Lüğətlərdə axtarış.

Arsen (As) və ya Sıçanotu – D.İ. Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində 33-cü element. Bu elementin rusca adı (mışyak) çox ehtimal ki, siçanları (rusca mış) zəhərləmək üçün istifadə olunan zəhərin adı ilə bağlıdır; digər şeylərlə yanaşı rənginə görə boz mışyak (arsen) siçan (mışı) xatırladır. Elementin latınca adı (Arsenicum) yunan sözü arsenikona (fars mənşəli) gedib çıxır. Yunanlar arsen sulfidi As2S3 (parlaq qızılı-sarı rəngli mineralı) auripiqment adlandırırdılar. Dalın lüğətində bu mineral avripiqment adlandırılıb (latın auripigmentun sözünün köhnə transliterasiyası). Aurpiqment indi də təsviri sənətdə, xüsusən də, ikona çəkilişində istifadə olunur; nə vaxtlarsa onun əsasında boyaq “kral sarısı” adlandırılırdı. Arsenin digər sulfidi As4S4 realqara mineralı şəklində rast gəlir; onun adı ərəb sözü raxc əl qxar-dan yaranıb, hərfi mənası “mağara, fliz yatağı tozu” deməkdir. Təbiətdə arsen təmiz halda və (daha çox hallarda) birləşmələr şəklində rast gəlinir. Onlardan biri – gümüş və arsenin qarışıq sulfidi Ag3AsS3 prustit adını almışdır (tərkibin sabitliyi qanunu kəşv etmiş fransız kimyaçısı Jozef Lui Prustun (1754-1826) şərəfinə Arsenin əksər törəmələri olduqca zəhərlidir, məsələn, çox pis iyli dimetilarsen (onun radikalını (CH3)2As – İsveç kimyaçısı Yens Yakov Berselius (1779-1848) kakodil adlandırmışdır (yunanca kakodes – “iylənən, pis iyli, mənfur”). Kakodilin oksidi (CH3)2As-O-As(CH3)2 daha çox məlumdur.

Arsen Lupen (fr. Arsène Lupin) — Moris Leblanc tərəfindən yaradılmış fransız fantastik personajıdır. Personaj centlmencəsinə oğurluq cinayətlərini törətmək və cinayət tapmacalarını həll etmək üçün maskalardan istifadə etmək, müxtəlif şəxsiyyətlər yaratmaq və ələ keçirmək istedadı ilə tanınır. Qəhrəman ilk dəfə 1905-ci ilin iyulunda Je sais tout jurnalında nəşr olunan "Arsen Lupenin həbsi" adlı qısa hekayədə ortaya çıxır. Onun yaradıcısı Maurice Leblanc bu qısa hekayəni həmin il nəşr olunan "Arsen Lupen, centlmen-oğru" kolleksiyasında tutur. Personajın oxucular arasında artan uğuru ilə üzləşən onun sərgüzəştləri 1905-ci ildən yazıçının ölümünə qədər yəni, 1941-ci ilə kimi 18 (on səkkiz) roman, 39 (otuz doqquz) hekayə və 5 (beş) pyesdə əks olunub. Onun bir çox sərgüzəştləri Belle Epoque Fransası və Arsen Lupenin öz müəllifinin düşüncəsi yolu ilə getdiyi dövrlərdə cərəyan edir: Lupenin ilk romanlarındakı anarxist rəğbətləri Böyük Müharibə zamanı yazılan əsərlərdə vətənpərvər Lupen olur. Hər şeydən əvvəl, o, detektiv olmaq üçün yavaş-yavaş oğru olmaqdan çıxır. İdmançı və təcrübəli döyüşçü olmaqla yanaşı, o, həmçinin maskalanmaq və hər hansı bir müəmmanın öhdəsindən gəlmək üçün istifadə etdiyi fərasət və bacarıqlarını nümayiş etdirmək qabiliyyətinə malikdir. Üstəlik, onun uşaq və cazibədar tərəfi, həvəslə istehza edən, işgəncəli və sirli bir xarakterlə birləşərək, onu centlmen-oğru simasını təcəssüm etdirən məşhur bir personaj etdi.

Arsen Lupen (fr. Arsène Lupin) — Moris Leblanc tərəfindən yaradılmış fransız fantastik personajıdır. Personaj centlmencəsinə oğurluq cinayətlərini törətmək və cinayət tapmacalarını həll etmək üçün maskalardan istifadə etmək, müxtəlif şəxsiyyətlər yaratmaq və ələ keçirmək istedadı ilə tanınır. Qəhrəman ilk dəfə 1905-ci ilin iyulunda Je sais tout jurnalında nəşr olunan "Arsen Lupenin həbsi" adlı qısa hekayədə ortaya çıxır. Onun yaradıcısı Maurice Leblanc bu qısa hekayəni həmin il nəşr olunan "Arsen Lupen, centlmen-oğru" kolleksiyasında tutur. Personajın oxucular arasında artan uğuru ilə üzləşən onun sərgüzəştləri 1905-ci ildən yazıçının ölümünə qədər yəni, 1941-ci ilə kimi 18 (on səkkiz) roman, 39 (otuz doqquz) hekayə və 5 (beş) pyesdə əks olunub. Onun bir çox sərgüzəştləri Belle Epoque Fransası və Arsen Lupenin öz müəllifinin düşüncəsi yolu ilə getdiyi dövrlərdə cərəyan edir: Lupenin ilk romanlarındakı anarxist rəğbətləri Böyük Müharibə zamanı yazılan əsərlərdə vətənpərvər Lupen olur. Hər şeydən əvvəl, o, detektiv olmaq üçün yavaş-yavaş oğru olmaqdan çıxır. İdmançı və təcrübəli döyüşçü olmaqla yanaşı, o, həmçinin maskalanmaq və hər hansı bir müəmmanın öhdəsindən gəlmək üçün istifadə etdiyi fərasət və bacarıqlarını nümayiş etdirmək qabiliyyətinə malikdir. Üstəlik, onun uşaq və cazibədar tərəfi, həvəslə istehza edən, işgəncəli və sirli bir xarakterlə birləşərək, onu centlmen-oğru simasını təcəssüm etdirən məşhur bir personaj etdi.

Arsen Marabdalı (gürc. არსენა მარაბდელი; Arsena Marabdeli) — Gürcüstan yazıçısı Mixeil Cavaxişvilinin romanı. Romanın ilk hissəsi 1926-cı ildə Mnatobi jurnalında nəşr olunub. Yazıçı bu romanını yeddi ilə yazıb (1926-1933) və sağlığında kitab halında çap elətdirib. XIX əsrin başlanğıcında Gürcüstandakı sosial problemlərdən bəhs edən bu roman yazıçını ən yaxşı əsərlərindən sayılır.

