoluna mənsub olan veps dilində danışırlar.
Şeidlər
Şeidlər – Azərbaycan Respublikasının Şəmkir rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 5 oktyabr 1999-cu il tarixli, 708-IQ saylı Qərarı ilə Şəmkir rayonunun Şeidlər kəndi Qasımalılar kənd inzibati-ərazi vahidi tərkibindən ayrılaraq, bu kənd mərkəz olmaqla Şeidlər kənd inzibati-ərazi vahidi yaradılmışdır. == Toponimikası == Yaşayış məntəqəsi XX əsrin 30-cu illərində uğuzlu (və ya hacılar), zeynallar və kəlbhəsənli adlı oymaqların Şeidlər yeri adlı sahəyə köçürülməsi nəticəsində yaranmışdır. Kənd salındığı ərazinin adını daşıyır. Ərazinin adının isə şəhid (günahsız ölən) sözü ilə bağlılığı güman edilir. == Tarixi == == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd dağlıq ərazidə yerləşir. == İqtisadiyyatı == Əsas təsərrüfatı heyvandarlıq və əkinçilikdir.
Şeyxlər
‎Şeyxlər (Meşkinşəhr)
Sərvlər
Sərvlər (lat. Cupressoideae) — bitkilər aləminin çılpaqtoxumlular şöbəsinin i̇ynəyarpaqlılar sinfinin cupressales dəstəsinin sərvkimilər fəsiləsinə aid bitki yarımfəsiləsi.
Sellər
Sel — dağ ağacların yatağında intensiv yağışın, buz və mövsimi qar ərimələrinin nəticəsində gözlənilmədən yaranan palçıqlı və daşlı-palçıqlı axına deyilir. Sel hadisələrinin yaranmasına əsas səbəb ərazinin fiziki-coğrafi şəraiti, o cümlədən, oroqrafik-geomorfoloji quruluşu - iqlim, torpaq, bitki örtüyü və hidrometeororloji proseslər təşkil edir. (Dağ çaylarının qısa müddətli bəzən bir neçə saat ərzində) (dağıdıcı qüvvəyə malik palçıqlı-daşlı daşqını enişi). İntensiv leysan yağışları, buzlaqların və mövsümi qar örtüyünün sürətlə əriməsi qırıntı materiallarını yamaclardan çayın yatağına (məcrasına) doldurur. Böyük kütləsi və sürəti olan çox böyük dağıdıcı qüvvəyə malikdir. Azərbaycan Respublikası ən fəal axınları sahəsidir. S.-lər çayların yatağını və sahillərini yuyur, qarşısındakı maneələri, yaşayış məntəqələrini, körpüləri və s. dağıdır. İnsan tələfatına səbəb olur. Belə fəlakətli S. hadisələri Azərbaycanın Şin (1510), Kiş (1901, 1982), Kürmük (1921) və s.