Lüğətlərdə axtarış.

Alaq əməköməci — (lat. Malva neglecta) == Qısa morfoloji təsviri == Çoxillik bitkidir. Gövdəsi kök boğazından çox saylı, budaqlı, qalxan və ya sərilən, 10–40 (50) sm uzunluqda bəzən iki ucludur. Yarpaqları uzun saplaqlı, ürəkvari-dairəvi, bəzən oyuqlu əsaslı, 30 mm enində, 25 mm uzunluqda, zəif 5–7 dilimli-dişli mişarlı, üstdən az, altdan sıx ulduzvari və ikiuclu tüklüdür. Çiçəkləri qeyri-bərabər düz çiçək saplağında, 2–6 sayda, bəzən tək, gövdənin əsasında yarpaqların qoltuğunda yerləşir. Ləçəkləri çəhrayı və ya qurumuş vəziyyətdə açıq göy, təpə hissədə dərin oyuqludur. Meyvə 12–16 dağılmış meyvəciklərdən ibarətdir, meyvəciklər sıx, kürək hissədə aydın olmayan qırışlıdır. == Yayılması == Böyük Qafqazın bütün rayonlarında arandan orta dağ qurşağına kimi yayılmışdır. Alaq kimi tarla, bağ, bostanlarda, yollarda, hasarların dibində, çay vadisinin daşları üstündə bitir.

Balballar - Orta Asiya türklərində, şamanizm dininin etibarlılığını geniş şəkildə qoruduğu dövrdə, ölən döyüşçülərin kurgan deyilən məzarlarının ətrafına tikilmiş, döyüşçünün öldürdüyü düşmənləri işarələyən, ümumiyyətlə bir daş parçasının üzərinə yonulmuş bir əlində qılınc, fiqurlarından ibarət olan heykəllərə verilən ad. Bu daşların sayının çoxluğu ölən adamın sağ ikən; gücünün, cəsarətinin, qəhrəmanlığının da simvoludur. Köhnə Türklərdə adamın xatırlanması üçün məzarının və ya bəzi kurganların ətrafına tikilən daş. Balballar Göy türk soylularının həyatdaykən öldürdükləri düşmənlərini işarələyirdi. Məsələn, Orxon çayı sahilindəki Kültigin abidəsində aparılan qazıntılar zamanı məzarın ətrafında yüzlərlə balbal tapılmışdı. İnanışa görə, Göytürk döyüşçüsünün öldürdüyü düşmənləri, o biri dünyada onun xidmətində olacaq.

Balbas qoyunu — Azərbaycan ərazisində, əsasən Naxçıvanda geniş yayılan ən iri qoyun növü. == Ümumi məlumat == Naxçıvanda geniş yayılan balbas qoyunu ən iri qoyun hesab edilir. Balbas qoynu da mazıx qoyunu kimi, qonşu ərazilərdə, daha doğrusu, Ermənistan, Türkiyə və İranda da məlumdur. Balbas qoyunları boyca hündür, caydaq olurlar. Rəngi ağ, başında və bəzən ayağında qara ləkələr olur. Bu ləkələr onun görkəminin yaraşığını daha da artırır. Balbas qoyunları buynuzsuz, yunu keyfiyyətli və südü yağlı olur. Qoyunların çəkisi 50 kq-a qədər, qoçlarınkı isə 65 kq-dan artıq olur. Quyruğu 16-20 kq-a qədər olan bu qoyunların yunu da çox, daha doğrusu, 3-4 kq-a qədər olur. Balbas qoyununun yunu toxuculuqda, xüsusilə xalçaçılıqda sənətkarlar tərəfindən yüksək qiymətləndirilir.