Arsen Venger (22 oktyabr 1949, Strasburq) — fransalı baş məşqçi

Arsen Əmiryan (erm. Արսեն Ամիրյան; 10 noyabr 1881, Bakı – 20 sentyabr 1918, Türkmənistan) — dövlət xadimi, 26 Bakı komissarından biri. == Həyatı == 1917-ci ildə yaranan Bakı kommunasında "Bakı fəhləsi" qəzetinin redaktoru Arsen Əmiryan 1918-ci ildə ingilislər tərəfindən güllələnib.

Arsen Lupen: Centlmen oğru (fr. Arsène Lupin, gentleman-cambrioleur) — Moris Lebank tərəfindən yazılmış Arsen Lupenin sərgüzəştlərindən bəhs edən kitab seriyasının birinci kitabı. Kitab ilk dəfə 10 iyun 1907-ci ildə nəşr olunmuşdur. == Hissələr == "Arsen Lupenin həbs olunması" ("L'Arrestation d'Arsène Lupin" 15 iyul 1905) — Amerikaya gedən gəminin sərnişinlərinin içində Arsen Lupenin də olduğu xəbəri yayılır. Göndərilən xəbərlə Lupenin sarışın və adının baş hərifinin "R" olduğu bilinir. Xəfiyyə Qanimard limanda gəminin gəlişini gözləyir. Beləcə gəmi limana çatanda Lupen tutulur. "Arsen Lupen həbsxanada" ("Arsène Lupin en prison" 15 dekabr 1905) — Qanimard Lupeni ziyarətə gəlir. Lupen tutulmasının səbəbi olaraq diqqətinin limanda gördüyü qadına yayındığını deyir. O, deyir ki, qadını sevməsəydi onu tutmaq mümkün olmayacaqdı.

Arseni Petroviç Yasenyuk (ukr. Арсеній Петрович Яценюк; 22 may 1974[…], Çernovtsı) — Ukrayna siyasətçisi və dövlət xadimi. Ukrayna hökumətində iqtisadiyyat naziri (2005–2006) və xarici işlər naziri (2007) vəzifələrini tutub. 2007–2008 illərdə Ukrayna Ali Radasının sədri olub.

Arseni Petroviç Yasenyuk (ukr. Арсеній Петрович Яценюк; 22 may 1974[…], Çernovtsı) — Ukrayna siyasətçisi və dövlət xadimi. Ukrayna hökumətində iqtisadiyyat naziri (2005–2006) və xarici işlər naziri (2007) vəzifələrini tutub. 2007–2008 illərdə Ukrayna Ali Radasının sədri olub.

Ageratina arsenei (lat. Ageratina arsenei) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin ageratina cinsinə aid bitki növü.

Arsenal futbol klubu (Arsenal Football Club, The Arsenal, The Gunners, The Red Army), İngiltərə Premyer Liqasında yer alan bir futbol klubu. Şimali London'dakı Hollouey səmtində qurulmuşdur. İngiltərənin ən müvəffəqiyyətli klublarından biri olub, 13 Premyer Liqa çempionluğu və 14 FA Kuboku çempionluğu var. Arsenal, Premyer Liqada ən uzun müddət lider qalma və bir mövsüm məğlub olmadan çempion olan yeganə klubdur.Premyer Liqanın qızıl kuboku yalnız Arsenalın muzeyindədir.Arsenal həmçinin FA Kubokundada 14 dəfə qalib olmaqla rekordçudur. Arsenal, 1886-cı ildə quruldu və 1893-cü ildə Futbol Liqasına qatıldı. XX əsrin 30-cu illərində ilk böyük turnirini qazanan komanda, bu dövrdə 5 liqa çempionluğu ilə 2 kubok çempionluğu əldə etdi. Müharibə dövründən sonra, 1970-1971 mövsümündə həm İngiltərə Premyer Liqasını həm də FA Kubokunu qazanaraq, 20-ci əsrdə bunu bacaran ikinci komanda oldu. Sonrakı 20 il içində uğurlu oynayıb, yenə həm İngiltərə Premyer Liqasını, həm də FA Kubokunu eyni mövsümdə qazandılar. Sonradan bu müvəffəqiyyəti iki dəfə daha təkrarladılar və UEFA Çempionlar Liqasının finalına yüksələn ilk London klubu oldular. Klubun rəngləri, ənənəvi olaraq qırmızı və ağ olub, tarixi müddət boyunca dəyişmədən günümüzə qədər gəlmişdir.

Arsenal Futbol Klubunun Muzeyi Londonda Hollovey adlı ərazidə yerləşir və klub tərəfindən onun tarixini əks etdirmək üçün yaradılmışdır. Muzey daxilində geniş ölçüdə klubun tarixini əks etdirən eksponatlar və xatırlanmağı vacib olan digər predmetlər nümayiş edilir. Buraya 1971-ci il İngiltərə Federasiya Kubokunun finalında Corc Çarlinin geydiyi forma, 1988-89 mövsümündə çempionluğu təsdiqləyən matçda Maykl Tomasın geydiyi butslar, Alan Smitin 1994-cü il UEFA Kuboklar Kubokunun finalında geydiyi forma, məğlubiyyətsiz başa vuraraq qalib olduqları 2003-04 İngiltərə Premyer Liqası mövsümünə özəl olaraq hazırlanmış kubok və mövsüm boyu qapıçı Yens Lemanın istifadə etdiyi əlcəklər daxildir.Muzey hal-hazırda klubun ev oyunlarını keçirdiyi Emirates (stadion)un şimalında yerləşir. Muzey əvvəllər Hayberi stadionun daxilində yerləşirdi. İl ərzində təxminən 120,000 ziyarətçi bura gəlir.Muzey həftənin bütün günləri fəaliyyət göstərir. Oyun günləri isə yalnız saat 10:00-dan matçın başlamısa 1 saat qalmışa kimi açıq olur. Muzeyə giriş təkliflərinə həmçinin Emirates stadionuna tur da daxildir.

Arsenal Tula FK (rus. ФК Арсенал Тула) — Rusiya Premyer Liqasında oynayan Tula şəhərin təmsil edən Rus futbol komandası. 1946-cı ildə qurulan Arsenal Tula, 2013–14 Rus Milli Futbol Liqasında sona çatdıqdan sonra tarixində ilk dəfə 2014-cü ildə Rusiya Premyer Liqasına yüksəlmişdir. Bu nailiyyət klub üçün üç ardıcıl promosyonu qeyd etdi. 2014–15 Rusiyanın Premyer Liqasında debüt mövsümündə son yerləri bitirdilər və FNL-ə qayıtdılar. Klub, 2016–17 mövsümündəPremyer Liqaya dönməzdən əvvəl FNL-də bir mövsüm keçirdi və bu günlərdə yarışdılar. Komanda 19,241 tutumu olan Arsensal Arenada ev oyunlarını keçrir.

Əsmə (lat. Anemone) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin qaymaqçiçəyikimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. Bu bitkinin adı yunanca "anemonos" sözündən götürülmüşdür, mənası "külək" deməkdir. Şimal yarımkürəsinin mülayim iqlim zonalarında və rayonlarında bitən əsmənin 120 növü məlumdur. Bitkinin mədəni formalarının 50 növü yaşıllaşdırmada istifadə olunur. Taclı əsmə (A. coronaria) qalın, ətli kökümsovlu, düzgövdəli, kök üstündə olan yarpaqlı, rozetli və tək, iri çiçəklıri olan çoxillik bitkidir. Çiçəklərin rəngi müxtəlif: ağ, çəhrayı, qırmızı, mavi ya da bənövşəyi olur. Əkindən əvvəl əsmənin kök yumrularını isti suda 24 saat islatmaq lazımdır. Əsmənin kök yumrusunu bir neçə hissəyə bölməklə çoxaltmaq olar. Hər hissədə bir tumurcuq olmalıdır.

Arsenolit — mineral, As2O3 == Haqqında == Arsenolit - Kubik. Kristal­­ları oktaedrik, sapvari. Ayrılma {111} üzrə. Aqreqat: salxımabənzər, torpaqvari, ulduzabənzər və qabıqcıqlar. Rəngi ağ. Parıltı şüşəli, ipəkvari. Sərtliyi 1,5. Xüxusi çəkisi 3,87. Arsenopirit, sərbəst As, enargit, tennantit və b. mərgümüş mineral yataqlarının oksidləşmə zonasında.

Arsenopirit — mineral. Arsenopiritə eyni zamanda arsen kolçedanı da deyilir. == Xassələri == Qatışıqları — Co, Cu, Au. Rəngi gümüşü-ağ, poladı-boz, qara arsında dəyişir. Cizgisi bozumtul-qaradır. Monoklinik sinqoniyada kristallaşır. Qısa prizmatik iynəşəkilli qrup formaları təşkil edir. Kristalları L2 üzrə cizgiləşmişdir. İkiləşmə {100} və {001} üzrə, bitişmə və daxil olma ikiləşmə {101} üzrə, xaçvari və ulduzvari üçlüklər isə {012} üzrədir. Ayrılma {101} üzrə mükəmməldir.

Arsenyevlər — Rusların zadəgan soyu. == Soyun yaranması == 1380-ci ilin sentyabrının 8-də Əmir Mamay və Toxtamış xan qoşunlarının üz-üzə gəlməsi ilə (Toxtamış – Qızıl Orda xanı; Çingiz xanın böyük oğlu Cucinin nəticəsi Toy Xoca Oğlanın oğlu; ruslarların tərəfində vuruşurdu) Kulikovo döyüşündə (müasir Tula ətrafı çöldə) zəifləyib parçalananmağa üz qoyan Qızıl Ordadan nüfuzlu ailələrin Rusa başlayan köçü bir növ sürətlənmişdi. Mənbələr də gələcəkdə bir çox şöhrətli ailələrin nəsil atası olacaq tatar xanı məşhur Arslan Çələbi Murzanın hələ böyük knyaz Dmitri Donskoyun vaxtında Rusa yaxınlaşmış olduğunu göstərməkdədir. Arslan Murza (rus mənbələrində: Oslan) xaçlanarkən Prokopi adını götürməli olur. Böyük knyaz ona heç də Qızıl Ordadakı torpaqlarından da az torpaq vermir. Arslan Çelebi Murzanın böyük oğlu Arsendən(Ərsən) Arsenyevlər, Fedordan – Somovlar, Şirokiy Rot "enli ağız" ləqəbli Levdən- Artışevlər (sonra Rtişevlər adlanacaqdılar), Paveldən-Pavlovlar deyə Rus soyları meydana gəlir. Tarix boyunca Qızıl Ordalı Arslan Çelebi Murzanın çox geniş, qol-budaqlı nəsli-şəcərəyə malik olmasını görürük. Yenə bu ailədən çıxan digər türk əsilli bir nəsil, Jdanovlar soyadı daşıyan bir ailə bir-birinə çox yaxın heraldik simvollara malik gerbə sahib olmuşlar. Həm Arsenyevlərin, həm də Jdanovlarin gerbində nəqş olunan ox, iki çarpazlaşmış yatağan, at nalı, aypara rəmzlərinə görə onların eyni mənşəyə malik olmaları, ortaq babaların- Arslan Murzanın törəmələri olduğunu göstərir. Yuxarıda dönə-dönə qeyd etdiyimiz kimi Arslan (rus adaptasiyasında- Oslam) şəxs adının mənası "şir", rusca "lev", Murza isə əmirzadə "əmirin oğlu" sözündən olmaqla şahzadə adlarına əlavə edilirdi.

Ageratina arsenei (lat. Ageratina arsenei) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin ageratina cinsinə aid bitki növü.

Georgi Longinozviç Arsenişvili (gürc. გიორგი ლონგინოზის ძე არსენიშვილი; 5 yanvar 1942, Xirsa, Kaxetiya – 17 noyabr 2010, Tbilisi) — Gürcüstanlı siyasətçi, dövlət xadimi və Gürcüstanın Dövlət Naziri (2000–2001). == Həyatı == Cavaxişvili adına Tbilisi Dövlət Universitetinin mexanika-riyaziyyat fakültəsini bitirmişdir. 1970-ci ildə Kiyev Riyaziyyat İnstitutunda aspiranturanı bitirdi. Texniki elmlər doktoru və professor olmuşdur. 1973–1974-cü illərdə Heydelberq Universitetində təcrübə keçmişdir. Tətbiqi Riyaziyyat İnstitutunda baş elmi işçi, TDU-nun Mexanika-Riyaziyyat fakültəsində baş müəllim və nisbilik nəzəriyyəsi və riyazi statistika kafedrasının dosenti idi. 1978-ci ildə Kibernetika və Tətbiqi Riyaziyyat Fakültəsinin dekanı seçildi. 1982-ci ildən riyazi metodlardan istifadə şöbəsinə rəhbərlik etmişdir. Son çağırış parlamentində insan hüquqları və sivil inteqrasiya komitəsinin sədri vəzifəsində çalışmışdır.