Doğuş Balbay (türk. Doğuş Balbay; doğ. 21 yanvar 1989-cu il, İstanbul, Türkiyə) — Türkiyəli peşəkar basketbolçu. Anadolu Efes basketbol klubunda oyun qurucu mövqedə oynayır. Balbay iki mövsüm Fənərbaxça klubunda oynamışdır. 2006-cı ildə ABŞ-yə getmiş və orda Bryuster akademiyasında təhsil almışdır. Dörd il sonra Ostin Texas Universitetinə daxil olmuşdur. Üç mövsüm Texas Lonqhorns klubunda oynadıqdan sonra NBA Draft (2011) qatılmaq üçün müraciət etmiş ancaq qəbul olunmamışdır. 2013-cü ildə keçirilən Avropa çempionatında Türkiyə millisinin heyətində çıxış etmişdir. == Bioqrafiyası == Doğuş Balbay Mithat və Şukran Balbayların ailəsində anadan olub.

Balta — metalik kəsici tilə malik olan, sapaqda bərk oturdulmuş alətdir. Baltaların müxtəlif növləri vardır. Baltalar adətən dülgərlik işlərində ağacların yonulub formaya salınmasında və kəsilməsində istifadə edilir. Qədimdə baltadan həm əl, həm də atılan silah kimi istifadə edilmişdir. Baltaların kəsici hissəsini sapaqla birləşdirmək üçün, onun tutqac hissəində deşik nəzərdə tutulur. Sapaq bu deşiyə keçirildikdən sonra o pazla bərkidilir. İlk balta hələ qədim daş dövründə mövcud olmmuşdur. Ağaca başlanmış, iti kəsici tilləri olan daş parçalarından balta kimi istifadə edilmişdir. Bu günkü baltlara oxşarı olanlar mezolit (b.e.6000 il əvvəl) dövründən meydana gəlmişdir. Ona qədər insanlar uc hissəsi itilənmiş daşlardan istfadə edirdilər.

Qalba (24 dekabr e.ə. 3 – 15 yanvar 69, Roma, Latsio, Qədim Roma) — Roma imperatoru. Neronun ölümündən sonra imperatorluq taxtı uğrunda ordu başçıları arasında vətəndaş müharibəsi başlandı. İspaniyadakı legionerlər öz sərkərdələri Servi Sulpisi Qalbanı imperator elan etmişdilər. Senat da onu bəyənmişdi. Çünki Qalba senatın hüquqlarını tamamilə bərpa edəcəyini vəd etmişdi. İspanları və qalları öz tərəfinə çəkmək üçüu Qalba onlara Roma vətəndaşlığı vermişdi və vergilərini azaltmışdı. Artıq çox qocalmış Qalba öz düşməulərinə qarşı da ciadi tədbirlər görməkdən çəkinmirdi. Lakiu Qalba əsasən əyanlara arxalanırdı. Əsgərləri ilə о ciddi rəftar edirdi.

Baba sözünün bir neçə mənası ola bilər :

Bala — hansısa bioloji növün yetkinlik yaşına çatmayan nümayəndəsi.

Bamba Qadınəfəndi və ya Ümmü Abbas (Osmanlı imperiyası – 1871) — Kavalalı Mehmed Əli Paşanın oğlu Tosun Paşanın xanımı, Osmanlıların Misir və Sudan hakimi I Abbas Hilmi Paşanın anası, Misirin ilk Validə Paşası. == Həyatı == Doğum tarixi bilinməyən Bamba xanım Mehmed Arif bəyin qızı və Fatma Zəhra xanımın (Mehmed Əli Paşanın oğlu İsmayıl Kamil Paşanın xanımı) bacısı idi. 16 yaşında Mehmed Əli Paşanın oğlu Tosun Paşa ilə evləndi və 1 iyul 1812-ci ildə yeganə övladı olan Abbas Hilmi adlı oğlu dünyaya gəldi. Tosun Paşanın bundan başqa doğum tarixi bəlli olmayan 4 övladı daha olsa da, onların Bamba xanımdan olmadığı və adı bəlli olmayan başqa bir qadından dünyaya gəldiyi dəqiqdir. Ancaq qısa zaman sonra Tosun Paşa hələ 23 yaşında vəbadan vəfat etdi (28 sentyabr 1816) və dul qalan Bamba xanımla oğlu Əminə xanımın himayəsində Qahirəyə döndülər. 1824-cü ildə Əminə xanımıın vəfatıyla daha sərbəst həyat yaşamağa başlayan Bamba xanım haqqında oğlunun Misir taxtına əyləşdiyi 1848-ci ilədək məlumat yoxdur. Qaynı Kavalalı İbrahim Paşanın vəfatı və Abbas Hilmi Paşanın Misir hakimi təyin edilməsiylə (10 noyabr 1848) Bamba xanım Misirin Validə Paşası elan edildi. O, bu ünvanı alan ilk xanım olaraq Misir tarixinə düşdü. Oğlunun Misir səltənətində dövlət məsələlərindən uzaq qalan Bamba xanım daha çox xeyriyyə işləriylə məşğul oldu. Qahirənin mərkəzi yerlərindən Saliba küçəsində öz adına səbil və çeşmə inşa etdirdi.

Barda Balka — indiki İraqın şimalında, Kiçik Zab və Çəmçəmal çayları yaxınlığında arxeoloji abidə. Burada tapılan tapıntıların oxşarları Çəmçəmal vadisi ətrafında yerləşən digər ərazilərdə də aşkar edilmişdir. Alətlərin tapıldığı sahənin mərkəzində Neolit dövrünə aid meqalit mövcuddur.

Cakoma Balla (18 iyul 1871[…], Turin – 1 mart 1958[…], Roma) — italyan rəssam, heykəltaraş, şair. Futurzim janrının yaradıcılarından və öncüllərindən biridir. Rəsm əsərlərində işıq, hərəkət və sürət anlayışlarının görüntüsünü təsvir etməyə çalışmışdır.

Kalba Musa (1856, Naxçıvan – 1924, Göyçay) – Azərbaycan xeyriyyəçisi. 1901–1909-cu illər arasında hələ də şəhər sakinləri tərəfindən istifadə olunan su quyularını xeyriyyə məqsədilə qazdırıb şəhərin su təminatını yaxşılaşdırmışdır. == Həyat və fəaliyyəti == Kalba Musa XIX əsrin sonlarında ailəsi və qohumlarının köməyi ilə icarəyə götürdüyü torpaqlarda təsərrüfat yaradaraq tezliklə varlanmış, xeyriyyəçiliklə məşğul olmuşdur. Sudan qıtlıq çəkən Naxçıvana "Kabla Musa çeşməsi" adlı məşhur bulağı çəkdirmişdir. Kabla Musa bu məqsədlə 1901-ci ildə Naxçıvan şəhərindən 3 kilometr yuxarıda Şıxmahmud kəndinin yanında, Naxçıvan çayının sağ yatağında quyular qazdırıb şəhərin əsaslı su təminatını yaratmaq üçün ən təcrübəli, bacarıqlı kankanları ətrafına toplayır. Sər-hesab edərək belə qənaətə gəlir ki, burada azı 130–140 quyu qazılmalıdır. Dərinliyi 30–35 metrə çatacaq bu quyuları yeraltı lağım atıb bir-birinə bənd eləməklə şirin suyu öz axarı ilə şəhərə gətirmək lazımdır. Bu işdə ən çətin məsələ o dövrdə lazımi alət və texniki vasitələr olmadan bir-birindən 60–80 metr aralı olan quyuların yeraltı xətlərlə birləşdirilməsi idi. Balaca əl torbalarında uzun kəndir-sicimlərlə bu qədər torpağı yerin dərinliyindən qazıb-çıxaran kankanların işi, sözün əsl mənasında, böyük fədakarlıq idi. Səkkiz il sərasər 135-dək quyu qazılır və lağım vasitəsilə birləşdirilir.

Yakuba Bamba (16 dekabr 1975, Markori[d]) — Kot-d'İvuar futbolçusu.