Morinaga arsenli süd zəhərlənməsi insidenti (森永ヒ素ミルク中毒事件) – 1955-ci ildə Yaponiyada 130-dan çox körpənin ölümü ilə nəticələnmiş qida zəhərlənməsi insidenti. Hadisəyə səbəb "Morinaga Milk" şirkəti tərəfindən istehsal olunmuş süd tozuna yanlışlıqla əlavə olunan arsen olmuşdur. İnsident 12.000-dən çox körpənin sağlamlığına mənfi təsir göstərmişdir. Hadisənin leqal tarixi 18 il davam etmiş və istehsal menecerenin həbsi ilə nəticələnmişdir. == Zəhərlənmə == 1955-ci ildə iyulunda Yaponiyanın qərbində yeni doğulmuş körpələr arasında qızdırma, iştahsızlıq, səpmə, ishal, qıcolma, dəridə qara nöqtələrin çıxması halları və bu əlamətlərin ölümlə nəticələnməsi müşahidə olunmağa başlamışdır. Avqust ayında Okayama Universiteti Tibb Məktəbinin professoru bu hallara səbəb olan şeyin "Morinaga Milk" şirkəti tərəfindən istehsal olunan süd tozundakı arsen olduğunu müəyyən etmişdir.Arsenin mənbəyi "Morinaga Milk" şirkəti tərəfindən südü daha həll olan hala salmaq üçün stabilləşdirici kimi istifadə olunan natrium dihidrofosfat idi. Şirkət sənayedə istifadə olunmağa uyğun olan, lakin insanların istehlakı üçün uyğun olmayan böyük miqdarda natrium dihidrofosfat almışdır. Natrium dihidrofosfatın tərkibində 0,0021–0,0035 % arsen mövcud idi. Şirkət stabilləşdirici və son məhsul üçün heç bir təhlükəsizlik testi aparmamışdır.1969-cu ildə Osaka Universitetindən Maruyama Hiroşi zəhərlənmənin nəticələri barədə ilk araşdırmanı aparmış və zəhərlənmənin davam edən təsirlərinin olduğunu göstərmişdir. Bu təsirlərə serebral iflic və beyin zədələnməsi də daxil idi.

Nataliya Arsenyeva (tam adı: Nataliya Arsenyeva, belar. Наталля Аляксееўна Арсеньева, rus. Ната́лья Алексе́евна Арсе́ньева; 20 sentyabr 1903, Bakı – 25 iyul 1997, Roçester[d], Nyu-York ştatı) — Belarus dramaturqu, şairə və tərcüməçi. Françişak Kuşalın həyat yoldaşıdır. == Həyatı == 1903-cü il sentyabrın 20-də Bakıda Rusiya işçilərinin ailəsində anadan olmuşdur. Birinci Dünya müharibəsi zamanı (1915) Arsenyev ailəsi Yaroslavl şəhərinə köçürülür, burada şairə ilk şeirini (rus dilində) yazır. 1920-ci ildə ailə Vilnüsə qayıdır. Nataliya gəncliyini Vilnüsdə keçirmiş və burada 1921-ci ildə Belarus gimnaziyasından məzun olmuşdur. Vilnüs Universitetinin incəsənət fakültəsində təhsil almışdır. Maksim Qoretski onun poetik bacarığına xüsusi diqqət ayırırdı.

Qallium arsenid (ing. gallium arsenide (GaAs)) — mikroelektronikada yüksək sürətli mikrosxemlərin hazırlanmasında istifadə olunan kimyəvi birləşmə. Qallium arsenid əsasında hazırlanmış mikrosxemlər onların silisiumdan olan analoqlarından sürətli işləyir, temperatur dəyişikliklərinə daha dözümlüdür, daha az enerji istifadə edir və radiasiyaya daha dayanıqlıdır. Superkompüterlərdə və hərbi məqsədlər üçün istifadə olunan kompüterlərdə də bu texnologiya əsas götürülüb. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.

Rajden Arsenidze(ing. Razhden Arsenidze ; 28 sentyabr 1880 – 24 may 1965, Paris)— gürcü hüquqşünas, jurnalist və siyasətçi idi. Karl Kautski, Gürcüstan Sosial Demokratları ilə, Tbilisi, 1920. Birinci cərgədə: S. Devdariani, Noy Ramişvili, Noy Jordaniya, Karl Kautski həyat yoldaşı Louise, Silibistro Cibladze, Razhden Arsenidze ilə birlikdə; ikinci sırada: Kautskinin katibi Olberg, Viktor Tevzaya, K. Gvardzhaladze, Konstantin Sabaxhtarashvili, S. Tevzadze, Avtandil Urushadze, R. Tsintsabadze. Rusiya Sosial Demokrat İşçi Partiyasının bir qolu olan Gürcüstan Sosial Demokrat İşçi Partiyası ilə əlaqəli idi və 1903-cü ildə Menşevik qanadına keçdi. Daha sonra inqilabi jurnalistikaya başladı və Rusiya imperiyası rəhbərliyi tərəfindən yalnız geri dönə biləcəyi Sibirə sürgün edildi. 1917-ci il fevral inqilabından sonra çar hökuməti devrildi. Arsenidze 26 may 1918-ci ildə Gürcüstanın İstiqlal Aktının müəlliflərindən biri idi və 1919-cu ildə Gürcüstanın Təsis Məclisinə seçildi. Elə həmin il Noy Jordaniya kabinetində Ədliyyə Naziri oldu. 1921-ci ildə qısa müddətdə Yevgeni Gegeçkori ilə əvəzlənənə qədər Ədliyyə Naziri olaraq çalışdı.

Sergey Arsenyeviç Nevski (rus. Серге́й Арсе́ньевич Не́вский; 1908—1938) — Rusiya botaniki, səhləmkimilər və taxıllar üzrə mütəxəssis. == Nevskinin botaniki adlandırmaya dair işləri == Nevski tərəfindən əsasən Paxlakimilər (Leguminosae), Səhləbkimilər (Orchidaceae), Qırtıckimilər (Poaceae) fəsiləsindən 30-a yaxın cins və bir neçə yüz bioloji növ təsnif edilmişdir. Bəzi növlər: Taeniatherum caput-medusae (L.) Nevski Psathyrostachys juncea (Fisch.) Nevski == Nevskinin şərəfinə adlandırılan taksonlar == === Bitki yarımnövü === Bromus L. subg. Nevskiella === Bitki növləri === Agropyron nevskii N.A.Ivanova ex Grubov Agrostis nevskii Tzvelev Allium nevskianum Vved. Astragalus nevskii Gontsch. Cancrinia nevskii Tzvelev Corydalis nevskii Popov Critesion nevskianum (Bowden) Tzvelev Dactylorhiza × nevskii H.Baumann & Künkele Delphinium nevskii Zakirov Elymus nevskii Tzvelev Elytrigia nevskii (N.A.Ivanova ex Grubov) N.Ulziykh. ex Tzvelev Ferula nevskii Korovin Hordeum nevskianum Bowden Impatiens nevskii Pobed. Juncus nevskii V.I.Krecz. & Gontsch.