İtalo Balbo (6 iyun 1896[…] – 28 iyun 1940[…], Tobruq[…]), İtaliya Hərbi Hava Qüvvələrinin marşalı (Maresciallo dell'Aria), Liviya general-qubernatoru, İtaliya Şimali Afrika Qüvvələrinin (Africa Settentrionale Italiana və ya ASI) baş komandanı və italyan diktatoru Benito Mussolininin "varisi" kimi təsvir edilmiş İtalyan faşist. Birinci Dünya Müharibəsində xidmət etdikdən sonra o, Ferrara regionunun aparıcı faşist təşkilatçısı olmuşdur. O, 1922-ci ildə Mussolini və faşistlərin hakimiyyətə gətirilməsinin dörd əsas memarından biri olmuşdur. O, 1926-cı ildə İtaliya Kral Hərbi Hava Qüvvələrində xidmətə başlamışdır və İtaliya aviasiyasının bütün dünyada populyarlığının təbliğində aparıcı rol oynamışdır. 1933-cü ildə İtaliya Liviyasına Liviya general-qubernatoru təyin edilmiş və İtaliyada onu əhatə edən gərginlikdən xilas olmaq üçün ömrünün qalan hissəsini burada keçirmişdir. Balbo, antisemit irqçi qanunlar qəbul edən Mussoliniyə və İtaliyanın nasist Almaniyası ilə ittifaqına qarşı çıxan yeganə faşist lideri olmuşdur. İtalo Balbo Misirin işğalının planlaşdırılması işindən məsul olan şəxs olmuşdur. İkinci dünya müharibəsi zamanı Marşal Balbo texnologiyanın döyüş meydanına təsirini müasirlərindən daha yaxşı qiymətləndirən bir italyan zabiti kimi tanınmışdır. O, İtaliyanın Şimali Afrikada yeganə müvəffəqiyyət şansının sürprizə əsaslanan sürətli hücumda olduğu qənaətində idi. O, hələ İtaliya müharibəyə girməzdən əvvəl Mussolini ilə görüşərək ona öz şübhələri haqqında məlumat vermişdir.

Qazma baltası — yeraltı yataqlara yol açmaq prosesində dağ-mədən suxurlarının deşilməsi üçün tətbiq olunan deşmə alətinin əsas hissəsidir. Baltalar adətən deşmə ştanqının sonunda bərkidilir və ona deşmə avadanlığından fırlanma hərəkəti verilir. Zərbə ilə işləyən qurğularda balta başlığı metal məftilldən asılır və deşmə lazımi yerə zərbə ilə düşərək həyata keçirilir. Qazma baltalarının sinifləşdirilməsi onun təyinatı və suxura təsirindən asılı olaraq aparılır. Təyinatından asılı olaraq 3 növ baltalar mövcuddur: bütöv qazma üçün (suxuru bütün qazma boyu dağıtmaqla), içlikli qazma (suxur silindrik divar boyu kəsilir, içi isə bütöv qalır) və xüsusi hallar üçün (sementin deşilməsi, quyunun genişləndirilməsi). Suxura təsir etmək xarakterinə görə isə baltalar 4 sinifə bölünürlər: qazma hərəkətli, qazma-ovma və sürtmə-kəsmə hərəkətli. Baltaların əsas elementi olan gövdəsi və işçi hissəsinə görə 3 növ baltalar vardır: diyirlənən, almazlı və kürəkli. Diyirlənən qazma baltası qaz və neft yataqlarının qaılmasımda tətbiq olunan baltaların 90%-ni təşkil edirlrər. Bu baltalar bir, iki, üç və çox saylı diyircəklərə malik ola bilir. Diyirlənən baltaların kəsən hissəinin parametrləri (dişin hündürlüyü və uzunluğu, ilişmə bucağı, itiləmə bucağı, yeyilməsi, dişlər arasındakı məsafə) onların tətbiq olunduğu şəraitdən asılı olaraq təyin olunur.