Sergey Arsenyeviç Nevski (rus. Серге́й Арсе́ньевич Не́вский; 1908—1938) — Rusiya botaniki, səhləmkimilər və taxıllar üzrə mütəxəssis. == Nevskinin botaniki adlandırmaya dair işləri == Nevski tərəfindən əsasən Paxlakimilər (Leguminosae), Səhləbkimilər (Orchidaceae), Qırtıckimilər (Poaceae) fəsiləsindən 30-a yaxın cins və bir neçə yüz bioloji növ təsnif edilmişdir. Bəzi növlər: Taeniatherum caput-medusae (L.) Nevski Psathyrostachys juncea (Fisch.) Nevski == Nevskinin şərəfinə adlandırılan taksonlar == === Bitki yarımnövü === Bromus L. subg. Nevskiella === Bitki növləri === Agropyron nevskii N.A.Ivanova ex Grubov Agrostis nevskii Tzvelev Allium nevskianum Vved. Astragalus nevskii Gontsch. Cancrinia nevskii Tzvelev Corydalis nevskii Popov Critesion nevskianum (Bowden) Tzvelev Dactylorhiza × nevskii H.Baumann & Künkele Delphinium nevskii Zakirov Elymus nevskii Tzvelev Elytrigia nevskii (N.A.Ivanova ex Grubov) N.Ulziykh. ex Tzvelev Ferula nevskii Korovin Hordeum nevskianum Bowden Impatiens nevskii Pobed. Juncus nevskii V.I.Krecz. & Gontsch.

Arjen (fr. Argein) — Fransada kommuna, Cənub-Pireneylər regionunda yerləşir. Departament — Aryej. Kastiyon-an-Kuzeran kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Sen-Jiron. INSEE kodu — 09014. == Əhalisi == 2008-ci il üçün kommunanın əhalisi 169 nəfər təşkil edirdi. == İqtisadiyyatı == 2007-ci ildə 94 yaşda (15–64 yaş arasında) 66 nəfər iqtisadi cəhətdən, 28 nəfər fəaliyyətsizdir (fəaliyyət göstərici 70,2%, 1999-cu ildə 69,1%). Fəal olan 66 nəfərdən 52 nəfəri (26 kişi və 26 qadın), 14 nəfər işsiz (9 kişi və 5 qadın) idi. 28 hərəkətsiz 5 nəfər arasında şagird və ya tələbə, 15 nəfər təqaüdçü, 8 nəfər digər səbəblərə görə fəaliyyətsizdir..

Arsin (türk. Arsin) — Trabzon ilinin ilçəsi.

Arden atı – ağır yük atı cinsi. Belçikanın Arden yüksəkliyi r-nunda yetişdirilmişdir. Arden atı möhkəm konstitusiyalı, çox qüvvətli və dözümlüdür, ayaqları qısa və yoğundur. Rəngi kəhər, çal və kürən olur. Belçika, Avstriya, Macarıstan və Argentinada yetişdirilir.

Arden əməliyyatı (1914)

Armen Artavazdoviç Abaqyan (rus. Арме́н Артаваздович Абагя́н; 1 yanvar 1933, Stepanakert – 18 noyabr 2005, Moskva) — nüvə enerjisi sahəsində SSRİ və Rusiya alimi. O, texnika elmləri doktoru (1977), professor (1985), Rusiya Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü (1997), Rusiya Federasiyasının əməkdar energetiki (1994) olmuşdur. Abaqyan radiasiyadan qorunma fizikası üzrə elmi məktəbin yaradıcılarından biri kimi tanınır. == Həyatı == Armen Abaqyan 1 yanvar 1933-cü ildə Azərbaycan SSR Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin Xankəndi şəhərində anadan olmuşdur. Atası Artavazd Sergeyeviç Abaqyan Kənd Təsərrüfatı Nazirliyində işləmiş, anası Roza Levonovna ginekoloq olmuşdur. 1950-ci ildə Armen Abaqyan məktəbi qızıl medalla bitirərək Moskva Mühəndis Fizika İnstitutuna (MMFİ) daxil olmuşdur. 1956-cı ildə MMFİ-ni fərqlənmə diplomu ilə bitirdikdən sonra əmək fəaliyyətinə Obninsk şəhərindəki Fizika və Energetika İnstitutunda başlamış, burada iyirmi il ərzində baş laborantdan elmi şöbə müdiri vəzifəsinə qədər yüksəlmişdir. O, radiasiyadan mühafizə problemləri və xüsusi təyinatlı atom elektrik stansiyalarının yaradılması ilə məşğul olmuşdur. 1976-cı ilin yanvarında Armen Abaqyan SSRİ Energetika Nazirliyinin "Enegiya" QHT-sinin baş direktorunun müavini təyin edilmişdir və o, 1984-cü ildən Atom Elektrik Stansiyalarının İstismarı üzrə Ümumittifaq Elmi-Tədqiqat İnstitutuna (AESİÜETİ) rəhbərlik etmişdir.

Armen Arşaki Atayan (rus. Արմեն Արշակի Աթայան; 21 may 1922, İrəvan – 8 aprel 2021) — Ermənistan-sovet və Ukrayna incəsənət xadimi, rəssamı. SSRİ Rəssamlar İttifaqının üzvü olmuşdur. Rəssam Tatyana Yablonskayanın ikinci əri və rəssam Qayane Atayanın atasıdır. == Həyatı == Armen Arşaki Atayan 1922-ci ildə Ermənistan SSR-in paytaxtı İrəvan şəhərində, Arşak Atayanın ailəsində anadan olmuşdur. O, İrəvan Pionerlər Sarayının orkestrində oxumuş, fortepiano, mandolin, bariton truba və trombon kimi bir neçə alətdə ifa etmişdir. 1937-ci ildə atası həbs olunanda Atayan ailəyə kömək etmək üçün müxtəlif estrada qruplarında çıxış etmişdir. O, 1941-ci ildə İrəvan Rəssamlıq Texnikumunu bitirmişdir. O, İkinci Dünya müharibəsi illərində könüllü olaraq cəbhəyə getmiş və tank bölməsinin orkestrində, sonra Zaqafqaziya cəbhəsinin orkestrində xidmət etmişdir. Atayan orduda xidmət etdikdən sonra İrəvan Rəssamlıq və Teatr İnstitutuna daxil olmuşdur.

Armen Tevanoviç Ayriyev (rus. Арме́н Тева́нович Айри́ев; həmçinin Ayriyan; 7 (20) sentyabr 1910, Tuğ, Şuşa qəzası – 13 fevral 1966, Daşkənd) — erməni əsilli SSRİ hərbçisi, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı, mayor. == Həyatı == Armen Tevanoviç Ayriyev Rusiya imperiyasının Yelizavetpol quberniyasında, indiki Azərbaycanın Xocavənd rayonu ərazisində yerləşən Tuğ kəndində anadan olmuşdur. 1931-ci ildən Sovet Ordusunda xidmət etmişdir. 1932-ci ildən Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası üzvüdür. Təyyarəçilər məktəbini bitirmişdir. İkinci Dünya müharibəsində Cənub-Qərb, Bryansk, Stalinqrad, Cənub, 4-cü Ukrayna, 1-ci , 2-ci və 3-cü Pribaltika, Leninqrad cəbhələrində eskadrilya komandiir, 1944–1945-ci illərdə hərbi hava qüvvələri üzrə polk komandirinin müavini olmuşdur. 1944-cü ildə Sevastopol uğrunda döyüşlərdə iştirak etmişdir. == Təltif və mükafatlar == Armen Ayriyev 13 aprel 1944-cü ildə Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adına layiq görülmüşdür. O həmçinin, 2 "Qırmızı bayraq", "Aleksandr Nevski", "Qırmızı ulduz" ordenləri və medallarla təltif edilmişdir.