Balqa (rus. замок Балга ; alman. Burg Balga ;) — Rusiyanın Kalininqrad vilayətində Tevton cəngavərlərinin orta əsr qalası. Qala xarabalıqları Kalininqraddan təqribən 30 km cənub-qərbdə, Baqrationovski rayonunun Poqraniçnı bələdiyyəsində Mamonovonun şimalında, Vistula Laqunun sahilində yerləşir. == Tarixi == Köhnə Prussiya (Warmian) Honeda qalası bir vaxtlar Balqa təpəsində yerləşirdi. Qala 1237-ci ildə Prussiya Səlib yürüşü zamanı Meissenli Margrave Wettin Henry III tərəfindən uğursuz şəkildə mühasirəyə alındı, lakin nəhayət 1239-cu ildə Böyük Marşal Ditrix fon Bernheim başçılığı altında Tevton ordeninin qüvvələri tərəfindən fəth edildi. Hərb elminin bütün qaydalarına uyğun tikilmiş qala əla müdafiə tikilisi idi, lakin qalanın taxta tikililəri yerli əhalinin basqınlarından sonra bir neçə dəfə yanmışdır. Buna görə də, 1250-ci ildə Tevtonik ordeninin böyük ustadının əmri ilə səlibçilər qalanın ərazisində gələcək daş qalanın ilkin nüvəsinə çevrilən nəhəng konvensiya binası tikdilər. Tikintidə tarla daşı və yanmış kərpicdən istifadə edilmişdir. 1390-cı illərdə qalaya Konrad fon Kiburq komandirlik edirdi.

Balta — Rəvan Muradovun rejissor və ssenaristi olduğu "Crambone Inventive League" ilə "Nicat Manafov Entertainment"ın (NME) birgə istehsalı olan və 6 fevral 2018 tarixindən 7 iyun 2021-ci ilə kimi internetdə yayımlanan dram, komediya və fantastika janrlarını özündə birləşdirən müasir Azərbaycanın ilk professional animasiya serialı. Serialda baş qəhrəman İsmayılın "bir baltaya sap olmaq" üçün atıldığı sərgüzəştlərdən söhbət açılmışdır. 2021-ci il 7 iyun tarixində 38 dəqiqəlik final seriyası yayımlanıb. == Məzmun == "Balta" animasiyası Azərbaycan gəncinin gündəlik həyatda yaşadığı problemlərə yumoristik və absurd şəkildə yanaşma göstərən yetkinlər üçün cizgi serialdır. Hekayə bu günə kimi böyüdüyünün fərqində olmayan, avara baş qəhrəmanımız İsmayılın öz ailəsinin güvənini qazanmaq və sevdiyi qız Cananı əldə etmək üçün çox pul qazanmalı olduğunu dərk etməsiylə başlayır. İsmayılın pul qazanmaq üçün əl atdığı yollar bizi macəralardan-macəralara aparır. Azərbaycan dilində, sosial şəbəkələrdə və internet mediasında yayımlanan "Balta" animasiyası 4K keyfiyyəti ilə ümumilikdə 20 nəfərlik komandanın əməyi nəticəsində ərsəyə gəlib. == Yaradıcı heyət == Prodüser: Nicat Manafov Rejissor və ssenarist: Rəvan Muradov Art direktor: Əmrah Niyazalı Xətti Prodüser: Elçin Hüseynov Animatorlar: Vüsal Kərimov, Fərman Dadaşov, Seymur Abdullayev Proyekt menecer: Nicat Manafov Qrafik dizayner: Nihad J, Nicat Səfərli Layihə məsləhətçisi: İlkin Yusif Səs mühəndisi: Murad Ağazadə == Personajlar == İsmayıl: Hekayənin əsas qəhrəmanı olan İsmayıl 23 yaşında pul qazanmaq üçün yollar axtarır. Musa: İsmayılın kiçik qardaşı. Hüseyn: İsmayılın atası.

Alpiniya qalanqa (lat. Alpinia galanga) — zəncəfilkimilər fəsiləsinin alpiniya cinsinə aid bitki növü.

Alpiniya qalanqa (lat. Alpinia galanga) — zəncəfilkimilər fəsiləsinin alpiniya cinsinə aid bitki növü.