Armen Ayvazyan (erm. Արմեն Այվազյան) – erməni tarixçisi və politoloqu, "Ararat" strateji araşdırmalar mərkəzinin rəhbəri, İrəvanda yerləşən və gədim əlyazmaların saxlandığı elmi-tədqiqat mərkəzinin (Matenadaran) baş elmi işçisi. Ayvazyan 14 may 1964 – cü ildə İrəvanda anadan olub. 1992 – ci ildən tarix elmləri namizədi, 2004 – cü ildən isə siyasi elmlər doktorudur. 1992 – ci ildən 1994 – cü ilə kimi Ermənistan prezidentinin köməkçisi, Ermənistan xarici işlər nazirinin müşaviri, ATƏT – dəki Ermənistan nümayəndə heyətinin sədri kimi çalışıb. Bir sıra ABŞ universitetlərində fəaliyyət göstərib; 1995 – ci ildə Karneqi korporasiyasının qrantı əsasında "Konfliktlərin analizi və həlli" proqramı çərçivəsində (Sirakuz universitetinin, (Syracuse University) Maksvel Vətəndaşlıq və İdarəçilik məktəbində); 1997 – 98 – ci illərdə Fulbraytın (The Fulbright Program) qrantı əsasında Stanford universitetinin Rusiya və Şərgi Avropa araşdırmaları mərkəzində çalışıb. 2000–2001 – ci illərdə Aleksandr Onasis fondunun qrantı əsasında ELIAMEP (Hellenic Foundation for European & Foreign Policy) fondunda çalışıb. Armen Ayvazyan həmçinin Ermənistandakı Amerikan universitetində (American University of Armenia) Politologiya və Beynəlxalq münasibətlər fakultəsində dəvət olunmuş professor kimi çalışıb, həmçinin İrəvan Dövlət universitetində və Ermənistan Dövlət İdarəçilik Akademiyasının politologiya kafedrasının professoru kimi çalışıb. Ayvazyan 2004–2005 – ci illərdə Avropa Komissiyasının maliyələşdirdiyi "Ermənistanda korrupsiyanın hüquqi və sosial səbəblərinə qarşı kompaniya" qrupunun rəhbəri olub. Öz elmi işlərində Ayvazyan qərbdəki siyasi və elmi dairələri Ermənistan tarixini bilərəkdən saxtalaşdırmaqda ittiham edir.

Arsan Dolay — türk və yakut mifologiyasında acgözlük tanrısı. Dulay xan və ya Doğulay xan olaraq da bilinir. Sərhədsiz sərvətə malikdir. Şər ruhların bir qisiminin rəhbəri mövqesindədir. Buynuzlu və saqqallıdır. Kölgəsi yoxdur. Arvadı və yeddi oğulu vardır. Şeytanı güclərlə əlaqəsinin bir simvolu olaraq, buynuzlu və saqqallı düşünülən və hesabsız sərvətə sahib olan Arsan Dolay Xan, yeraltı dünyasının ən dərin qatında yaşayan bir varlıqdır. Özünün diqqətinin çəkilməsindən qorxulduğu üçün adının deyilməsindən çəkinilər. Oğullarından hər biri, bir pis ruh komandasının başında olur.

Aryen Robben (23 yanvar 1984[…]) — hollandiyalı futbolçu. Hücumçu arxası və sağ cinahda oynayır. Hollandiyada iki dəfə ilin futbolçusu seçilmişdir. === Klub karyerası === Robben, futbol karyerasına anadan olduğu Qroningen şəhərinin Qroningen futbol klubunda başlamışdır. Liqada ilk oyununa Tventeyə qarşı oynamışdır. Robben ilk mövsümündə 18 oyuna 2 qol vurmaqla komandada ilin futbolçusu seçilmişdir. İkinci sezonunu daha yaxşı keçirən Robben 28 oyuna 6 qol vurmuş və il sonunda 3.9 milyon € qarşılığında PSV klubuna transfer olunmuşdur. Robben, burada da ilk sezonun yaxşı keçirmiş və 33 oyunda 12 qol vurmuşdur. Bu uğurlardan sonra Mançester Yunaytedin baş məşqçisi Aleks Ferqyuson, Robben üçün 8 milyon € təklif etmiş, lakin rəhbərlik qəbul etməmişdir. 2003-04 sezonunu yaxşı keçirməsə də, il sonunda 12 milyon € qarşılığında Çelsiyə transfer olunmuşdur.

Arken muzeyi (danimarka dilində:Arken) — Danimarkanın paytaxtı Kopenhagendən 20 km cənubda İsxoy kommunasında yerləşən müasir incəsənət muzeyi == Tarix == Arken muzeyi 15 mart 1996-cı ildə açılmışdır. Muzeyin binası Danimarka arxitektoru Seren Robert Lunn tərəfindən layihələşdirilmişdir. Muzeydə müasir Danimarka, Skandinaviya və zarici sənətkarların əsərləri nümayiş etdirilir. Onların arasında Asqer Yorn, Jan Arp, Tal R, Per Kirkenyu, Damien Xirst və digər rəssamların əsərləri mühüm yer tutur. 2008-ci ildə muzeyin binası xeyli genişləndirilmişdir.

Armen Ohanyan (erm. Արմեն Օհանյան), doğum adı Sofiya Pirbudağyan (erm. Սոֆյա Էմանուելի Փիրբուդաղյան, 1887, Şamaxı – 1976, Mexiko) — erməni əsilli rəqqasə, aktrisa, tərcüməçi və yazıçı. XIX əsrdə Şamaxıda və ətraf ərazilərdə fəaliyyət göstərmiş rəqqasə qrupu Şamaxı rəqqasələrindən biri olan Ohanyan 1918-ci ildə Fransada bununla bağlı kitab da yazmışdır. == Həyatı == Armen Ohanyan 1887-ci ildə Rusiya imperiyasının Bakı quberniyasına bağlı Şamaxı şəhərində, orta təbəqədən olan erməni ailəsində anadan olmuşdur. 1902-ci ildə Şamaxı zəlzələsinin baş verməsi nəticəsində evini tamamilə itirən Ohanyanlar ailəsi Bakı şəhərinə köçür və Armen buradakı rus məktəbində təhsil almağa başlayır. 1905-ci ildə təhsil aldığı məktəbdən məzun olarkən Bakıda Erməni-azərbaycanlı qırğınları baş verir və nəticədə rəqqasənin atası Emanuel öldürülür. 1906-cı ildə Bakıda iran ermənisi olan həkim Hayk Ter-Ohanyanla evlənsə də, həmin evlilik cəmisi bir il davam etmişdir. Həmin il Bakı Erməni Mədəniyyət Birliyinin teatr qrupunda Sofiya Ter-Ohanyan adı ilə fəaliyyətə başlamışdır. 1908-ci ildə Moskvaya köçmüş və ilk rəqslərini Meli Teatrında ifa edərkən paralel olaraq Nelidova məktəbində də plastik sənət nümunələrini öyrənməyə başlamışdır.

Armen Qaro ya da Karekin Pastırmacıyan (erm. Գարեգին Փաստրմաճեան; (9 fevral 1872, Ərzurum, Ərzurum vilayəti, Osmanlı imperiyası – 23 mart 1923, Cenevrə) — erməni terrorçusu, daşnak liderlərindən biri. == Həyat və fəaliyyəti == Armen Qaro Ərzurum şəhərində anadan olmuşdur, 1891-ci ildə buradakı erməni məktəbində təhsilini başa vurduqdan sonra, Fransaya yollanır, və Nansi universitetinin nəzdində, kənd təsərrüfatı məktəbində təhsil alır. 1894-cü ildə Daşnaksütunun sıralarına qatılır. 1895-ci ildə Zeytun üsyanına kömək etmək məqsədilə Misirə yollanır, buradan üsyançılara silah sursat və canlı güvvə gondərilməsini təşkil edir. Həmin vaxt o, Armen Qaro təxəllüsü ilə adlanmağa başlayır. 1896-cı ilin avqustun 26-da, daşnakların Osmanlı bankına qarşı təşkil etdiyi terror aksiyasında iştirak edir, Armen Qaro bankı zəbt edən terorçuların içərisində yer alır. Onun vəzifəsi, bank işçilərinin və ziyarətçilərin qaçmasının qarşısını almaq idi. Terrorçular bu adamlardan canlı sipər kimi istifadə etməyi planlaşdırırdılar. İri dövlətlərin müdaxiləsi nəticəsində, bankı zəbt etmiş erməni terrorçuları Türkiyədən sah salamat Fransaya qedir və orada siyasi sığınacaq alır.

Armen Sarkisyan erm. Արմեն Սարգսյան; 23 iyun 1953, İrəvan) — Ermənistan Respublikasının 4-cü Prezidenti (9 aprel 2018 – 1 fevral 2022). == Həyatı == Armen Sarkisyan 23 iyun 1953-cü ildə İrəvan şəhərində doğulub. == Prezidentliyi == Daşnaksütun və Ermənistan Respublikaçı Partiyası tərəfindən namizədliyi irəli sürülərək rəqibsiz prezident seçilmişdir. 2015-ci il Ermənistan konstitusiya referendumunun nəticələrinə əsasən parlamentli respublika sisteminə keçildiyi üçün və bunun sayəsində birbaşa xalq tərəfindən yox, parlament tərəfindən seçildiyi üçün hüquqları məhdud olacaq.23 yanvar 2022-ci ildə Armen Sərkisyan prezident vəzifəsindən istefa verib. O öz istefasını "ölkə və xalq üçün çətin olan bu dövrdə daxili və xarici siyasətdəki radikal proseslərə təsir etmək üçün lazımi alətlərinin olmaması" ilə əsaslandırıb. Onu prezident kürsüsündə müvəqqəti olaraq Ermənistan Milli Assambleyasının sədri Alen Simonyan əvəz edir. Sərkisyanın istefası Ermənistanda siyasi böhrana səbəb olmuşdur.

Jann Arden (27 mart 1962) - Kanada ifaçısıdır. == Albomlar == Time for Mercy (1993) Living Under June (1994) Unloved (1994) - mit Jackson Browne / 2 der 4 Songs aus Living Under June Happy?

Kristin Larsen (15 dekabr 1967) — Kanadanı təmsil edən sinxron üzgüçü. == Karyerası == Kristin Larsen Kanadanı 1996-cı ildə Atlanta şəhərində baş tutan XXVI Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil edib. Komanda turnirində Kristin Larsen Olimpiadanın gümüş medalına sahib olub.

Arşın— Şərqdə uzunluğu ölçmək üçün istifadə edilən uzunluq ölçü vahidi. == Ümumi məlumat == Alimlər uzun illər apardıqları ciddi araşdırmalar nəticəsində belə bir fikrə gəlmişlər ki, Azərbaycan ərazisi mədəni əkinçiliyin ən qədim ocaqlarındandır. Sonrakı mədəni-təsərrüfat inkişafı zəminində cəmiyyətin istehsal münasibətlərində baş verən köklü dəyişikliklər məhsuldar qüvvələrin, eləcə də əmək alətlərinin yeni-yeni formalarının yaranmasına müsbət təsir göstərmişdir. Bu dövrdə qədim əcdadlarımızın düşünmə qabiliyyəti artmış, həyatın bəzi sirlərini dərk etmək bacarığı çoxalmış, onlar əkinəcəklərdə, torpaq sahələrində, mal-qaranın sayının müəyyənləşdirilməsində, yaşayış evlərinin tikintisində və digər yüzlərlə həyati işlərdə ölçüyə - hesablamaya ehtiyac duymuşlar. Odur ki, zaman keçdikcə, daha dəqiq və mükəmməl ölçü vahidləri meydana çıxmışdır. Arşın uzunluq ölçü vahidi də məhz belə yaranmışdır. Arşın türk sözü olub çox qədimlərdən xalqımızın məişətinə daxil olmuş və bu gün də kənd təsərrüfatında torpaqölçmə işlərində geniş istifadə edilən 0,71 m-ə bərabər uzunluq ölçüsüdür. Hətta yer ölçmək üçün iki ağacdan haça şəklində düzəldilən və hər addımı 0,71 m-ə bərabər olan alət də arşın adlanır. Bu haçaları bəzən 2 arşınlıq da düzəldirlər. Arşın 1931-ci ilədək Türkiyədə geniş istifadə olunmuş uzunluq ölçü vahidi idi; ipək parçaların ölçülməsi üçün ticarət arşını 60 sm-ə, digər parçalar üçün 68 sm-ə, inşaat arşını isə 75,8 sm-ə bərabər idi.

Ahsən Əroğlu (27 oktyabr 1994)-Türk aktrisa == Həyatı == 27 oktyabr 1994-cü ildə Çorluda doğulan Ahsən Əroğlunun ailəsi Bolqarıstan köçərisidir. Egey Universiteti Bədən Tərbiyəsi və İdman fakültəsini bitirib və aktyorluq təhsilini Sahne 3MOTA-da alıb. Karyerasına atdığı ilk addım 2015-ci ildə Bir Modern Habil Qabil Hekayəsi serialında canlandırdığı Zəhra obrazıdır. Bu serialdan sonra o, Möhtəşəm Yüz il: Kösəm, Ana, Qızlarım üçün, İstanbullu gəlin kimi seriallarda iştirak etmişdir. 2019-cu ildə ilk başrolu olduğu Quzğun serialında Qumru Cəbəci rolunu ,2020-2021-ci ildə Menecerimə zəng et serialında Dicle başrolunu canlandıraraq Qızıl Kəpənək mükafatının Ulduzu Parıldayanlar Mükafatına layiq görülür.

Ayşən Bayramova (24 dekabr 1998) — gimnast. 24 dekabr 1998-ci ildə Rusiyanın Çita şəhərində anadan olmuşdur. Azərbaycanlı bədii gimnastdır. Azərbaycanı 2015 Avropa Oyunlarında təmsil etmişdir. Müxtəlif illərdə çox saylı Dünya Kubokları və Grand Prix mükafatçısı. 2018-ci ildə Avropa çempionatı bürünc mükafatçısı. 2019-cu il Bakı şəhərində təşkil olunmuş Dünya Çempionatında Tokio 2020 Olimpiya oyunlarına lisenziya qazanmışdır. == Həyatı == Ayşən Bayramova 24 dekabr 1998-ci ildə Rusiyanın Çita şəhərində anadan olmuşdur. 2007-ci ildən bədii gimnastika ilə məşğul olur. Bakı şəhəri 145 nömrəli tam orta məktəbi bitirib.

Ayşən Rəhman qızı Mehdiyeva (15 aprel 1992, Bakı) — Azərbaycanlı müğənni, AzTV-nin və BMM-in solisti. == Həyatı == Ayşen Mehdiyeva 1992-ci il aprel ayının 15-də Bakı şəhərində anadan olmuşdur. İlk musiqi təhsilini Fikrət Əmirov adına 6 saylı musiqi məktəbində sonradan isə Bülbül adına orta ixtisas musiqi məktəbində almışdır. 5 il Azərbaycan aşığı, fəlsəfə üzrə elmlər doktoru Fəzail Miskinli-dən fərdi saz dərsləri almışdır. 2013-cü ildə Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin solo oxuma fakültəsini bitirmişdir. == Fəaliyyəti == 2023-cü ildə Şuşada keçirilən Vaqif Poeziya günləri çərçivəsində konsert proqramı ilə çıxış etmişdir2023-cü ildə Xalq artisti Oqtay Kazıminin 90 illiyinə həsr olunmuş konsertdə çıxış etmişdir2022-ci ildə Azərbaycan Müstəqillik Günü münasibəti ilə Kazaxstanda keçirilən konsert proqramında çıxış etmişdir2022-ci ildə Xalq artisti Elza İbrahimovanın mahnılarından ibarət "Nəğmə dolu bir ürəyəm ey Vətən” adlı konsert proqramında çıxış etmişdir 2020-ci ildə "Bizi birləşdirən mədəniyyət” layihəsi çərçivəsində Beynəlxalq Muğam Mərkəzində konsert proqramı ilə çıxış etmişdir.2017, 2019-cü illərdə Güney Azərbaycanın məşhur qrupu Dalğa qrupu ilə solo konsert vermişdirÖlkə daxilində və ölkə xaricində (İtaliyada, Türkiyədə, Gürcüstanda, İsveçdə və s.) konsertlər vermişdir 2018-ci ildən Beynəlxalq Muğam Mərkəzinin solistidir 2017-ci ildə ilk solo konserti Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında keçirilmişdir 2014-ci ildən Aztv-nin solisti kimi fəaliyyət göstərir. 2013-ci ilin iyun ayının 12-də Heydər Əliyev Fondu, Azərbaycan Dövlət Televiziyası, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi və Azərbaycan Mədəniyyət Fondunun birgə təşkil etdiyi 4-cü Muğam Televiziya Müsabiqəsinin qalibi və "Tamaşaçı rəğbəti" mükafatçısı olmuşdur. Ayşen Mehdiyevanın müsabiqə zamanı oxuduğu dəstgahlar teleradionun "qızıl fond"unda saxlanılacaq. Azərbaycannın xalq artisti, muğam ustası Gülyaz Məmmədovanın tələbəsidir. 2011-ci ildə Respublikanın xalq artisti kamança ifaçısı Ağacəbrayıl Abasəliyevin rəhbərlik etdiyi Səadət ansambılın müşayəti ilə "Tək ümid qalsın"adlı ilk albomu işıq üzü görüb2009-cu ildən televiziya ekranlarında çıxış edir.

Ayşən Qruda (d. 22 avqust 1944, İstanbul — ö. 23 yanvar 2019, İstanbul) — Türk teatr və kino aktrisası. Pomidor gözəli ləqəbi ilə tanınan Ayşən Qruda bir çox Yeşilçam sinema filmlərində Şener Şen, Adile Naşit, Kamal Sunal, İlyas Salman kimi aktyorlarla baş rolda yer aldı. 23 yanvar 2019-cu ildə mədəaltı vəzin xərçəngi səbəbindən 74 yaşında İstanbulda öldü. Onun kimi bir aktyor olan Ayten Ermanın bacısı olan Gruda'nın bacısı Ayben Erman da bu sənətdədir. == Həyatı == Ayşən Qruda, 30 noyabr 1945-ci ildə Osmanlı dövründə qərargah olaraq istifadə edilən İstanbulun Yeşilköy qəsəbəsindəki Erman Ailəsinin ortancıl qızı olaraq dünyaya gəldi. Atası maşinist idi. Komediya qabiliyyətini hələ uşaq yaşlarında Yeşilköydəki evlərində erməni qonşularını təqlid edərkən ailəsi tərəfindən kəşf edildi. Məktəb dönəmində atasını itirən Ayşən Qruda maddi çətinliklərdən dolayı məktəbi buraxıb işləməyə başlayır.

Ayşən Əbdüləzimova — Azərbaycan qadın voleybol komandasının üzvü.

Boz qaz (lat. Anser anser) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qazkimilər dəstəsinin ördəklər fəsiləsinin qaz (quş) cinsinə aid heyvan növü. Bənövşəyi, ağ, boz lələkləri, narıncı dimdiyi və çəhrayı ayaqları var. Yetişkin fərdin uzunluğu 74 ilə 91 santimetr (29 və 36 inç) arasındadır, ortalama çəkisi 3,3 kiloqramdır. Arealı genişdir. Avropa və Asiya bölgələrindən şimaldan gələn quşlar qışı isti yerlərdə keçirmək üçün cənub istiqamətinə köç edir. Boz qaz bahar aylarında şimal bölgələrində dəniz sahillərində, bataqlıqlarda, göllərin sahilində və sahilə yaxın adalarda yuva quraraq çoxalır. Nəsil artırmaq üçün cütləşirlər və yerdə bitki örtüyü arasında yuva qururlar. Dişi fərd 3-5 yumurta qoyur və qırt oturur; həm erkək, həm də dişi fərd balalarını qoruyur və böyüdür. Quşlar ailə qrupu şəklində birlikdə yaşayırlar, payız aylarında cənuba doğru köç edir, bir sonrakı il baharda yenidən geri dönürlər.